თემის საბეჭდი ვერსია

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 13 2011, 07:33 PM

საქართველოს საკათალიკო ტახტს დიდი ისტორია აქვს.ამის გამო საინტერესო იქნება თუ ვისაუბრებთ იმ პატრიარქებზე,რომლებიც დიდი თუ მცირე ხნის წინ გარდაიცვალნენ.
ვისაუბროთ ამ თემაში მათ ცხოვრებასა და მოღვაწეობაზე...

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 13 2011, 08:09 PM

საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელთა სია:
იოანე I ქართლის პირველი ეპისკოპოსი. დაახ. IV ს-ის 20-60-იანი წლები
იაკობი დაახ. IV ს-ის 60-70-იანი წლები
იობი დაახ. IV ს-ის 70-90-იანი წლები
ელია დაახ. IV ს-ის 90-იანი წლებიდან V ს-ის დასაწყისამდე
სჳმონ I დაახ. V ს-ის დასაწყისი - 20-იანი წლები
მოსე დაახ. V ს-ის 20-იანი წლები
იონა დაახ. V ს-ის 20-იანი წლები
იერემია დაახ. V ს-ის 20-იანი წლების ბოლო
გრიგოლ I დაახ. V ს-ის 20-30-იანი წლები
ბასილ I დაახ. V ს-ის 30-იანი წლები
მობიდანი დაახ. V ს-ის 30-იანი წლების ბოლო
იოველ I დაახ. V ს-ის 40-იანი წლები (ვახტანგ გორგასლის მეფობის დასაწყისი)
გლონოქორ დაახ. V ს-ის 40-იანი წლები (მეფე მირდატის დრო)
მიქაელ I V ს-ის 50-იანი წლებიდან 60-იანი წლების ბოლომდე
პეტრე I ქართლის პირველი კათოლიკოსი. დაახ. V ს-ის 60-იანი წლებიდან
სამოელ I VI ს-ის დასაწყისი
გაბრიელ I დაახ. 505-507 წწ.
თავფაჩაგ (თავფეჩაღ) I დაახ. VI ს-ის 10-იანი წლები
ჩიმაგა (ჩერმაგ) I დაახ. VI ს-ის 10-იანი წლების მეორე ნახევრიდან 20-იან წლებამდე
საბა (დასაბია) I დაახ. VI ს-ის 20-30-იან წლები
ევლალე (ევლათი, ევლავიოს) I VI ს-ის 30-იან წლები
მაკარი დაახ. VI ს-ის 30-იანი წლების ბოლო
სამოელ II დაახ. VI ს-ის 40-60-იანი წლები
სჳმონ II (სჳმონ-პეტრე) დაახ. VI ს-ის 60-70-იანი წლები
სამოელ III დაახ. 575-582 წწ.
სამოელ IV დაახ. VI ს-ის 80-90-იანი წლები
ბართლომე VI ს-ის 90-იანი წლების ბოლო
კირიონ (კირონ) I დაახ. 599-614/16 წწ.
იოანე II დაახ. VII ს-ის 20-იანი წლების ბოლო
ბაბილა დაახ. VII ს-ის 30-იანი წლების დასაწყისი
თაბორი დაახ. VII ს-ის 30-იანი წლები
სამოელ V დაახ. VII ს-ის 30-იანი წლების ბოლო - 40-იანი წლების დასაწყისი
ევნონ დაახ. VII ს-ის 40-იანი წლები
თავფაჩაგ II დაახ. VII ს-ის 50-60-იანი წლები
ევლალე II დაახ. 664-668 წწ.
იოველ II დაახ. 668-670 წწ.
სამოელ VI დაახ. 670-677 წწ.
გიორგი I დაახ. 677-678 წწ.
კჳრიონ II დაახ. 678-683 წწ.
იზიდ-ბოზიდი დაახ. 683-685 წწ.
თეოდორე I დაახ. 685-689 წწ.
პეტრე II დაახ. 689-720 წწ.
მამაჲ დაახ. 720-744 წწ.
იოანე III VIII ს-ის 40-60-იანი წლები
გრიგოლ II დაახ. 760-767 წწ.
კლემენტოსი VIII ს-ის 70-იანი წლები
სარმეანე VIII ს-ის 70-იანი წლები
თალალე VIII ს-ის 70-იანი წლების ბოლო
მიქელ II დაახ. 774-780 წწ.
სამოელ VII დაახ. 780-784 წწ.
კირილე I დაახ. 781-802 წწ.
გრიგოლ III დაახ. 802-814 წწ.
სამოელ VIII დაახ. 814-826 წწ.
გიორგი II დაახ. 826-838 წწ.
გაბრიელ II დაახ. IX ს-ის 30-50-იანი წწ.
ილარიონი დაახ. IX ს-ის 50-იანი წლების ბოლო
არსენ I დიდი (საფარელი) დაახ. 860-887 წწ.
ევსუქი დაახ. 887-914 წწ.
ბასილ II დაახ. 914-930 წწ.
მიქელ III დაახ. 930-947 წწ.
დავით I დაახ. 947-955 წწ.
არსენ II დაახ. 955-980 წწ.


ერთიანი საქართველოს კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქები
იოანე IV (ოქროპირი) დაახ. 980-1001 წწ.
სჳმონ III დაახ. 1001-1010 წწ.
მელქისედეკ I დაახ. 1010-1033 წწ.
იოანე V (ოქროპირი) დაახ. 1033-1049 წწ.
ექვთიმე I 1049-1955 წწ.
ევსტათი ზეობის წლები უცნობია
გიორგი III (ტაოელი) XI ს-ის 50-60-იანი წლები (მეფე ბაგრატ IV-ის დროს)
გაბრიელ III (საფარელი) დაახ. 1065-1080 წწ. (ბაგრატ IV-ის და გიორგი II-ის ხანა)
დიმიტრი დაახ. 1080-1090 წწ.
ბასილ III დაახ. 1090-1100 წწ. (მეფე დავით აღმაშენებლის თანამედროვე)
იოანე VI XII ს-ის პირველი მეოთხედი (მეფე დავით აღმაშენებლის თანამედროვე)
სჳმონ IV (გულაბერისძე) XII ს-ის მეორე მეოთხედი
საბა II დაახ. XII ს-ის 40-50-იანი წლები (მეფე დემეტრე I-ის თანამედროვე)
ნიკოლოზ I (გულაბერისძე) დაახ. XII ს-ის 50-იანი წლების მეორე ნახევრიდან
მიქელ IV 1178-1187 წწ.
თეოდორე II დაახ. 1188-1204/1205 წწ. (თამარ მეფის თანამედროვე)
ბასილ IV დაახ. 1204/1205 წ.
იოანე VII დაახ. 1205/1206-1210 წწ. (თამარ მეფის თანამედროვე)
ეპიფანე (ეტიფანე) დაახ. 1210-1220 წწ. (თამარ მეფისა და გიორგი IV-ის თანამედროვე)
ექვთიმე II 1220-1222 წწ.
არსენ III XIII ს-ის 20-30-იანი წლები
გიორგი IV XIII ს-ის 30-იანი წლები
ნიკოლოზ II XIII ს-ის 30-იანი წლები
მიქელ V XIII ს-ის 40-იანი წლების დასაწყისი
არსენ IV (ბულმაისიმისძე) 1241/42-1249/50 წწ.
ნიკოლოზ III დაახ. 1250-1282 წლებში
აბრაჰამ I დაახ. 1282-1310 წწ.
ექვთიმე (ეფთჳმე) III დაახ. 1310-იანი წლებიდან 30-იანი წლების მეორე ნახევრამდე
ბასილი V XIV ს-ის 30-60-იან წლებში
დოროთეოზ I XIV ს-ის 60-იანი წლები
შიო I 1356-1364 წწ.
ნიკოლოზ IV დაახ. XIV ს-ის 70-იანი წლები
გიორგი V დაახ. XIV ს-ის 80-90-იანი წლები (ბაგრატ მეფისა და გიორგი VII-ის თანამედროვე)
ელიოზი (გობირახისძე) XIV ს-ის 90-იანი წლების ბოლოდან 1419 წლამდე
მიქელ VI 1419-1426 წწ.
დავით II (მეფე ალექსანდრე I-ის ძე) 1425/26-1428 წწ.
თეოდორე III დაახ. 1429-1435 წწ.
დავით III დაახ. 1435/36-1438/39 წწ.
შიო II დაახ. 1439-1443/47 წწ.
დავით IV (ჭავჭავაძე) 1443/47-1459 წწ.
მარკოზი 1460-1466 წწ. (მეფე გიორგი VIII დროს)
დავით V 1466-1479 წწ.


საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები ერთიანი სამეფის დაშლის შემდეგ
ნიკოლოზ V დაახ. 1479-1488 წწ.
ევაგრე დაახ. 1488-1492; 1500-1503 წწ.
აბრაამ II აბალაკი 1492-1497 წწ.
ეფრემ I 1497-1503 წწ.
დოროთეოზ II 1503-1505; 1511-1516 წწ.
იოანე VIII 1505-1509 წწ.
დიონოსი (დიონისე) დაახ. 1510-1511 წწ.
ბასილ VI 1517-1528; 1529-1531 წწ.
მელქისედეკ II (ბაგრატიონი) დაახ. 1528-1529; 1540-1545; 1548-1552 წწ.
მალაქია 1532-1534 წწ.
გერმანე დაახ. 1535-1546 წწ.
ნიკოლოზ VI დაახ. 1542-1547 წწ.
სვიმეონ V 1547-1548 წწ.
ზებედე I 1552-1556 წწ.
დომენტი I 1556-1560 წწ.
ნიკოლოზ VII (ბარათაშვილი) 1561-1584 წწ.
ნიკოლოზ VIII (ბაგრატიონი) 1584-1589 წწ.
დოროთეოზ III დაახ. 1589-1595 წწ.
დომენტი II დაახ. 1595-1610 წწ.
ზებედე II 1610-1611 წწ.
იოანე IX (ავალიშვილი) 1612-1616 წწ.
ქრისტეფორე I 1616-1622 წწ.
ზაქარია (ჯორჯაძე) 1623-1632 წწ.
ევდემოზ I (დიასამიძე) 1632-1642 წწ.
ქრისტეფორე II (ურდუბეგისძე-ამილახვარი) 1642-1660 წწ.
დომენტი III 1660-1675 წწ.
ნიკოლოზ IX (იოთამის ძე ამილახვარი) 1678-1688; 1692-1695 წწ. (გიორგი XI-ის თანამედროვე)
იოანე X (დიასამიძე) 1688-1692; 1695-1700 წწ.
ევდემოზ II (დიასამიძე) 1700-1705 წწ.
დომენტი IV (დამიანე ლევანის ძე ბაგრატიონი) 1705-1741 წწ.
ბესარიონ (ბარათაშვილი-ორბელიშვილი) 1724-1737 წწ.
კირილე II 1737-1739 წწ.
ნიკოლოზ X (ხერხეულიძე) 1741-1744 წწ.
ანტონ I (ბაგრატიონი) 1744-1755; 1764-1788 წწ.
იოსები (ჯანდიერი) 1755-1764 წწ.
ანტონ II (ბაგრატიონი) 1788-1811 წწ.


აფხაზეთის (დასავლეთ საქართველოს) კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქები
სვიმეონი სავარაუდოდ, XI ს-ის ბოლო ან XII ს-ის დასაწყისი
ნიკოლოზი XIII ს-ის ბოლო
დანიელი XIV ს-ის მეორე ნახევარი
არსენი 1390 წ.
იოაკიმე (იოვაკიმე) დაახ. XV ს-ის70-იანი წლები
სტეფანე 1490-1516 წწ.
მალაქია I (აბაშიძე) 1519-XVI ს-ის 40-იანი წლები
ევდემონ I (ჩხეტიძე) 1557-1578 წწ.
ეფთვიმე (ექვთიმე) I (საყვარელიძე) 1578-1616 წწ.
მალაქია II (გურიელი) 1616-1639 წწ.
გრიგოლ I 1639 წ.
მაქსიმე I (მაჭუტაძე) 1639-1657 წლები
ზაქარია (ქვარიანი) 1657-1660 წწ.
სვიმონი (ჩხეტიძე) 1660-1666 წწ.
ევდემონ II (საყვარელიძე) 1666-1669 წწ.
ეფთვიმე (ექვთიმე) II (საყვარელიძე) 1669-1673 წწ.
დავითი (ნემსაძე) 1673-1696 წწ.
გრიგოლ II (ლორთქიფანიძე) 1696-1742 წწ.
ბესარიონი (ერისთავი) 1742-1769 წწ.
გერმანე (წულუკიძე) XVIII ს-ის შუა წლები
იოსები (ბაგრატიონი) 1769-1776 წწ.
მაქსიმე II (აბაშიძე) 1776-1795 წწ.
დოსითეოსი (წერეთელი) 1795-1814 წწ.


სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები ავტოკეფალიის აღდგენიდან (1917 წ.)
კირიონ II (საძაგლიშვილი) 1917-1917 წწ.
ლეონიდე (ოქროპირიძე) 1919-1921 წწ.
ამბროსი (ხელაია) 1921-1927 წწ.
ქრისტეფორე III (ციცქიშვილი) 1927-1932 წწ.
კალისტრატე (ცინცაძე) 1932-1952 წწ.
მელქისედეკ III (ფხალაძე) 1952-1960 წწ.
ეფრემ II (სიდამონიძე) 1960-1972 წწ.
დავით VI (დევდარიანი) 1972-1977 წწ.
ილია II (შიოლაშვილი) 1977 წლიდან

პოსტის ავტორი: afxazi თარიღი: Nov 13 2011, 09:49 PM

სინოდის ბოლოს ხდომაზე წმინდანად შერაცხეს. ძალიან ტანჯული პიროვნება იყო, ცუდ დროს მოუწია ცხოვრება და სამშობლოს მიწაც არ ეღირსა. შეგვეწიოს მისი ლოცვა.

ზოგადად კარგი თემაა. ამ ვრცელ ჩამონათვალში მრავალი ღირსეული ადამიანია და კარგი იქნება მათზე გარკვეული ინფორმაცია.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 13 2011, 10:25 PM

ნამდვილად აფხაზ...
და ინფორმაციის დადებაც აუცილებელია(ფორუმზეც გვაქვს საკმაო ცნობები და მის გარეთაც.)ანუ ყველაფერი მონდომებაზეა...
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2003 წელს გამოვიდა ელდარ ბუბულაშვილის მონოგრაფია ”საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი ანტონ მეორე”, რომელიც ძირითადად საქართველოს და რუსეთის სიძველეთსაცავებში მოძიებულ უცნობ წყაროებს ეყრდნობა. გთავაზობთ მოკლე ანოტაციას აღნიშნული ნაშრომიდან.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ანტონ მეორე იმ ქართველ მამულიშვილთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომელმაც თავისი ცხოვრება და სარწმუნოებრივი მოღვაწეობა ერისა და ქვეყნის სამსახურს შესწირა. იგი ოც წელზე მეტი ხნის განმავლობაში (1788-1810) ქართველი ერის სულიერი მესაჭე იყო.

ანტონ კათოლიკოსს მეტად რთულ ვითარებაში მოუხდა მოღვაწეობა. კავკასიის ქედს გადმოღმა გადმოსული რუსეთის სახელმწიფო გეორგიევსკის ტრაქტატით არ იყო კმაყოფილი და იგი ქვეყნის სრულ დაპყრობას გეგმავდა, რაც 1801 წელს კიდეც განახორციელა. ქართლ-კახეთის დამოუკიდებლობის დაკარგვის შემდეგ ათი წლის განმავლობაში საქართველოს ეკლესიამ, იმპერიის წინააღმდეგობის მიუხედავად, კვლავ შეინარჩუნა დამოუკიდებლობა, რაც კათოლიკოს-პატრიარქ ანტონ მეორის დამსახურება იყო. მხოლოდ მისი რუსეთში გადასახლების შემდეგ გახდა შესაძლებელი მრავალსაუკუნოვანი საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმება.


ანტონ მეორე დაიბადა 1762 წლის 8 იანვარს. გარდაცვლილი პაპის პატივსაცემად მას თეიმურაზი დაარქვეს. იგი იყო მეფე ერეკლეს II-ისა და დარეჯან დედოფლის ვაჟი. მან იმ დროის კვალობაზე შესაფერისი სწავლა-განათლება მიიღო. მის აღზრდას უშუალოდ ხელმძღვანელობდა იმდროინდელი კათოლიკოსი ანტონ პირველი (1744-1754; 1762-1788). ამ უკანასკნელისგან მან ზედმიწევნით შეითვისა საღვთისმეტყველო საგნები და საერო ლიტერატურა. იგი სრულიად ახალგაზრდა აღიკვეცა ბერად და თავისი მოძღვრის პატივსაცემად ანტონი უწოდეს.

გეორგიევსკის ტრაქტატის გაფორმების შემდეგ ერეკლე მეფემ სხვებთან ერთად ახალგაზრდა ბერდიაკონი ანტონი დიპლომატიური მისიით რუსეთში მიავლინა, სადაც იგი ერეკლე მეორის თხოვნით 1784 წელს ეპისკოპოსის ხარისხში აიყვანეს და ნინოწმინდის მღვდელმთავრად აკურთხეს. ამავე წელს ქართლ-კახეთის სამეფოს ნებასურვილით ალავერდის მიტროპოლიტად გაამწესეს. 1789 წელს იგი საქართველოში ბრუნდება და ახალგარდაცვლილი კათოლიკოსის ანტონ პირველის ნაცვლად 27 წლის ანტონ მეორეს საქართველოს ეკლესიის მწყემსმთავრობა ჩააბარეს. მძიმე პოლიტიკური ვითარების მიუხედავად, ახალგაზრდა პატრიარქი კარგად წარმართავდა საეკლესიო მოღვაწეობას. მის მიერ აღდგენილ იქნა მტერთა შემოსევებისაგან გაპარტახებული ეკლესია-მონასტრები. აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში ქრისტიანობის განმტკიცების მიზნით მისიონერთა საკმაოდ დიდი ჯგუფი მიავლინა. იგი აქტიურ პოლიტიკურ მოღვაწეობას ეწეოდა. მისი ხელშეწყობით 1792 წელს იმერეთის სამეფოში ტახტისათვის ატეხილი ბრძოლა თავიდან იქნა აცილებული.

ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმებამდე ნათლად ჩანდა, რომ სასულიერო ხელისუფლებას ისეთი პიროვნება ედგა სათავეში, რომელიც მორალურად და ზნეობრივად გადაგვარებული ერის გადარჩენისათვის იბრძოდა. მაგრამ XIX ს-ის დასაწყისში ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმებამ წელში გამართული ეკლესია მძიმე მდგომარეობაში ჩააგდო. მეფე გიორგი XII-ის (1798-1800) გარდაცვალების შემდეგ სანამ რუსეთის ხელისუფლება ოფიციალურად გამოაცხადებდა სამეფოს გაუქმებას. ქვეყანაში განუკითხაობა ბატონობდა. ეკლესია იყო ერთადერთი ძალა, რომელიც გაურკვეველ მდგომარეობაში მყოფ ბატონიშვილებსა და მოსახლეობას სიმშვიდისკენ მოუწოდებდა. მანიფესტის გამოცხადებამ ბატონიშვილების აღშფოთება გამოიწვია. ანტონ მეორე სახელმწიფოებრიობის დაკარგვით უკმაყოფილო იყო, მაგრამ აშკარა პროტესტს ვერ გამოხატავდა. მისი პროტესტი იმაში გამომჟღავნდა, რომ სამეფოს გაუქმების შემდეგაც ეკლესიაში წირვა-ლოცვის დროს მეფედ ფარნაოზ ბატონიშვილს მოიხსენიებდნენ. რუსმა მოხელეებმა ასეთი მოქმედების გამო კათოლიკოსი არაერთხელ გააფრთხილეს.

რუსეთის უზენაესი ხელისუფლება ძალადობას მიმართავდა კათოლიკოსის მიმართ. 1802 წლის აპრილში სიონში შეკრებილ ქართველ საზოგადოებას მანიფესტი წაუკითხეს, ანტონს კი უბრძანეს, ისინი მეფის ერთგულებაზე დაეფიცებინა. სიონის ტაძარი გარშემორტყმული იყო რუსის ჯარით. ანტონი მოერიდა გართულებას და ხალხი რუსეთის ერთგულებაზე დააფიცა. ეს იყო კათოლიკოსის მიერ იძულებით გადადგმული ნაბიჯი. მომხდარი ფაქტის შემდეგაც ანტონი აშკარად არ გამოდიოდა რუსეთის წინააღმდეგ, თუმცა იგი თანგრძნობით ეკიდებოდა 1802 წლის კელმენჩურის შეუთქმულებას, 1804 წლის მთიულეთისა და 1812 წლის კახეთის აჯანყებას.

ბუნებრივია, რომ სახელმწიფოებრიობადაკარგულ ქვეყანაში დამპყრობელი ვერ მოითმენდა დამოუკიდებელი ეკლესიის არსებობას. ამიტომ ქართლ-კახეთის სამეფოს ლიკვიდაციისთანავე ცარიზმმა დაიწყო ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმებისათვის ბრძოლა. მათი სურვილი იყო, საქართველოს ეკლესია რუსეთის უწმიდესი სინოდისადმი დაექვემდებარებინათ, რომელიც, მართალია, სასულიერო საქმეებს განაგებდა, მაგრამ ოფიციალურად სახელმწიფოს ერთ-ერთი საერო დაწესებულება იყო. ავტოკეფალიის გაუქმების გზაზე მათ წინ ეღობებოდა კათოლიკოსი ანტონ მეორე. საჭირო იყო მისი ჩამოშორება საეკლესიო მმართველობისაგან, და სხვა ბატონიშვილების მსგავსად, რუსეთში გადასახლება. მიზნის განხორცილებისათვის ისინი კათოლიკოსის მიმართ სხვადასხვა ბინძურ ხერხებს მიმართავდნენ: ბრალს სდებდნენ საეკლესიო ქონების მითვისებაში, აუკრძალეს ახალი სასულიერო პირების ხელდასხმა და გათავისუფლებულ ეპარქიებში ახალი მღვდელმთავრის დანიშვნა. განსაკუთრებით აქტიურობდა მთავარმართებელი პ. ციციანოვი (1803-1806), რომელთან შეთანხმების გარეშე ანტონს გადაადგილების საშუალებაც არ ჰქონდა. მან მოისყიდა და კათოლიკოსს დაუპირისპირა ზოგიერთი რუსოფილი ქართველი სასულიერო პირი, რომლებიც ქართველ მწყემსმთავარს ფაქტიურად აღარ ემორჩილებოდნენ და ეკლესიაში არეულობა შეჰქონდათ.

შექმნილ სიტუაციაში ანტონ მეორე დიპლომატიურად მოქმედებდა, რაც რუსის მოხელეების აღშფოთებას იწვევდა, რადგან მათ პეტერბურგიდან ჰქონდათ მითითება, რომ იგი აუცილებლად საქართველოდან უნდა გაეწვიათ. მთავარმართებელმა ალ. ტორმასოვმა (1809-1811) კათოლიკოსის დიპლომატიას თავისი პოლიტიკური გამჭრიახობა დაუპირისპირა. მან ანტონ მეორეს შესთავაზა, მოეხდინათ საქართველოს ეკლესიის რეორგანიზაცია ისე, რომ მისი უფლებები არ შეზღუდულიყო. ამ მიზნით იგი რუსეთში უნდა გამგზავრებულიყო, სადაც სინოდის სხდომას უნდა დასწრებოდა საქართველოს ეკლესიის რეორგანიზაციის გამო. ალ. ტორმასოვი თავისი გეგმის განხორციელებისათვის იყენებდა რუსეთიდან ახლადდაბრუნებულ მთავარეპისკოპოს ვარლამ ერისთავს, რომელიც რუსეთის სინოდის წევრადაც ითვლებოდა და კარგად იცნობდა რუსეთის ეკლესიის სტრუქტურას. ვარლამის მეშვეობით მათ საქართველოს ეკლესიის რეორგანიზაციის განხორციელება სურდათ. შემოთავაზებულ წინადადებაზე ანტონ მეორემ უარი განაცხადა, რადგან იცოდა, რომ მის რუსეთში გამგზავრებას ავტოკეფალიის გაუქმება მოჰყვებოდა. მაგრამ მის მიმართ განხორციელებულმა რეპრესიებმა აიძულა იგი, 1810 წლის 3 ნოემბერს თავის სამშობლოს გამოსთხოვებოდა და თანმხლებ პირებთან ერთად პეტერბურგში ჩავიდა, სადაც მას წინასწარ დაუქირავეს ბინა.

იმპერატორმა 1811 წლის 30 ივნისს კათოლიკოსს უბოძა ორი რესკრიპტი. პირველში აღნიშნული იყო, რომ ახალ მმართველობასთან შეუთავსებელი იქნებოდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, ამიტომ იგი უნდა გაუქმებულიყო. მეორე რესკრიპტით მას უნარჩუნდებოდა კათოლიკოსის ტიტული და რუს მღვდელმთავრებს შორის მეხუთე ადგილას დაიკავებდა. დაკარგული ტახტის საკომპენსაციოდ იმპერატორმა სხვადასხვა დროს მას უბოძა ძვირფასი ქვებით შემკული პანაგია, წმ. ანდრია პირველწოდებულის და წმ. ალ. ნეველის ორდენები, დაუნიშნეს წლიური პენსია 54 ათასი მანეთის ასიგნაციით. პატივაყრილი კათოლიკოსი, რა თქმა უნდა, კმაყოფილი არ იქნებოდა იმპერატორის გულუხვობით.

პეტერბურგიდან ანტონი მალე მოსკოვში გადავიდა, სადაც ქართული სამეფოს ოჯახის წევრები ცხოვრობდნენ, მაგრამ ნაპოლეონის შემოსევის გამო 1812 წლის აგვისტოში იგი ტამბოვს აფარებს თავს. პროვინციაში ანტონი არავის გახსენებია. მართალია, მას საკმაოდ სოლიდური პენსია ეძლეოდა, მაგრამ მისი ამალის წევრები მის ხარჯზე ცხოვრობდნენ, თანხის დიდ ნაწილს ღარიბ-ღატაკებს ურიგებდა. ასეთი გულუხვობის გამო იგი მუდმივ გაჭირვებაში ცხოვრობდა.

ჩრდილოეთის კლიმატურმა პირობებმა ანტონის ჯანმრთელობა ძლიერ შეარყია. დიდი თხოვნის შემდეგ მას ნება დართეს, პეტერბურგში გადასულიყო, სადაც 1822-1823 წლებში ცხოვრობდა. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების გამო ანტონ მეორემ სამშობლოში დაბრუნება ითხოვა, რაზეც მტკიცე უარი მიიღო. 1824 წელს კათოლიკოსი საცხოვრებლად გადადის ნიჟნი-ნოვგოროდში. ერთხანს იგი დაბინავდება სოფელ ლისკოვში, სადაც მისი ახლო ნათესავები ცხოვრობდნენ. სიცოცხლის ბოლო წლები კათოლიკოსმა ნიჟნი-ნოვგოროდში გაატარა. მას მფარველობას უწევდა ნათესავი გიორგი ალექსანდრეს ძე გრუზინსკი. ანტონს ადგილობრივი მოსახლეობა დიდ პატივს სცემდა. ფიზიკური გარეგნობით გამორჩეული კათოლიკოსი რუსი მხატვრების შთაგონების წყაროდ იქცა. მათი წყალობით ანტონ მეორის რამდენიმე პორტრეტმა მოაღწია ჩვენამდე.

ანტონ კათოლიკოსი გარდაიცვალა 1827 წლის 21 დეკემბერს. ნიჟნი-ნოვგოროდის მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა უკანასკნელ გზაზე გააცილა ქართველი მწყემსმთავარი. კათოლიკოსი დაკრძალეს ჯერ მიძინების ტაძარში. ამ უკანასკნელის დანგრევის შემდეგ გიორგი გრუზინსკიმ 1841 წელს იგი ფერისცვალების საკათედრო ტაძარში გადაასვენა. ანტონის სურვილი – გარდაცვალების შემდეგ მისი ნეშტი მშობლიურ მიწას მიბარებოდა, იმდროინდელმა საქართველოს მთავარმართებელმა ი. პასკევიჩმა არ შეასრულა.

ასე უცხოობაში დალია სული ერისა და ქვეყნის თავდადებულმა მოღვაწემ ანტონ მეორემ.




ელდარ ბუბულაშვილი
ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატი

გაზეთი ”საპატრიარქოს უწყებანი”, №33 (291), 2004 წ.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 14 2011, 04:56 PM

პატრიარქი კირიონ II(საძაგლიშვილი)
-----------------------------------------
XIX საუკუნის 80-90-იანი წლებიდან ქართული პერიოდიკის ფურცლებზე ივერიელის, ნიქოზელისა და ლიახველის ფსევდონიმებით ხშირად იბეჭდებოდა საინტერესო წერილები და გამოკვლევები. საქართველოს ისტორია, საქართველოს ეკლესიის ისტორია, ეთნოგრაფია, ვეფხისტყაოსნისა და ქართლის ცხოვრების უძველესი ნუსხები, ნუმიზმატიკა, ხალხური სიტყვიერების ისტორია – აი ეს საკითხები, რომელიც აინტერესებდა ავტორს. წერილები გამოირჩეოდნენ საკვლევი საკითხის ღრმა ცოდნითა და ეროვნული ჩაგვრით შეწუხებული სამშობლოს დიდი სიყვარულით.

საძაგელოვ-ლიახველ-ივერიელი გიორგი საძაგლიშვილი – ეპისკოპოსი კირიონი, სრულიად საქართველოს კათოლოკოზ-პატრიარქი კირიონ II XIX საუკუნის 80-90-იანი წლების ქართული ინტელექტუალური საზოგადოების ერთ-ერთი თვალსაჩინო წარმომადგენელია. იგი აღიზარდა თერგდალეულთა სულისკვეთებაზე და მთელი თავისი საქმიანობაც იმ დიდი მიზნის განხორციელებას მოახმარა, რომელიც ილია ჭავჭავაძემ ლელთ ღუნიას პირით საქართველოს უთხრა — ჩვენი თავი ჩვენადვე გვეყუდნეს. — ამ მიზნის პრაქტიკული რეალიზაცია XIX საუკუნის 60-70-იან წლებში შეუძლებელი იყო, ვინაიდან ქართული ეროვნული ცნობიერება ცარიზმის რუსიფიკატორული კოლონიური პოლიტიკის წყალობით იმდენად დაქვეითებული იყო, რომ ქართველი ხალხის დიდი ნაწილი ღრმა პესიმიზმს მოეცვა, ნაწილი კი საკუთარი ეროვნული კულტურისა და ისტორიისადმი ნიჰილისტურად იყო განწყობილი. ასეთ ვითარებაში სამშობლო ქვეყნის ისტორიისა და კულტურისადმი სამსახური გმირობის ტოლფასი იყო, იგი მრავალი დაბრკოლებისა და უსიამოვნების გადალახვას მოითხოვდა. მამულიშვილობის მძიმე ტვირთის მხრებით ტარება მხოლოდ გიორგი საძაგლიშვილის მსგავს ერთეულებს შეეძლოთ – ყველაფერი მობეზრდება მამულიშვილს გარდა მამულიშვილობისა – ამ სიტყვებით გამოხატა კირიონ II-მ თავისი ცხოვრების კრედო.

ქართული ისტორიოგრაფიაში სრულიად საქართველოს კათოლიკოზ-პატრიარქისა და ცნობილი მეცნიერის კირიონ II შესახებ ძალიან ცოტა არის ნათქვამი. პირველი ბიოგრაფიული ნარკვევი 1917 წელს გამოაქვეყნა მოსე ჯანაშვილმა[1], მოკლედ არის გადმოცემული კირიონ II-ის ბიოგრაფია და ნაჩვენებია ის თავდადებული ბრძოლა, რომელსაც კირიონ II ეწეოდა ქართული ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისათვის, კირიონის დევნა ოფიციალური ხელისუფლების მიერ, ბელგიაში კირიონის დაცვის საზოგადოების შექმნა და რუსეთის საიმპერატორო ხელისუფლების მიერ კირიონის გადასახლებიდან დაბრუნება. იქვე საინტერესო პარალელებია კირიონ I (599-610წწ.) და კირიონ II-ს შორის, მაგრამ ნაშრომში ავტორი ნაკლებ ყურადღებას აქცევს კირიონ II-ს სამეცნიერო მოღვაწეობას.

კირიონ II-ის არქივის დიდი ნაწილი ინახება საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის კორნელი კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტში, რომლის აღწერილობა ეკუთვნის ამავე ინსტიტუტის თანამშრომელს ელისო აბრამიშვილს[2]. მანვე გამოაქვეყნა საარქივო მასალების მოკლე მიმოხილვა, ძირითადად კირიონ II-ის ეპისტოლარული მემკვიდრეობა “მრავალთავში”[3].

კირიონ II-ის მოღვაწეობის შესახებ საინტერესო გამოკვლევა გამოაქვეყნა ბატონმა ვახტანგ გურგენიძემ ხელნაწერთა ინსტიტუტისა და საისტორიო არქივში დაცული მასალების საფუძველზე აღადგინა კათალიკოზ-პატრიარქის კირიონ II-ის მშფოთვარე ბიოგრაფიული ცხოვრება, აჩვენა ევროპელი და რუსეთის სამეცნიერო წრეების კირიონ II-სადმი – დიდი პატივისცემა და სიყვარული[4], მაგრამ ამ დიდი პიროვნების ღვაწლის ყოველმხრივი შესწავლა მომავლის საქმეა.

კირიონ II, ერისკაცობაში გიორგი საძაგლიშვილი დაიბადა 1855 წელს გორის მაზრის სოფელ ნიქოზში სასულიერო პირის ოჯახში. მის წინაპრებს დიდი წვლილი მიუძღვით დიდოელთა, ინგუშთა შორის ქრისტიანობის გავრცელების საქმეში. იგი ჯერ ანანურის სასულიერო სკოლაში სწავლობდა. 1862 წელს გორის სასულიერო სასწავლებელში ჩაირიცხა. ამ დროს უკვე გამოიკვეთა ახალგაზრდა ყმაწვილის მამულიშვილური მისწრაფებანი. ცნობილი ხალხოსანი მწერალი სოფრომ მგალობლიშვილი იგონებს, რომ გიორგი საძაგლიშვილთან ერთად მოიარეს შიდა ქართლის თითქმის ყველა ისტორიული ადგილები, შემდეგ კი მოიხილეს მაღრანდვალეთის ქართული სიძველენი.

1876 წელს გიორგი საძაგლიშვილმა დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია და სწავლა გააგრძელა კიევის სასულიერო აკადემიაში, რომელიც ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხით დაამთავრა 1880 წელს და დაინიშნა ოდესის სასულიერო სემინარიის ინსპექტორის თანაშემწედ.

1883 წლიდან 1896 წლამდე საქართველოს სხვადასხვა ქალაქებში (გორი, თელავი, ქუთაისი, თბილისი) ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვწეობას, ასწავლიდა ქართულ და რუსულ ენებს, საღმრთო ისტორიას, გეოგრაფიას. ყოვლად სამღვდელო კირიონი 1896 წელს დაინიშნა საქართველოს მონასტრების კეთილმოწესედ და კავკასიაში ქრისტიანობის აღმდგენელი საზოგადოების სკოლების ინსპექტორად, სადაც როგორც ქართველმა, კარგად მცოდნემ თავისი ერისა და ხალხის სულიერის საჭიროებისა, დაარსა 19 სამრევლო სკოლა. ააშენებინა სკოლები აწერისხევში, ვანათში, თიანეთში; ყველა სკოლას შეუქმნა წიგნთსაცავები და ბიბლიოთეკები. ამავე პერიოდში ქართულ და რუსულ ჟურნალ-გაზეთებში იგი აქვეყნებდა წერილებს, გამოკვლევებს საქართველოს ეკლესიის ისტორიაზე, ხალხურ ზეპირსიტყვიერებაზე, ქართულ ლიტერატურაზე, ივერიელის, საძაგელოვის, ლიახველის ფსევდონიმებით.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 14 2011, 05:13 PM

კირიონი II იყო მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოების წევრი და აღწერა ლიახვის ხეობის ისტორიული ძეგლები. ეს აღწერილობა გამოაქვეყნა კიდეც 1898 წელს. ამ აღწერილობას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, ვინაიდან მომდევნო ხანებში ბევრი ისტორიული ძეგლი მოსული ხალხის (ოსები) მიერ განადგურებული იქნა.

1896 წ. ცოლ-შვილის სიკვდილის შემდეგ იგი ბერად აღიკვეცა კირილეს, კირიონის სახელით და გაიგზავნა ქვათახევის მონასტრის წინამძღვრად. ამ პერიოდში ღვთისმსახურების გარდა კირიონი მეცნიერულ მოღვაწეობას ეწეოდა ქართლის სოფლებში. აგროვებდა ხალხური სიტყვიერების ნიმუშებს, მეცნიერულად სწავლობდა ხალხის ზნე-ჩვეულებას, ეკლესია მონასტრების სიძველეებს. ქვათახევის მონასტრის წინამძღვრობის დროს კირიონმა “ქვათახევიდან ჩამოიტანა და ტფილისის საეკლესიო მუზეუმს ჩააბარა 96 ცალი ხელნაწერი, მათ შორის XI საუკუნის სახარება, 1494 წელს გადაწერილი “დავითნი” და სხვა მრავალი საინტერესო ხელნაწერები”[5].

კირიონ II-მ დიდი წვლილი შეიტანა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების სიძველეთა მუზეუმის ისტორიული საბუთების გამდიდრების საქმეში. იგი მიტოვებული ეკლესია-მონასტრების ნესტიანი სენაკებიდან, საოჯახო კოლექციებიდან მოპოვებულ მასალებს ყოველწლიურად უანგაროდ სწირავდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებას. მარტო 1891 წელს საზოგადოებას გადასცა: ტრიოდიონი “მარხვანი”, საბა-სულხან ორბელიანის ლექსიკონი, ცხოვრება და მოქალაქეობა ნეტარისა ანდრია სალოსისა, მსოფლიო ისტორია, ხუცური ასოებით ნაწერი სადღესასწაულო ღვთისმშვენიერი თხრობით სულისა ფრიად სასარგბლო, რომელსაც ეწოდების “გვირგვინი,” საღვთო მარგალიტი ძველი საეკლესიო წიგნი ხუცურ ეტრატზე ნაწერი, აპოკრიფი ყოვლად წმიდა მარიამის სახარებასა და იოსებზე, XVIII საუკუნის ხელნაწერი ლიტურგია ოქროპირისა, რუსული ასამაღლებელი ქართულის ასოებით, სხვა და სხვა ხელნაწერი წიგნების ფურცლები, ისტორია გინა მოთხრობა საღმრთო წერილისა ძველისა და ახლისა ახალი აღთქმისა, მინის სამაჯურები. ნაპოვნი თელავის ღვთაების ეზოში, ოთხი ძველი ვერცხლის ფული”[6].

კირიონმა შეისწავლა ძველი ქართული აპოკრაფების უცნობი ხელნაწერი, რომელიც დაცული ყოფილა გორის თავადაზნაურობის წინამძღოლის ივანე რატიშვილის ოჯახში[7].

1898 წლის აგვისტოში არქიმანდრიტი კირიონი აკურთხეს ალავერდის ეპისკოპოსად, რასაც ქართული საზოგადოებრიობა დიდი სიხარულით შეხვდა. აშკარად იგრძნობოდა რომ საზოგადოებას იმერეთის ეპისკოპოს გაბრიელის გარდაცვალების შემდეგ დიდი სურვილი ჰქონდა მისებრ დინჯი მრავალმხრივი განათლების ქართველი მღვდელთმთავარი ეხილა, რომელიც იტვირთავდა დაჩაგრული ერისა და გაპარტახებულ-განადგურებული ეკლესიის აღდგენას; როცა საზოგადოება ეპისკოპოს კირიონის მოღვაწეობაზე ასეთ იმედებს ამყარებდა, ამის საფუძველს იძლეოდა კირიონის ეპისკოკოსამდელი საქმიანობა. ილია ჭავჭავადძის “ივერია” დიდი ამბით გამოეხმაურა კირიონის ეპისკოპოსად კურთხევის ფაქტს. 22 აგვისტოს შაბათს შუადღისას საქართველოს ეგზარქოსის დარბაზში მოხდა სახელდება ეპისკოპოსად არქიმანდრიტ კირიონისა, რომელიც უმაღლესის ბრძანებით დანიშნულ იქნა ალავერდის მღვდელმთავრად… “სრული იმედია ყოვლადსამღვდელო კირიონი, კარგად ცნობილი საქართველოში, როგორც განმაახლებელი მრავალთა ნაშთთა ჩვენის ძველის ხუროთმოძღვრებისა და სასულიერო განათლების თანამგრძნობელი, შეძლებისდაგვარად იმოღვაწებს კახეთის სულიერ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილების ასპარეზზედ” – (ივერია, 1898 №81).

ეპისკოპოსად სახელდებისას არქიმანდრიტმა კირიონმა წარმოთქვა სიტყვა:

- “მე სრულიადაც არ წარმოვიდგენდი ამ თვრამეტი წლის წინათ, როცა კურსი შევასრულე კიევის სასულიერო აკადემიაში, თუ ჩემთვის ასეთი ბედნიერი და დიდმნიშვნელოვანი დღე დადგებოდა… მე კურსის შესრულების შემდეგ დავიწყე სამსახური სასულიერო წოდების ახალ თაობის აღმზრდელის ასპარეზზედ. მას უკან ბევრ რასმეს ვფიქრობდი, ბევრ გეგმას ვაწყობდი ჩემის მომავლის მოღვაწეობისას, ბევრს ადგილს ვირჩევდი სამსახურისას, მაგრამ უფლის განგებულებამ დღეს ნაჩვენებ გზაზედ დამაყენა: სხვებსავით მეც ვფიქრობდი მომეპოვებინა მყუდროება და ბედნიერება ოჯახურს ცხოვრებაში, მაგრამ ბედმა აქაც მიმუხთლა. და ამის გამო სამსახური ეკლესიის მიმართ მონაზვნის წოდებაში ჩემთვის აუცილებელ-აუშორებელი შეიქმნა. სწორედ ოცი თვის წინათ ამავე ადგილს, სადაც ახლა ვდგევარ, ვიდექი მონაზონის უბრალო ტანსაცმელში და ვაძლევდი აღთქმას მონაზონური ცხოვრებისას… დიდი მადლობელი ვარ იმ ჩემი მოძღვრისა, რომელმაც ამ ჭეშმარიტ გზაზედ დამაყენა. დღეს უმაღლესის ბრძანებით უნდა ვიტვირთო მძიმე მოვალეობანი. მწყემსმთავრისა და ვიქნე ალავერდის ეპისკოპოსად – იმ ალავერდისა, სადაც მოღვაწეობდა, სადაც ქადაგებდა და სადაც განსვენებულ არს წმ. მამა იოსებ ალავერდელი. ალავერდის კათედრაზე მოღვაწეობდა მრავალი ღირსი მღვდელთმთავარი, რომელთ მის წიაღში იგემეს საუკუნო განსასვენებლი. ალავერდის ტაძარი ისეთი სიწმინდეა, რომელსაც დიდ პატივს სცემენ არათუ მხოლოდ მართლმადიდებელნი, არამედ არამართლმადიდებელნიც და თვით მთიანი დაღესტანის მკვიდრნიც. ლეკები და მაჰმადიანნიც კი, რომელთაც ჩვენი წინაპრები ხმლით ეომებოდნენ თვისთა სარწმუნოებრივ სიწმინდეთა დასაცველად და ბოლოს ქედი მოადრეკინეს თვისის სიწმინდის წინაშე. საღრმთო განგებამ მარგუნა სამსახური. ვმადლობ საღრმთო განგებას ამ ხვედრისათვის მით უმეტეს რომ ხელმძღვანელად მეყოლება ეკლესიის სასარგებლოდ მოღვაწეობის საქმეში გამოცდილი მღვდელთმთავარი… დასასრულ გთხოვთ წმინდანნო მღვდელთმთავარნო, წარმომადგენელნო ივერიის ეკლესიისნო, ილოცოთ ჩემთვის, რათა ქვეყნის მწყემსმთავრულის ლოცვის მეოხებით უფალმან მომცეს შეძლება, ძალა და სიბრძნე მისის ეკლესიის სასარგებლოდ მოღვაწეობისა.”

ალავერდის ეპარქიაში ჩასვლისთანავე კირიონმა განაგრძო დაუცხრომელი საქმიანობა. ალავერდის დიდებული ტაძარი მოუვლელობისაგან განადგურების პირას იყო მისული. ტაძრის სახურავი გამოსაცვლელი იყო, გალავანი შესაკეთებელი.

ეპისკოპოსმა კირიონმა შეადგენინა პროექტი და თავისი ხარჯებით დაიწყო ტაძრის შეკეთება. ამავე დროს ეპისკოპოსმა კირიონმა დაიწყო კახეთის ეკლესია-მონასტრებში დაცული სიძველეების შესწავლა. მან საქართველოს საეკლესიო მუზეუმს გადასცა 68 ხელნაწერი. მათ შორის 1089 წელს გადაწერილი სახარება. ამ აღმოჩენით აღფრთოვანებული მ. ჯანაშვილი წერდა:

“მასში მრავალი საყურადღებო ცნობებია დაცული სახარების ქართულად თარგმნის, თეიმურაზ I და სხვათა შესახებ. სახარების ბოლოს კი ასეთი წარწერაა: “ქ. ადიდენ ღმერთმან ძლიერსა და უძლეველსა ბაგრატ აფხაზთა და ქართველთა მეფემან და ყოვლისა აღმოსავლეთის ნოველისიმონისმან.” ამ აღმოჩენამდე ქართულმა მეცნიერებამ არაფერი იცოდა ბაგრატ IV-ს დროინდელი სახარების შესახებ. ეპისკოპოს კირიონის სახით ქართულ ეკლესია-მონასტრებს და იქ დაცულ ძვირფას ხელნაწერებს ღირსეული დამცველი და პატრონი გამოუჩნდა. ამავე დროს კირიონმა ყურადღება მიაქცია XIX საუკუნის საქართველოში გავრცელებულ ერთ სამწუხარო ტენდენციას. 1811 წლის შემდეგ როცა რუსეთის მთავრობამ საეკლესიო სამართლის უხეში დარღვევით ქართული ეკლესიის ავტოკეფალია გააუქმა და რუსული წირვა-ლოცვა დააწესა ხალხი პროტესტის ნიშნად ეკლესიებს სტოვებდა. ამით სარგებლობდნენ სომხურ-გრიგორიანული ეკლესიის მესვეურნი და უკანონოდ იკავებდნენ ქართულ მართლმადიდებლურ ეკლესიებს. მათ ხელში ჩაიგდეს ქართული ეკლესიები თბილისში, გორში, თელავში, დუშეთში. ეპისკოპოსმა კირიონმა ამ საკითხთან დაკავშირებით ვრცელი დასაბუთებული მოხსენებითი ბარათით მიმართა საქართველოს ეგზარხოსს და მოითხოვა სომხებისაგან უკანონოდ მიტაცებული ქართული ეკლესიების დაბრუნება. შომხური ნაციონალისტური ბურჟუაზია, რომელთაც დიდი ეკონომიკური შესაძლებლობანი გააჩნდათ ქართული ეკლესიების მიტაცებას ჩვეულებრივ მოვლენად მიიჩნვდა. უფრო მეტიც ცდილობდა მოეძებნა დასაბუთება თავიანთი უკანონობისა ეპისკოპოსი კირიონი ი. ჭავჭავაძესთან და დ. ბაქრაძესთან ერთად აქტიურად ჩაება სომხებთან პოლემიკაში. სომხურმა გაზეთმა “ნორდარმა” გამოაქვეყნა წერილები, რომელშიც თავისი ერი ქებით ცაზე აიყვანა ხოლო ქართველები კი უსაქმურ, მკვეხარა ხალხად მიიჩნია, რომელიც მხოლოდ სომეხთა მოსამსახურეებად გამოდგებიანო. თანაც საბუთად ქართული წყაროები მოიშველიეს. ეპისკოპოსმა კირიონმა თვით სომხური საისტორიო წყაროების მოშველიებით სომხის ერის ასეთი სურათი დაგვიხატა: “ერი ზვავი, გაუგონარი, დიდმეთქავი, უსამართლონი, ტრაბახანი, ზარმაცნი, მძარცველნი, მატყუარანი, მექრთამენი, ცრუმედიდურნი. და იქვე დასძინა, რომ საისტორიო წყაროებს ადამიანური თვალით უნდა შევხედოთ და არ უნდა ვეცადოთ მათ საფუძველზე სხვის დამცირებას”[8].

კირიონი 1901 წლიდან გორის ეპისკოპოსია, მაგრამ მეფის რუსეთის მტავრობამ და საქართველოს საეგზარქოსომ აშკარად დაინახეს ის დიდი საფრთხე, რაც კირიონის მოღვაწეობიდან მომდინარეობდა. ეპისკოპოს კირიონის თავს იყრიდა განათლებული სამღვდელოება, რომელიც აშკარად გამოხატავდა უკმაყოფილებას ქართული ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმების გამო. მთავრობამ გამოსავალი იმაში გამონახა, რომ ეპისკოპოს კირიონს ხშირად უცვლიდნენ ეპარქიებს. 1903 წელს ხერსონში, 1904 წელს ორიოლში, 1906 წელს სოხუმში. შოხუმში მოღვაწეობის დროს ეპისკოპოსმა კირიონმა დიდი მუშაობა გასწია ქართული ეკლესია-მონასტრების აღდგენისა და მოქონიერების საქმეში, მაგრამ სწორედ ასეთი საქმიანობა იწვევდა შოვინისტი რუსი მოხელეების გაავებას. კირიონი სოხუმიდან კოვნოს ეპარქიასი გადაიყვანეს აფხაზების გაქართველების მცდელობის ბრალდებით.
ლეონიდე ოქროპირიძე და კირიონ საძაგლიშვილი, 1906 წ. პეტერბურღი

ლეონიდე ოქროპირიძე და კირიონ საძაგლიშვილი, 1906 წ. პეტერბურღი

1907 წლის სექტემბერში, როცა ქართველი ხალხი ეთხოვებოდა ილია ჭავჭავაძეს კირიონს საქართველოში ჩამოსვლის უფლება არ მისცეს. მან მხოლოდ სამძიმრის დეპეშის გამოგზავნა მოახერხა კოვნოდან. 1908 წელს კირიონს მთავრობის დადგენილებით ჩამოერთვა ეპისკოპოსის წოდება და დაპატიმრებულ იქნა. მთავრობის ასეთი სიმკაცრის მიზეზი უნდა ვეძებოთ კირიონის დაუცხრომელ საქმიანობაში, რომელიც საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის მოთხოვნის სულისჩამდგმელი იყო. სწორედ მისი პროპაგანდის შედეგი იყო 1905 წელს დიდი საეკლესიო კრების ჩატარება, სადაც ქართველი სამღვდელოება იხილავდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის საკითხებს. შაქართველოს ეგზარქოსმა ალექსიმ სთხოვა მეფისნაცვალ ვორონცოვ-დაშკოვს ყაზახების საშუალებით დაერბია საეკლესიო შეკრების მონაწილენი. ბრძანების უსიტყვოდ შემსრულებელმა ყაზახებმა რუსი ერისა და რუსეთის ეკლესიის ინტერესების დაცვა ქართველი სამღვდელოების მათრახებით ცემაში დაინახეს.

XX საუკუნის დასაწყისში ფართო პროპაგანდა გაჩაღდა რუსეთში პატრიარქობის აღდგენის მოთხოვნით. ამ მოძრაობაში აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ რუსი სლავოფილები, რომელთა ერთ-ერთი გამოჩენილი მოღვაწე იყო ნ. დურნოვი, იგი თავის წერილებში ამხელდა რუსი ეგზარქოსების ურწმუნოებასა და მძარცველურ პოლიტიკას საქართველოში[9].

სლავოფილებმა პეტერბურგის პრესში დაბეჭდეს წერილები, დაგმეს თბილისში ქართველი სამღვდელოების მიმართ ჩადენილი ბარბაროსული მოქმედება. ქართველი საზოგადოების მოწინავე ნაწილი ილია ჭავჭავაძის მეთაურებით მეფისნაცვალ ვორონცოვ-დაშკოვს ეახლა და ოფიციალურ დონეზე მოსთხოვა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის საკითხის განხილვა. მეფის მთავრობა იძულებული შეიქმნა ფორმალურად მაინც დაენიშნა პეტერბურგში სპეციალური სხდომა, სადაც უნდა განხილულიყო საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის საკითხი.
ეპისკოპოსმა კირიონმა სხდომაზე წაიკითხა ორი მოხსენება:

1) რა აიძულებს ქართველებს იმეცადინონ თავისი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენაზე,

2) ეროვნული პრინციპი ეკლესიაში.

კირიონი ასაბუთებდა რომ ეკლესიური მონობა ყველა მონობაზე უარესაო. ფორმალურეად დანიშნულმა კომისიამ, სადაც უმრავლესობას წარმოადგენდნენ დეკანოზ ვოსტორგოვის მიმდევრები, უარყვეს ქართველი სამღვდელოების სამართლიანი მოთხოვნები, და ამის შემდეგ დაიწყო კირიონის დევნა-შევიწროვება. მიუხედავად სამშობლოდან მოშორებისა ეპისკოპოსი კირიონი საქართველოს მაჯისცემას განიცდიდა ყველგან, სადაც არ უნდა ყოფილიყო შორეულ კოვნოსა თუ სანაქსარის უდაბნოში.

1907 წელს ქართველი საზოგადოების ინიციატივით დაარსდა საქართველოს საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოება, რომელსაც შემოწირული სახსრებით უნდა ეარსება. ეპისკოპოსი კირიონი სიხარულით ატყობინებდა საზოგადოების თავჯდომარეს ე. თაყაიშვილს თავის მზადყოფნას – დახმარებოდა როგორც ფინანსურად, ასევე მორალურად. ე. თაყაიშვილი იგონებდა: – “ეპისკოპოსმა კირიონმა ჯერ კიდევ ექსორიაში ყოფნის დროს შემოსწირა საზოგადოებას თავისი მდიდარი ბიბლიოთეკა ხელნაწერებისა და ნაბეჭდი წიგნებისა, მრავალი საარქეოლოგო ნივთი, ალბომები, სურათები და დიდი ნუმიზმატური კოლექცია. წელიწადი არ გავიდოდა ისე რომ რაიმე ნივთი, ხელნაწერი თუ ფული არ გამოეგზავნა ახალი საზოგადოებისათვის”[10].

საისტორიო-საეთნოგრფო საზოგადოების სახელით ე. თაყაიშვილის რედაქციით დაიბეჭდა ძველი საქართველოს შესახებ სამი წიგნი, რომელშიც არის კირიონის მიერ შედგენილი ქართული სალექსიკონო მასალა განმარტებითურთ. მანვე “ქართული ლექსიკონის გამოსაცემად განყოფილებას გადასცა ასი მანეთი”. 1913 წელს 2 ივლისის წლიური კრების №74 ოქმი გვაუწყებს – “საბჭოს წინადადების თანახმად კრებამ ერთხმად აირჩია ყოვლად სამღვდელო ეპისკოპოსი კირიონი საზოგადოების საპატიო წევრად. მან საისტორიო საზოგადოებას შესწირა ვეფხისტყაოსნის უცნობი ხელნაწერი, კორიდეთის ოთხთავი, პავლენის ერთი ძველი რედაქცია და სხვა მრავალი საინტერესო საბუთები”[11].
მისი უწმინდესობა და უნეტარესობა კირიონ II კათალიკოზად კურთხევამდე, 1917 წ.

მისი უწმინდესობა და უნეტარესობა კირიონ II კათალიკოზად კურთხევამდე, 1917 წ.

თითქმის შეუსწავლელია კირიონის ღვაწლი ქართული საისტორიო წყაროების, ისტორიოგრაფიის კვლევის საქმეში. XIX საუკუნის 80-90-იან წლებში თერგდალეულთა მსგავსად ის ქართულ პერიოდულ პრესაში აქვეყნებდა მეცნიერულ-პოპულარულ წერილებს საქართველოს ისტორიაზე, ქართულ ხუროთმოძღვრებაზე, ეკლესიის ისტორიის და ღვთისმეტყველების საკითხებზე. მას ეკუთვნის წიგნად გამოცემული ორმოცზე მეტი მონოგრაფია.

1910 წელს გამოვიდა მისი პოლემიკური ნაშრომი “ივერიის კულტურული როლი რუსეთის ისტორიაში”. დღეს შეიძლება ამ სქელტანიანი ნაშრომის ზოგიერტი დებულება საკამათო იყოს, მაგრამ მისი გაცნობისას არ შეიძლება მოწიწებით არ განიმსჭვალო მისი ავტორისადმი. კირიონის ამ ნაშრომს ყურადღებით გაეცნო რუსული მატიანეების ცნობილი მკვლევარი აკადემიკოსი ალ. შახმატოვი.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია კირიონის ღვაწლი შიდა ქართლში მცხოვრები ოსების კულტურის, ხალხური სიტყვიერების, ეთნოგრაფიის შესწავლის საქმეში. მან შეკრიბა და ჟურნალ “მწყემსში” გამოაქვეყნა ოსური ლეგენდები[12]. მანვე ოსური წირვა-ლოცვის შემოღების აუცილებლობის საკითხიც დასვა[13].

ეპისკოპოსმა კირიონმა კრიტიკულად განიხილა მ. თამარაშვილის ცნობილი წიგნი “ისტორია კათოლიკობისა ქართველთა შორის” და გამოთქვა საგულისხმო მოსაზრებანი, მაგრამ მ. თამარაშვილს ოდნავაც არ სწყენია კირიონის შენიშვნები; პირიქით 1911 წელს დაბეჭდა თავისი ახალი წიგნი საქართველოს ეკლესიის ისტორია (ფრანგულ ენაზე) და მასში ვრცლად საუბრობს ეპისკოპოს კირიონის ღვაწლზე ქართული ეკლესიის ისტორიაში.

რუსეთის მთავრობისაგან კირიონის დევნა-შევიწროვება ქართველი საზოგადოების აღშფოთებას იწვევდა. აკაკი წერეთელი გულისტკივილით შენიშნავდა რომ იმპერატორთანაც მივიდოდა კირიონის განთავისუფლების მოთხოვნით, მაგრამ მეფის რუსეთის მთავრობა კირიონის განთავისუფლებას არ აპირებდა. პირიქით აძლიერებდა ცილისწამებას მის მისამართით. 1908 წლის 28 მაისს თბილისში მოკლეს ეგზარხოსი ნიკონი და მისი მკვლელობა კირიონს დააბრალეს. ამგვარმა ცილისწამებამ, როგორც საქართველო, ისე რუსეთის საზოგადოების დემოკრატიული ნაწილი აღაშფოთა. როდესაც ამ ცილისწამების შესახებ პრესის წარმომადგენელნი ევ. გეგეჭკორს (მაშინდელი სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატი) შეეკითხნენ, მან უპასუხა:ეს ველური და შეუსაბამო ბრალდებაა. ბრწყინვალე პიროვნება ეპისკოპოსის კირიონისა მის მტერთ მოსვენებას არ აძლევს, მის სახელს რომ ჩირქი მოსცხონ, საშუალებას არ ზოგავენ[14]. კირიონის დევნის ამბავი რუსეთიდან უცხოეთში გაიტანა ოლივერ უორდროპმა, რომელსაც 1909 წლის 2 აპრილს წერილი გაუგზავნა ალ. ცაგარელმა: “კირიონი გაგზავნეს ხარკოვიდან ერთ მონასტერში – ტამბოვის გუბერნიაში საცხოვრებლად, ცოტა ავად არის მაგრამ მოსკოვში საავადმყოფოში არ დაარჩინეს, ძალათ წაიყვანა პოლიციამ რკინიგზით მონასტერში”[15]. ევროპაში კირიონის დაცვის საზოგადოებაც შექმნეს, რომელმაც დაიწყო ხელმოწერების შეგროვება კირიონის განთავისუფლების მოთხოვნით. ბელგიიდან ადამიანის უფლებების დაცვის თავჯდომარემ ჟორჟ ლორანმა ბრიუსელიდან 1909 წლის 20 მარტს ყოფილ სახელმწიფო სათათბიროს თავჯდომარეს ხომიაკოვს სთხოვა დაეცვა ეპისკოპოსი კირიონი დევნა-შევიწროებისაგან. მიუხედავათ იმისა, რომ ასეთ მძიმე პირობებში უხდებოდა ცხოვრება, მომავლის რწმენა არ დაუკარგავს. ი. ჩიჯავაძისადმი გაგზავნილწერილში წერდა: “ჩემი აქ ყოფნა ხომ მეტად მძიმეა, მაგრამ მით უფრო დამიმძიმდება, როდესაც გულსაკლავი და არასანუგეშო ამბები მომივა სამშობლოდან… მომავალი ჩვენს ხელშია, კეთილსინდისიერი შრომაა მისი დამაგვირგვინებელი… წინ ფიანდაზის მაგივრად, მართალია, ეკლიანი გზა გვიდევს, მაგრამ ვარდი უეკლოდ ვის მოუკრეფია, სიყვარულით უნდა ავიტანოთ ტანჯვა, ვინაიდან ტანჯვა სიყვრულის ნაყოფია, ძალა ტანჯვაშია”[16].

რუსეთის მთავრობამ 1915 წელს შეწყვიტა კირიონის დევნა-შევიწროვება. იგი დანიშნეს პოლოცკისა და ვიტებსკის ეპისკოპოსად, მაგრამ, სამშობლოში ჩამოსვლის ნება არ დართეს. კირიონმა ძლიერ განიცადა ვაჟა-ფშაველას გარდაცვალება. იგი მეგობრობდა დიდ პოეტთან; ერთ წერილში იტყობინებოდა – ვაჟას წერილი კოპალაზე მაშინ მივიღე, როდესაც წიგნის კორექტურა გაგზავნილი მქონდაო – კირიონი იყო უდიდესი ქველმოქმედი – მისი მატერიალური დახმარებით რუსეთისა და საზღვარგარეთის უმაღლეს სასწავლებლებში განათლება მიიღო 300-მდე ქართველმა ახალგაზრდამ. აკადემიკოსი კორნელი კეკელიძე იგონებდა თბილისის სასულიერო სემინარიიდან რეკომენდაციითა და ფულადი დახმარებით როგორ გაგზავნა იგი ეპისკოპოსმა კირიონმა კიევის სასულიერო აკადემიაში სწავლის გასაგრძელებლად. “ძველად ებრაელებს – წერდა კ.კეკელიძე კირიონს 1905 წელს – ჩვეულებად ჰქონდათ, ყოველნაირ ახალს ანუ პირველ ნაყოფს მადლობის ნიშნად სწირავდნენ ხოლმე ამ ნაყოფის მომცემელ ღმერთს. ამისდა მიხედვით, ნება მიბოძეთ, მეც უმორჩილესად გიძღვნათ პირველი ნიმუში იმ შრომისა, რომელსაც მე ხელი მივყავი თქვენი შთაგონებითა და რჩევით”[17]. კირიონს განზრახული ჰქონდა თავის მშობლიური სოფ. ქვემო ნიქოზისათვის ბიბლიოთეკისა და სკოლის აშენება. შეასრულა კიდეც თავისი სურვილი. ბიბლიოთეკას გადასცა ძვირფასი წიგნები. კირიონს მეცნიერული მიმოწერა ჰქონდა აკად. ნ. მართან, პროფ. ალ. ცაგარელთან, ალ. შახმატოვთან, ლ. დიმიტრიევთან, ივ. სოკოლოვთან. გ. ბერგმანთან , ა. პაკმიერთან, ივ. ჯავახიშვილთან, მ. ჯანაშვილთან, მ. თამარაშვილთან.
მისი უწმინდესობა და უნეტარესობა კირიონ II

მისი უწმინდესობა და უნეტარესობა კირიონ II

კირიონის მოღვაწეობის დევიზი იყო მამულისათვის სამსახური. – “მამულიშვილის გვირგვინი სამშობლოს სამსხვერპლოზე ჰკიდია ” — წერდა იგი. მან ჯერ კიდევ XIX საუკუის 90-იან წლებში, როცა ქართული ენა ოფიციალური ხელისუფლებისაგან დევნილი იყო გრ. ყიფშიძესთან ერთად ქართული სიტყვიერების ისტორია შეადგინა. “ჩვენი მუშაობა –წერდა იგი – დამოკიდებულია იმაზე თუ რა დარი დაუდგება საზოგადოდ ქართულ ენას ჩვენს საშუალო სკოლაში და კერძოდ, ამ სახელმძღვანელოს; საჭიროა რაც შეიძლება მეტი ადგილი დაეთმოს ქართულს, არა მარტო პირველ დასაწყის სკოლებში, არამედ საშუალოსა და უმაღლესშიც. საჭიროა სკოლამ მტკიცე ეროვნული ხასიათი მიიღოს და სწავლა საგნებისა ქართულად წარმოებდეს. ხოლო ეს მაშინ მოხდება, როცა მთლიანად საქართველოს ცხოვრება ეროვნულ საფუძველზე მოეწყობა. და ქართული ენა უაღრესად საჭირო შეიქმნება ყოველ დაწესებულებაში.”

საქართველოს ეროვნულ საფუძველზე მოსაწყობად დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა საქართველოს უძველესი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენას. ამ საქმის სულისჩამდგმელი იყო ეპისკოპოსი კირიონი. 1917 წლის თებერვლის რევოლუციით ისარგებლა ქართველმა სამღვდელოებამ და საგანგებო საეკლესიო კრებაზე მიიღო გადაწყვეტილება:

1) ამიერიდან, 12 მარტიდან გრძელდება საქართველოს ავტოკეფალია,

2) დროებით კათალიკოზის ამორჩევამდე ეკლესიის გამგედ დაინიშნა გურია-ოდიშის ეპისკოპოსი ლეონიდე;

3) საქართველოს ეკლესიის მმართველობა ევალება აღმასრულებელ კომიტეტს, რომელშიც შედიან როგორც საერო, ისე სასულიერო პირები.

12 მარტის კრების ინიციატორი და წარმმართველი ქუთათელი ეპისკოპოსი ანტონ გიორგაძე, რომელიც კირიონის ტრაგიკული სიკვდილის შემდეგ, როგორც მისი ერთგული და გამორჩეული პიროვნება გაურკვეველ ვითარებაში დაიღუპა; დროებითი მთავრობის სპეციალური წარმომადგენელი პროფესორი ვლადიმერ ბენეშევიჩი, რომელიც თბილისში ჩამოვიდა, ქართველ სამღვდელოებას ეროვნულ ავტოკეფალიის ცნობას ჰპირდებოდა, რაც 1917 წლის 29 მარტს საეკლესიო კრებამ უარყო. საქართველოს ეკლესია უნდა გახდეს ტერიტორიული ავტოკეფალიის მატარებელი ეკლესია - დასძენდა კრება. ტერიტორიული ავტოკეფალიის დროს საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციაში შევიდოდა ყველა მართლმადიდებელი ეკლესია, რომელიც საქართველოს ტერიტორიაზე იყო. საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის ბრძოლაში აქტიურ მონაქილეობას იღებდნენ საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიულ პარტიის წევრები. როცა საქართველოს ეგზარხოსყოფილი პლატონი გაჯიუტდა და არ თმობდა საკათალიკოზო რეზიდენციას, ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის წევრები პირველნი შევიდნენ ეგზარხოსის სასახლეში, გამოაძევეს პლატონი და დააბინავეს საქართველოს ეკლესიის დროებითი მმართველობა მიტროპოლიტ ლეონიდის მეთაურობით. მოვლენები ისე სწრაფად ვითარდებოდა, რომ ეპისკოპოსი კირიონი, რომელიც ჯერ კიდევ რუსეთში იმყოფებოდა თითქოს აღარავის ახსოვდა, მაგრამ ქართველ მორწმუნეთა ჯგუფმა ჩიტო კაპანაძის ხელმძღვანელობით დელეგაცია გაგზავნა მასთან, რათა ნაამაგარი მამულიშვილი, ვინც ყველაზე მეტი გააკეთა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღსადგენად და ამიტომაც განიცადა ამდენი დევნა-შევიწროვება, დაბრუნებულიყო საქართველოში და მონაწილეობა მიეღო სრულიად საქართველოს კათოლოკოზ-პატრიარქის არჩევნებში. “კირიონმა ყურდღებისათვის მადლობა გადაიხადა, მაგრამ მან მტკიცე უარი შემოთვალა. ქართული საზოგადოების დაჟინებული მოთხოვნით 1917 წლის ზაფხულში ეპისკოპოსი კირიონი სამშობლოსაკენ გამოემგზავრა. სამშობლოსაკენ მომავალ ბრწყინვალე მღვდელმთავარსა და მეცნიერს არაგვის ხეობაში შეეგება ასოცამდე ცხენოსანი გიგო ყარანგოზიშვილის ხელმძღვანელობით. იგი დიდი პატივით მიაცილეს დედაქალაქამდე, თბილისში კი ბრწყინვალე შეხვედრა მოაწყვეს. მაგრამ კირიონის სამშობლოში დაბრუნება ბევრს მაინც არ გახარებიათ. კირიონი ჩამოსვლისთანავე აქტიურად ჩაება სრულიად საქართველოს საეკლესიო კრების მოსამზადებელ სამუშაოებში.

1917 წლის 9 სექტემბერს თბილისში გაიხსნა სრულიად საქართველოს საეკლესიო კრება, როგორც გაზეთი “საქართველო” იუწყებოდა. კრებას თავჯდომარეობდნენ გიორგი ჟურული. თრიფონ ჯაფარიძე, სპირიდონ კედია. კრებამ განიხილა საქართველოს ავტოკეფალური ეკლესიის ეპარქიების, საკათალიკოზო საბჭოს შექმნის საკითხები. მსჯელობის საგანი იყო საქართველოს ეკლესიის მღვდელმთავართა საკითხიც. სახელდობრ, საჭირო იყო თუ არა მიტროპოლიტის პატივის არსებობა ქართულ ეკლესიაში. ხმათა უმეტესობით ეს საკითხი დადებითად გადაწყდა. შეიქმნა საქართველოს კათოლიკოზ-პატრიარქის არჩევნების ხმის დამთვლელი კომისია დეკანოზ ნიკიტა თალაკვაძის თავჯდომარეობით. 17 სექტემბერს დაინიშნა კათოლიკოზ-პატრიარქის არჩევნები. კენჭისყრაზე დაშვებული იქნა ორი კანდიდატი მიტროპოლიტი ლეონიდე და ეპისკოპოზი კირიონი. სრულიად საქართველოს კათოლიკოზ-პატრიარქის არჩევნები ჩატარდა სიონის ტაძარში. არჩევნებში მონაწილეობდა 448 კაცი. როგორც გაზეთი “სვეტიცხოველი” იტყობინებოდა სრულიად საქართველოს კათოლოკოზ-პატრიარქად კრების მიერ არჩეულ და დამტკიცებულ იქნა ეპისკოპოსი კირიონი[18].საეკლესიო კრების შედეგები სრულიად კანონზომიერი იყო, მაგრამ საქართველოში რა გამოლევდა ინტრიგებისა და გულფიცხობის მოსურნე ადამიანებს. მართალია საეკლესიო კრებამ სრულიად საქართველოს კათოლოკოზ-პატრიარქად უწმინდესი და უნეტარესი კირიონ II აირჩია, მაგრამ არ გააუქმა ტფილელი მიტროპოლიტის თანამდებობა. XIX საუკუნის ისტორიიდან ცნობილია, თუ როგორ გამიყენა რუსეთის მთავრობამ ტფილელი მიტროპოლიტ არსენსა და კათოლიკოზ ანტონ II შორის არსებული უთანხმოება საქართველოს ეკლესიის შიგნით არეულობისა და შფოთის გასაძლიერებლად, რაც ანტონ II-ის რუსეთში გაწვევით და საქართველოს ავტოკეფალიის გაუქმებით დამთავრდა. 1917 წლის 12 მარტს ტფილელი მიტროპოლიტის თანამდებობის შემოღება იმით იყო გამართლებული, რომ რუსეთის მთავრობის მიერ დანიშნული ეგზარქოსი პლატონი საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გამოცხადების შემდეგ თავის თავს ტფილელ მიტროპოლიტს უწოდებდა. გურია-ოდიშის ეპისკოპოსი ლეონიდე ამიერიდან, როცა ტფილელი მიტროპოლიტი იქნებოდა ეგზარქოს პლატონის პოზიციები შესუსტდებოდა. მაგრამ სრულიას საქართველოს კათოლოკოზ-პატრიარქი კირიონ II არჩევის შემდეგ მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსობამაც მისი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს ასე არ მოხდა და ტფილელ მიტროპოლიტად დარჩა ლეონიდე. უწმინდეს კირიონ II-ს სიონში წირვის უფლებაც არ ჰქონდა. იქ ტფილელი მიტროპოლიტი ლეონიდე სწირავდა. კირიონი ანჩისხატში სწირავდა. დაიწყო ინტრიგები, რასაც თავის მხრივ აღვივებდნენ რუსი ეგზარქოსების ჯაშუშები, რომელთაც გულზე არ ეხატებოდათ საქართველოს მართლამდიდებელი ეკლესიის ეროვნული მიმართულების კათოლიკოზ-პატრიარქი უწმინდესი და უნეტარესი კირიონ II. ცნობილი მწერალი და მოღვაწე იოსებ იმედაშვილი იგონებს — “ერთ სხდომაზე წამოიჭრა საკითხი კათოლიკოზის პირადი მდივნისა და საკათალიკოსო საქმეთა მმართველის ასარჩევად. კორნელი კეკელიძემ და კალისტრატე ცინტაძემ კანდიდატად წამოაყენეს დავით დავიდოვი, დავითაშვილი. ამის ხსენებაზე კირიონი საშინლად ცუდად შეიქმნა, აინთო, მაგრამ თავი შეიმაგრა… თქვენ თუ საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოს საქმეთა მმართველად დავიდოვს აირჩევთ, მე კათალიკოზის ხარისხს ავიყრიო[19]. ეს დავიდოვი იყო ეგზარხოსების ჯაშუში და ყოველივე ეროვნულის მტერი. იგი არ აირჩიეს, მაგრამ მომხდარი ინციდენტი ფრიად დამაფიქრებელი იყო. ამ დავიდოვმა არაერთხელ სცადა კირიონ II-სთან შესვლა და მისი ფიზიკური მოსპობა. ჰოი, ქართველი ხალხის გულგრილობავ! პიროვნება, რომელმაც მთელი ცხოვრება ქართველი ხალხის სამსახურს შესწირა, რომელიც საქართველოს კათოლიკოზ-პატრიარქად აირჩიეს, ვიღაც ნაძირალა დავიდოვ-დავითაშვილის შეურაცხყოფის ღირსი გამხდარიყო. ქართველმა საზოგადოებრიობამ ასევე გულგრილად ჩაიკითხა სასულიერო ჟურნალ “ახალ სიტყვაში”, რომელიც ქრისტეფორე ციცქიშვილის რედაქტორობით გამოდიოდა, საქართველოს კათალიკოზ-პატრიარქის წინააღმდეგ ანონიმ ავტორთა სახელით მიმართული ცილისმწამებლური პასკვილები. მიუხედავათ ასეთი საარაკო მტრობისა, კათოლიკოზ-პატრიარქმა კირიონ II შექმნა ძლიერი საკათალიკოზო საბჭო, რომელშიც სასულიერო პირებთან ერთად საერონიც შედიოდნენ. ქართველმა ხალხმა განსაკუთრებული ზეიმით

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 15 2011, 07:57 PM

ამბროსი (კათოლიკოს-პატრიარქი)
------------------------------------
1885 დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1887-1896 მღვდლად იყო სოჭში, შემდეგ სოხუმში. იყო აგრეთვე სოხუმის, ახალი ათონისა და ლიხის საეკლესიო-სამრევლო სკოლების ზედამხედველი და ქართული ენის მასწავლებელი. ებრძოდა ცარიზმის რუსიფიკატორულ და შოვინისტურ პოლიტიკას აფხაზეთში. გამოდიოდა პრესაში შავრაზმელი გოლუბცოვისა და ეპისკოპოს არსენის (იზოტოვი) წინააღმდეგ, რომლების აფხაზებს ქართველების სიძულვილს უნერგავდნენ და დევნიდნენ ქართულ ენას. 1897 ამბროსი ყაზანის სასულიერო აკადემიაში შევიდა. 1900 წელს ბერად აღიკვეცა. აკადემია დაასრულა 1901 წელს.
სასულიერო, სამეცნიერო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა [რედაქტირება]

1901 დაინიშნა ჭელიშის მონასტრის არქიმანდრიტად. 1904 გადაიყვანეს თბილისში სინოდური კანტორის წევრად და ფერისცვალების მონასტრის წინამძღვრად. რუსეთის პირველი რევოლუციის დროს ამბროსი იბრძოდა ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის (დამოუკიდებლობის) აღდგენისათვის, რის გამოც 1905 რუსეთში გადაასახლეს. 1908 ახალი ბრალდება წაუყენეს, თითქოს ეგზარქოს ნიკონის მკვლელობაში მიეღოს მონაწილეობა. 1910 გაამართლეს, მაგრამ სამშობლოში დაბრუნების უფლება არ მისცეს. საქართველოში ის მხოლოდ 1917 აგვისტოში ჩამოვიდა. იყო ჯერ ჭყონდიდის, შემდეგ აფხაზეთისა და სოხუმის მიტროპოლიტი, 1921 სექტემბრიდან კი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი.

ამბროსი იკვლევდა ქართულ ისტორიულ ძეგლებს. პეტერბურგის "უწყებებში" და ქართულ პერიოდულ პრესაში "ამბერი"-ს ფსევდონიმით აქვეყნებდა წერილებს საქართველოს პოლიტიკური, კულტურული და საეკლესიო წარსულის და მიმდინარე ვითარების შესახებ; საყურადღებოა მისი "მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში", რომელიც დაიბეჭდა ჟურნალებში "განთიადი" და "ცხოვრება" (1915-1917). აღმოაჩინა "მოქცევაჲ ქართლისაჲს" ჭელიშური ვარიანტი, რომლის შესახებ მოხსენება წაიკითხა საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების სხდომაზე. იგი არჩეული იყო ამ საზოგადოების საპატიო წევრად. აქტიურად მონაწილეობდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების მუშაობაში.

საქართველოს სახელმწიფოებრივი წყობის საკითხში ამბროსი მხარს უჭერდა სახელმწიფოებრივ დამოუკიდებლობას და ბოლშევიკური რუსეთის მიერ ქვეყნის დაპყრობის შემდეგ, 1921 წლიდან, აქტიურად იყო ჩაბმული ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში. 1922 წლის 7 თებერვალს მან თავისი ცნობილი მიმართვა გაუგზავნა გენუის მსოფლიო სამშვიდობო კონფერენციას. იგი მოითხოვდა საქართველოს შელახული, კანონიერი უფლებების აღდგენას. ამ მიმართვამ, რომელიც ითარგმნა და გამოქვეყნდა რამდენიმე ენაზე, ფართო გამოხმაურება ჰპოვა. "... 1) დაუყოვნებლივ გაყვანილ იქნეს საქართველოს საზღვრებიდან რუსეთის საოკუპაციო ჯარი და უზრუნველყოფილ იქნეს მისი მიწა-წყალი უცხოელთა თარეშისა და მძლავრობა-მიტაცებისაგან; 2) საშუალება მიეცეს ქართველ ერს თვითონ, სხვათა ძალდაუტანებლივ და უკარნახოდ, მოაწყოს თავისი თავი ისე, როგორც ეს მას უნდა, შეიმუშავოს ისეთი ფორმები სოციალ-პოლიტიკური ცხოვრებისა, როგორიც მის ფსიქიკას, სულისკვეთებას, ზნე-ჩვეულებასა და ეროვნულ კულტურას შეესაბამება. სრული იმედი მაქვს, რომ მაღალპატივცემული კონფერენცია, რომელსაც მიზნად დაუსახავს გაარკვიოს უდიდესი პრობლემები კაცობრიობის ცხოვრებისა და დაამყაროს ქვეყანაზე სამართლიანობა და თავისუფლება, არ უგულვებელყოფს პატარა საქართველოს ელემენტარულ მოთხოვნილებას, დღეს ჩემი პირით წარმოთქმულს და დაიხსნის მას ძალმომრეობისა და სამარცხვინო მონობის კლანჭებიდან"-ო, აღნიშნავდა სრულიად საქართველოს სულიერი წინამძღოლი თავის მიმართვაში. 1922 წელსვე ამბროსი დაპატიმრებულ იქნა ე. წ. "ჩეკა"-ს მიერ და 1924 წლის დამლევამდე იმყოფებოდა მეტეხის ციხეში. მას ეკუთვნის პატიმრობის დროს წარმოთქმული ცნობილი სიტყვები: "ჩემი სული ღმერთს ეკუთვნის, ჩემი გული სამშობლოს, ჩემი გვამი კი თქვენთვის დამითმია, მტარვალებო!"

ამბროსი განისვენებს თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში. ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მიერ იგი შერაცხულია წმინდანად.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 16 2011, 08:36 PM

მისი უწმიდესობა და უნეტარესობა ქრისტეფორე III (ერისკაცობაში ქრისტეფორე მურმანის ძე ციცქიშვილი) (დ. 27 მარტი, 1873, ვერტყვიჭალა, ხარაგაულის რაიონი — გ. 10 იანვარი, 1932, თბილისი), ქართველი სასულიერო და საზოგადო მოღვაწე, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი 1927-1932 წლებში.


1895 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1895-1922 მღვდლად იყო ჯერ იმიერკასპიის ოლქში, შემდეგ საქართველოს სოფლებში - ხიდისთავში, იტრიაში, ნაბახტევში, თბილისის ვერის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიაში. იყო სოფ. იტრიის ორკლასიანი სკოლის გამგე და საღვთო სჯულის მასწავლებელი (1898-1905), გორის მაზრის სამრევლო სკოლების მეთვალყურე (1904-1905), თბილისის მეხუთე გიმნაზიის საღვთო სჯულის მასწავლებელი (1905-1918), იქვე ქართული ენის მასწავლებელი (1918-1921). 1905 თბილისში თავმჯდომარეობდა არალეგალურ კრებას, რომელმაც შეიმუშავა მოთხოვნა ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის შესახებ. იყო ურბნისის ეპარქიის მღვდელმთავარი (1921); ეპისკოპოსი (1922-იდან); აფხაზეთის მიტროპოლიტი (1925-1927). გამოქვეყნებული აქვს ისტორიული და ლიტერატურული ხასიათის მნიშვნელოვანი გამოკვლევები და წერილები. დაკრძალულია თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში.

ლიტერატურა:

ციცქიშვილი გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, გვ. 554, თბ., 1986 წელი.
საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქები, რ. მეტრეველის რედაქციით, "ნეკერი", თბ., 2000

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 17 2011, 09:00 PM

ეფრემ II (ერისკაცობაში გრიგოლ შიოს ძე სიდამონიძე) (დ. 19 ოქტომბერი, 1896 ― გ. 7 აპრილი, 1972) — ქართველი სასულიერო და საზოგადო მოღვაწე, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი 1960-1972 წლებში.

1918 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია, 1925 წელს - თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის სიტყვიერების განყოფილება. 1922 წელს აღიკვეცა ბერად. 1927 წლიდან იყო ნიკორწმინდის ეპისკოპოსი. 1944-იდან ეკავა ქუთაის-გაენათის კათედრა. 1946-იდან მიტროპოლიტი. 1952-იდან განაგებდა ბათუმ-შემოქმედისა და ჭყონდიდის ეპარქიებს. 1960-იდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი.

იყო მსოფლიო საეკლესიო საბჭოს წევრი. მინიჭებული ჰქონდა ღვთისმეტყველების დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი. მის კალამს ეკუთვნის ნაშრომები ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ისტორიის დარგში.

დაკრძალულია თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 18 2011, 08:52 PM

ლეონიდე (ერისკაცობაში ლონგინოზ ოქროპირიძე) (დ. 1860 ― გ. 1921) — ქართველი სასულიერო და საზოგადო მოღვაწე, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1918-1921 წლებში.

1888 დაამთავრა კიევის სასულიერო აკადემია. 1888-1897 წლებში ეწეოდა მისიონერულ მოღვაწეობას. იგი იყო კავკასიაში მართლმადიდებლური ქრისტიანობის აღმდგენი საზოგადოების სკოლების ინსპექტორი, საქართველოს საეპარქიო სასწავლებელთა საბჭოს წევრი; ზედაზნის, ხირსის , იოანე ნათლისმცემლის მონასტერთა ზედამხედველი; ქართული ბიბლიის გამსწორებელი კომიტეტის თავმჯდომარე და საქართველოს იმერეთის სინოდის კანტორის წევრი. აქტიურად იბრძოდა ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის (დამოუკიდებლობის) აღსადგენად. 1918-იდან გორის, იმერეთისა და გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსი, თბილისის მიტროპოლიტი. მას ეკუთვნის ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიის საკითხებზე შექმნილი არაერთი ნაშრომი.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 19 2011, 07:50 PM

მელქისედეკ I, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1010-33 წლებში, საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმინდანი, ხსენების დღე ძველი სტილით 1 ოქტომბერი (14 ოქტომბერი). ბაგრატ III-ის ახლო ნათესავი. მის სახელს უკავშირდება საქართველოში პატრიარქობის დაწესება.

მელქისედეკ კათოლიკოს-პატრიარქი, საქართველოს სამოციქულო, ავტოკეფალურ ეკლესიას მესაჭეობდა მეფეების ბაგრატ III-ის, გიორგი I-ისა და ბაგრატ IV-ის დროს. წმინდანმა კათოლიკოსის ტახტი დაიკავა კათოლიკოს სვიმეონის გარდაცვალების შემდეგ. წმინდა მელქისედეკი არის საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის პირველი საჭეთმპყრობელი, რომელიც მოიხსენიება ტიტულით „საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი“.

„მატიანე ქართლისას“ მიხედვით წმინდა მელქისედექი იყო „დიდებულთა კაცთა შვილი“ აღზრდილი მეფე ბაგრატ II-ის მიერ. წმინდა მელქისედექმა მისი კათოლიკოსობის პერიოდში ააშენა და განამშვენიერა სვეტიცხოვლის ტაძარი, წმინდანი დახმარების სათხოვნელად „წარვიდა ბერძენთა მეფისა ბასილის წინაშე კონსტანტინეპოლედ“ და დიდძალი განძით სამშობლოში დაბრუნებულმა „იწყო შენებად გარეთითა ბჭითა და გარეშემოთა სტოითა მოქმნითა და ზედაბერვითა, და ყოველი განასრულა“. გარდა ამისა კათოლიკოსმა შეამკო სვეტიცხოველი „ყოვლითა სამკაულობითა, ოქროთი და ვერცხლითა, თუალითა და მარგალიტითა“. ზრუნავდა მცხეთის კათედრალის საპატრიარქოს გადიდება-გამშვენიერებასა და გამდიდრებისათვის.

მელქისედეკი რამდენიმეჯერ ეწვია კონსტანტინოპოლს, ბიზანტიის იმპერიის იმპერატორების კარს და როგორც ისტორიკოსები ვარაუდობდნენ, ამ ვიზიტების დროს მოხდა აღმოსავლეთის პატრიარქების მიერ საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მამამთავრისათვის კათოლიკოს-პატრიარქის ტიტულის დამტკიცება.

შემონახულია წმინდა მელქისედეკის მიერ შედგენილი ანდერძი – „აღწერილი მცხეთის საყდრისადმი“, სადაც ჩამოთვლილია იმ ნივთების, ეკლესია-მონასტრებისა და სოფლების სრული სია, რომელიც კათოლიკოს-პატრიარქმა შეწირა მცხეთის სვეტიცხოველს. სწორედ ამ ანდერძშია მოხსენიებული პირველად საქართველოს მამამთავარი კათოლიკოს-პატრიარქად და ამავე საბუთიდან ირკვევა, რომ მელქისედეკ I-მა სვეტიცხოველში გაიჩინა დასაკრძალი ადგილი – „სამხრეთით სადიაკვნოსა, წმიდათა მოწამეთა სამარტუილოსა შიგან შევქმენ საფლავი ჩემი და დავდგი საკურთხეველი და ამა საკურთხეველსა ზედა დავაყენე ჟამის მწირველად ცოდვილისა სულისა ჩემისათვის გაზრდილი ჩემი იოვანე“ (კათოლიკოს-პატრიარქი იოვანე V (ოქროპირი) გ. 1049).

შემონახულია მელქისედეკ I-ის მიერ დაახლოებით 1031/33 შედგენილი ანდერძი – „დაწერილი“ (XII ს. პირი), რომელიც საუკეთესო წყაროა XI საუკუნის საქართველოს ეკონომიკის, სოციალური, პოლიტიკური და კულტურული ისტორიის შესასწავლად. მელქისედეკ I იყო საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის პირველი საჭეთმპყრობელი, რომელიც ატარებდა ტიტულს „საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი“.

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ I გარდაიცვალა 1033 წელს. დასაფლავებულია სვეტიცხოვლის ტაძრის სამხრეთ ნაწილში, წმინდა ილია თეზბიტელის ეკვდერის შესასვლელთან. კანონიზაცია მოხდა 2002 წლის 17 ოქტომბერს.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 20 2011, 08:19 PM

მისი უწმიდესობა და უნეტარესობა დავით VI (ერისკაცობაში ხარიტონ ჯიბოს ძე დევდარიანი) (დ. 6 აპრილი, 1903, სოფ. მირონწმინდა, ხარაგაულის რაიონი — გ. 9 ნოემბერი, 1977, თბილისი) — სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი 1972-1977 წლებში.

1917 წელს დაამთავრა სოფელ სარგვეშის არასრული სასწავლებელი. 1918 წლის 1 აგვისტოს ქუთათელმა მიტროპოლიტმა ანტონმა (გიორგაძემ) დაადგინა მირონწმინდის წმინდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის მედავითნედ. 1927 წლის 26 თებერვალს საჩხერის წმინდა ნინოს სახელობის ტაძარში მარგველმა ეპისკოპოსმა ვარლაამმა (მახარაძე) დიაკვნად აკურთხა, ხოლო მეორე დღეს მღვდლად დაასხა ხელნი და სარგვეშის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად განამწესა. 1928 წელს გახდა ხარაგაულის ოლქის მთავარი ხუცესი. 1929-იდან მსახურობდა თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში მედავითნედ, 1932-1945 წლებში - თბილისის ქვაშვეთის წმინდა გიორგის ეკლესიაში, 1945-1947 წლებში - კუკიის წმინდა ნინოს ეკლესიაში. 1956 წელს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა მელქისედეკ III-მ ბერად აღკვეცა და დავითი უწოდა. 27 აგვისტოს არქიმანდრიტის წოდება მიენიჭა, 28 აგვისტოს კი ეპისკოპოსად აკურთხეს (განაგებდა არგვეთისა და ურბნისის ეპარქიებს). 1959-1972 წლებში იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსი. 1972 წლის 1 ივლისს საქართველოს XII საეკლესიო კრებამ იგი კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩია. ინტრონიზაცია შედგა 2 ივლისს სვეტიცხოვლის ტაძარში. იყო სსრკ და საქართველოს მშვიდობის დაცვის კომიტეტების წევრი. დაკრძალულია თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 21 2011, 07:03 PM

კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე ცინცაძე (1932-1952 წწ.)
-----------------------------------------------------------
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე ცინცაძე ერთ-ერთი რჩეული მამამთავარია, რომელსაც საქართველოს ისტორიის ყველაზე ტრაგიკულ ხანას მოუხდა მღვდელმთავრობა, მაშინ, როცა ბოლშევიკური საოკუპაციო ხელისუფლებისათვის ქრისტიანული სარწმუნოება, ეკლესია სრულიად მიუღებელი იყო. ამ დროს სასულიერო პირობა გმირობის ტოლფასი გახლდათ. ის დაუღალავად იბრძოდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღსადგენად.

კალისტრატე ცინცაძეკალისტრატე (ბიჭიკო) მიხეილის ძე ცინცაძე 1866 წლის 12 აპრილს ქუთაისის გუბერნიის სოფელ ტობანიერში, სასულიერო პირის ოჯახში დაიბადა. წერა-კითხვა ოჯახში შეასწავლეს. 1882 წელს ქუთაისის სასულიერო სემინარიის წარჩინებით დასრულების შემდეგ, ეპისკოპოს გაბრიელის რეკომენდაციით, თბილისის სასულიერო სემინარიაში ჩაირიცხა, სადაც მკაცრი რეჟიმი და ანტიქართული განწყობა სუფევდა. 1886 წლის 24 მაისს მისმა თანაკურსელმა იოსებ ლაღიაშვილმა სიცოცხლეს გამოასალმა რექტორი ჩუდეცკი, რაც რუსეთის რეაქციული პოლიტიკის წინააღმდეგ ბრძოლის დასაწყისი გახლდათ. საქართველოს ეგზარქოსმა პავლემ განსვენებული ჩუდეცკი რუსეთის სახელმწიფოებრივი და რელიგიური ინტერესებისათვის წამებულად წარმოაჩინა და თბილისის წმ. ალექსანდრე ნეველის სახ. ეკლესიაში ქართველი ერი საჯაროდ დაწყევლა: “ბოროტმოქმედის მსხვერპლი კი არ იმსახურებს გლოვას, არამედ ის გარემო, რომელმაც წარმოშვა ბოროტმოქმედი. დიახ, გლოვობენ მამები და დედები ჩვენი მხარისა, რომ ჩვენს წრეში არსებობენ ბავშვები ცხოველური მიდრეკილებების ამარა. მათ მიმართ არ იმოქმედა ოჯახის ლმობიერებამ, ვერ მოახდინა გავლენა სკოლის კეთილმა და თბილმა დამოკიდებულებამ. ისინი შეპყრობილნი არიან გარეშე, ცრუ და მავნე ზემოქმედებით; გლოვობენ იმის გამო, რომ უზნეო ადამიანებს შეუძლიათ გახდნენ ეკლესიის მსახურნიც კი. წყეულიმც იყოს ის ხალხი და ქვეყანა, რომელიც ასეთ ბოროტმოქმედთ შობს.” ეგზარქოს პავლეს ამ სიტყვებმა ქართველი საზოგადოება აღაშფოთა. დიმიტრი ყიფიანმა ეგზარქოსისადმი გაგზავნილ ღია წერილში მოითხოვა, ეგზარქოს პავლეს დაუყოვნებლივ დაეტოვებინა საქართველო. დიმიტრი ყიფიანი იმპერატორმა გაკიცხა, გადააყენა ქუთაისის თავადაზნაურთა წინამძროლობის თანამდებობიდან და სტავროპოლში გადაასახლა, სადაც იგი 1887 წელს სიცოცხლეს გამოასალმეს.

სემინარიელი კალისტრატე ცინცაძე ამ მოვლენების შუაგულში ტრიალებდა და სამშობლოს ინტერესების ბრძოლა მის სამოქმედო გეგმად იქცა. 1889-1892 წლებში კიევის სასულიერო აკადემიაში სწავლისას მან თავი გამოიჩინა, როგორც ნიჭიერმა სტუდენტმა. ის ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხით დაბრუნდა საქართველოში, 1893 წლის 11 აპრილს აკურთხეს დიდუბის ეკლესიის დიაკვნად, 18 აპრილს – მღვდლად. ამ დროიდან საქართველოს პოლიტიკურ თუ საეკლესიო ცხოვრების სფეროში არ მომხდარა რაიმე მნიშვნელოვანი, რომელშიც კალისტრატე ცინცაძეს მონაწილეობა არ მიეღოს.
მამა კალისტრატე კარგად ხედავდა რუსი ეგზარქოსების ანტიქართული პოლიტიკის მიზნებსა და საქმიანობას (1898-1917წწ.), რამაც ხალხსა და მწყემსმთავრებს შორის სრული გაუცხოება გამოიწვია. უწმიდესის მოგონებებიდან ჩანს, რომ რუსეთის ხელისუფლების მიერ საქართველოში მოვლენილი ეგზარქოსები გამოირჩეოდნენ ანტიქართული სულისკვეთებით, რომელნიც ფეხქვეშ თელავდნენ ივერიის უძველესი სამოციქულო ეკლესიის კანონიერ უფლებებს, აბუჩად იგდებდნენ ქართველ ხალხს და დაჟინებით ცდილობდნენ მათ გარუსებას, მაგრამ ამას ვერ ახერხებდნენ. კალისტრატე ცინცაძე მიიჩნევდა, რომ აუცილებელი იყო საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიას დაბრუნებოდა რუსეთის საერო ხელისუფლების მიერ უკანონოდ წართმეული ავტოკეფალია.

1917 წლის თებერვალში რუსეთის იმპერიაში მომხდარი დიდი ცვლილების შემდეგ (25 თებერვალს იმპერატორი ნიკოლოზ II ტახტიდან გადადგა), 1917 წლის 12 (25) მარტს ქართველმა სამღვდელოებამ სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში საზეიმოდ გამოაცხადეს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენა. დეკანოზი კალისტრატე ჯერ საქართველოს ეკლესიის დროებით მმართველობაში აირჩიეს, ხოლო 17 სექტემბერს – საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მმართველობის უმაღლეს ორგანოში – საკათალიკოსო საბჭოში. იგი მონაწილეობდა ყველა იმ მოლაპარაკებაში, რომელიც საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღიარების პრობლემებს ეხებოდა. 1923 წლის იანვარში დეკანოზი კალისტრატე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო საბჭოს წევრებთან ერთად ანტისაბჭოთა საქმიანობის ბრალდებით დააპატიმრეს. ციხეში საკათალიკოსო საბჭოს წევრებს საკვებსაც არ აძლევდნენ, ექიმებს არ უშვებდნენ დაუძლურებულ ავადმყოფებთან. საბჭოთა ხელისუფლებას სურდა, მორალურად გაეტეხა ისინი. მან მეტეხის ციხეში 3 წელი გაატარა.

1925 წლის 31 ოქტომებრს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარიქის ამბროსის ლოცვა-კურთხევით, დეკანოზი კალისტრატე აიყვანეს ნინოწმინდელი ეპისკოპოსის ხარისხში.

უწმიდესმა ამბროსიმ ამ სიტყვებით მიმართა მას: “დღეს შენ მიიღე უმაღლესი ღირსება და ხარისხი, გუშინ კი მიეცი ღმერთს აღთქმა, რომ იშრომო და იმოღვაწეო ამ ხარისხში თავგანწირულად, მოგილოცავ ამ ხარისხს და გისურვებ, ზიდო იგი აღთქმისებრ ღირსეულად, მოგეტანოს ჩვენი დედაეკლესიისათვის ის სარგებლობა, რომელსაც ის მოელის შენგან. ამის გარანტია გვაქვს ჩვენ წარსულს შენ საქმიანობაში. შენი მოღვაწეობა დაიწყო ჩვენი ეკლესიის მონობის დროს, მაშინ, როდესაც იმის ბედ-იღბალს განაგებდნენ რუსეთის სინოდი და მისგან დაყენებულნი, ქართული ენის არმცოდნე ეგზარქოსები. შენ იმ მონობის დროს ემსახურებოდი ეკლესიურ ავტოკეფალური უფლებების აღდგენას, წერდი ავტოკეფალიის შესახებ წერილებსა და წიგნებს. მივაღწიეთ ეკლესიის თავისუფლებას… ამ დღიდან შენი შრომა და ღვაწლი ეკლესიის საკეთილდღეოდ ყველამ კარგად იცის…

დღიდან საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოს დაარსებისა შენ იყავი მისი მუდმივი, სამივე კრების მიერ არჩეული წევრი და უმთავრესი პასუხისმგებელი მუშაკი, რისთვისაც ბევრი დაუმსახურებული უსიამოვნებანიც განგიცდია. ბოლო ხანებში, როცა ჩემი ჯანმრთელობა შეირყა იმდენად, რომ ინტენსიური მუშაობა არ შემეძლო, იძულებული შევიქენ, მომეძებნა საიმედო თანაშემწე, ჩემი ყურადღება შენ მიიპყარი, როგორც ეკლესიის ერთგულმა და მისთვის თავდადებულმა მუშაკმა, ხოლო თხოვნა, რომლითაც მოგმართე, იყო არაჩვეულებრივი, მიგეღო მღვდელმთავრის ხარისხი, უარგეყო ოჯახური სიამოვნება…

ბოლოს აღვნიშნავ იმას, რომ მშობელი ეკლესია თქვენ გაჯილდოებთ მიტროპოლიტის პატივით. აქ გმართებს კეთილგონიერება, თავმდაბლობა, განდიდების სურვილის უარყოფა. დიდია შენგან მიღებული ღირსება და პატივი, მაგრამ კიდევ უფრო დიდია ის იწროება, შრომა, ვაება და წყენა, რომელიც შენ მოგელის. აქ საჭიროა მოთმინებით ატანა ყველა იმისა, რაც ეკლესიის კეთილდღეობისათვის უსიამოვნება შეგხვდება ცხოვრებაში. რამდენად ამაღლდები, იმდენად უფრო მეტად უნდა დამდაბლდე, აქ არის ნამდვილი სულიერი სიმაღლე”.

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიაში ეს იყო უიშვიათესი შემთხვევა, როცა ახალნაკურთხი ეპისკოპოსი იმავე დღეს მიტროპოლიტის პატივში აჰყავდათ. მნიშვნელოვანი სიტყვა წარმოთქვა კალისტრატე ცინცაძემ: “თქვენ მოგეხსენებათ, რომ წესი მღვდელმთავრად განმზადებულის განცხადებისა შეიცავს საჯაროდ თქმულს აღსარებას… ნება მიბოძეთ, მეც აღვიარო სამღვდელო და საერო დასთა წინაშე გულისა ჩემის ზრახვანი! ვინც მიცნობს, უეჭველად იცის, რომ მღვდელმთავრობაზედ აზრი არც თავში მომსვლია და არც გულში გამივლია: ჩემი მოღვაწეობის სარბიელი ჩემი ძალღონისათვის საკმაო და ფრიად ვრცელიც იყო. მიუხედავად ამისა, უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში ჩვენი ეკლესიის გულშემატკივართაგან, რომელთა შორის პირველი თქვენ ბრძანდებით, უწმიდესო მამამთავარო, თითქმის ყოველდღე მესმოდა, იტვირთე ჯვარი მძიმე მღვდელმთავრისაო, ყველას მოკრძალებითა და უარით გისტუმრებდით… რათა, რისთვის?… დიდი მოციქული პავლე ხომ ბრძანებს: უკვე ვისმე ეპისკოპოზობის უნდეს, კეთილსა საქმესა გული ეტყვისო. დიახ, ამას ჰბრძანებს წმ. მოციქული, მაგრამ თვითვე დასძენს, ჯერ არს ეპისკოპოზისა, რათა უბრალო იყოს, ფრთხილ, წმიდა, შემკულ… სწავლულ… მყუდრო, უღალველ… აღნიშნული თვისებები განა ამშვენებენ წინაშე თქვენსა მდგომარესა?.. განა ამ თვისებათა უქონლობას არ უჩიოდნენ და ამის გამო არ ერიდებოდნენ მღვდელმთავრობას კაცთა შორის ბუმბერაზნი – ათანასე ალექსანდრიელი და ბასილი კესარიელი, გრიგოლ ღვთისმეტყველი და იოანე ოქროპირი?… მათთან შედარებით რას წარმოადგენს თქვენ მიერ მღვდელმთავრად განმზადებული?.. მტვერს, ფერფლსა და ნაცარს… იყო მეორე მიზეზიც: ბევრმა აქა მყოფმა იცის, რომ 33 წლის განმავლობაში ჩემი უერთგულესი მეგობარი და ცხოვრების განუყრელი თანამგზავრი უცხო და შორეული ერის შვილია, რომ ჩემი გულისათვის მან დასთმო დედა და მამა, დანი და ძმანი, სამშობლო მხარე და მეგობარნი, მომენდო მე, შეიყვარა და შეითვისა ჩემი ერი და ჩემი ეკლესია, საუკუნის მესამედის მანძილზე იზიარებდა ჩემს ლხინსა და, უფრო ხშირად, ჭირს და ერთხელაც არ მოუყენებია ჩემთვის უსიამოვნების აჩრდილიც კი… ნუთუ შემეძლო მე განვშორებოდი ასეთ ადამიანს, რასაც მოითხოვს საეკლესიო კანონმდებლობა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ის უკვე შესულია მოხუცებულობაში და დღედაღამ თავს დასტრიალებს ბოროტის სენით შეპყრობილს ჩემს ასულს? არა, და ათასჯერ არა! იყო სხვა მიზეზიც. როგორ შეხვდებოდა ჩემს მღვდელმთავრობას საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ეპისკოპოსთა კრებული, თბილისის სამღვდელოება, რომელთანაც ისე ვარ არსებითად დაკავშირებული, რომ მის გარეშე ვერც კი წარმომიდგენია ჩემი თავი, თბილისის მორწმუნე ერი, რომელთა შორის ვიქცეოდი სამი ათეული წელიწადი, და ჩვენი ეკლესიის უზენაესი ორგანო საკათალიკოზო საბჭო?.. ეს ჩემთვის გამორკვეული არ იყო… მაშ, რამ, ან ვინ გამაბედვინა მოსვლა წინაშე თქვენსა? ერთის მხრივ, მოციქულთა შორის თავმა, რომელიც იტყვის: ძალი უფლისა უძლურებასა შინა სრულ იქმნებისო, მეორეს მხრივ, ჩემი ცხოვრების თანამგზავრის საქართველოს სამოციქულო ეკლესიისადმი სიყვარულმა და უზომო პატივისცემამ – გაიგო თუ არა ჩვენი ეკლესიის გულშემატკივართა ბეჯითი სურვილი, მან გადმომცა: თუ მშობელი ეკლესია მოითხოვს შენგან ახალ პირობებში სამსახურს, შენ, თანახმად მაცხოვრის მცნებისა, უნდა დაუტევო ცოლიცა და შვილიც, აღიღო გვარი თვისი და შეუდგე უფალსა: რომელი არა ივიწყებს ცის მფრინველთა და ველის შროშანთა, არ მოგვაკლებს თავის მოწყალებას ჩვენცაო… ამასთან ერთად გამოირკვა, რომ საქართველოს ეპისკოპოსთა კრებული, მორწმუნე ერი და საკათალიკოზო სახლი ჩემ მიერ დაუმსახურებელი თანაგრძნობით შეეგებნენ თქვენი უწმიდესობის სურვილს. ხოლო თბილისის სამღვდელოება სრულ ნდობასა და თავდადებულ თანამშრომლობას აღუთქვამს ჩემს უღირსებას… რა უნდა მექნა ყოველივე ამის შემდეგ, თუ არა მოვსულიყავი წინაშე თქვენსა და სიმდაბლით მომეხსენებინა: მორჩილ ვარ ბრძანებას თქვენისა და არა რას მცირესა წინააღმდგომსა ვიტყვი… გარნა, ეს კიდევ არ ნიშნავს, რომ ჩემს თავს ვთვლიდე სავსებით განმზადებულად მღვდელმთავრობისათვის: მე კიდევ ვსაჭიროებ თქვენს ბრძნულ რჩევასა და დარიგებას, ხელმძღვანელობასა და განსაკუთრებით ლოცვა-ვედრებასა. ამისათვის კადნიერებით გთხოვთ: აწ და მარადის ევედრენით მას, რომელი უძლურთა ჰკურნებს და ნაკლულოვანთა აღავსებს, გარდამოავლინოს ჩემზედა მადლი სულისა წმიდისა და მომანიჭოს ძალი და სიმხნე წინამდებარისა მსახურებისათვის.”

უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ამბროსის გადაწყვეტილებით, 1925 წლის 11 ნოემბრიდან ნინოწმინდის მიტროპოლიტი კალისტრატე დაინიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის მუდმივ მოსაყდრედ, მიენიჭა ბარტყულაზე ჯვრის ტარების უფლება და მღვდელმთავართა შორის ღვთისმსახურების დროს უპირატესობა. ამ გადაწყვეტილებამ წონასწორობა დაააკრგვინა ე.წ. „განახლებისა და რეფორმების“ ჯგუფის ხელმძღვანელებს, ეპისკოპოსებს – დავითსა (კაჭახიძე) და ქრისტეფორეს (ციცქიშვილი). მათ იერიში მიტროპოლიტ კალისტრატეზე მიიტანეს. „რეფორმატორებმა“ ბოლშევიკური ხელისუფლების დახმარებითა და წაქეზებით 1926 წლის 26-27 დეკემბერს ქუთაისში მოიწვიეს საეკლესიო ყრილობა და მიიღეს გადაწყვეტილება უწმიდესი ამბროსისა და მისი მომხრე სასულიერო იერარქების გადაყენების შესახებ. 1926 წლის 30 დეკემბერს მიტროპოლიტმა კალისტრატემ უარი განაცხადა კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრეობაზე. 1927 წლის 12 იანვრიდან გაათავისუფლეს ნინოწმინდელობიდანაც და დატოვეს ქაშუეთის ეკლესიაში რიგით მღვდლად. კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III გრძნობდა, რომ მიტროპოლიტ კალისტრატეს დაუმსახურებლად მოექცნენ. მიტროპოლიტმა დავითმაც ბოდიში მოიხადა კალისტრატეს წინაშე.

კალისტრატე ცინცაძე ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიის აშენების ერთ-ერთი ინიციატორი გახლდათ. აქვს ისტორიული და ლიტერატურული ხასიათის მნიშვნელოვანი გამოკვლევები და წერილები. 1906 წელს გამოქვეყნდა მისი მონოგრაფია, რომელიც ქართველი ავტოკეფალისტების მეცნიერულ მტკიცებულებად იქცა. მას ეკუთვნის “შენიშვნები საქართველოს ეკლესიის ისტორიიდან”, “ვეფხისტყაოსნის ისტორიული ღირებულებანი”, “ქაშუეთის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია”, “ივერიის საეკლესიო წესი”. “ქართული ოდიკისათვის” მისი შედგენილი იყო საქართველოს ეკლესიის კალენდრები 1930-1952 წლებში. კალისტრატე ცინცაძის პირადი არქივი დაცულია ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში.

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქრისტეფორე III-ის გარდაცვალების შემდეგ, 1932 წლის 10 იანვარს საგანგებოდ შეიკრიბა საკათალიკოსო სინოდი. სინოდმა ერთხმად მიიღო გადაწყვეტილება მიტროპოლიტ კალისტრატეს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ გამორჩევის შესახებ. 1932 წლის 21 ივნისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მე-6 კრებაზე იგი არჩეულ იქნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად. 24 ივნისს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა მისი აღსაყდრება.

კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე ცინცაძე, საქართველოს სახელმწიფოებრივი მოწყობის საკითხში, დემოკრატიის იდეას ავითარებდა და ეკლესიის სახელმწიფოსაგან და სკოლის ეკლესიისაგან გამოყოფის კანონზომიერების საფუძვლებს საღვთო წერილსა და საღვთო გადმოცემაში ხედავდა. თავისუფლება და დემოკრატია ქრისტიანული პოლიტოლოგიის ფესვს წარმოადგენს და ისტორიის მიზანიც ამ ფესვის გახარება და განაყოფიერებაა. ესაა ეკლესიოლოგიური თვალსაზრისი, რომლის საყრდენი პუნქტი სიყვარულისა და კაცთა შორის სათნოების სახარებისეული გაგებაა.

პატრიარქის ფიქრისა და ზრუნვის საგანი ყოველთვის იყო საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია, მისი მომავალი. ის მარტო იბრძოდა საქართველოს ეკლესიის ინტერესებისათვის. მან გონივრული კომპრომისებით გადაარჩინა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია, მოახერხა საერო ხელისუფლებისაგან წართმეული იურიდიული სტატუსის დაბრუნება, მიაღწია რუსეთის ეკლესიასთან ნორმალური ურთიერთობის აღდგენას, საქართველოს საპატრიარქოს იურისდიქციაში მოაქცია არაქართული სამრევლოები, ეკლესიას შეუნარჩუნა მრევლი, გადაარჩინა საეკლესიო სიწმინდენი, რეპრესიებიდან იხსნა არაერთი სასულიერო პირი. თავისი პიროვნებისა და ეკლესიისადმი პატივისცემით განმსჭვალა საერო ხელისუფლების ათეისტი ჩინოვნიკებიც.

კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე ცინცაძე 1952 წლის 3 თებერვალს 86 წლის ასაკში აღესრულა. უწმიდესი კათოლიკოსის ნეშტი დაკრძალეს სახელოვანი წინამორბედების – უწმიდესი კირიონ II-ის, ლეონიდის, ამბროსის, ქრისტეფორეს გვერდით სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

მოამზადა თეონა ნოზაძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 22 2011, 07:57 PM

პატრიარქ მელქისედეკ III(ფხალაძე)
----------------------------

მისი უწმიდესობა და უნეტარესობა მელქისედეკ III (ერისკაცობაში მიხეილ გიორგის ძე ფხალაძე) დაიბადა 1872 წელს კაჭრეთის რაიონის სოფ. ყანდაურაში. 1900 დაამთავრა ყაზანის სასულიერო აკადემია.მასწავლებლობდა ქუთაისში (1900-1907), სმოლენსკის გუბერნიის ქ. ბელის (1904-1909), ქ. კამენეცკ-პოდოლსკის (1909-1915) სასულიერო სემინრიებში. იყო მღვდელ-ზედამხედველი ტივროვის (1909-1915) და გორის (1917-1920) სასულიერო სასწავლებლებში. 1922-1924 – თბილისის სიონის საკათედრო ტაძრის მღვდელი, 1924-1925 ანჩისხატის, 1925-1927 – ალავერდის ეპისკოპოსი, 1927-1928 – ცხრუმის (სოხუმის) მთავარეპისკოპოსი. 1928-1935 თბილისში, ფერისცვალების ეკლესიის წინამძღვარი. 1935-1938 – ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი. 1944-1952 თბილისის დიღმის ეკლესიის წინამძღვარი. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი 1952-1960 წლებში.
გარდაიცვალა 1960 წლის 10 იანვარს, დაკრძალულია თბილისში, სიონის საკათედრო ტაძარში.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 23 2011, 11:52 PM

წმინდა პეტრე I — ქართლის პირველი კათოლიკოსი. ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდანი, ხსენების დღე არის ძველი სტილით 30 ნოემბერი, ახალი სტილით — 13 დეკემბერი. იგი 467-474 წწ. განგებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას. ღვთის განგებით მან სათავე დაუდო საქართველოში კათოლიკოსთა დინასტიას.

წმინდა მეფის ვახტანგ გორგასლის ცხოვრების აღმწერელი ჯუანშერი მოგვითხრობს, რომ ვახტანგ მეფემ ბიზანტიაში ლაშქრობის დროს გაიცნო და დაიახლოვა „პეტრე მღვდელი მოწაფეთაგან გრიგოლ ღვთისმეტყველისათა“ და მონაზონი სამოელი. წმინდა მეფისა და წმინდა მამების სულიერმა სიახლოვემ და შემდგომში მათმა ბრძნულმა და შეთანხმებულმა მოღვაწეობამ დიდად შეუწყო ხელი საქართველოსა და ბიზანტიას შორის მშვიდობიანი ურთიერთობების დამყარებასა და საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიას.

ლაშქრობის შემდეგ ქართლში მომავალმა ვახტანგ მეფემ ბიზანტიაში „წარავლინა მოციქული წარმოყვანებად ცოლისა მისისა და პეტრესთვის კათალიკოსისა და სამოელ ეპისკოპოსისა“ და თან შეუთვალა, რომ „კათოლიკოსი და თორმეტნი ეპისკოპოსნი სწრაფვით წარმოავლინენ“. კონსტანტინეპოლის პატრიარქი დათანხმდა ქართლში კათოლიკოსის დადგენას და რადგანაც იმ პერიოდისთვის ქართლის წმინდა ეკლესია ანტიოქიის საპატრიარქოს ეკუთვნოდა, წმინდა პეტრე და წმინდა სამუელი ანტიოქიაში წარავლინა, რათა თვითონ ანტიოქიის პატრიარქს ეკურთხებინა პეტრე კათალიკოსად და სამოელი ეპისკოპოსად. ხელდასხმის შემდეგ კათოლიკოსი და ეპისკოპოსები ქართლში ჩამოვიდნენ და ამ პერიოდიდან იწყება საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის თვითმმართველობა (ავტოკეფალია).

წმინდა პეტრე კათოლიკოსმა ავტოკეფალური ეკლესიის პრინციპით მოაწყო ეკლესიის მართვა-გამგეობა და ჩამოაყალიბა თვითმმართველობის ის ფორმა, რომელმაც შემდგომში კიდევ უფრო განამტკიცა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ავტორიტეტი მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ეკლესიებს შორის. წმინდა კათოლიკოსისა და წმინდა მეფის ურთიერთპატივისცემამ და შეთანხმებული ქმედებებით სარწმუნოებრივ-ეროვნულ ინტერესებზე ზრუნვამ საფუძველი დაუდო საერო და სასულიერო ხელისუფლების ჰარმონიული ურთიერთობების ისეთ ფორმას, რომელიც განსაზღვრავს ეკლესიის ავტორიტეტს ქვეყანაში და ხალხის მიერ ღვთივკურთხეული საერო ხელისუფლების სიყვარულსა და ერთგულებას.

წმინდა პეტრე, წმინდა ვახტანგ გორგასალთან ერთად იყო სპარსელებთან ომის დროს. როცა ბრძოლაში სასიკვდილოდ დაჭრილმა ვახტანგ მეფემ „შეიტყო სიკვდილი თავისა თვისისა, მოუწოდა კათოლიკოსსა, ცოლსა თვისსა და ძეთა და ყოველთა წარჩინებულთა“. წმინდა პეტრემ მიიღო წმინდა მეფის ბოლო აღსარება, მეფედ აკურთხა წმინდა ვახტანგ გორგასლის შვილი დაჩი და სიცოცხლის ბოლომდე ბრძნულად განაგებდა საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ ეკლესიას.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 24 2011, 11:21 PM

დომენტი III ( გ. სექტემბერი, 1676, მცხეთა) — აღმოსავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1660-1676 წლებში, ქაიხოსრო მუხრანბატონის ძე. იყო ქართლის მეფის ვახტანგ V-ის პოლიტიკის მიმდევარი. ენერგიულად იბრძოდა ტყვეებით მოვაჭრე თავადთა წინააღმდეგ. მუსლიმანურ წეს-ჩვეულებათა საპირისპიროდ ცდილობდა ქართული ქრისტიანული ჩვეულებების აღდგენას. 1664 წელს თბილისელი ვაჭრისაგან შეიძინა სამცხიდან ჩამოტანილი ანჩის ხატი და თბილისის ანჩისხატის ეკლესიაში დაასვენა. მანვე შეაკეთა და განაახლა ანჩისხატის ეკლესია, 1675 წელს ააგო ახალი სამრეკლო. სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძრისთვის ნასყიდობით შეიძინა სახნავ-სათესი მიწები და რამდენიმე კომლი გლეხი.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 25 2011, 07:04 PM

არსენ III — საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი XIII საუკუნის 20-30–იან წლებში. იმავდროულად მწიგნობართუხუცესის თანამდებობა ეჭირა. პატრიარქობიდან გადადგა და სიცოცხლის ბოლო წლები შიომღვიმის მონასტერში გაატარა. იგი იხსენიება გრიგოლ სურამელის 1247 ან 1249 წელს შედგენილ მღვიმისადმი "დაწერილში", როგორც ქართლის & quot;კათალიკოზ–მწიგნობართუხუცე
ს ყოფილი" და "მწირობით წმიდასა უდაბნოსა მღუიმისსა შინა მყოფი". მოიხსენიება ასევე 1270 წლის შიომღვიმეში ხელნაწერ კათოლიკოს-პატრიარქთა სიაში.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 26 2011, 07:16 PM

მაქსიმე II (გვარად აბაშიძე) (გ. 30 მაისი, 1795), დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1776-1795 წლებში, ქუთათელი ეპისკოპოსი მიტროპოლიტის ხარისხით 1759-1781 წლებში. 1770-მდე რეზიდენცია ჰქონდა მაღლაკში, სადაც ააგო მცირე ეკლესია და გადმოასვენა ღვთისმშობლის ხატი. ენერგიულად იბრძოდა ტყვეებით მოვაჭრე თავადთა წინააღმდეგ, ზოგიერთს უკანვე გამოასყიდვინა ოსმალებისათვის მიყიდული ქართველები. 1777 წელს გურიისა და ოდიშის მთავრებს დააბრუნებინა მითვისებული საეკლესიო მამულები, აღადგინა საეპისკოპოსოები, აღკვეთა საკათოლიკოსო მამულების გაცემა მეფის მოურავებსა და მოხელეებზე. 1781 წელს სოლომონ I-თან უთანხმოების გამო მაქსიმე II აღმოსავლეთ საქართველოში გადავიდა, საიდანაც დაბრუნდა 1784 წელს, სოლომონ I-ის გარდაცვალების შემდეგ. 1768-1769 წლებში მაქსიმე II სოლომონ I-ის ელჩი იყო რუსეთის სამეფო კარზე, 1784-1786 წლებში კი - დავით II-ისა (ზურაბ წერეთელთან და დავით კვინიხიძესთან ერთად). პეტერბურგიდან უკან დაბრუნებული მაქსიმე II ასტრახანში დარჩა საცხოვრებლად. 1792 წლის შემდეგ კიევს გაემგზავრა, სადაც გარდაიცვალა. დასაფლავებულია კიევ-პეჩორის ლავრაში.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 27 2011, 05:55 PM

მალაქია II გურიელი, გურიის მთავარი 1684-1685 და 1689, ქაიხოსრო I გურიელის ძე.

1658-1684 წლებში იყო შემოქმედის, შემდეგ ჯუმათ-შემოქმედის ეპისკოპოსი. გურიის მთავრად დასვა იმერეთის მეფე ალექსანდრე IV-მ. 1685 ტახტიდან ჩამოაგდო ძმისწულმა - ქაიხოსრო II გურიელმა. მალაქია II გურიელი ახალციხის ფაშასთან გაიქცა. ფაშამ იგი გურიაში დააბრუნა, ხოლო ქაიხოსრო II-ს ფიცი დაადებინა, რომ მალაქია II გურიელს არაფერს ავნებდა, მაგრამ ქაიხოსრომ ფიცი გატეხა და მალაქია II გურიელი დააბრმავა. 1689 მალაქია II გურიელი ახალციხის ფაშის დახმარებით კვლავ დაეუფლა სამთავრო ტახტს, მაგრამ სამთავროს მართვა ვეღარ შეძლო და გურიის ფეოდალებმა იმავე წელს მთავრად მისი ძმისწული მამია III გურიელი მიიწვიეს. ახალმა მთავარმა მალაქია II გურიელი კვლავ შემოქმედის ეპისკოპოსად დასვა.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 28 2011, 10:09 PM

დავითი (გვარად ნემსაძე), დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1673-1696 წლებში. დავითმა აღადგინა ოდიშის სამთავროში დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უმაღლესი საეკლესიო უფლებები, რომლის ხელყოფა ოდიშის მთავარმა ლევან III დადიანმა სცადა. 1675 წელს დავითმა ლევან III დადიანს კათოლიკოსის საქმეში ჩაურევლობის პირობა დაადებინაა. მისგანვე მიიღო საკათოლიკოსო მამულად ხობი, ხოლო სადგომად და სასაფლაოდ ხობის ღვთისმშობლის ეკლესია და ორი სასახლე.

პოსტის ავტორი: GIORGI LELUASHVILI თარიღი: Nov 28 2011, 10:31 PM

სად არის დაკრძალული?

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 28 2011, 11:13 PM

გიო ვისზე ამბობ?

პოსტის ავტორი: GIORGI LELUASHVILI თარიღი: Nov 29 2011, 09:23 PM

A.V.M
ანტონ II (ბაგრატიონი) 1788-1811 წწ.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 29 2011, 10:27 PM

გიო ნაღდად არ ვიცი ეგ...

მაგრამ შევეცდები გავიგო...

პოსტის ავტორი: GIORGI LELUASHVILI თარიღი: Nov 29 2011, 10:30 PM

A.V.M
აფხაზმა დაწერა, რომ არ ღირსებია მას სამშობლოს მიწაო და მეც დამაინტერესა.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 30 2011, 08:36 PM

გიო!
ნიჟნი-ნოვგოროდში გარდაცვლილა უწმინდესი...

პოსტის ავტორი: GIORGI LELUASHVILI თარიღი: Nov 30 2011, 10:08 PM

და იქვე დაკრძალეს?
არ გადმოუსვენებიათ საქართველოში?

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Nov 30 2011, 11:22 PM

ააა.
ბატონო...

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 1 2011, 08:23 PM

ეფთვმე საყვარელიძე, კათალიკოსი

დასავლეთ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1578-1616 წლებში.



ეფთვმე საყვარელიძე დასავლეთ საქართველოს კატალიკოს-პატრიარქი ევდემონ ჩხეტიძის შემდეგ გახდა (მანმადე იგი მოქველი მთავარეპისკოპოსი იყო). იმ დიდი აღდგენითი სამუშაოების და ორგანიზაციული ცვლილებების შემდეგ, რომლებიც ბარგრატ III-ის და ევდემონ ჩხეტიძის თანამშრომლობით ჩატარდა დანგრეულ გელათში, საჭირო იყო საკათალიკოსო საყდრის ქონებრივი საფუძვლების განმტკიცება, სენიორალური უფლებების ზუსტად განსაზღვრა, მართვის მოწესრიგება, ეკლესიის შემკობა სამღვდელმტავრო შესამოსელით და სამსახურებელი ჭურჭლით; სკრიპტრიუმის ამოქმედება და საეკლესიო წიგნების გამრავლება და ა.შ. ამ საქმიანობას 38 წლის მანძილზე უძღვებოდა კათალიკოს-პატრიარქი ეფთვიმე საყვარელიძე.

კათალიკოსის მოღვაწეობის ამსახველი ძუნწი ცნობებიდან მაინც საკმაოდ კარგად ჩანს მისი მრავალმხრივი საქმიანობა და დაუცხრომელი ენერგია. კათალიკოსმა, როგორც ჩანს, უპირველესი ყურადღება მიაქცია სამწყსოს უძრავი ქონების ზუსტ აღნუსხვას და ძველი იმუნიტეტური უფლებების განახლებას, სამეფო ხელისუფლებასთან დამოკიდებულების განსაზღვრას, ეკლესიის შიდა ორგანიზაციული წყობის აღდგენა-მოწესრიგებას. ამ მიზნით შეადგენინა (ან თავად შეადგინა) ეფთვიმემ ბიჭვინტის საკათალიკოსოს ისტორიისათვის უმნიშვნელოვანესი ძეგლი, “ბიჭვინტის იადგარი” (ქართული სამართლის ძეგლები, II).

. მასში განსაზღვრულია ეკლესიის მართვის, ორგანიზაციული სტრუქტურის, მისთვის მინიჭებული იმუნიტეტური უფლებების ფარგლები და სხვ. დოკუმენტში ეფთვიმეს ხელმძღვანელობით ან პირადად მის მიერ თავმოყრილია დასავლეთ საქართველოს მეფე-მთავართა მიერ ბიჭვინტისადმი ბოძებული სამამულო შეწირულობების დოკუმენტები არა ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით, არამედ იერარქიულობის პრინციპის დაცვით. ეს გახდა სამეცნიერო წრეებში დოკუმენტის ნამდვილობაში დაეჭვების ძირითადი საფუძველი (ლ. მუსხელიშვილი, ი.დოლიძე). “ბიჭვინტის იადგარის” ნამდვილობაში ეჭვი არ ეპარებოდათ ს. კაკაბაძეს, ბ. ლომინაძეს, ი. ანთელავს. არსებობს დოკუმენტის აგებულებაში “უჩვეულო” სტრუქტურული წყობის ახსნაც (მ.სურგულაძე). ყველა მკვლევარი აღიარებს “ბიჭვინტის იადგარის” მაღალ წყაროთმცოდნეობით ღირებულებას, განურჩევლად მის ნამდვილობა-ნაყალბევობისა.

თავისი შინაარსით და ხასიათით ეს დოკუმენტი ზუსტად შეესატყვისება ეფთვიმე საყვარელიძის კათალიკოსობის მოღვაწეობის პერიოდს.

შემონახულია ეფთვიმი საყვარელიძის მიერ ბიჭვინტისადმი შეწირული ქონების ვრცელი ნუსხა, რომელშიც ჩმოთვლილია “მოთვალმარგალიტებული” გვიგვინი, ბისონები, ოლარები, სტიხარები, ქამრები, ენქერები,ხატები, ჯვრები, ბარძიმი, ფეშხუემი და სხვ.სამღვდელმთავრო სესამოსლები, წირვის იარაღი, საზიარებელი ჭურჭელი, მოხატული ხელნაწერები, მათ შორის მოხატული ქართლის ცხოვრება, სჯულისკანონი, გულანი – სულ 9 დიდი მოცულობის ხელნაწერი, ჩამოთვლილია აგრეთვე “ცხენის ჯოგი, ზროგის ჯოგი, კამბეშის ჯოგი” (ქართული სამართლის ძეგლები, III).

კათალიკოსი ეფთვიმე ძველი ქათული წერილობითი კულტურის ნამდვილი დამცველი და პოპულარიზატორია (მენაბდე). მისი დაკვეთით გადაწერილი ერთი ხელნაწერის ანდერძს ასეთი საინტერესო ცნობა დაუცავს: “ჭეშმარიტად იჭირვოდა საღმრთოÁთა წერილთაÁ წიგნთა წმიდაÁთა წერასა და ამკობდა პატიოსანთა საყდართაÁ კახეთით, ქართლით, იმერით, ოდიშით და გურიით და დასდებდა დიდროანსა და პატიოსანსა ყოვლითურთ შემკობილსა წიგნებსა და ჩუენ გვიბოძებდა... საქონელსა მრავალსა და აურაცხელსა; და არა დასცხრებოდა საღთოÁსა სურვილისაგან და ყოველსა წელიწადსა შინა ოთხ-ოთხისა, სამ-სამისა, და ორ-ორისა მწერლითაÁ გუაწერინებდა და გუაშრომებდა (ქუთაისის მუზეუმის ხელნაწ. K10). Aდღეისათვის შემორჩენილია ეფთვიმეს დაკვეთით გადაწერილი ცხრა დიდი ხელნაწერი, მათ შორის მეტაფრასები,სხვადასხვა სტრუქტურის გულანები (ლიტურგიკული კრებულები) და იოსებ ფლავიოსის “წიგნი ჰურიისაÁ”. ეს ხელნაწერები დაცულის ქუთაისის საისტორიო მუზეუმსა და ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში.









წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:

1. თ. ჟორდანია, ქრონიკები, II, თბილისი, 1898.

2. პირთა ანოტირებული ლექსიკონი, ტომის შემდგენლები: დ. კლდიაშვილი, მ. სურგულაძე, II, თბილისი, 1993.

3. ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის გამოც. II, თბილისი, 1965, გვ.386-387.

4. ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის გამოც. III, თბილისი, 1970,

5. ე. თაყაიშვილი, არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი, II, 1914.

6. ს. კაკაბაძე, აფხაზეთის საკათალიკოსო დიდი იადგარი, საისტორიო მოამბე, II, 1925;

7. ლ. მუსხელიშვილი, დასავლეთ საქართველოს გლეხობის სოციალურ-ეკონომიური კატეგორიები XV-XVII სს. ენიმკის მოამმბე, V-VI, 1940, გვ. 269.

8. ბ. ლომინაძე, ქართული ფეოდალური ურთიერთობის ისტორიიდან, I,თბილისი, 1966, 180, სქოლიო, მისივე, მასალები დასავლეთ საქართველოს 1954, ნაკვ.31.

9. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული კულტურის კერები, I, ნაკვ.II. თბილისი, 1962.

10. მ.სურგულაძე, ქართული დიპლომატიკის ისტორიიდან, “ბიჭვინტის იადგარი”, მრავალთავი, XVIII, 1999,376-383.

11. თ. ქორიძე, ეფთვიმე საყვარელიძე, საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები, ნეკერი,2000.



მოამზადა მზია სურგულაძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 3 2011, 12:23 AM

აბრაჰამი კათალიკოსი
საქართველოს კათალიკოს_პატრიარქი 1282 წლიდან XIV ს-ის 10-იან წლებამდე, მონღოლთა ბატონობის პერიოდის საეკლესიო მოღვაწე.







აბრაჰამ კათალიკოსი, დემეტრე II თავდადებულისა (1270-1289 წწ.) და დავით VIII-ის (1293-1311 წწ.) თანამედროვე, კათალიკოსად არჩევამდე მეფის ჯვარისმტვირთველი ყოფილა.

აბრაჰამს ჯვარისმტვირთველობის დროს აუშენებია სამეფო მონასტერი გუდარეხში, 1278 წელს კი – სამრეკლო, რომელიც მტრის შემოსევის შედეგად დაქცეული იყო. სამრეკლოზე მოთავსებულია წარწერა: “ადიდენ ღმერთმან ძლიერი და უძლეველი მეფეთ-მეფე დიმიტრი. მე, მიწაი მეფობისა მათისაი, უღირსი მღდელი ჯუარისმტვირთველი აბრაჰამ, ღირს ვიქმენ აღშენებად სამრეკლოთაA ამათ, სადიდებელად მეფობისა მათისა და სალოცველად სულისა ჩემისა...”

1282 წელს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ნიკოლოზმა, ნიშნად თავისი პროტესტისა დემეტრე II-ის ცხოვრების წესისადმი, უარი თქვა კათალიკოსობაზე და თავისი ხელით აკურთხა კათალიკოსად მეფის ჯვარისმტვირთველი აბრაჰამი. ჟამთააღმწერელი მას კეთილად მოიხსენიებს: “კეთილად მართებდა საჭეთა კათოლიკე ეკლესიისათა, რამეთუ იყო კაცი ესე მართლმოქმედი კეთილთა საქმეთა და საურავთა სამეფოთა გამგე კეთილი”. როდესაც მეფე დემეტრემ ურდოში წასვლა გადაწყვიტა, კათალიკოსმა აბრაჰამმა დარბაზის წინაშე ასე მიმართა მეფეს: “არა არს, საქმე, მეფეო, განწირვა სულისა შენისა, რამეთუ მრავალთა მეფეთა მიურიდნია და დაუცავს თავი თვისი. აწ თუ შენ დასდებ სულსა შენსა ერისათვის, ჩუენ ყოველნი ეპისკოპოსნი ვიტვირთავთ ცოდვათა შენთა, არამედ წინაშე ღმრთისა ვწამებთ, რათა მოწამეთა თანა შერაცხილ იქმნე, ვითარცა უფალი სახარებასა შინა ბრძანებს: “უფროს ამისა სიყუარული არა არს, რათა დადვას კაცმან სული თვისი მოყუსისათვის”, და უკეთუ ერთისა მოყუსისათვის სულისა დადება კეთილ არს, რავდენ ურიცხუთა სულთა ცხოვრება ეგოდენ სარგებელ არს”.

აბრაჰამ კათალიკოსი თან ახლდა ურდოში დემეტრე II-ს. მანვე ჩამოასვენა მონღოლებისგან წამებული მეფის ცხედარი საქართველოში და სვეტიცხოველში დაკრძალა.

შემდგომ, როდესაც მონღოლების წინააღმდეგ აჯანყებული დავით VIII მთიულეთში გამაგრდა, მონღოლებმა, მეფე რომ ვერ შეიპყრეს, დაზავება მოინდომეს მასთან. ამ რთულ, უკიდურესად საპასუხისმგებლო მოლაპარაკებებში ქართულ მხარეს აბრაჰამ კათალიკოსი წარმოადგენდა. ერთ-ერთი ასეთი მოლაპარაკების დროს მონღოლებმა მოლაპარაკების მონაწილეები დახოცეს, მხოლოდ აბრაჰამ კათალიკოსს ვერ გაუბედეს ხელის ხლება.

აბრაჰამ კათალიკოსის შესახებ ცნობები დაცულია ჟამთააღმწერლის “ასწლოვან მატიანეში”. აბრაჰამ კათალიკოსი იყო დემეტრე მეფესთან დაახლოებული პირი, დავით VIII-ის პოლიტიკური კურსის მხარდამჭერი, ცნობილი და გავლენიანი ფიგურა მაშინდელ საქართველოში. მას მონღოლებიც კი პატივს სცემდნენ და ანგარიშს უწევდნენ.

კათალიკოს აბრაჰამის სახელს ვხვდებით დავით VIII-ის სიგელში გრიგოლ ჭარმაულისადმი, აგრეთვე სინის მთის წ. ეკატერინეს მონასტრის ქართულ ხელნაწერზე მოთავსებულ მოსახსენებელში, რომელიც მიანიშნებს, რომ კათალიკოსს შესაწირავი გაუგზავნია სინის მონასტრისათვის.

(გულნარა მჭედლიძე)

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 3 2011, 07:50 PM

ანტონ I, კათალიკოსი

ქართლის კათალიკოსი (1744-1755, 1764-1788)

I ნაწილი (მზიასურგულაძე)
----------------------------------------------------
ანტონ I, ერისკაცობაში თეიმურაზი, იყო ვაჟი ვახტანგ VI-ის უმცროსი ძმის, იესე მეფისა და ნაზარალი-ხანის (ერეკლე I) ასულ დედოფალ ელენესი. დაიბადა 1720 წელს. პირველდაწყებითი განათლება, არსებული წესის თანახმად, უნდა მიეღო ოჯახში, სასულიერო პირთა ხელმძღვანელობით. თხუთმეტი წლის ასაკში თეიმურაზი დანიშნეს გივი ამილახორის ასულზე, მაგრამ ეს ქორწინება არ შედგა. ნადირ-შაჰის დაჟინებით ამილახორმა საკუთარი ასული ირანში გააგზავნა. ეს ფაქტი იყო სიმბოლური გამოხატულება იმჟამინდელი საქართველოს უმწეო მდგომარეობისა, რომელიც ტრაგიკულად აისახა ახალგაზრდა თეიმურაზის პირად ბედზე. ამ შემთხვევამ თეიმურაზს უბიძგა ბერად შემდგარიყო დავით გარეჯის უდაბნოში. აქედან იგი დასავლეთ საქართველოში გადადის _ გელათში განაგრძობს ბერულ ცხოვრებას.

1738 წელს თეიმურაზი და მისი დედა ელენე, იმჟამად შემონაზვნებული ელისაბედის სახელით, რუსეთში მიემგზავრებიან. ელენეს თავისი შვილი ქართლის ტახტზე სურდა ეხილა და ამიტომ რუსეთის იმპერატორის მაღალ მფარველობას ეძიებდა. მაგრამ ელენე ასტრახანს იქით აღარ გაუშვეს და ჩერქეზეთში მიაბრუნეს. აქ დედა-შვილი მეტად შეუფერებელ და სახიფათო გარემოში აღმოჩნდა. სანამ ელენე რუსეთიდან ახალ განკარგულებას მიიღებდა, თეიმურაზი იმერეთში გააპარა. აქ ისევ გელათს მიაშურა და პოლიტიკურ კარიერას ბერული ცხოვრების გზა არჩია. “მისი სული ანთებული ისწრაფოდა ღვთისკენ და ეძიებდა ბერულ საყუდელს: სწყუროდა და ისწრაფოდა აზრით ამაღლებულიყო ღვთის სამფლობელომდე” (ტიმოთე გაბაშვილი).

სერიოზულმა განათლებამ და განასაკუთრებულმა ნიჭიერებამ ანტონს ფართო გზა გაუხსნა საეკლესიო იერარქიაში აღმასვლისათვის. 1739 წელს იგი გელათის იღუმენი გახდა, 1740 წელს აფხაზეთის კათალიკოსმა გრიგოლმა ქუთაისის მიტროპოლიტობა უბოძა (ტიმოთე ქუთათელის ნაცვლად, რომელიც იმ დროს რუსეთში ელჩად იყო გაგზავნილი). ორი წლის შემდეგ იმერეთში მორიგი არეულობა დაიწყო და ანტონის მფარველი მეფე ალექსანდრე თურქების შემწეობით მისმა ძმამ გიორგიმ განდევნა. ანტონი იძულებული გახდა ქუთაისი მიეტოვებინა და თელავში ჩასულიყო თეიმურაზ II-ის კარზე, რომლის მეუღლე, დედოფალი თამარი ანტონის მკვიდრი ბიძაშვილი იყო. ახალგაზრდა ანტონის ავტორიტეტი იმდენად დიდი იყო, რომ სიკვდილის წინ კათალიკოსმა დომენტი IV-მ იგი თავის მემკვიდრედ დაასახელა. ანტონმა თავმდაბლურად არ მიიღო ეს მაღალი პატივი. 1742 წელს იმერეთის ტახტი ალექსანდრე მეფმ დაიბრუნა, რის გამოც ანტონი კვლავ ქუთაისში დაბრუნდა. ერთი წლის შემდეგ ანტონი საბოლოოდ ტოვებს იმერეთს და დავიტ გარეჯის იოანე ნათლიმცემლის სავანეში მკვიდრდება.

1744 წელს საქართველოში მნიშვნელოვანი მოვლენები ხდება _ ნადირ-შაჰმა ქართლისა და კახეთის ტახტი მამა-შვილს თეიმურაზს და ერეკლეს დაუმტკიცა. 1744 წლის 11 აგვისტოს კათალიკოსი ნიკოლოზ ხერხეულიძე ვინმე ტარიელ თამაზაშვილმა მოკლა. კათალიკოსობა კვლავ ანტონს შესთავაზეს. ამჯერად მან უარი აღარ თქვა ამ მაღალ პატივზე და 24 წლის ასაკში ქართლის ეკლესიის უმაღლესი იერარქი გახდა. ამ დროიდან ანტონის წინაშე საეკლესიო, სახელმწიფოებრივი და საზოგადოებრივი მოღვაწეობის ფართო ასპარეზი იშლება.

ანტონ კათალიკოსს ხვდა წილად გაეგრძელებინა ის დიდი კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობა, რომელიც საუკუნის დასაწყისში ვახტანგ VI-მ წამოიწყო. ამ დროისათვის ოსმალთა და ყიზილბაშთა ბატონობაგამოვლილი ქართული ეკლესია გაუგონარ გასაჭირში იყო ჩავარდნილი. გაძარცული და გაღატაკებული მონასტრები იხურებოდა, მრავალი ეპარქია გაუქმდა, დაიკეტა სამონასტრო სკოლები. სამრევლო ეკლესიებში ხშირად უსწავლელი, წერა-კითხვის უცოდინარი მღვდლები მსახურობდნენ. მრევლში მძლავრობდა ადათობრივი სამართალი, რომლის წინაშე უძლური იყო ქრისტიანული კანონმდებლობა და მორალი. თავად სასულიერო პირები არღვევდნენ საეკლესიო დისციპლინარულ წესებს. ყოველივე ამას ემატებოდა მაჰმადიანური შემოტევა, სომხური და კათოლიკური პროპაგანდა, რაც არსებულ პირობებში შიდა პოლიტიკურ რყევებს უწყობდა ხელს.

მატერიალურად გაჩანაგებული, მორალურად დაქვეითებული და ფეოდალური სეპარატიზმით შერყეული ქართული ეკლესია ახალ ენერგიას საჭიროებდა. ანტონის მრავალმხრივი ჩანაფიქრის განხორციელებას ხელს უწყობდა ქართლ-კახეთის ფაქტობრივად ერთიანი მმართველობა თეიმურაზ-ერეკლეს ხელში. თეიმურაზ-ერეკლესა და კათალიკოს ანტონის შეთანხმებული მოქმედებების შედეგად სწრაფად იწყო აღორძინება სახელმწიფოებრივნმა ცხოვრებამ.

ანტონი მოღვაწეობას იწყებს ფართო სამოქმედო პროგრამით, რომლის შესრულება უდიდესი ენერგიის და მტკიცე ნებელობის მქონე პიროვნებას შეეძლო მხოლოდ.

ანტონისათვის ეკლესიის გაძლიერებისათვის ზრუნვა განუყოფლად იყო დაკავშირებული ეროვნულ-სახელმწიფოებრივ ამოცანებთან. 1744 წლის 1 ოქტომბერს, თითქმის საუკუნენახევრიანი წყვეტილის შემდეგ ანტონ კათალიკოსს ხვდა წილად პატივი ჩაეტარებინა სვეტიცხოვლის ტაძარში თეიმურაზ II-ს კურთხევის ცერემონიალი. ეს იყო მოვლენა, რომელსაც იმ მღელვარე დროს მრავალნატანჯი ქართული საზოგადოება დიდი აღფრთოვანებით შეეგება და კვლავ დიდი იმედები დაამყარა ღვთით კურთხეულ მეფეზე.

ამ მოვლენის შემდეგ ანტონ კატალიკოსი და მისი მეთაუროიბით ეკლესია ქართული სახელმწიფოებრივობის მტკიცე ბურჯად იქცა. ქართული ეკლესიის ცენტრალიზაციისათვის უდიდესი მნიშვნელობა ჰქონდა 1748 წელს ანტონის ინიციატივით მოწვეულ საეკლესიო კრებას, რომელმაც ხანგრძლივი წყვეტილის შემდეგ კვლავ დაადასტურა ქართლისა და კახეთის ეპისკოპოსთა ორგანიზაციული ერთობა, საგანგებო დადგენილებები გამოიტანა ღვთისმსახურების და საეკლესიო წესდების მოწესრიგების, უმეცარი სამღვდელო პირების უკურთხევლობის, სამონასტრო დისციპლინის, ეკლესიათა შენების წესისა და სხვ. შესახებ. ანტონის სახით თეიმურაზ-ერეკლეს სახელმწიფო გადაწყვეტილებებს მხარში საქართველოს ეკლესია ედგა. მეფეთა გამარჯვებების აღსანიშნავად ანტონი საეკლესიო ცერემონიებს მართავდა, რითაც აღამაღლებდა ქართველი ხალხის საბრძოლო სულისკვეთებას. საჭიროების მიხედვით ანტონ კათალიკოსი მატერიალურ დახმარებასაც უწევდა ხელისუფლებას საეკლესიო შემოსავლებიდან. იგი მტკიცედ დადგა სამეფო ხელისუფლების გვერდით მაშინაც, როცა თეიმურაზისა და ერეკლეს წინააღმდეგ შეთქმულებები (ჯერ აბდულა-ბეგის, შემდეგ პაატა ბატონიშვილის) მოეწყო.

კათალიკოსი საეკლესიო ცხოვრების აღორძინებასთან დაკავშირებულ ყველა განკარგულებას ერეკლე მეფესთან ერთად გამოსცემდა. მათი სახელით გაცემული დოკუმენტები საუკეთესო ნიმუშია დიდ სახელმწიფო მოღვაწეთა შეთანხმებული მოქმედებისა. ანტონმა და ერეკლემ კვლავ გააცოცხლეს ეკლესიისა და საერო ხელისუფლების თანამშრომლობის ის მოდელი, რომელიც შუა საუკუნეების საქართველოს საუკეთესო პერიოდებში სახელმწიფოებრივი ცხოვრების აღორძინებას გარანტიას ქმნიდა.

ანტონმა დიდი ორგანიზაციული მუშაობა ჩაატარა დაფანტული საეკლესიო ყმა-მამულის შესაგროვებლად, დანგრეული ტაძრების აღსადგენად, ეკლესიის მსახურთა ცოდნის დონის და დისციპლინის ასამაღლებლად. შექმნა საქართველოსათვის ახალი ტიპის საეკლესიო სასამართლო _ დიკასტერია. აღადგინა სამონასტრო სკოლების მუშაობა, განაახლა სტამბა. “ანტონი ბატონიშვილმა, პატრიარქმა კეთილმა და სარწმუნოებისა და ქისტეს სჯულისა განმანათლებელმა, იგულისმოდგინა, ფრიად შემწე ექმნა მეფე ერეკლე და გამოიღეს სტამბა და აღავსეს წიგნითა ქართლი” (პაპუნა ორბელიანი). ანტონის ენერგიული საქმიანობის შედეგად სწრაფად გამოცოცხლდა საეკლესიო ცხოვრება, გაიზარდა მისი ზეგავლენა საზოგადოებაზე, მაგრამ, სამწუხაროდ, 1755 წელს ეს საქმიანობა კარგა ხნით შეჩერდა, როცა ანტონი კათოლიკობაზე მიქცევის ბრალდებით სამშობლოდან განიდევნა.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 5 2011, 12:16 AM

ანტონ I, კათალიკოსი

ქართლის კათალიკოსი (1744-1755, 1764-1788)

II ნაწილი (მზიასურგულაძე)
------------------
XVII საუკუნიდან სულ უფრო შესამჩნევი ხდება კათოლიკე მისიონერების ზეგავლენა ქართულ საზოგადოებაზე. მათი საშუალებით აღწევდა საქართველოში ახალი ევროპის ცოდნა, სასკოლო განათლება, მეცნიერული იდეები და მომავლის ხედვა. განსაკუთრებულ იმედებს ამყარებდნენ საქართველოში კათოლიკე ხელმწიფეებისაგან პოლიტიკურ დახმარებაზე. XVII-XVIII საუკუნეებში ბევრი ქართველი საეკლესიო თუ საერო მოღვაწე მიიქცა კათოლიკობაზე.

XVIII საუკუნის 50-იან წლებში ქართლის ელესიაში ერთმანეთს დაუპირისპირდა ორი ბანაკი ანტონ კათალიკოსისა და ზაქარია გაბაშვილის მეთაურობით, რომელთა უკან ორი განსხვავებული ორიენტაციის პოლიტიკური დაჯგუფება იდგა. ანტონი ევროპეიზმის გზას ადგა და ამის დასტურად ფარულად კათოლიკური მრწამსი აღიარა. ზაქარია გაბაშვილი, მართლმადიდებლობის მხურვალე დამცველი, რეალურად პროირანული ორიენტაციის პოლიტიკოსთა დასაყრდენად იქცა, რომელთაც არ ესმოდათ სახელმწიფოს მომავლისათვის სიახლეების დანერგვის მნიშვნელობა.

ანტონ კათალიკოსს კი განზრახული ჰქონდა ახალი ევროპული ტიპის სკოლების გახსნა, სადაც ქართველი ახალგაზრდობა მოწინავე ცოდნას მიიღებდა. ეს საქმე კი დიდი მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარებას საჭიროებოდა. უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელი იყო ახალი სასწავლო წიგნების მოძიება, თარგმნა და სახელმძღვანელოების შედგენა, რაშიც იმდროინდელ ვითარებაში ანტონს მხოლოდ კათოლიკე და სომეხი სამღვდელოების დახმარების იმედი ჰქონდა. სწორედ ამ ნიადაგზე დაუახლოვდა მათ ანტონ კათალიკოსი. 1750 წლიდან მან გააცხოველა კავშირი მისიონერებთან. 1753 წელს ანტონმა ფარულად კათოლიკობა მიიღო, რითაც მართლმადიდებელი სამღვდელოების და თეიმურაზ მეფის რისხვა დაიმსახურა.

1755 წელს სამღვდელოებამ კათალიკოსი ამხილა. ამავე წელს თეიმურაზ მეფემ მცხეთაში მოიწვია საეკლესიო კრება, რომელმაც ანტონი გადააყენა. 1756 წლის 4 აპრილს ჩატარდა მომდევნო საეკლესიო კრება. ამ კრებაზე ანტონმა აღიარა ცთომილება და მხურვალედ მოინანია. ამ კრებაზე ანტონმა ითხოვა მღდელმსახურების უფლების დაბრუნების და რუსეთში წასვლის ნებართვა, რაზედაც თანხმობა მიიღო. ამ ამბების შემდეგ საქართველოში დაიწყო კათოლიკეების დევნა _ მათ ეკლესიები ჩამოართვეს და მართლმადიდებლებს გადასცეს, ხოლო ანტონ კათალიკოსი რუსეთში გაასახლეს. მოვლენების ამგვარ განვითარებაზე დიდ ზეგავლენას ახდენდა თეიმურაზ II, რომელსაც, შესაძLოა, მართლაც აღიზიანებდა ანტონის დამოუკიდებელი პოლიტიკა ევროპელებთან ურთიერთობაში, აამასთან ეჭვობდა, რომ ანტონს, როგორც ქართლის სამეფო დინასტიის წარმომადგენელს, განზრახული ჰქონდა თავისი ძმის, ალექსანდრეს ტახტზე აყვანა.

1756 წელს სასულიერო და საერო პირთა მცირე ამალით ანტონი დარიალის ხეობისა და ყიზლარის გავლით ასტრახანში ჩავიდა. აქ დაელოდა იგი იმპერატორის ნებართვას ჩასულიყო პეტერბურგში. რუსეთის დედაქალაქში ანტონს წმინდა სინოდის წინაშე წარდგომა და მართლმადიდებლობისადმი ერთგულების დადასტურება მოუწია. 1757 წელს 8 აგვისტოს სინოდმა მას ჩააბარა ვლადიმირისა და იეროპოლის კათედრა. რუსულ ენაში დამხმარედ მიუჩინეს ქართველი მღვდელი გიორგი დავიდოვი.

ვლადიმირის ეპარქიას ანტონი 1757-1762 წლებში ხელმძღვანელობდა. ეს პერიოდი მან უაღრესად ნაყოფიერად _ რუსული და ლათინური ენების გასაღრმავებლად და მეცნიერებების შესასწავლად გამოიყენა.

აქ იგი გაეცნო თანადროულ ევროპულ საღვთისმეტყველო, ისტორიულ და საბუნებისმეტყველო ლიტერატურას. გაამდიდრა ქართული მწერლობა ახალი თარგმანებით. მის განსკუთრებულ ინტერესს იწვევდა სახელმძღვანელოები, რომელთა სწავლება აუცილებლად მიაჩნდა ქართველი ახალგაზრდობის თვალსაწიერის გასაფართოებლად. ანტონის მიერ ერეკლესადმი რუსეთიდან გამოგზავნილი წერილებიდან გამოსჭვივის უმაღლესი პასუხისმგებლობა საეკლესიო პირისა საკუთარი ქვეყნის მომავლის წინაშე, რომელსაც იგი ახალ ცოდნას დაუფლებულ, მოაზროვნე ახალ თაობას უკავშირებდა.

რუსეთში ყოფნის დროს ანტონს არ შეუწყვეტია ერეკლესთან მიმოწერა. ერეკლე მეფეც სისტემატურად უგზავნიდა მას წერილებს. 1762 წელს თეიმურაზი გარდაიცვალა. ერეკლე ანტონს იხმობს. ანტონი სინოდის თანხმობით განთავისუფლდა ვლადიმირის ეპარქიიდან და იღებს სამშობლოში დაბრუნების უფლებას. 1764 წელს ანტონი საქართველოში დაბრუნდა.

დაბრუნებისთანავე ანტონი კვლავ დიდი მონდომებით შეუდგა შეწყვეტილი საქმის გაგრძელებას. უპირველეს ყოვლისა, მან გასწია უდიდესი ორგანიზაციული სამუშაო _ აღადგინა ეკლესიის დარღვეული ადმინისტრაცია და დაფანტული ქონება, მკაცრი კონტროლი დააწესა შიდა საეკლესიო დიციპლინაზე, განაახლა სტამბა, გახსნა საეპარქიო სკოლები და ორი სასულიერო სემინარია თბილისსა და თელავში, ჩამოაყალიბა ახალი საეკლესიო სასამართლო _ დიკასტირია.

ანტონ კათალიკოსი იყო მეფე ერეკლეს უახლოესი თანამზრახველი და უშუალოდ მონაწილეობდა ერეკლეს პოლიტიკური გადაწყვეტილებების განხორციელებაში. 1771 წლის ბოლოს, რუსეთ-თურქეთის ომის დროს ერეკლემ ანტონ კათალიკოსი და ლევან ბატონიშვილი პეტერბურგში გააგზავნა დიპლომატიური მისიით. ელჩებს ერეკლე მეფის წერილი მიჰქონდათ, რომელშიც ერეკლე მეფე, რუსეთ-თურქეთის მიმდინარე ომის ფონზე, კონკრეტულ მოთხოვნებს აყენებდა და ამავე დროს აყალიბებდა უმთავრეს პირობებს ქართლ-კახეთის სამეფოს რუსეთის მფარველობაში შეყვანის შემთხვევაში. ამ ელჩობას საქართველოსათვის კონკრეტული შედეგი არ მოჰყოლია, თუმცა ელჩობის მიერ მიწოდებული მასალა მომავალში საფუძვლად დაედო 1783 წლის ტრაქტატს. 1774 წელს ანტონი საქართველოში დაბრუნდა.

თბილისის (1755 წ.) და თელავის (1782 წ.) სასულიერო სემინარიები სახელმწიფო ტიპის სასწავლებლები იყო, რომლებიც სამეფო ხაზინიდან ფინანსდებოდა. სწავლება აგებული იყო მოსკოვის სლავურ-ბერძნულ-ლათინური აკადემიის პროგრამით. აქ ისწავლებოდა: გრამატიკა, რიტორიკა, ფილოსოფია, ღვთისმეტყველება. სწალების პროცესში ფართოდ დაინერგა სქოლასტიკური მეთოდი. ანტონს შემუშავებული ჰქონდა სამი უმაღლესი სასწავლებლის დაარსების პროექტიც (თბილისში, გორსა და თელავში).

სემინარიებისათვის ანტონმა თავად შეადგინა ახალი სასწავლო პროგრამები და ორიგინალური თუ ნათარგმნი სახელმძღვანელოები: “ქართული გრამატიკა” (1764 წ.), რომლის შედგენისას ანტონმა განსაცვიფრებელი ენათმეცნიერული ალღო გამოავლინა, ჩამოაყალიბა ნორმირებული სალიტერატურო ენის მკაცრად განსაზღვრული გრამატიკული და ორთოგრაფიული წესები; მხითარ სებასტიელის “რიტორიკა”, გადამუშავებული ქართული მასალით. (1761), “კატეგორია-სიმეტნე”, შედგენილი “ახალთა ფილოსოფოსთა განსაზღურებათაგან” არისტოტელეს მოძღვრების საფუძველზე; “საქრისტიანო მოძღვრება ანუ კატეხიზმო”; კურციუსის ალექსანდრე მაკედონელის ისტორია, საკუთარი შენიშვნებით (1762); ბაუმაისტერის “განსაზღურება ფილოსოფიისა” და “ფიზიკა” ანტონის წინასიტყვაობითA და კომენტარებით; ლოღიკა; ორიგინალური ფილოსოფიური ტრაქტატი “სპეკალი”. ამ წიგნებზე აღიზარდა საქართველოში რამდენიმე განათლებული თაობა.

გარდა სახელმძღვანელოებისა, ანტონმა შექმნა ახალი საეკლესიო ლიტერატურა _ თითქმის არ დარჩენილა საეკლესიო მწერლობის ჟანრი, რომელიც არ გამდიდრებულიყო ანტონის ორიგინალური თუ ნათარგმნი თხზულებებით. ანტონმა გააღვივა საზოგადოებაში მისწრაფება მეცნიერული და ფილოსოფიური ცოდნისადმი, აღზარდა განათლებულ ეკლესიის მსახურთა ძლიერი გუნდი, რომელიც მზად იყო ახალი საღვთისმეტყველო ლიტერატურის ასათვისებლად.

ანტონმა შეადგინა ქართული ეკლესიის წმინდანთადმი მიძღვნილი კრებული, სახელწოდებით “მარტირიკა”. კრებულში თავმოყრილ თხზულებათა Aნაწილი წარმოადგენს ცნობილი ისტორიული პირებისადმი მიძღვნილი ძველი თხზულებების ანტონისეულ რედაქციას, ხოლო ნაწილი თხზულებებისა პირველად ანტონმა შექმნა.

“ღვთისმეტყველება” ოთხ ნაწილად (1779 წ.). ისტორიული თხზულება “ქართველ მეფეთა ჩაამომავლობა”, დაწერილი ყიზლარის კომენდატის დაკვეთით (1756-1760 წლებში). გალექსა იოანე სინელის “კლემაქსი”, “შიო მღვიმელის ქება”, სომხურიდან თარგმნა “ეფესოს კრების ისტორია”, აგრეთვე მრავალრიცხოვანი ქადაგებები და წერილები, Gგანმარტება პავლე მოციქულის ეპისტოლე _ “რომაელთა მიმართ”. ფილოსოფიური თხზულება “სპეკალი” .

“წყობილსიტყვაობა” ანტონმა რუსეთიდან დაბრუნების შემდეგ შექმნა. ეს არის ძველი ქართული მწერლობის საეტაპო ძეგლი. მდიდარი შინაარსით, ორიგინალური კომპოზიციით, გამორჩეული ლიტერატურული და ისტორიულ-ბიბლიოგრაფიული ცნობების სიუხვით. დაწერილია იამბიკური ლექსით. მასში შესულია: საღვთისმეტყველო ტრაქტატები, საგალობლები, ქართველი მეფეებისადმი და მწერლებისადმი მიძღვნილი სახოტბო ლექსები, ქება-ენკომიები და ეპიტაფიები. “წყობილსიტყვაობაში” ასახულია XVIII ს. ქართულ ინტელექტუალურ წრეებში არსებული ფილოსოფიურ-თეოლოგიური ცოდნა, ლიტერატურათმცოდნეობის და წყაროთმცოდნეობის მეცნიერული დონე და ესთეთიკური აზროვნება.

ანტონ კათალიკოსი ქართველი ერისათვის აშკარა საფრთხეს ხედავდა სომხური (მონოფიზიტური) აღმსარებლობის ფართოდ გავრცელებაში ზოგიერთ ქართულ რეგიონში. ამ საშიშროების თავიდან აცილების ერთ-ერთ ქმედით გზად მას ქართულ საზოგადოებაში საღვთისმეტყველო-ფილოსოფიური განათლების დონის ამაღლება მიაჩნდა. ამ მიზნით სექმნა მან სამნაწილიანი შრომა « მზამეტყველება », რომელშიც იგი განიხილავს მონოფიზიტობის წარმოშობის ისტორიას, მონოფიზიტობის წინააღმდეგ მსოფლიო კრებებზე გამოტანილ დადგენილებებს, მონოფიზიტური მოძღვრების დოქტრინალურ საკითხებს ტრიადოლოგიური და ქრისტოლოგიური პოზიციებიდან. ნაშრომში გამოსჭვივის ავტორის ფართო საღვთისმეტყველო განათლება, დიდი ერუდიცია და ძლიერი პოლემისტის უნარი.

ანტონმა დანერგა საქართველოში ე.წ. “სამი სტილის” თეორია, რომლის გავლენა XIX საუკუნის პირველი ნახევრამდე იგრძნობოდა ქართულ მწერლობაში.

პოსტის ავტორი: soso_soso თარიღი: Dec 5 2011, 08:45 PM

გრიგოლ ლორთქიფანიძე, კათალიკოსი

დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1696-1742წწ.





გრიგოლ ლორთქიფანიძეს დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსო საყდარი ეპყრა კათალიკოს დავით ნემსაძის შემდეგ. დასავლეთ საქართველოში გამეფებული ანარქიის გამო ყოველი ახლად დადგენილი კათალიკოსის უპირველესი საზრუნავი საკათალიკოსო ყმა-მამულის აღნუსხვა, მიტაცებული მამულების დაბრუნება და მეურნეობის აღდგენა ხდებოდა, მაგრამ ყველა კათალიკოსი როდი ახერხებდა ამ საქმეების მოგვარებას. გრიგოლ კათალიკოსი მხნედ შეუდგა თავისი სამწყსოს მოვლას. მან არა თუ აღადგინა საკათალიკოსოს დაცემული მეურნეობა, არამედ დაიბრუნა მიტაცებული საკათალიკოსო მამულები იმერეთის მეფეებისა და დიდი თავადებისაგან, ოდიშის მთავრის, გურიელის, რაჭის ერისთავისაგან. მოაწესრიგა და გაამარტივა საგადასახადო საქმე _ საკათალიკოსო შემოსავლის გაზრდის მიზნით ადრე გუქმებული ფულადი ბეგარის ნაცვლად შემოიღო სანთლის ბეგარა. ამითვე შეცვალა ნატურალური საკომლო ბეგარის ნაწილიც.

გრიგოლის კათალიკოსობის დროს ენგურსგადაღმა გრძელდებოდა ჩრდილოკავკასიელ მთიელთა ჩამოწოლა. ოსმალთა ზეგავლენით ამ მხარეში სწრაფად ვრცელდებოდა მაჰმადიანობა. მრავალი ქართველი ტოვებდა თავის მიწა-წყალს და ენგურსგადმოღმა სახლდებოდა. გრიგოლ კათალიკოსი ამ პროცესს ფხიზლად ადევნებდა თვალს და ყოველნაირად ცდილობდა ახალმოსახლეების დახმარებას. განსაკუთრებით მფარველობდა აფხაზეთის სამთავროს ტერიტორიაზე შევიწროებულ ყოფილ საკათალიკოსო ყმებს, მათში საფასურს უხდიდა ადგილობრივ მთავარს და სამწყსოს ტერიტორიაზე ასახლებდა. ენგურსა და კოდორს შორის მდებარე ტერიტორიიდან იმერეთსა და ოდიშში კათალიკოსმა გადმოასახლა ის საეკლესიო ყმებიც, რომლებიც ტყვეთა მტაცებლებს გადაურჩნენ. ამით მან შეინარჩუნა სამწყსო, მფარველობის განცდა ჩაუნერგა ბედის ანაბარა დარჩენილ ადამიანებს და ეკლესიას შემოსავალი გაუზარდა. გრიგოლის ძალისხმევით საკათალიკო ტახტმა არა მარტო შეინარჩუნა ყმა-მამულის უმეტესი ნაწილი, არამედ მრავალი სხვაც შეიძინა იმერთში, გურიასა და ოდიშში. გრიგოლის ეს მოღვაწეობა ძირითადად შეჯამებულია მის მიერ 1733 წელს შედგენილ ბიჭვინთის გუჯარში.

თავისი მორალური შეგონებებით კათალიკოსი ებრძოდა მაჰმადიანობის გავრცელებას, ქვეყნის მოღალატეებს. მან პირობა დაადებინა იმერეთისა და ოდიშის თავადებს, რომ ისინი ყოველ ღონეს იხმარდნენ თურქთაგან ქუთაისის ციხისა და იმერეთის გასათავისუფლებად, ასევე არ შეეკვრებოდნენ მაჰმადიანთ იმერეთის ‘წასახდენად”, არც “თათართა” ლაშქარს შემოუძღვებოდნენ საკუთარ ქვეყანაში. 1701 წელს ოდიშის გამგებელმა ლიპარტიანმა ფიცით აღუთქვა კათალიკოსს, რომ ტყვეთა სყიდვაზე უარს იტყოდა. 1707-1710 წლებში დააფიცა იმერეთის საკათალიკოსო ყმები, რომ არ გაერეოდნენ ტყვის სყიდვის საქმეში. 1709 წელს ასეთივე პირობა დაუდეს ჩაჩუებმა, 1717 წელს - ბეჟან დადიანმა და რაჭის ერისთავმა.

გრიგოლი ცდილობდა კავკასიის მთიანეთის მოსახლეობაში ქრისტიანობის აღდგენას. 1713 წელს სამეგრელოს გავლით ევროპაში მიმავალ ფრანგ მისსიონერს რიშარს და სულხან-საბა ორბელიანს გრიგოლმა დაავალა, რომ იმერეთში მისიონერები ჩამოეყვანათ, რათა ისინი აფხაზეთსა და ჩერქეზეთში სამოღვაწეოდ გაეგზავნა.

სვლილებები შეიტანა კათალიკოსმა საეკლესიო იერარქიაში: ჭყონდიდელ ეპისკოპოსს მიანიჭა მიტრიპოლიტის ხარისხი. 1740 წელს მას უბოძებია ქუთაისის მიტროპოლიტობა იმ ხანად გელათის იღუმენად მყოფ ანტონისათვის (კათალიკოსი ანტონ I).

კათალიკოსი გრიგოლი მონაწილეობდა იმერეთის პოლიტიკურ ცხოვრებაში. ებრძოდა თავადთა თვითნებობას, რასაც ქვეყანა ანარქიამდე მიჰყავდა. მისი მხარდაჭერით მეფობა ჩამოართვეს გიორგი V აბაშიძეს და სამეფო ტახტზე აიყვანეს გიორგი VI ბაგრატიონი, იმერეთის ტახტის კანონიერი მემკვიდრე.







wyaroebi da samecniero literatura:

xelnawrebi: xec: A #123, Q #631

saqarTvelos siZveleni, I, Tb. 1929, #42, #45, #46.

1. eq, TayaiSvili, saistorio masalani, Tb. 1912.

2. s. kakabaZe, saistorio moambe, II 1925w, ,,afxazeTis saklesio didi davTari.”

3. literatura:

4. lominaZe b., masalebi dasavleT saqarTvelos XVII-XVIII saukuneTa istoriis qronologiisaTvis /masalebi saqarTvelosa da kavkasiis istoriisaTvis, 1954, nakv. 31.

5. lominaZe b., feodaluri meurneobis organizaciis istoriidan gvian feodalur saqartveloSi /masalebi saqarTvelosa da kavkasiis istoriisaTvis, 1954, nakv. 30.

6. m. TamaraSvili, istoria kaTolikobisa qarTvelTa Soris, 1902..

7. s.kakabaZe, dasavleT saqarTvelos saeklesio sabuTebi, I. 1920.

8. saqarTvelos kaTalikos-patriarqebi,nekeri, 2000.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 6 2011, 12:00 AM

სოსო გაიხარე...
ასე გააგრძელე და დაიხურება-,,ერთი მსახიობის თეატრი"

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 7 2011, 10:09 PM

დავით III კათალიკოსი

საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1435/36-1438/39 წლებში.





დავით III-ის კათალიკოსოსობის ამსახველი დოკუმენტური მასალა მცირერიცხოვანია, მაგრამ მაინც შესაძლებელი ხდება გარკვეული წარმოდგენა შევიქმნათ მისი მოღვაწეობის ზოგიერთ მხარეზე. დავითის კათალიკოსობის წლები ნაწილობივ ფარავს ალექსანდრე დიდის მეფობის წლებს (1412-1442), ამიტომ უნდა ვივარაუდოთ, რომ დავითი ამ შესანიშნავი მოღვაწე მეფის გვერდით საეკლესიო ხაზით განუხრელად იცავდა საქართველოს პოლიტიკური ერთიანობის კურსს. ჩვენამდე მოღწეული მწირი მასალა უჩვენებს კათალიკოსის ადმინისტრაციულ და ორგანიზაციულ ღონისძიებებს, მიმართულს იმ დროისათვის ახლად განახლებული მცხეთის საყდრის კუთვნილი მეურნეობის მოწესრიგებისადმი (ლექსიკონი).

ქართული სახელმწიფოს პოლიტიკური მესვეურნი და მისი ეკლესიის საჭეთმპყრობელი კარგად იყვნენ ჩახედულნი საერთაშორისო პოლიტიკურ ვითარებაში და მასთან დაკავშირებულ აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ეკლესიების ურთიერთობის რთულ საკითხებში. დავით კათალიკოსი, თავისთავად ცხადია, ალექსანდრე მეფესთან ერთად, გამოეხმაურა ბიზანტიის იმპერატორის იოანე VIII პალეოლოგოსის (1425-1448) მოწოდებას და საქართველოდან გაგზავნა ორი დელეგატი (ერთი მიტროპოლიტი, მეორე _საერო პირი, როგორც ჩანს, სამეფო ხელისუფლების წარმომადგენელი) 1438/1439 წლებში მიმდინარე ფერარა-ფლორენციის ცნობილ საეკლესიო კრებაზე. სულ რაღაც 15 წელი იყო დარჩენილი კონსტანტინოპოლის დაცემამდე და ბიზანტიის იმპერატორები, რომლებიც კარგად გრძნობდნენ მოახლოებულ კატასტროფას, არაერთგზის ცდილან ლათინებთან შერიგების გზით იმპერიის გადარჩენას.

საქართველოში დელეგატების შერჩევის პრინციპი (სასულიერო და საერო) მოწმობს, თუ რა გულისყურით აკავირდებოდნენ მეფე და კათალიკოსი მიმდინარე საერთაშორისო მოვლენებს და მზად იყვნენ თავისი წილი პასუხისმგებლობა, მათ შორის სამხედრო, აეღოთ, თუ კი მხარეთა კონსოლიდაცია მოხერხდებოდა.

როგორც კრების მსვლელობამ უჩვენა, მის მესვეურთა უნიატური მისწრაფება სინამდვილეში ეკლესიათა შეერთებას გულისხმობდა რომის ეკლესიის პრიმატის აღიარებით. პოლიტიკურ გარემოებათა გამო ბიზანტიის ეკლესიების წარმომადგენლებმა, ანტიოქიის საპატრიარქოს გამოკლებით, ხელი მოაწერეს უნიის დოკუმენტს. ქართველ დელეგატებს, რომლებსაც, როგორც ჩანს, წინასწარ ჰქონდათ გათვლილი მოვლენათა შესაძლო განვითარების შედეგები, დოკუმენტზე ხელი არ მოუწერიათ. მიტროპოლიტმა საერთოდ დატოვა სხდომები, ხოლო მეორე დელეგატი, “საერო პირი”, პირადად შეხვედრია პაპ ევგენიუს IV-ს (1431-1447) და, როგორც იმდროინდელი წყარო (სილვესტროს სიროპულოსი) გადმოგვცემს, განცვიფრებაში მოუყვანია პაპი თავისი განსწავლულობით და ურყევი ლოგიკით.

ფრაგმენტები სილვესტროს სიროპულოსის მემუარებიდან: 1. იბერიის ხალხთA ორი ელჩი კონსტანტინოპოლიდან ჩვენს ამალაში მოვიდა, ერთი ეპისკოპოსია, მეორე – თავადი, ერისკაცი. ეპისკოპოსმა სინოდის სესიები მიატოვა, რადგან კარგად გაიგო, რომ გაერთიანებას ცუდი ხერხით უწევენ პროპაგანდას.... საქართველოს წარმომადგენლებს კენჭისყრაში მონაწილეობა არ მიუღიათ...

ქართველი თავადის პასუხი პაპისადმი, რომელიც ამაოდ ცდილობდა თავადის დაყოლიებას: ...ჩვენი ეკლესია მოასაწონია და ჩვენს დოგმებს ვემორჩილებით. ჩვენი ეკლესია ძალიან მტკიცედ იცავს თითოეულ მცნებას ჩვენი უფლის იესო ქრისტესი, ასევე წმინდა მოციქულთა ტრადიციებს... ამისგან არასდროს გადაგვიხვევია და არაფერი დაგვიმატებია ... რომის ეკლესიამ კი მრავალი რამ დაუმატა და საბოლოოდ წმინდა სამების სწავლების საზღვრები გადალახა.... სიმშვიდეს გამოიტანდა დამატებითი სიმბოლოს ამოგდება, ამისათვის კი არცერთ მოლაპარაკებაში არ მიგვიღწევია... ამის შემდეგ იბერმა პაპს ურჩია, ხელი არ ეხლო ბარბაროსულ ენებზე არსებული დოგმებისათვის, რომელთაA ძალით წართმევა და მათ ნაცვლად თავისის დანერგვა სურს. პაპმა ფარული სიმწარით მოისმინა და განცვიფრებული გაჩუმდა”.

(QIM.GE)

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 8 2011, 07:16 PM

დომენტი I, კათალიკოსი

აღმოსავლეთ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1556-1560 წლებში



დომენტი კათალიკოსი მცხეთის საკათალიკოსო ტახტს ცოტა ხანს განაგებდა. როგორც ჩანს, დომენტი სვიმონ მეფისათვის სასურველი კანდიდატურა იყო. “...და ამან სვიმონ მეფემან დასუა კათალიკოზად დომენტი” (ვახუშტი). დომენტიმ ქართლის სხვა კათალიკოსების მსგავსად დიდი ყურადღება მიუპყრია სამცხის ეკლესიისათვის. მიუხედავად საათაბაგოს დასავლეთ ნაწილში ოსმალთა მოწოლისა, მცხეთის ტახტის გავლენა ამ მხარეში მაინც შენარჩუნებული ჩანს. 1556 წელს დომენტიმ აკურთხა ტბეთის ეპისკოპოსი. 1559 წელს იოსაფათ გოგიბაშვილი მცხეთას სწირავს 30 კომლ გლეხს მაჭახელას ხეობაში. ამავე დროს დომენტიმ დაამტკიცებინა მეფეს სვეტიცხოვლის ძველი შეწირულობები, რომელთა ერთად აღსანუსხად 1599 წელს შეუდგენია მცხეთის დიდი სიგელი. მასში მითითებულია ქართლსა და კახეთში სვეტიცხოვლის კუთვნილი უამრავი ყმა-მამული, სოფლები მათი საზღვრებით, მონასტერი ანეშისა, ბოჭორმის ციხე და სხვ. სიგელი უჩვენებს, რაოდენ დიდი სამფლობელოები ჰქონდა სვეტიცხოველს კახეთში. მიუხედავად ასეთი ღონისძიებებისა, კახეთში ამბა-ალავერდელის მეთაურობით მაინც ღვივდებოდა საეკლესიო სეპარატიზმი, ისევე როგორც ეს ხდებოდა დასავლეთ საქართველოსა და სამცხეში. დომენტიმ, როგორც ჩანს, საეკლესიო სადამსჯელო მექანიზმებთან (შეჩვენება, შეუნდობლობა) ერთად გამოიყენა სვიმონ მეფის ქორწინება კახ ბატონიშვილ ნესტან-დარეჯანთან, რამაც კახეთის ეპარქიათა მესაჭეების აიძულა მიეცათ დომენტისათვის “ერთგულების წიგნი”. ამ დოკუმენტს ამბა-ალვერდელთან ერთად ხელს აწერენ ბოდბელი, ჭერემელი და ხარჭაშნელი ეპისკოპოსები.

კახეთის ეპისკოპოსების მისწრაფებანი განკერძოებისაკენ შემდგომშიც არაერთხელ გამჟღავნებულა. ამ მოვლენას ეკლესიის წიაღში ასაზრდოებდა საერო პოლიტიკურ ცხოვრებაში უკვე გამარჯვებული ფეოდალური სეპარატიზმი და ირან-ოსმალეთის პოლიტიკა საქართველოს მიმართ. მცხეთისაგან დამოუკიდებლობას ყველაზე მკვეთრად გამოხატავდნენ ალავერდელი ეპისკოპოსები, განსაკუთრებით XVII-XVIII საუკუნის პირველ ნახევარში. და დიდ ზეგავლენას ახდენდნენ შიდა პოლიტიკურ პროცესებზეც.





წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:



1. ვახუშტი ბაგრატიონი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა/ ქართლის ცხოვრება, IV, ს. ყაუხჩიშვილის გამოცემა, თბილისი, 1973.

2. თ. ჟორდანია, ქრონიკები, II, ტფილისი, 1898.

3. თ. ჟორდანია, ანტონ პირველი, საქართველოს კათალიკოსი და ვლადიმირისა და იეროპოლის არქიეპისკოპოსი, საღვთისმეტყველო კრებული, I, 1991.

4. ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის გამოცემა, III, თბილისი, 1970.

5. ე. კაჭარავა, ალავერდის საეპისკოპოსო სრულიად საქართველოს საპატრიარქოს შემადგენელი ნაწილი, სვეტიცხოვლისადმი მიძღვილი პირველი სამეცნიერო კონფერენციის მასალები, თბილისი, 1998. გვ.179-186.

6. ე. კაჭარავა, დომენტი I, საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები, ნეკერი, 2000, გვ.94-96.

7. პირთა ანოტირებული ლექსიკონი, II, გამოსაცემად მოამზადეს დ.კლდიაშვილმა, მ.სურგულაძემ, თბლისი, 1993.

მოამზადა გულნარა მჭედლიძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 9 2011, 11:30 PM

დომენტი IV, კათალიკოსი (ნათია ფსუტური) I ნაწილი

ქართლის (აღმოსავლეთ საქართველოს) კათალიკოსი XVIII ს. პირველი მეოთ-ხედში
----------------------------


დომენტი კათალიკოსი იყო შვილი ირანის მდვანბეგის და ქართლის ჯანიშინის, ლევან მუხრანბატონისა (ქართლის მეფის ვახტანგ V-ის ძე) და თუთა გურიელისა (ქაიხოსრო გურიელის ასული). დომენტი ბატონიშვილი უნ-და დაბადებულიყო 1677 წელს. (1678 წელს გარდაიცვალა დომენტი ბატონიშ-ვილის დედა, თუთა გურიელი). ლევან ბატონიშვილს დაობლებული შვილების გასაზრდელად სასახლეში გამზრდელი მიუყვანია, ვინმე Bბარბარა. იერუ-სალიმის ჯვრის მონასტრის ერთ-ერთ ქართულ ხელნაწერზე 1688/1689 მო-თავსებულ მინაწერში დომენტი კათალიკოსი დიდი მადლიერებითა და პა-ტივისცემით იხსენიებს თავის გამზრდელს: “.ქ. ეჰა, შენ, წმიდაო დავით წი-ნასწარმეტყველო, შემწე მეყავ ტომსა შენსა, ქართველთ ბატონიშვილს, დომენტი-ყოფილს დამიანეს. ოდეს მოველ, თაყვანი ვეც მე ცოდვილმა წმიდა ქალაქს. მოიხსენე, უფალო გამზრდელი ჩემი ბარბარა~.

დომენტი ბატონიშვილს ბავშვობიდანვე ამზადებდნენ საეკლესიო ცხო-ვრებისათვის. XVII საუკუნის 80-იან წლებში ლევან ბატონიშვილის მიერ პა-პუა მაღალაძისათვის მიცემულ წყალობის სიგელში ის უკვე ბერად მოიხ-სენიება. მუხრანის ბაგრატიონთა მწიგნობრობით განთქმულ ოჯახში დომენ-ტის იმდროინდელ ქართულ არისტოკრატულ ოჯახებში მიღებული განათლება მიუღია. დომენტი კათალიკოსის კულტურულ-ლიტერატურული მოღვაწეობა მოწმობს, რომ მას კარგად სცოდნია როგორც საერო, ასევე სასულიერო მწერლობა და უცხო ბერძნული და თურქული ენები.

1689 წელს იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში მყოფი ახალგაზრდა ბერი პატრიარქ დოსითეოზს იეროდიაკონად უკურთხებია. იერუსალიმში ის ავად გამხდარა. დომენტის მონასტრის ძმების დახმარებით შეუნარჩუნებია სიცო-ცხლე. იერუსალიმში ყოფნის დროს დაახლოვებია დომენტი ანთიმოზ ივერი-ელს და სტამბის მოღვაწეებს. მათგან დომენტი ბატონიშვილს შეუსწავლია წიგნის ბეჭდვის საქმე. საქართველოში დაბრუნების შემდეგ დომენტი არჩილ მეფესთან (დომენტი კათალიკოსის ბიძა) ერთად რუსეთში წასულა.

იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის ქართული ხელნაწერების მინაწერებში დომენტი კათალიკოსი თავის თავს ორი სახელით დომენტი-ყოფილ დამიანედ მოიხსენიებს. როგორც ჩანს, ბატონიშვილ დომენტის კურთხევის შემდეგ მი-უღია სახელი დამიანე (მ.რაფავა), სხვა მოსაზრებით დომენტიმ სახელი “და-მიანე” მიიღო იერსულამში, სადაც გადაუწყვეტია სადაც მას განუზრახავს მას დიდი მაზარის (დიდი სქიმა) შემოსვა და სახელად მიუღია დამიანე.

იოანე ბატონიშვილის დახასიათებით: `მამა დომენტი კათალიკოზი ... იყო მონოზონებით სრული, მეცნიერი და საღმრთოთა წერილთა შინა გა-მოცდილი, ამასთან მყუდრო, მშვიდი და მდაბალი, და ფრიად მლოცავი, პოლეტიკისა შინაცა კარგი ესრეთ, რომელ მტრენიცა მისნი ჰყვარობდნენ. და მრავალგზის დაშვრა ესე ქართველთათვის ყაენთან თუ ხონთქართან გაგზავ-ნით. და ესრეთ კეთილად დაასრულა ცხოვრება თვისი~.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 10 2011, 07:54 PM

დომენტი IV (II ნაწილი)
------------------------
1702 წელს ქართლის გამგებელი გახდა ვახტანგი (დომენტის ძმა). ის ენერგიულად შეუდგა ქვეყნის განვითარებისათვის საჭირო ღონისძიეების გა-ტარებას. ვახტანგმა უპირველეს ამოცანად დაისახა მოშლილი საეკლესიო წე-სების აღდგენა. ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით, 1705 წელს: `შეითქუნენ ეპისკოპოსნი და არქიმანდრიტნი და არღარა ინებეს ნიკოლაოზ (ქართლის იმ-ჟამინდელი კათალიკოსი), რამეთუ არს სოფლიერი, და ევდემოსს დაუდვეს უმეცრება, და გამორჩევით დაადგინეს, ნებითა ვახტანგისითა, კათალიკოზად დომენტი ძე ლევანისა და ძმა ვახტანგისა, ახლად მოსრული რუსეთიდამ...” დომენტის აღსაყდრების შესახებ ცნობები დაუცავს იასე ტლასაძეს (“კალი-კოზ-ბაქარიანი”):



`კათალიკოსად ვეკურთხე ტარ ჟანი ბანი ჯდებოდა,

ჩემი ძმა იჯდა ხელმწიფედ, ჩემ ზეით ვინ დაჯდებოდა.

რასაც შევატყვი ჭკუითა, ის ჩემი რჩევა ჯდებოდა,

როგორ მეგონა სხვა ბერი ჩემს ტახტზე ვინ დაჯდებოდა~.



ამ ცნობის თანახმად (ტარ-ჟან-ბანი), დომენტი კათალიკოსად 1704 წელს უკურთხებიათ, თუმცა თავად კათალიკოს დომენტის ბეჭდებზე ამოკვეთილი თარიღებში 1705 წელია მითითებული. გარდა ათარიღისა, დომენტის ერთ-ერთ ბეჭედზე ამოკვეთილია წარწერა `კათალიკოზ-პატრიარქი დომენტი...~ ჩანს, დომენტი კათალიკოსმა აღიდგინა პატრიარქის ტიტული. ეს კი დიდი მნიშვ-ნელობის ფაქტი იყო იმდროინდელი ქართლისათვის. ქართველ კათალიკოსთა ტიტულატურაში პატრიარქის ტიტულის აღდგენა ქართული ეკლესიის ავ-ტოკეფალურობას უსვამდა ხაზს და ფორმალურად მსოფლიო იერარქიების _ ანტიოქიის, კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, იერუსალიმის პატრიარქების თანასწორად წარმოადგენდა ჩვენ ეკლესიას (მ. ქავთარია).

დომენტი კათალიკოსი დიდი მონდომებით შეუდგა საეკლესიო საქმეების მოწესრიეგებას _ დაიწყო საეკლესიო სამართლის ამოქმედება, სამწყსოთა სადაო საზღვრების გადაშინჯვა, სამეურნეო საქმეების მოწესრიგება, სასტიკი ბრძოლა გამოუცხადა ტყვეებით ვაჭრობას. დიდ ყურადრებას აქცევდა იგი მრევლის მორალურ-ზნეობრივი შეგნების ამაღლებას. დომენტის მეცადინეო-ბით მცხეთის ტახტმა დაიბრუნა დაკარგული მამულები კახეთში, რისთვისაც 1707 წელს შაჰის ნებართვა მიუღია.

1712 წელს ვახტანგ ჯანიშინის (ვახტანგ VI) ირანში გაწვევამ დიდი ხნით შეაფერხა საქართველოს კულტურული აღმავლობის პროცესი, რომელ-საც სათავესი ვახტანგი და დომენტი კათალიკოსი ედგნენ. ქართლის გამგე-ბლობა ვახტანგმა ტავის უმცროს ძმას სვიმონ ბატონიშვილს გადასცა. არსე-ბობს ფრანგი კათოლიკე მისიონერების ცნობები, თითქოს 1715 წელს დომენ-ტის უცდია ხელში ჩაეგდო ქართლის ტახტის განზრახვა სპარსეთის შაჰისათ-ვისაც უცნობებია. თითქოს დომენტი ისპაჰანშიც ჩასულა, მაგრამ ლევანს (დომენტის მამა) უღირსი მოქმედებისათვის შვილი დაუსჯია (ი. ტაბაღუა). ასეთ ფაქტებს არც თანადროული ქართული წყაროები (“მე მამიგონეს ტყუილი, კაცის ყურს სმენოდეს აროდეს~_ისე ტლაშაძე, `კათალიკოს-ბაქარიანი~) და არც იმდროინდელ მოვლენათა ქრონოლოგია ( ლევან ბატონ-იშვილი გარდაიცვალა 1709 წელს). (მ. ქავთარია). დომენტი IV-ის აღმსარე-ბლობის შესახებ მ. თამარაშვილი მიუთითებს ვატიკანის არქივში დაცულ ერთ ცნობაზე, რომლის თანახმად, 708 წელს, ირანში ყოფნის დროს, დომენტი დაკავშირებია კარმელიტ ბერებს და განუცხადებია მზადყოფნა მიეღო კათო-ლიკობა. ეს შეუტყვია შაჰს და მისგან გამაჰმადიანება მოუთხოვია, ამიტომ კათალიკოსს გამოპარვა დაუპირებია. როგორც შემდგომი მვლენებიდან ჩანს, დომენტის კათოლიკურ აღმსარებლობაზე გადასვლის განზრახვაზეც (იმდრო-ინდელი ბევრი ქართველი მოღვაწე კათოლიკობასთან ქვენისადმი დასავლეთის დახმარების იმედს აკავშირებდა) აუღია ხელი.

ირანიდან დაბრუნების შემდეგ ის ჩვეული გულმოდგინებით აგრძე-ლებდა მოღვაწეობას ქართული ეკლესიის გაძლიერებისათვის.

ვახტანგის ირანში წასვლის შემდეგ ქართლში პოლიტიკური სიტუაცია მკვეთრად დაიძაბა. ვახტანგი რჯულის გამოცვლაზე უარს აცხადებდა, ამიყ-ტომ მისი ირანში ყოფნა გაჭიანურდა. ამასობაში ქართლში შეუპოვარი ბრძოლა გაჩაღდა ტახტის მაძიებელ ბატონიშვილთა შორის. ქვეყნისათვის განსაკუთრებულად საზიანო იყო გამაჰმადიანებული ტახტისმაძიებლის, იესე ბატონიშვლის მოქმედებები. რა მოიმოქმედა ამ დროს დომენტი კათალიკოს-პატრიარქმა? მან საეკლესიო კრება მოიწვია, სადაც, ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარე, გადაწყდა, ნება დაერთოთ ვახტანგისათვის მიეღო მაჰმადიანობა. ამით დომენტი კათალიკოსმა საფრთხის ქვეშ დააყენა საკუთარი რეპუტაცია და გადაიმტერა ტახტის მოსურნე ძმები. სვიმონ ბატონიშვილს `ზაკვით~ შეუ-პყრია კათალიკოსი და ბაქარ ბატონიშვილთან გაუგზავნია, “რათა აღმოხადოს თუალნი. გარნა არა ჰყო ესე დედოფალმან რუსუდან (ვახტანგ VI-ის მეუღლე) იყოფებოდა მათ თანა პატივით~.

1714 წელს ქართლში სპარსოფილობით გამორჩეული იესე გამეფდა. პატივ-სცა დომენტის და დაადგინა კუალად კათალიკოსად~. კათალიკოს-პატრიარქსა და მის მაჰმადიან ძმას შორის ურთიერთობა, როგორც ჩანს, სიამტკბილობით არ გამოირჩეოდა. იესეს უგვანო საქციელმა, მისმა მრავალ-ცოლიანობამ, განცხრომის მოყვარულობამ, არაეკლესიურმა და არაეთიკურმა ცხოვრების წესმა ქართული სამღვდელოების აღშფოთება გამოიწვია. ვახუშტი ბატონიშვილის გადმოცემით, იესე `ამხილეს კათალიკოზ-ეპისკოპოზთა ...”

ვახტანგ VI-ის თანამოაზრე და თანამოღვაწე დომენტი კათალიკოსისათ-ვის ჯერ სიმონის, შემდეგ კი იესეს მმართველობის ხანა მძიმე იყო. 1619 წელს ვხტანგ VI საქართველოში დაბრუნდა. ირანიდან მისი გამოშვების მიზანი იყო შეეჩერებინა ირანის პროვინციებზე ლეკთა მარბიებელი თავდასხმები და კვლავ დაპირისპირებოდა ავღანებს. ვახტანგი შეეცადა ირანის ნდობა სა-ქართველლოსათვის სასიკეთოდ გამოეყენებინა, მაგრამ ურთულესმა საერ-თაშორისო ვითარებამ და კავკასიის პოლიტიკაში რუსეთის ჩართვამ მდგო-მარეობა კიდევ უფრო დაძაბა. 1723 წელს ქართლში ოსმალთა ბატონობის პე-რიოდი დაიწყო. ვახტანგი მრავალრიცხოვანი ამალით რუსეთს გაემგზავრა. ქვეყანაში დატრიალებულმა უბედურებამ რადიკალურად შეცვალა დო-მენტი კათალიკოსის შემდგომი ცხოვრება. ოსმალთაგან განრიდებას კათალი-კოსი მცირე ხანს ლორის ციხეში ცდილა. აქედან ქსნის საერისთავოში მი-სულა. სამი თვის შემდეგ თბილისსი დაბრუნებულა. 1725 წელს დომენტის სტამბოლში წვევის ფირმანი მოუვიდა. `შემდგომად მიინდო ფაშამ კათალოზი დომენტი. არამედ კათალიკოზი ევედრა, რათა წარავლინოს წინაშე ხონთქრი-სა, რამეთუ ჰგონებდა მუნით ლხინებასა რასმე ქართლისასა~ (ვახუშტი ბა-ტონიშვილი).

ქვეყნისათვის დამაშვრალი კათალიკოს-პატრიარქი სტამბულში ჩავიდა. იგი პატივით მიიღეს, `მისცეს პატივი დიდი უმეტესი პატრიარქთა და უსმინეს ყოველნი” (ვახუშტი), მაგრამ აქ მას ახალი განსაცდელი ელოდა. ოსმალთაგან თბილისში დასმულმა ისაყ ფაშამ კათალიკოსის მაღალი ავტორიტეტის დასა-ცემად იგი სულთნის კარზე დააბეზღა, რის გამოც კათალიკოზი თენადოსის კუნძულზე გადაასახლეს. გადასახლებაში დომენტი კათალიკოსმა 15 წლი გაატარა და მხოლოდ 1739 წელს დაბრუნებულა საქართველოში (მ. ქავთარია). ქართველმა სამღვდელოებამ დომენტი კათალიკოსს დიდი პატივი მიაგო და ჩამოსვლისთანავე კათალიკოსის ტახტზე დასვა. კათალიკოს-პატრიარქი კვლავ ჩვეული ენერგიით შეუდგა ეკლესიაზე ზრუნვას.

აყსაყდრების დღიდან მოყოლებული სიცოცხლის ბოლომდე, დომენტი კათალიკოსი სათავეში ედგა ყოველგვარ კულტურულ საქმიანობას საქართ-ველოში. კათალიკოს-პატრიარქი ბევრ დროს და სახსრებს ახმარდა ქართველი საეკლესიო მოღვაწეების მარად საზრუნავ საქმეს _ საეკლესიო წიგნების მო-პოვებას, მათ გადაწერა-გამრავლებას. ცნობილია მისი მეცადინეობით 1705-1710 წლებში გადაწერილი ოთხთავი, ეფრემ ასურის და ბასილი დიდის “ასკეტიკ-ონები”. დომენტის ინიციატივით შეუდგენიათ ეროვნულ წმინდანთა მო-ქალაქეობრივი ღვაწლის ამსახველი ჰაგიოგრაფიული კრებული. დიდი შრომა გაუწევია დომენტი კათალიკოსს ახალი რედაქციის სადღესასწაულოზე (A-425). დომენტის ინიციატივით მასში შეუტანიათ იმ ქართველ წმინდანთა სვი-ნაქსარული ცხოვრებანი, რომლებიც მანამდე მხოლოდ იხსენიებოდნენ. ესენია: აბიბოს ნეკრესელის, ანტონ მარტყოფელის, კოსტანტი კახის, წმინდა ნინოს, აბოს, გობრონის, დავით და კონსტანტინეს, პეტრე იბერის, ქეთევანის სვი-ნაქსარული ცხოვრებათა ახალი, მანამდე უცნობი რედაქციები. დომენტი კათალიკოსს დიდი ამაგი დაუდია `კურთხევანის” ერთ-ერთი რედაქციის შექმ-ნაზე. ხელნაწერი მას დასაბეჭდადაც გაუმზადებია და საკუთარი ხარჯით დაუბეჭდინებია კიდეც ვახტანგ VI-ის სტამბაში (A-420; 4 რ-ვ).

დომენტი კათალიკოსი გარდაიცვალა 1742 წლის იანვარში. ის დაკრძა-ლული იქნა მცხეთაში

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 12 2011, 10:22 PM

ევდემონ ჩხეტიძე, კათალიკოსი

დასავლეთ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1557-1578 წლებში

იმერთა მეფე ბაგრატ III-ს იმერეთის სამეფოს ცენტრალიზაციისათვის ბრძოლაში გვერდით ედგა ეკლესია. ჯერ კათალიკოსი მალაქია აბაშიძე, შემდეგ კათალიკოსი ევდემონ ჩხეტიძე საეკლესიო ადმინიტრაციაში ცვლილებებით ქვეყნის პოლიტიკური სიმტკიცის მიღწევაში ეხმარებოდნენ მეფეს.

ბიჭვინტის საკათალიკოსო ცენტრი, რომელიც აფხაზეთის სამთავროს ტერიტორიაზე მდებარეობდა, ევდემონის კათალიკოსობის წლებში უკვე ოსმალეთის ძლიერი პოლიტიკური გავლენის ქვეშ იყო მოქცეული, გავრცელდა თურქული ენა და მაჰმადიანური სარწმუნოება, ქრისტიანობამ თანდათანობით პოზიციები დაკარგა. ოსმალთა წაქეზებით ჩრდილოეთიდან ჯიქები (ჩერქეზები) არბევდნენ აფხაზეთის სანაპიროებს. ასეთ პირობებში ბიჭვინტიდან ეკლესიის მართვა შეუძლებელი ხდებოდა. ამიტომ ბაგრატ მეფემ ევდემონ კათალიკოსთან შეთანხმებით ბიჭვინტის საკათალიკოსო რეზიდენცია გელათში, წმინდა გიორგის ეკლესიაში გადმოიტანა.

XVI საუკუნეში ირანსა და ოსმალეთს შორის საბრძოლო მოქმედებების დიდი ნაწილი საქართველოს, უპირატესად ქართლის, იმერეთისა და საათაბაგოს ტერიტორიაზე მიმდინარეობდა. ომიანობამ თითოეულ ამ მხარეს შედეგად მოუტანა მეურნეობის გაპარტახება, ეკონომიკური გაჭირვება, საეკლესიო ცენტრების განადგურება. ყოველივე ამან გამოიწვია საზოგადოებრივი ცხოვრების დონის საერთო დაქვეითება _ განსაკუთრებულ საფრთხედ ქცეულა ტყვეთა სყიდვა, ეკლესიათა ძარცვა, თვით ღვთისმსახურთა შორის საეკლესიო კანონების შებღალვა. ასეთ ვითარებაში, 1557/1558 წელს, ბაგრატ მეფემ მოიწვია საეკლესიო კრება, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ქართლის კათალიკოსყოფილი მალაქია და დასავლეთ საქართველოს კათალიკოსი ევდემონი: “...მე, ქრისტეს მიერ კურთხეულმან ყოვლისა საქართველოსა კათალიკოზმან პატრიაქმან მალაქია, მე, ქრისტეს მიერ კურთხეულმან აფხაზეთის კათალიკოზმან მამათმთავარმან ედემონ, დავსხედით და შევკრიბენით ყოველნი ეპისკოპოზნი აფხაზეთისანი...” კრების 23 დადგენილება, რომლებიც “კათალიკოსთა სამართლის” სახელით არის ცნობილი, ეხება როგორც საეკლესიო, ასევე სამოქალაქო ნორმებს. განსაკუთრებით მძიმე სასჯელი _ ჩამოხრჩობა _ დაუწესებიათ ტყვეთა სყიდვაზე. ამ კრებასთან არის დაკავშირებული ე.წ. გელათური ილიტრიონის” (ლიტურგიკის წესი, კონდაკი) შექმნაც, რომელსაც დართული აქვს “ცოცხალთა” მოსახსენებლები. მოსახსენებელში ჩამოთვლილ პირთა შორის იხსენიება ქართლის კათალიკოსი მალაქია (ამ დროს უკვე კათალიკოსყოფილი) თავად კათალიკოსი ევდემონი და ლუარსაბ I ქართლის მეფე. მათიერთად მოხსენიება სამართლიანად არის მიჩნეული მინიშნებად საეკლესიო კრების ორგანიზებაში ლუარსაბ მეფის წვლილზე (ქაჯაია).

ევდემონ კათალიკოსის თაოსნობით და ბაგრატის შეწევნით გელათში, რომელიც 1510 წელს ოსმალებმა გადაწვეს, დიდი აღდგენითი სამუშაოები ჩატარდა. 1545 წელს განახლდა და მოიხატა წმინდა გიორგის ეკლესია, რომელიც იჭვინტის კათალიკოსის რეზიდენციად იქცა. ასევე აღადგინეს და მოხატეს ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესია. ევდემონ კათალიკოსმა დაამზადებინა და შესწირა გელათს ძვირფასი სამღვდელმთავრო შესამოსლები, სამასახურებელი ჭურჭელი, მათ შორის საწინამძღვრო ჯვარი. ეკლესიისათვის საკუთარი სახსრებით შეუმატებია მამულები. კათალიკოსს დაუკვეთია მრავალი ხელნაწერი გელათისათვის. მათ შორის: სადღესასწაულო, პარაკლიტონი, მეტაფრასი, იოანე დამასკელი, ეფრემ მცირის ორიგინალური თხზულება.

ევდემონის კათალიკოსოსობის დროს, სამცხე-საათაბაგოში შექმნილი მძიმე ვითარებების გამო აწყურიდან გელათში გადმოუსვენებიათ აწყურის ღვთისმშობლის განთქმული ხატი.

ევდემონ კათალიკოსი ასევე ზრუნავდა თავისი საწმყსოს სხვა ეკლესიებზე. შეაკეთა და მოახატვინა მოქვისა და ბიჭვინტის ეკლესიები, ბიჭვინტის ეკლესიისათვის დაამზადებინა ღვთისმშობლის ხატი, რომელიც ხატწერის საუკეთესო ნიმუშებს განეკუთვნება და თავისი იკონოგრაფიული თავისებურებებით გამორჩეულია ღვთისმშობლის სხვა ხატებისაგან.

თავისი დიდი დამსახურებისათვის ევდემონი გამოსახულია გელათის ღვთისმშობლის ეკლესიის ჩრდილოეთ კედელზე, დავით აღმაშენებელსა და ბაგრატ III-ს შორის, როგორც გელათის კტიტორთაგანი. ევდემონი არის დასავლეთ საქართველოს პირველი კათალიკოსი, რომელიც გელათში დამკვიდრდა. იგი გარდაიცვალა 1578 წელს, ყაჩაღების ხელით, ოდიშისაკენ მიმავალ გზაზე. მისი საფლავი გელათის წმინდა გიორგის ეკლესიაში მდებარეობს. საფლავის ეპიტაფიაში ევდემონი “ქართველთა მნათობის” სახელით არის შემკული.







წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:

1. თ. ჟორდანია, ქრონიკები, II, ტფილისი, 1898.

2. ქართული სამართლის ძეგლები, ი.დოლიძის გამოც. I,თბილისი, 1963, II, თბილისი, 1965.

3. ე. თაყაიშვილი, არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი, II, 1914.

4. ბ.ლომინაძე, ქართული ფეოდალური ურთიერთობის ისტორიიდან, I, 1966.

5. ბ. ლომინაძე, აფხაზეთის საკათალიკოსო სინოდის მიერ მიღებული კანონები (XVI ს.) გელათის მეცნ. აკად. უწყებანი, №2, 1996.

6. სტოლნიკი ტოლოჩანოვისა და დიაკი იევლევის ელჩობა იმერეთში 1650-1652 წწ. გ. პოლიევკტოვის გამოც.1926, გვ. 154.

7. თ. ქორიძე, ბიჭვინტის ღვთისმშობლის ხატი, თსუ შრომები, №321, 1996.

8. ნ. ქაჯაია, გელათური ილიტრიონისა და “კათალიკოსთა სამართლის” დათარიღებისათვის, მრავალტავი,XVIII, 1999, 336-343.



მოამზადა მზია სურგულაძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 13 2011, 07:07 PM

ზაქარია ჯორჯაძე, კათალიკოსი

ქართლის კათალიკოს-პატრიარქი 1623-1632 წლებში





კათალიკოსობამდე ნეკრესის ეპისკოპოსი. 1613 წ. მცხეთის საბუთში კარის წინამძღვრად მოიხსენიება. 1613-1623 წლებში კარის წინამძღვარია. შაჰ-აბასის შემოსევების დროს იოანე კათAლიკოსთან ერთად თან ახლდა იმერეთში შეხიზნულ ქართლ-კახეთის მეფეებს.

კარგი ურთიერთობა ჰქონდა საქართველოში მოღვაწე კათოლიკე მისიონერებთAნ. ცდილობდა ამ ურთიერთობის ქვეყნის სამსახურში ჩაყენებას. თეიმურაზ I-ის ინიციატივით ზაქარიასიგზავნება ელჩად ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილთან ერთად. ამას ადასტურებს კასტელი: ეს ნიკიფირეა, გვარად ირბახი, მეფისა და საქართველოს პატრიარქის ელჩი. 1629 წლის 5

იანვრის წერილი თეიმურაზისა. ზაქარიას წერილში პაპისა და პროპაგანდისათვის დამატებით სთხოვს საქრთველოს გაძარცვული ეკლესიებისათვის შესამოსლებისა და ბარძიმების გამოგზავვნას. ზაქარიას წყალობის წიგნები. სვეტიცხოვლისადმი, სოფლების შეწირულების განხლება, დააბრუნებინა თავადებს მიტაცებული ყმა-მამული.

პაპი ურბან VII-ის წერილი ორი წერილი კათალიკოს ზაქარიასადმი უჩვენებს, რომ ზაქარია ხელს უწყობდა კათოლიკეებს, ეკლესია დაუარსებიათ კათოლიკეებისა 426-427.“თქვენი სახელი კიდევ განითქვა მთელს იტალიაში. დიდად განიხარეს კარდინალთა კრებამ, როდესაც შეიტყვეს, რო საქართველოში თქვენის მეთაურობით ეკლესია დაარსდა ჩვენის მღვდლებისა.

თAნარაშვილი, 568.კათAლიკოსმა ზაქარიამაც დაწერა აგრეთვე ორი წერილი, პროპაგანდისა და რომის პაპის სახელზე.







წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:

1. თ, ჟორდანია, ქრონიკები, II, 1898.

2. ქართული სამართლის ზეგლები, ი.დოლიძის გამოც. III, თბ. 1970.

3. დონ კრისტოფორო დე კასტელი, ცნობები და ალბომი საქართველოს შესახებ, 1977.

4. ბ. ლომინაძე, მასალები საქართველოს XVII-XVIII საუკუნეთA ისტორიის ქრონოლოგიისათვის,/მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის, 1951, ნაკვ.29.

5. მ. თამარაშვილი, ისტორია კათოლიკობისა ქართველთა შორის, ტფილისი, 1902.

6. ეკა კაჭარავა, ზაქარია ჯორჯაძე, საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები, რ. მეტრეველის რედ. ნეკერი, 2000.


მოამზადა გულნარა მჭედლიძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 14 2011, 07:50 PM

იოსებ ბაგრატიონი, კათალიკოსი

დასავლეთ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი 1769-1776 წლებში.



იოსებ ბაგრატიონი, სამეფო ოჯახის შვილი, იყო სოლომონ I-ის ძმა და მისი უახლოესი თანამებრძოლი. იოსებმა საეკლესიო წოდების ყველა საფეხური დიაკვნობიდან კათალიკოსობამდე გელათში გაიარა. ამიტომაც განსაკუთრებულ ზრუნვას იჩენდა გელათისადმი. 1745 წლიდან გახდა გენათელი, რამდენიმე ხანში მიტროპოლიტის წოდებაც მიიღო.

იოსები ქმედითად მონაწილეობდა სოლომონს პოლიტიკურ საქმიანობაში.

1766 წელს ჰასან ფაშა იმარეთს შეესია, სვერის ციხეში გამაგრებული სოლომონი დაამარცხა და ქუთაისში შევიდა. მისი დახმარებით იმერეთის ტახტზე თეიმურაზ მამუკას ძე ავიდა. მართალია, მას ადგილობრივ თავადთა უმრავლესობა არ ცნობდა, მაგრამ სოლომონს დიდად შეუშალა ხელი იმერეთის გაერთიანებაში. სოლომონმა ერეკლე II-ს მიმართა თხოვნით ეშუამდგომლა ოსმალებთან სამშვიდობო მოლაპარაკებაში. იოსები მოლაპარაკებებს აწარმოებდა ჯერ ერეკლეს ელჩთან, შემდეგ მასთან ერთად სტამბულში ჩავიდა. ერეკლეს შუამდგომლობას ოსმალეთის მთავრობამ ანგარიში გაუწია, თანაც კარზე იყო მომდგარი რუსეთ-თურქეთის ომი, ამიტომ ოსმალეთი დაინტერესებული იყო იმერეთთან ომის დასრულებაში. წინასწარი შეთანხმებისამებრ, ქართველი ელჩების სულთანს შეჰპირდნენ, რომ სოლომონი იკისრებდა ყოველწლიურ ხარკს 60 ქალის რაოდენობით (მხოლოდ ქალები მაინცადამაინც ქართველები არ იქნებოდნენ), იმ პირობით, რომ ოსმალეთი არ ჩარეულიყო იმერეთის საშინაო საქმეებში. ოსმალეთი საზავო პირობების გაფორმებას აჭიანურებდა. 1767 წელს ოსმალეთმა ხელი მაინც სოლომონისათვის მიუღებელ ხელშეკრულებას მოაწერა: იმერეთის ძველი მოხარკეობა აღადგინა და თეიმურაზიც იმერეთის ტახტზე დატოვა. სოლომონი ამ პირობებს დროის გაყვანის მიზნით დაეთანხმა, სინამდვილეში ბრძოლისათვის ემზადებოდა. 1768 წელს გადამწყვეტი დარტყმა მიაყენა ოსმალეთის კანდიდატურას _ თეიმურაზ მამუკას ძეს და მის მომხრე თავადებს.

ოსმალეთის წინააღმდეგ მეფის ბრძოლას განსაკუთებით უშლიდა ხელს როსტომ რაჭის ერისთავი. მის მხარეზე იყო ოდიშის მთავარი კაცია დადიანიც, რომლისთვისაც რაჭის ერისთავის დამარცხება მიტაცებული ლეჩხუმის დაკარგვას ნიშნავდა. დადიანმა და რაჭის ერისთავმა ახალციხის ფაშას კათალიკოსი ბესარიონი მიუგზავნეს, რომელიც როსტომის ძმა და მისი თანამზრახველი იყო. სწორედ ამ დროს ახალციხის ფაშასთან სოლომონმა იოსებ გენათელი მიაგზავნა. ასე აღმოჩნდა ერთი ეკლესიის ორი მღვდელმთავარი განსხვავებული მისიით საქართველოს მტერთან. იოსები ატყობინებდა ახალციხის ფაშას სოლომონის თანხმობას ზავზე იმ პირობით, თუ ახალციხის ფაშა კათალიკოს ბესარიონს დააპატიმრებდა და სოლომონს გაუგზავნიდა. რადგან უკვე დაწყებული იყო რუსეთ-თურქეთის ომი, ოსმალეთისათვის სოლომონის “წყენინება” არ იყო მომგებიანი და რაჭის ერისთავის მოციქული კათალიკოსი ახალციხის ფაშამ ციხეში დაამწყვდია. კათალიკოსი ციხიდან გაიპარა, ოდიშში ჩავიდა, სადაც კაცია დადიანმა იგი “ოდიშის კათალიკოსად” დაადგინა).

საპასუხოდ სოლომონმა 1769 წელს ბესარიონ კათალიკოსი გადააყენა და იოსები აიყვანა საკათალიკოსო ტახტზე. იმავე წელს სოლომონმა იოსებ კათალიკოსი ურჩ რაჭის ერისთავთან მიაგზავნა მასთან მორიგების მიზნით. იოსები ბარაკონში ჩავიდა, სადაც როსტომ ერისთავმა მას საუკეთესო მიღება მოუწყო. კათალიკოსმა ერისთავს ბარძიმზე დაფიცებით მეფისაგან უვნებლობა აღუთქვა.

მაგრამ სოლომონმა ფიცი დაარღვია, შესარიგებლად ჩასული რაჭის ერისთავი შვილებიანად შეიპყრო და თვალები დათხარა. კათალიკოსისათვის ეს ერთობ მძიმე მორალური დარტყმა აღმოჩნდა.

ამის შემდეგ, 1771-1773 წელებში, იოსებ კათალიკოსი შეეცადა კაცია დადიანთან მოლაპარაკებას, რათა “ოდიშის საკათალიკოსო” გაეუქმებინა. მოლაპარაკებას შედეგი არ მოჰყოლია. 1773 წელს ბესარიონ კათალიკოსი გარდაიცვალა, რის შემდეგაც ოდიშის მთავრებს აღარ უცდიათ ოდიშში კათალიკოსის დასმა.

გენათლობის პერიოდში, 1760 წელს, იოსებმა გელათის მონასტერს შემოავლო გალავანი, ღმრთისმშობლის ტაძარში სამღვდელმთავრო ქვის ტახტი დადგა, რომელიც მარმარილოს პერანგით მოაპირკეთა. მონასტერს დაუბრუნა ბევრი მიტაცებული ყმა-მამული. კათალიკოსოსად კურთხევის შემდეგ 1770 წელს ყმები შესწირა ბიჭვინტის ღმრთისმშობელს.

შემორჩენილია იოსებ კათალიკოსის დაკვეთით შესრულებული ხელნაწერები. მან მოიპოვა და “დაიხსნა” დაკარგული იოანე ქსიფილინოსის შრომების ხელნაწერი კრებული და გელათის წმინდა გიორგის ტაძარს შესწირა (K 1-3); იოსებ კატალიკოსს გადაურჩენია სამუდამო დაკარგვას აგრეთვე ქართული ენისა და ქართული სამწიგნობრო ხელოვნების უმნიშვნელოვანესი ძეგლი ე.წ. ვანის სახარება ( A 1335). ცნობილია აგრეთვე მისი დაკვეთით გადაწერილი სჯულისკანონი, იოანე სინელის კლემაქსი და სხვ. 1772 წელს იმერეთში გადმოხვეწილმა ზაქარია გაბაშვილმა იოსებ კათალიკოსის დაკვეთით გადაწერა იოანე ოქროპირის “საღმრთო ჟამის წირვა”, რომლის რედაქციულ გამართვაში _ ბერძნულ დედანთან და რუსულ თარგმანთან შეჯერებაში იოსებსაც მიუღია მონაწილეობა (Q 331).

იოსებ კათალიკოსმა გარდა წიგნებისა, გელათის საგანძურს შეჰმატა ძვირფასი სამღვდელმთავრო შესამოსელი და საეკლესიო სამსხურებელი ჭურჭელი.

იოსებ კათალიკოსი გარდაიცვალა 1776 წელს, 37 წლის ასაკში, დაკრძალულია გელათში.





წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:

1. თ. ჟორდანია, ქრონიკები, II, თფილისი, 1898.

2. ქართული სამართლის ძეგლები, ი. დოლიძის გამოც. თბილისი, III,გვ.883-85.

3. ს. კაკაბაძე, დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო საბუთები, II, თბილისი, 1920.

4. ბ. ლომინაძე, მასალები დასავლეთ საქართველოს XVII-XVIII საუკუნეთა ისტორიის ქრონოლოგიისათვის, მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის, 1954, ნაკვ.31.

5. ლ. მენაბდე, ძველი ქართული კულტურის კერები, I, ნაკვ. II, თბილისი, 1962.

6. თ. ქორიძე, იოსები (ბაგრატიონი) საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები, ნეკერი,2000.


მოამზადა გულნარა მჭედლიძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 16 2011, 08:28 PM

კირიონ ( კირონ ) I, კათალიკოსი

ქართლის კათალიკოსი 599-614 / 616 წლებში.





კირონ (კირიონ) I-ის შესახებ ძველ ქართულ წერილობით წყაროებში თითქმის არაფერია თქმული. სომხური წყაროების თანახმად, იგი წარმოშობით ქართლის ერისთავთა კლარჯულ-ჯავახური შტოს წარმომადგენელად იხსენიება, სოფელ სკუტრიდან (საქუდრია). კირიონის საერისკაცო სახელი სვიმეონი ყოფილა. ყრმობისას იგი 15 წელი ტყვედ თუ მძევლად იმყოფებოდა სომხეთის ე. ბერძნულ ნაწილში, კოლონიის პროვინციაში, დაბა-ქალაქ ნიკოპოლისში. პირველდაწყებითი განათლება კირიონმა ჯავახეთში მიიღო, 15 წელი კი ნიკოპოლისში სწავლობდა, სადაც საფუძვლიანი საღვთისმეტყველო განათლება შეიძინა. სწავლის დამთავრების შემდეგ კირიონი დამკვიდრდა სომხეთში, ქ. დვინში, სადაც დაუახლოვდა მონოფიზიტ სომეხთა კათალიკოსს მოსეს და თვითონაც აღიარა მონოფიზიტობა. თავდაპირველად კირონი აირარატის გავარის ქორეპისკოპოსისა და დვინის კათოლიკე მონასტრის წინამძღვრის ხარისხებს დაეუფლა. მოსეს კათალიკოსმა იგი ეპისკოპოსად აკურთხა. მას სომხეთში 5 წელი უმოღვაწია.

X საუკუნის სომეხი ისტორიკოსის, უხტანესის გადმოცემით, ქართლის მთავარს სომეხთა კათალიკოს მოსესათვის უთხოვია ქართლის საკათალიკოსო ტახტზე კანდიდატის შერჩევა. საბოლოოდ ქართლის პრომონოფიზიტურად და სპარსოფილურად განწყობილი ძალების მოწადინებით, 599 წელს კირიონი, ბართლომე კათალიკოსის გარდაცვალების შემდეგ, მცხეთის საკათალიკოსო ტახტზე აკურთხეს.

კირიონის კათალიკოსად კურთხევა დაემთხვა ქართლის სამეფოს გაძლიერების პერიოდს, როდესაც ქართლის ერისმთავრებმა – ჯერ გუარამმა და შემდგომ სტეფანოზ I-მა ბიზანტია-ირანის დაპირისპირების დაძაბული ფონი მოხერხებულად გამოიყენეს ქვეყნის ასაღორძინებლად. ასეთ პოლიტიკას, რასაკვირველია, ქრისტიანული ეკლესიის თანადგომა ესაჭიროებოდა. ფხიზელი პოლიტიკური ალღოს და ძლიერი ნების კირიონ კათალიკოსი იმთავითვე ანგარიშგასაწევ პოლიტიკურ ძალად ქცეულა. როგორც ჩანს, კირიონი დიდ ზეგავლენას ახდენდა ქართლის პოლიტიკური მესვეურების გადაწყვეტილებებზე. მის დროს ვარაუდობენ მკვლევარნი ქართლისა და ეგრისის ეკლესიების გაერთიანებას.

602 წლიდან, როდესაც ირანსა და ბიზანტიას შორის დაძაბული ბრძოლის სასწორი ირანის სასარგებლოდ გადაიხარა, ქართლი კვლავ ირანის გავლენის ქვეშ მოექცა. თუმცა, რადგან ხოსრო ფარვიზის მთელი ყურადღება ბიზანტიის მცირეაზიური პროვინციებისაკენ იყო მიმართული, ქართლის ერისმთავარი ფორმალურად აღიარებდა ირანის შაჰის უზენაესობას, ფაქტობრივად კი დამოუკიდებლად განაგებდა თავისი ქვეყნის ბედს. ამ დროს ქართლში აქტიურად იღვწიან ადარნასე ერისმთავარი (რომელმაც დაახლოებით 604 წლიდან შეცვალა მონოფიზიტი სტეფანოზ ერისმთავარი) და კირიონ ქართლის კათალიკოსი. ეს იყო ქართლის სახელმწიფოებრივობის აღორძინების ხანა.

კირიონის მეცადინეობით და საზოგადოების მხარდაჭერით ქართლში ოფიციალური ქრისტიანული მრწამსი დიოფიზიტური გახდა. იმ დროისათვის ბუნებრივ ქრისტიანულ აღმსარებლობათა სიჭრელეს კირიონი მკვეთრად არ დაპირისპირებია. მათ მიმართ კათალიკოსმა შემწყნარებლური პოლიტიკა გაატარა, სამაგიეროდ, მკაცრად მოითხოვა ღვთისმსახურებაში ქართული ენის დამკვიდრება. კირიონის პოლიტიკურ გამჭრიახობასა და “რკინისებურ” სიმტკიცეზე მიუთითებენ სომხური წყაროები. თვით ყველაზე უფრო შერეული მოსახლეობის ცურტავის ეპარქიაში კირიონმა ღვთისმსახურების სავალდებულო ენად ქართული გამოაცხდა.

კირიონის ამ პოზიციამ და აგრეთვე მისმა შეურიგებლობამ მონოფიზიტობის წინააღმდეგ წარმოშვა კონფლიქტი კირონსა და ცურტავის ქართულ-სომხურენოვან სამწყსოს ეპისკოპოს მოსე ელივარდელს შორის. კონფლიქტში სომხეთის ეკლესიის იერარქებიც ჩაერთვენ. საბოლოოდ წარმოიშვა საეკლესიო განხეთქილება, რომელიც კავკასიის ეკლესიების გათიშვით დამთავრდა: ქართული ეკლესია დიოფიზიტურ მრწამსს დაადგა, სომხური მონოფიზიტურს, ალბანური კი ერთხანს მათ შორის მერყეობდა. კონფლიქტი დაიწყო 605 წელს, როდესაც ცურტავის სომეხი ეროვნების მონოფიზიტმა ეპისკოპოსმა მოსემ ამხილა ადგილობრივი წარჩინებულები ქალკედონიტური აღმსარებლობის გამო. ასეთი ნაბიჯი ქალკედონიტების წინააღმდეგ მან სომხეთის ეკლესიის წაქეზებით გადადგა, მაგრამ დამარცხება განიცადა და სომხეთში გაიქცა. ამიერიდან ცურტავის ეპისკოპოსად სხვა დაადგინეს და ცურტავის სომხურენოვან თემში მღვდელმსახურების აღსრულება ქართულ ენაზედაც სავალდებულო გახადეს. საქართველოდან გაქცეულმა მოსე ეპისკოპოსმა სომეხთა კათალიკოსის მოადგილეს ვრთანეს ქერდოლს კირონ კათალიკოსისა და ქართლის მთავრების საქციელზე წერილობით შესჩივლა. სომხური ეკლესიის მესვეურებმა და მთავრებმა კირიონ კათალიკოსთან ფართო წერილობითი პოლემიკა წამოიწყეს მოსე ეპისკოპოსისა და მონოფიზიტობის დასაცავად. საბოლოოდ აბრამ სომეხთა კათალიკოსმა 608 “საყოველთაო ეპისტოლე” გამოსცა, რომელიც სომხებს ყოველგვარ კავშირს უკრძალავდა ქართველებთან და ალბანელებთან, გარდა ყიდვა-გაყიდვისა.

იერუსალიმის აღების შემდეგ (614 ) ხოსრო II-მ მოიწვია ქრისტიანული საეკლესიო კრება, რომელმაც მიიღო დადგენილება, რომლის თანახმად, შაჰის მორჩილ ყველა ქრისტიანს სომეხთა სარწმუნოების (ე.ი. მონოფიზიტობის) აღიარება ევალებოდა. ასეთ ვითარებაში კირონ კათალიკოსი, ადარნასე ერისმთავარი და სხვა მთავრები იძულებული შეიქნენ დაეტოვებინათ ქართლი. ამ პერიოდიდან კირონ ქართლის კათალიკოსის შესახებ წყაროებში არაფერია მითითებული. ზ. ალექსიძის აზრით, კირონი ეგრისში გადავიდა და იქ ფაზისის მიტროპოლიტობა მიიღო. იმავე ავტორის ვარაუდით, “კირონ ქართლის ეპისკოპოსი და კიროს ფასისელი ალექსანდრიელი, ახლო აღმოსავლეთის ერთ-ერთი გამოჩენილი საეკლესიო და სახელმწიფო მოღვაწე, თეოლოგი და მონოთელიტური წვალების იერარქი, ფასისის მიტროპოლიტი _ ერთი და იგივე პიროვნებაა”.

კირიონი ყოველთვის იცავდა ქალკედონის კრების ქრისტოლოგიას და ამით ქართული ეკლესიის თვითმყოფადობას. იგი აღიარებდა 5 პატრიარქის ავტორიტეტს, რომელთაგან განსაკუთრებით გამოარჩევდა იერუსალიმის პატრიარქს, რომელთანაც მიწერ-მოწერაც ჰქონდა. მან რომის პაპსაც გაუგზავნა წერილი ნესტორიანობასთან დაკავშირებით. შემონახულია პაპის, გრიგოლ დიდის საპასუხო წერილი (ლათინურ ენაზე) კირონის ერთ-ერთ ეპისტოლეზე. არსებობს აგრეთვე კირიონის ეპისტოლეები სპარსეთის სამეფოს უმაღლეს მოხელეებთან. ყველა ეპისტოლეში ჩანს კირიონის დიდი განათლება, დიპლომატია, ერუდიცია, თავდაჭერილობა.

კირონის (კირიონ) ერთ მთავარ დამსახურებად ითვლება ის, რომ VII საუკუნის დასაწყისში მან პირველმა გამიჯნა ქართული ეკლესია მონოფიზიტური ეკლესიისაგან, გადაიყვანა ქალკედონურზე და ეროვნულ ინტერესების დაცვა დააკისრა.



წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:
1. ეპისტოლეთა წიგნი, თფლისი, 1901 (სომხურ ენაზე).
2. უხტანესი, ისტორია ქართველთა და სომეხთა განყოფისა. ვაღარშაპატი, 1871 (სომხურ ენაზე).
3. “სარწმუნოების ბეჭედი” (“კნიქ ჰავატო”) ქართული წყაროები სომხეთისა და სომხების შესახებ, ლ. მელიქსეთ-ბეგის გამოცემა, I, 1934 (სომხურ ენაზე).
4. იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია მ. ემინის გამოცემა. მოსკოვი. 1853 (სომხურ ენაზე).
5. სტეფანოს ტარონეცი (ასოღიკი). მსოფლიო ისტორია. ტფლისი, 1887, (სომხურ ენაზე).
6. კირაკოზ განძაკეცი, სომხეთის ისტორია, კ. მელიქ-ოჰანჯანიანის გამოცემა. ერევანი, 1961 (სომხურ ენაზე).
7. იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია, ი. აბულაძის თარგმანი საქართველოს ისტორიის ამსახველი მასალისა. თბილისი. 1937.
8. იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და საძიებლით გამოსცა ე. ცაგარეიშვილმა. თბილისი. 1965.
9. ქართლის ცხოვრება, ტ. I ს. ყაუხჩიშვილის გამოცემა, თბილისი, 1955.
10. ეპისტოლეთა წიგნი, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და კომენტარებით გამოსცა ზაზა ალექსიძემ, თბილისი. 1968.
11. ვახუშტი ბაგრატიონი, ტომობა და შთამომავლობა ქართველთა, ხელნაწერთა ინსტიტუტი. A-756.
12. ქართლის ცხოვრების ძველი სომხური თარგმანი, გამოსცა ილია აბულაძემ, თბილისი. 1953.
13. მ. თამარაშვილი, ისტორია კათალიკობისა ქართველთა შორის, თბილისი, 1902.
14. სებეოსი, ისტორია, ერევანი, 1939 (სომხურ ენაზე).
15. სტეფანოს ორბელიანი, სისაკანის სახლის ისტორია, თიფლისი, 1910 (სომხურ ენაზე).
16. ვარდან აღმოსავლელი, მსოფლიო ისტორია, 1861 (სომხურ ენაზე).
17. ლიტერატურა:
18. ნ. აკინიანი. ქართველთა კათალიკოსი კირიონი. ვენა. 1910.
19. ივ. ჯავახიშვილი, ქართველი ერის ისტორია, I, თბილისი, 1960.
20. Н. Адонц, Ампелий, епископ Херсонский (К критике армянской «Книги посланий»), Христианский Восток , II, 1913.
21. И. Джавахов, История церковного разрыва между Грузией и Арменией в начале VII века. Известия Императорской Академии наук VI, №5, 1908.
22. Ив. Джавахишвили, Государственный строй древней Грузии и Армении. С.Петербург. 1905.
23. ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სამართლის ისტორია, , თბილისი, 1928.
24. პ. კარბელაშვილ, იერარქია საქართველოს ეკკლესიისა, კათალიკოსნი და მღვდელმთავარნი, თფილისი, 1900.
25. ს. ჯანაშია. ფეოდალური რევოლუცია საქართველოში. თბილისი, 1935.
26. ვ. კეკელიძე, ქართული ლიტერატურის ისტორია, I, თბილისი, 1960.
27. ლეო. სომხეთის ისტორია. II. ერევანი. 1947 (სომხურ ენაზე).
28. გ. ზარბანალიანი, ძველი სომხური მწერლობის ისტორია, ვენეცი, 1897 (სომხურ ენაზე).
29. ილია აბულაძე, მხითარ გოშის ტრაქტატი “ქართველთათვის” და მისი ლიტერატურული წყაროები, თსუ შრომები. VII, 1938

მოამზადა ელენე ცაგარეიშვილმა

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 18 2011, 09:51 PM

მაქსიმე აბაშიძე. კათალიკოსი

დასავლეთ საქართველოს კათალიკოსი 1776-1795 წლებში, დიპლომატი





მაქსიმე აბაშიძე დაიბადა დაახ. 1725 წ. 1759-1776 წლებში იგი ქუთათელი მიტროპოლიტია. მაქსიმე აბაშიძე იმ საეკლესიო მოღვაწეთა რიცხვს მიეკუთვნებოდა, რომლებიც სახელმწიფოებრივი ცნობიერების გაღვივებას ცდილობდნენ მათთვის ხელმისაწვდომი ყველა საშუალებით. მაქსიმე ქუთათელი ნაყოფიერად თანამშრომლობდა სოლომონ პირველთან და დავით გიორგის ძესთან.

მაქსიმემ სასულიერო და საერო განათლება მიიღო გელათში, რომელსაც საგანმანათლებლო ცენტრის მნიშვნელობა გვიანდელ შუა საუკუნეებშიც ჰქონდა შენარჩუნებული. სასულიერო საგნებთან ერთად აქ ასწავლიდნენ ისტორიას, უცხო ენებს _ ლათინურს, ბერძნულს, თურქულს, რუსულს, ფრანგულს.

1759 წელს სოლომონ პირველის ინიციატივით მოწვეულმა ცნობილმა კრებამ, რომელმაც სასტიკად აკრძალა ტყვეთა სყიდვა, მაქსიმე აბაშიძე ქუთაისის კათედრის მწყემსმთავრად აირჩია. ამ დროს ნახევრად დანგრეულ საქუთათლო ტაძარი ოსმალებს ეკავათ, ტაძრის მამული გაპარტახებული, მრევლი _ უპატრონოდ მიტოვებული. მაქსიმე დიდი მონდომებით შეუდგა საქუთათლოს აღდგენას: სოფელ მაღლაკში ააშენა მცირე ეკლესია და იქ გადაასვენა ქუთაისის ღვთისმშობლის ხატი; აღადგინა ოსმალთაგან დანგრეული ეკლესიები; დაიწყო ყმების დასახლება უპატრონოდ მიტოვებულ მამულებზე; მისი თხოვნით საქუთათლო ყმებს მეფემ საგადასახადო იმუნიტეტი მიანიჭა. 1770 წლის 6 აგვისტოს სოლომონმა თურქებისაგან გაათავისუფლა ქუთაისის ციხე, ამის შემდეგ უკვე შეიძლებოდა ფიქრი ტაძრის აღდგენაზე. 1772 წლის 17 მაისს მაქსიმეს ბრძანებით, ქუთაისის ციხეში დაკიდეს ზარი. ეს იყო უაღესად დიდი მნიშვნელობის სიმბოლური აქტი _ ქართველმა ხალხმა ირწმუნა ოსმალთაგან გათავისუფლების შესაძლებლობა. 1773 წელს მარტის თვეში ქუთაისის საყდრის აღდგენა დაიწყო.

1776 წელს, იოსებ კათალიკოსის გარდაცვალების შემდეგ, ქუთაისის ყოვლად წმიდის ტაძარში მაქსიმე კათალიკოსად აკურთხეს. ამ დროიდან მაქსიმეს ზრუნვა მთელ დასავლეთ საქართველოს ეკლესიებს წვდება. ეკლესიის მატერიალური ცხოვრების აღორძინებისათვის მაქსიმე სოლომონ I-ისაგან იღებს სრულ მხარდაჭერას. კათალიკოსის თხოვნით მეფემ სრული შეუვალობა მიანიჭა ბიჭვინტის ღვთისმშობლის (გელათში) ეკლესიის მამულებს. ამავე დროს მაქსიმემ მოახერხა ოსმალობის დროს ფეოდალთა თვითნებობით მიტაცებული საეკლესიო მამულების დაბრუნება, მოიხილა გურიიის ეკლესია-მონასტრები, ადგილზე გაეცნო სამწყსოს მდგომარეობას, აღადგინა შემოქმედისა და ჯუმათის საეპისკოპოსოები. მოგზაურობის დროს პირადად ეცნობა გურიელის ოჯახს და მათგან იღებს გურიის უდაბნოს ეკლესიისათვის მატერიალური დახმარების პირობას.

სრულიად განსაკუთრებულია მაქსიმე აბაშიძის წვლილი იმ სამარცხვინო მოვლენის წინააღმდეგ ბრძოლაში, რომელსაც “ტყვის სყიდვა” ეწოდებოდა.

1759 წლის საეკლესიო კრების ძირითადი დადგენილება დასავლეთ საქართველოში ტყვეებით ვაჭრობის აკრძალვას შეეხებოდა. ამ საქმეში სოლომონ პირველს გვერდით ედგნენ მოწინავე სამღვდელოება და თავადაზნაურობა. რასაკვირველია, იყვნენ მოწინააღმდეგენიც, რომელთაც ოსმალეთის ხელისუფლება უმაგრებდა ზურგს. ტყვეებით ვაჭრობის შეწყვეტას ოსმალეთი პირდაპირ ურჩობად აღიქვამდა და დაჟინებით მოითხოვდა მის აღდგენას.

მაქსიმე ქუთათელი უდიდესი ენთუზიაზმით ჩაება ტყვეთა სყიდვის საწინააღმდეგო მოძრაობაში. იგი დადიოდა ყველგან – სოფელ-სოფელ, დიდ და გავლენიან ოჯახებში, ხვდებოდა მრევლს, თავის შესანიშნავ ქადაგებებში ესაუბრებოდა ხალხს ტყვის სყიდვის დამღუპველ ზეგავლენაზე ქვეყნისათვის და კერძო ოჯახებისათვის; შეახსენებდა მრევლს მოძმის ქრისტიანულ სიყვარულს და შეჩვენებას უთვლიდა ურჩებს და ავის განმზრახველებს. ამ საქმეს მაქსიმე კათალიკოსად კურთხევის შემდეგ კიდევ უფრო მეტი გულმოდგინებით ემსახურებოდა. მის ქადაგებებს დიდი გამოხმაურება მოჰყვა საზოგადოების ყველა ფენაში _ ტყვის გამტაცებელთა მიმართ ითესებოდა შეუწყნარებლობა და შერცხვენა. ცნობილია 1777 წლის 10 იანვრით დათრიღებული გიორგი გურიელის პირობის წიგნი მაქსიმე კათალიკოსისადმი: “...რომელთაც რომ ტყვის მსყიდველი კაცი თქვენგან სახელდობრ შეიჩვენოს, ის კაცი ჩვენთან არ მოუშვათ, არც ჩვენ სიალოვეს გავარონინოთ, არც ვსვათ, არც ვჭამოთ იმასთან, არამედ, ვითარცა ძაღლი განცოფებული, ეგრეთ შევრაცხოთ კაცი იგი,. ჱარამედ, რომელიც შევიძლო, მის მტრობასა და ავად მოპყრობასაც ვეცადო და უკეთუ აღთქმა ესე ვერ სრულვყო, თქვენგან და თქვენის კრებისაგან შეუნდობელი ვიყო”. ასეთივე პირობის წიგნი ჩამოართვა მაქსიმემ იმერელ თავადს მერაბ ლორთქიფანიძეს. ურჩების მიმართ მაქსიმე მართლაც დაუნდობელი იყო: 1776 წლის 28 დეკემბრით დათარიღებული საბუთის მიხედვით, მას შეუჩვენებია და ეკლესიიდან განუკვეთია თავადი კაცია ჩიჩუა, რომელსაც ბიჭვინტის ეკლესიის ყმები “უსჯულო ოთმანიანებისათვის” მიუყინია.

მაქსიმე კათალიკოსი ყველა ღონეს ხმარობდა სამშობლოდან გატაცებული ტყვეების უკან დასაბრუნებლად. ცნობილია მისი განზრახვა ყირიმში წასვლისა “წმინდა ადგილების მოსანახულებლად”, რათა ყირიმში მყოფ ქართველ ტყვეებს დახმარებოდა უკან დაბრუნებაში. 1799 წელს მან ყირიმში გამგზავრების ნებართვა სთხოვა ასტრახანის გუბერნატორს, მაგრამ მისგან უარყოფითი პასუხი მიიღო.

შემორჩენილია კათალიკოს მაქსიმეს რჩევა-დარიგება უდაბნოს მამა იობისადმი და ერკეთის წინამძღვარ ბესარიონისადმი, შედგენილი 1777 წელს. “რჩევა-დარიგებაში” საუკეთესოდ ჩანს დასავლეთ საქართველოს ეკლესიის იმჟამინდელი მდგომარეობა და კათალიკოს მაქსიმეს უშეღავათო დამოკიდებულება ეკლესიისათვის შეუფერებელ ღვთისმსახურთა მიმართ.

1781-1784 წლებში მაქსიმე კათალიკოსი აღმოსავლეთ საქართველოში იმყოფება ერეკლეს კარზე. მკვლევართა აზრით, ეს ფაქტი სოლომონ პირველსა და კათალიკოს მაქსიმეს შორის წარმოქმნილი უთანხმოების შედეგი უნდაყოფილიყო. მაქსიმე კათალიკოსს არ მოსწონდა სოლომონის განსაკუთრებული შემწყნარებლური დამოკიდებულება ბერი წულუკიძისადმი და სოლომონის ძის, ალექსანდრე ბატონიშვილის “უჯერო” დაქორწინება მის ასულზე. ამ ქორწინების გამო ალექსანდრე ბატონივილი ეკლესიამ შეაჩვენა. ამ ქორწინებიდან მალე ბატონიშვილი გარდაიცვალა. მაქსიმე კათალიკოსმა არ შეიწყნარა სოლომონის თხოვნა უფლისწულის დაკრძალვის თაობაზე გელათში. ბატონიშვილი დაუკრძალავთ გელათის მონასტრის გარეთ. სწორედ ამ ამბების შემდეგ მაქსიმე ტოვებს იმერეთს.

1784 წლის ივნისში, სოლომონის გარდაცველების შემდეგ, მაქსიმე კვლავ დასავლეთ საქართველოში ბრუნდება კათალიკოსის პატივით.

დიპლომატიური მოღვაწეობა. 1757-1768 წლებში სოლომონ I-ის აქტიურ მოქმედებებს ოსმალთა ბატონობის წინააღმდეგ ოსმალთა გააფთრებული წინააღმდეგომა მოჰყვა. ხრესილის ომის შემდეგ ოსმალები ოთხჯერ შემოიჭრნენ იმერეთში. 1766 წელს მათ კვლავ მოახერხეს პოზიციების დაბრუნება, მაგრამ დროებით. სოლომონი ამ დროს ოთხი კაცის თახლებით მოდინახეს ციხეში იმალებოდა. 1768 წელს სოლომონმა დაიბრუბნა იმერეთის ტახტი. ამავე წელს, რუსეთ-თურქეთის ომის დაწყებასთან დაკავშირებით, სოლომონ მეფემ მაქსიმე ქუთათელი ერთი არქიმანდრიტისა და ორი ბერის თანხლებით პეტერბურგს გაგზავნა ეკატერინე II-სთან მოსალაპარაკებლად. ელჩს უნდა ეცნობებინა რუსეთის იმპერატორისათვის, რომ იმერეთის მეფემ ომი გამოუცხადა თურქებს _ შეუწყვიტა მათ ტყვეების მიცემა და მრავალი დამარცხებაც აგემა. იმერეთის მეფე ქვეშევრდომობაში შესვლას ჰპირდებოდა იმპერატორს, თუ კი იგი დაიხსნიდა ოსმალთაგან; სთხოვდა მცირე სამხედრო ძალას, რომ შეძლებოდათ წინააღმდეგობის გაწევა;

გარდა იმპერატორისადმი გაგზავნილი წერილისა, მაქსიმეს რუსეთში მეფის კიდევ ორი წერილი მიჰქონდა _ ერთი ყიზლარის კომენდანტ გენერალ-მაიორ ნიკოლოზ პოტაპოვთან, მეორე _ გრაფ ნიკიტა პანინთან. ორივე წერილში მეფე ადრესატებს საქმის გარემოებას უხსნიდა და ელჩობისადმი შეწევნას სთხოვდა.

ყიზლარის კომენდანტი, რომელიც საგარეო საქმეთა კოლეგიის მიერ 1767 წელს შემუშავებული რეზოლუციით ხელმძღვანელობდა, აფერხებდა უცხო ქვეყნის ელჩების უმაღლეს კარზე გაგზავნას. იგი შეეცადა დაერწმუნებინა მაქსიმე, რომ აჯობებდა უკან გაბრუნებულიყო და იქ დალოდებოდა “უმაღლეს ნებართვას”. მაგრამ მაქსიმემ მტკიცედ მოსთხოვა კომენდანტს სასწრაფოდ ეცნობებინა პეტერბურგისათვის იმერეთის ელჩობის შესახებ და უარი განაცხადა სამშობლოში დაბრუნებაზე პეტერბურგიდან ოფიციალური პასუხის მიღებამდე. მაქსიმეს პრინციპულობამ აიძულა ყიზლარის კომენდატი გაეგზავნა პეტერბურგში მოხსენება იმერეთის ელჩობის შესახებ და მასთან ერთად სოლომონ მეფის წერილები ეკატერინე II-ისაAA და გრაფ პანინის სახელზე. პეტერბურგიდან დაუყონებლივ მოვიდა გრაფ პანინისა და გოლიცინის ბრძანება, რომელშიც ყიზლარის კომენდატს ატყობინებდნენ, რომ რუსეთ-თურქეთის მიმდინარე ომის პირობებში ფრიად სასურველი იყო იმერეთის ელჩის სტუმრობა პეტერბურგში. ისინი უბრძანებდნენ კომენდანტს, სასწრაფოდ გაეგზავნა იმერეთის ელჩი პეტერბურგისაკენ და უზრუნველეყო იგი ტრანსპორტითა და მგზავრობის ხარჯებით. ამავე დროს ავალებდნენ, რომ იმერეთში დაებრუნებინა მაქსიმეს თანმხლები არქიმანდრიტი, რათა მას ჩაეტანა სოლომონ მეფესთან რუსეთის მთავრობის კეთილგანწყობის ამბავი და საიდუმლო მრჩევლის, პანინის წერილი, რომელშიც ის გამოხატავდა რუსეთის მთავრობის სურვილს _ სოლომონს დაუყონებლივ დაეწყო დივერსიული მოქმედებები თურქების წინააღმდეგ. ამასთანავე მიანიშნებდნენ სოლომონს, რომ კარგი იქნებოდა, თუ ერეკლესთან თბილისში ჩავიდოდა და სეეცდებოდა მის დაყოლიებას ერთობლივ მოქმედებაზე თურქთა წინააღმდეგ.

ყიზლარიდან მაქსიმე ქუთათელი ასტრახანში ჩადის, სადაც იგი ემზადება შორეული მგზავრობისათვის და, საბოლოოდ, 1769 წლის 8 მარტს პეტერბურგამდე აღწევს. 14 მარტს მან ელჩობის მიზეზებისა და მიზნების შესახებ ვრცელი წერილი წარუდგინა რუსეთის საგარეო საქმეთა კოლეგიას. წერილში აღწერილია იმერეთში ოსმალთა ბატონობის ხასიათი _ გადასახდები, ტყვეებით ვაჭრობის წაქეზება და თანადროული ვითარება _ ოსმალეთის გაღიზიანება სოლომონ მეფის ღონისძიებების, განსაკუთრებისთ ტყვეთა სყიდვის აკრძალვის გამო. საგარეო საქმეთა კოლეგიაში მაქსიმეს მონათხრობის მიხედვით ჩაუწერიათ მეორე წერილი, რომელშიც დიპლომატი რუსეთის ხელისუფალთ აცნობს საკუთარი ქვეყნის ისტორიას, გეოგრაფიას, მეურნეობას, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ვითარებას, აღწერს იმერეთისა და რუსეთის დამაკავშირებელ გზებს. ამავე წერილში ქუთათელი ახასიათებს სოლომონ მეფისა და ერეკლე მეორის მეგობრულ ურთიერთობას, ლაპარაკობს მათ მიერ ერთმანეთისათვის გაწეულ ღია თუ ფარულ სამხედრო დახმარებაზე.

პეტერბურგში ქუთათელი სამ თვეს იმყოფებოდა. ამ ხნის მანძილზე იგი მართავს საქმიან შეხვედრებს რუსეთის საგარეო საქმეთა კოლეგიის წარმომდგენლებთან, მათ შორის სამოქალაქო მრჩეველ თავად ამილახვართან. ამ შეხვედრების დროს ქუთათელი საუბრობს იმერეთის პრობლემებზე, ოსმალეთთან ურთიერთობის გამწვავების მიზეზებზე, განსაკუთრებით ტყვეთა სყიდვის აკრძალვაზე, სოლომონ მეფის მცირერიცხოვანი ჯარის სამხედრო წარმატებებსა და განცდილ მარცხზე, მეფისადმი ხალხის მხარდაჭერაზე. ქუთათელი ცდილობდა დაერწმუნებინა რუსეთის ხელისუფალნი, თუ რა სარგებლობას მოუტანდა თავად რუსეთს სოლომონ მეფისათვის დამხმარე ჯარის გაგზავნა.

მაქსიმე მიტროპოლიტი ხელცარიელი არ დაბრუნებულა. მან ჩამოიტანა ეკატერინე II-ის წერილი, რომელშიც იგი იმერეთის მეფეს აუწყებდა, რომ იგი მხარს უჭერდა სოლომონის დაუღლელ მცდელობას, შეენარჩუნებინა ქრისტიანული მართლმადიდებლური კანონი და აღეკვეთა ქრისტიანების დატაცება, რომ აგზავნიდა სარდალს, სამხედრო შენაერთს და ფულად თანხას სამხედრო ხარჯებისათვის. მაქსიმეს პეტერბურგიდან იმერეთში სპეციალური დავალებით გამოაყოლეს ანტონ მოურავოვი _ რუსეთის სამსახურში შესული ქართველი თავადი. პირადად მაქსიმეს, იმპერატორის ბრძანების თანახმად, აჩუქეს 1000 მანეთი. მაქსიმეს თან მოჰქონდა ეკატერინე II-ის და გრაფ პანინის წერილები სოლომონ და ერეკლე მფეების სახელზე. მაქსიმე ქუთათელი და მოურავოვი ყიზლარში იყვნენ ჩასულნი, როდესაც მოურავოვმა მიიღო გრაფ პანინის ბრძანება, გამოერთმია იმერეთის ელჩისათვის წერილები, დასწეოდა გრაფ ტოტლებენის რაზმს და წერილები თვითონ მიერთმია იმერეთის მეფისათვის. მოურავოვმა დავალება შეასრულა და წერილებიანად დაეწია ტოტლებენს, მაგრამ საბოლოოდ მოურავოვს ტოტლებენმა ჩამოართვა წერილები და თავად წარუდგინა სოლომონ მეფეს, რომელიც მას 1769 წლის 26 სექტემბერს იმერეთის საზღვარზე შეხვდა.

იმხანად რუსეთის მთავრობის მიერ საქართველოს მეფეებისადმი გამომჟღავნებული ერთგვარი კეთილგანწყობის ერთადერთი მიზანი იყო იმერეთისა და ქართლ-კახეთის სამეფოების ომში ჩაბმა, რათა ოსმალეთს ისათვის კავკასიაში მეორე ფრონტი გახსნოდა და ამით რუსეთის მდგომარეობა დუნაისპირეთში შემსუბუქებულიყო. ამ საქმეში გადამწყვეტი როლი უნდა შეესრულებინა გენერალ ტოტლებენს, რომელმაც საქართველოში სახელი მოიხვეჭა თვითნებობით და ქართველ მეფეებთან შეუთანხმებელი გადაწყვეტილებებით. მიუხედავად ამისა, სოლომონ მეფემ რუსული რაზმების დახმარებით იმერეთის ციხეები ოსმალთაგან გაათავისუფლა. ეს იყო მაქსიმე აბაშიძის ელჩობის პრაქტიკული შედეგი.

1784 წელს სოლომონ I-ის გარდაცვალების შემდეგ მწვავედ დადგა იმერეთის ტახტის მემკვიდრის საკითხი. საქმეში ერეკლე მეფე ჩაერია. იმერეთის სამეფო კანდიდატის შერჩევისას ერეკლე ხელმძღვანელობდა საქართველოს მომავალი გაერთიანების პერსპქტიული გეგმით და ამიტომ მხარს საკუთარ შვილიშვილს, დავით არჩილის ძეს (მომავალ სოლომონ მეორეს) უჭერდა, რომელიც მაშინ 11 წლისა იყო. ამიტომ ერეკლემ შესაძლებლად ჩათვალა დავით გიორგის ძის გამეფება დავით არჩილის ძის სრულწლოვანობამდე. იმერელ თავადებთან ამ საკითხზე მოსალაპარაკებლად ერეკლემ ქუთაისში გაგზავნა იმჟამად მის კარზე მყოფი მაქსიმე აბაშიძე. მასთან ერთად იმერეთში გაემგზავრა რუსეთის წარმომადგენელი საქართველოში, ბურნაშოვი. ასე დაბრუნდა მაქსიმე კათალიკოსი იმერეთში.

1784 წლის 21 ივნისს იმერეთის ახალმა მეფემ, დავით გიორგის ძემ და თავადებმა, მაქსიმე კათალიკოსისა და ბურნაშოვის თანდასწრებით ერთმანეთს ერეკლე მეფის გეგმის ერთგულებაზე ფიცი მისცეს. დავით გიორგის ძემ გამეფებისთანავე გაგზავნა პეტერბურგში მაქსიმე კათალიკოსი, ზურაბ წერეთელი და დავით კვინიხაძე. დავითი რუსეთის ხელისუფლებას სთხოვდა: იმერეთის მეფედ დამტკიცებას; იმერეთის სამეფოს მიღებას რუსეთის მფარველბაში იმავე პირობებით, როგორიც იყო შეთანხმებული ქართლ-კახეთის სამეფოსთან; იმერეთში 4 ათასიანი საჯარისო ნაწილის გამოგზავნას. ელჩები დაუბრკოლებლივ ჩავიდნენ პეტერბურგში და ეკატერინე მეორესთან აუდიენციასაც მიაღწიეს, მაგრამ მათ წინადადებას არავითარი შედეგი აღარ მოჰყოლია. რუსეთი არ აპირებდა ოსმალეთთან დადებული ზავის დარღვევას, ამიტომ აჭიანურებდა იმერეთის ელჩებისათვის პასუხის გაცემას. იმპერატორმა იმერეთის საკითხი გენერალ პოტიომკინს გადააბარა. ხანგრძლივი და უშედეგო ლოდინის შემდეგ, 1785 წლის 31 დეკემბერს ელჩებმა პეტერბურგი დატოვეს. 1786 წლის გაზაფხულზე კავკასიის “ლინიაზე” კვლავ უშედეგოდ ელოდნენ პოტიომკინის პასუხს. წლის დამლევს ზურაბ წერეთელი და დავით კვინიხაძე საქართველოში დაბრუნდნენ, მაქსიმე კათალიკოსი კი მოზდოკში დარჩა. მას მტკიცედ ჰქონდა გადაწყვეტილი, რომ სანამ რუსეთის მთავრობა იმერეთის მეფის მოთხოვნას არ დააკმაყოფილებდა, იგი არ უნდა დაბრუნებულიყო.

1787 წელს დავით გიორგის ძემ კვლავ გააგზავნა რუსეთში ელჩობა ბესიკის მეთაურობით. მაქსიმე კათალიკოსი შეხვდა მოზდოკში ცასულ ბესიკს და დაეხმარა მას პეტრე პოტიომკინთან შეხვედრის ორგანიზებაში. 1787 წლის გასულს რუსეთის მთავრობამ შეიწყნარა მაქსიმეს თხოვნა რუსეთში დარჩენის შესახებ. მას ნება მიეცა ეცხოვრა მოსკოვში და მოსკოვის მიტროპოლიტის თანხმობით ჩაეტარებინა ღვთისმსახურება. მოსკოვში მას საცხოვრებელი გამოუყვეს ვისოკოპეტროვსკის მონასტერში. ბესიკთან გაგვნილი წერილებიდან ირკვევა, რომ მაქსიმე კათალიკოსი დიდ იმედებს ამყარებდა რუსეთზე: “თუ რომ ამათი ჯარი ჩვენის ქვეყნის შავი ზღვის პირისაკენ წარემართება, მეც ხომ მაშინვე წამოვალ. თუ ეს არ იქნა, შერიგება მოხდა, ვიცი, მოწყალე ხელმწიფე დიდი ჲკატერინა იმარეთს გამოიხსნის, რათა არღარა უფლებდეს ჩვენ ზედა უღთონი მახმადიანნი და ამ დღის მხილველი უეჭველად მეც მხიარულის სახით წამოვალ ქვეყანად ჩემდა, რათა არ გვეცინოდენ მტერნი ჩვენნი. ამ დღეს შეევესწრო, ღმერთს ამას ვთხოვ. მოსკოვში მაქსიმეს დიდხანს არ დაუყვია. მისი თხოვნით, 1789 წელს მაქსიმე ასტრახანში გადაიყვანეს. 1787-1791 წლების რუსეთ-თურქეთის ომს იმერეთისათვის არავითარი შედეგი არ მოჰყოლია. 1792 წელს მაქსიმე წერილს უგზავნის იმერეთის სამღვდელოებას: რადგან ვერ ვბრუნდები იმერეთში, ახალი კათალიკოსი დანიშნეთო. იმავე წლის ნოემბერში მაქსიმე ასტრახანიდან კიევში ჩადის. აქ იგი კიევ-პეჩორის მონასტერში დაბინავდა და აქედან აღარსად წასულა. გარდაიცვალა 1795 წლის 30 მაისს. დასაფლავებულია კიევის მონასტერში.

მოამზადა ანა ბაქრაძემ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 20 2011, 08:09 PM

ნიკოლოზ IX, კათალიკოსი

აღმოსავლეთ საქართველოს კათალიკოსი (1678-1688; 1692-1698)







ნიკოლოზი იყო ძე ქართლის დიდი ფეოდალის იოთამ ამილახორისა და ძმა გიორგი XI-ის უახლოესი თანამებრძოლის, ზემო ქართლის სარდალ გივი ამილახო-რისა. გიორგის გამფებიდან მოკლე ხანში კათალიკოსი გახდა ნიკოლოზი IX. “არა-მედ მომკუდარ იყო კათალიკოზი დომენტი..., აწ მეფემან დასუა ძმა გივი ამილახო-რისა ნიკოლოზ კათალიკოსად”. ნიკოლოზ კათალიკოსი ძალაუნებურად მონაწილე აღმოჩნდა იმ პოლიტიკური დაპირისპირებისა, რომელიც ქართლში ერეკლე I-ის გამეფებას. გიორგი მეფე უერთგულესი თანამებრძოლებით დასავლეთ საქართველოში გადავიდა, ხოლო ქართლის თავადები ერეკლეს ეახლნენ. ნიკოლოზ კათალიკოსმა ახალი მეფისადმი ხაზგასმული უყურადღებობა გამოიჩინა. განაწყენებულმა ერეკლემ გადააყენებინა ნიკოლოზი და კათალიკოსად თავისი ბიძა (დედის მხრიდან )იოანე დიასამიძე დაადგინა. 1691 წელს გიორგი მეფე ქართლში გადმოდის და ფაქტობრვად მეფობას იბრუნებს. იწყება ორმეფობის ოთხწლიანი პერიოდი. ნიკოლოზ კათალიკოსი გიორგიმ კვლავ აღადგინა მცხეთის ტახტზე. ოთხი წლის შემდეგ ვითარება საპი-რისპიროდ შეიცვალა. ერეკლე I-მა გაიმარჯვა. დამარცხებული გიორგი დასავლეთ საქართველოში გადადის, ნიკოლოზ კათალიკოსი ისევ კარგავს კათალიკოსის ტახტს. როდესაც ირნის შაჰმა ქართლი ვახტანგს (შემდგომში ვახტანგ VI) ჩააბარა სამართა-ვად, ვახტანგს კვლავ ეწადა ნიკოლოზის დაბრუნება ტაზტზე, მაგარამ “შეითქუნენ ეპისკოპოსნი და არქიმაადნრიტნი და არღარა ინებეს ნიკოლაოზ, რამეთუ არს სოფ-ლიერი...”, ამრიგად, კათალიკოსს ბრალად წაუყენეს საერო საქმეებში მეტისმეტი ჩა-რევა.

თავისი კათალიკოსობის ხანმოკლე პერიოდებში ნიკოლოზ კათალიკოსმა დიდი ამაგი დასდო ეკლესიას. მართლმადიდებლობის მხურვალე დამცველი, ებრძოდა ირა-ნული ჩვევების საზოგადოებაში დანერგვას. მან ჩაატარა სვეტიცხოვლის აღდგენითი სამუშაოები. საკათალიკოსო საყდარი შეამკო სამსახურებელი ნივთებით; გადააწ-ერინა ახალი ტიპის ლიტურგიკული კრებული _ “დიდი გულანი”, სხვა საეკლესიო წიგნები ქართულ და ბერძნულ ენებზე; შეიძინა და შესწირა სვეტიცხოველს სამი სოფელი. დიდი შრომა გაუწევია მცხეთის მეურნეობის მოწყობისათვის: ააშენა საწ-ნახლები, მარნები, ბაღები.





წყაროები და სამეცნიერო ლიტერატურა:

1. ვახუშტი ბაგრატიონი, აღწერა სამფოსა საქართველოსა / ქართლის ცხოვრება, IV, თბილისი, 1973.ქართული სამართლის ძეგლები, I. დოლიძის გამოც. III, თბილისი, 1970.

2. ბ. ლომინაძე, მასალები საქართველოს XVII-XVIII საუკუნეთა ისტორიის ქრო-ნოლოგიისათვის, მასალები საქ. და კავკ. ისტორიისათვის, თბილისი, 1951, ნაკვ. 29.
მოამზადა ნათია ფსუტურმა

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 28 2011, 10:15 PM

სვიმეონ კათალიკოსი, XI ს.
-----------------------------
ახალციხის ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ მუზეუმში ინახება ეტრატზე გადაწერილი სახარება. იგი ცნობილია ჯერ კიდევ XIX ს-ის დასასრულიდან, როდესაც თედო ჟორდანიამ `ქრონიკების~ მეორე წიგნში მოათავსა მისი აღწერილობა და ცნობები ხელნაწერის შესახებ. ბოლოს, ილია აბულაძის მიერ შედგენილი ამ ხელნაწერის აღწერილობა, გამოქვეყნებული 1987 წელს ახალციხის მუზეუმის ხელნაწერთა აღწერილობაში. ხელნაწერი მრავალმხრივ საინტერესოა, განსაკუთრებით კი მისი ანდერძ-მოსახსენებლებით. იგი ორი ნაწილისაგან შედგება. პირველია, საკუთრივ სახარება-ოთხთავი, ხოლო მეორეა - `განყოფაი, სახარებისაი, დღესასწაულთა წელიწდისათაი, სვინაქსრისა წესითა რჩევითი~. პირველ, ძირითად ნაწილში მოთავსებულია ორი მოსახსენებელი. ორივე ეკუთვნის ხელნაწერის გადამწერ საბას, ხოლო მეორე ნაწილში სამი ანდერძ-მოსახსენებელია – ორი მოკლე და ერთი ვრცელი.ჴპირველი მოსახსენებნლის ტექსტი ასეთია: `ქრისტე, შეიწყალე გიორგი, ამენ.~ ხოლო მეორეა – `ქრისტე ადიდენ სვიმეონ კათალიკოსი~. ვრცელი მოასხსენებლის დასასრულს ნათქვამია:

`გევედრები წმიდანო ღმრთისანო, ვასსაცა მოიწიოს წმიდაი ესე წიგნი, სწერდეთ ანუ იკითხვიდეთ, ხსენებულ გუყვენით წმიდათა შინა ლოცვათა თქვენთა, პირველად, აღმზრდელნი ჩემნი, სვიმეონ აფხაზეთისა კათალიკოსი, და მოძღვარი ჩემი დიმიტრი, და შემდგომად, სულიერნი მოძღვარნი და მშობელნი ჩემნი~ და ა.შ. ანდერძის ავტორია გიორგი ხუცესმონაზონი. სხვადასხვა მკვლევარი ამ ხელნაწერს სხვადასხვა დროით თარიღებდა, მაგრამ ბოლოს შეთანხმდნენ იმაზე, რომ ხელნაწერის თარიღია XI ს-ის ბოლო. ამის მიხედვით, გამოდის, რომ სვიმეონი არის საისტორიო წყაროებით ჩვენთვის ცნობილი პირველი აფხაზეთის კათალიკოსი. აფხაზეთის კათალიკოსები, რომლებიც ქართლის კათალიკოსების იურისდიქციაში შედიოდნენ, ქართულ საისტორიო წყაროებში XIII ს-დან ჩანან, მაგრამ სვიმეონი, როგორც ითქვა, XI ს-ის მოღვაწეა და მას თავის გამზრდელად მოიხსენიებს ამ მნიშვნელოვანი ხელნაწერის _ ახალციხის სახარების გადამწერი გიორგი ხუცესმონაზონი.





მოამზადა ვალერი სილოგავამ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Mar 18 2012, 07:53 PM

წმიდა იოანე IV (ოქროპირი) კათოლიკოსი


წმიდა იოვანე IV ქართლის კათოლიკოსის ტახტზე ავიდა კათოლიკოს არსენ II-ის (955-980) შემდეგ, მეფე დავით კურაპალატის დროს. იოვანე 980-1001 წლებში განაგებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას.

კათალიკოს ბასილი III (1065-1080) თხზულებაში, `თხრობაი სასწაულთათვის წმიდისა და ღმერთშემოსილისა მამისა შიოსა~ მოთხრობილია რომ წმიდა იოვანეს მშობლებს დიდხანს არ ჰყავდა შვილი და წმიდა შიო მღვიმელს (ხს. 9 მაისს) ევედრებოდნენ მეოხებას. შვილის შეძენის შემდეგ ღვთისმოშიშმა მშობლებმა შვილი აღსაზრდელად შიო მღვიმის მონასტერში მიაბარეს, სწორედ მონასტერში შეიძინა წმიდა იოვანემ ის სიწმიდე და სიბრძნე, რის გამოც ერმა მას ოქროპირ კათალიკოსი უწოდა და ასე შევიდა იგი საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში.

ტაო-კლარჯეთში, პარხლის მოანსტრის წარწერაში მოხსენიებულია მონასტრის აღმშენებელი მეფე დავით კურაპალატი (+1001) და `ქართლისა და ყოვლისა აღმოსავლეთისა პატრიარქი იოვანე~. პროფესორ ვალერი სილოგავას გამოკვლევით საქართველოს ეკლესიის კათოლიკოსებიდან პატრიარქის ტიტული პირველად იოვანე IV-ს მიენიჭა. მკვლევარის აზრით: `აქამდე მიღებული იყო, რომ საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელებმა პატრიარქის ტიტული XI საუკუნიდან მიიღეს და პირველი ასეთი იყო მელქისედეკ I (1010-1033). მელქისედეკის მიერ პატრიარქის ტიტულის მიღებას მისი ბიზანტიაში ხშირი მოგზაურობით, კონსტანტინეპოლის საიმპერატორო კარზე დიპლომატიური საქმიანობით, ბიზანტიის სამ იმპერატორთან ბასილი III (976-1025), კონსტანტინე VIII (1025-1028) და რომანოზ III არგვიროსთან (1028-1034) ახლობლობით ხსნიან~... ქვეყნის საეკლესიო საჭეთმპყრობელისათვის პატრიარქის უმაღლესი ტიტულის მოპოვებას და მინიჭებას უფრო სერიოზული და მნიშნვნელოვანი საფუძველი ჰქონდა და ქვეყნის საერთო პოლიტიკური განვითარებით იყო განპირობებული. ბიზანტიის იმპერიისაგან პოლიტიკურად დამოუკიდებელ ქვეყანას ეკლესიური დამოუკიდებლობაც სჭირდებოდა, რაც მისი ეკლესიის საჭეთმპყრობელისათვის პატრიარქის ტიტულის მინიჭებაში უნდა გამოხატულიყო. ამისათვის ყველა წინაპირობა არსებობდა _ 40-ზე მეტი საეპისკოპოსი კათედრა და მონასტერი, ქართლისა და აფხაზეთის საკათალიკოსოები და V საუკუნიდან წმინდა მირონის ხარშვის უფლება.

ასეთ ვითარებაში, დავით კურაპალატის დროს, მისი დროის საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელს, ქართლის კათოლიკოს იოვანეს მიენიჭა პატრიარქის ტიტული და იგია ამ ტიტულის პირველი მატარებელი საქართველოს ეკლესიის ისტორიაში და ამას დოკუმენტურად ადასტურებს პარხლის ეკლესიის შესანიშნავი წარწერა XX საუკუნის ბოლო ოცწლეულისა.

არ არის გამორიცხული, რომ 980 წელს ქართლის კათალიკოსად ნაკურთხმა იოვანემ იმთავითვე მიიღო პატრიარქის ტიტული, რასაც იმ დროისათვის ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური ვითარება განაპირობებდა... 1260 წლის ახლო დროის საბუთით დამოწმებულია, მაგრამ, როგორც ჩანს ადრინდელი ტრადიციის ამსახველია კათოლიკოს ნიკოლოზ III-ის (1250-1282) ხელრთვაში წარმოდგენილი რეალობა, როდესაც იგი წერს: `ქრისტეს მიერ შემდგომად ხუთთა პატრიარქთა და უპირველეს მათსა ზეგარდამო მოსულთა უბიწოთა დედისა მისისა ხელითა შეთელილისა კუართისა საუფლოსა მიერ სუეტის_ცხოველის მეექუსე პატრიარქი და ქრისტეს მიერ ყოვლისა საქართველოს კათოლიკოზი ნიკოლოზ ვამტკიცებ და წავწერ~. მაშასადამე, დოკუმენტურად მტკიცდება, რომ უკვე XII ს-ში და, ალბათ, ამაზე ადრეც, თუმცა წყაროები არ შემონახულა, საქართველოს ეკლესიის მეთაური მსოფლიოს ხუთი პატრიარქის შემდეგ VI ადგილზე აყენებდა პატრიარქის ტიტულით თავის თავს, მაგრამ ამისთვის მას რთული გზა უნდა გაევლო, რომელიც სათავეს X საუკუნეში იღებდა.

წმიდა იოვანე კათოლიკოსი, `რომელი ყოვლითურთ იქნა სწორ იოანე ოქროპირისა, რომლისა სათნოებანი და საქმენი უკეთუ ვინმეს უნდენ ცნობად მიიღედ ხელად მისთვის აღწერილი წიგნი~. საქართველოს სამოციქულო ეკლესიამ წმიდანამ შერაცხა.

კათოლიკოს-პატრიარქ იოვანე IV-ის შემდეგ საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელად აირჩიეს სვიმეონ III (1001-1010), რომელმაც აკურთხა ქუთაისის ღმრთისმშობლის მიძინების ტაძარი (ბაგრატის ტაძარი). სვიმეონის ტიტულის შესახებ წერილობით წყაროები არ შემონახულა. სვიმეონ III-ის შემდგომი საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელები _ მელქისედეკ I და ყველა დანარჩენი კათოლიკოს-პატრიარქად იწოდებიან.

საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში ცნობილია მეორე იოვანე ოქროპირ კათოლიკოს-პატრიარქი, რომელსაც 1033-1049 წლებში ეპყრა საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელის ტახტი. იგი იყო აღზრდილი და მემკვიდრე წმიდა მელქისედეკ კათოლიკოსისა (ხს. 1 ოქტომბერს) რომლის ცხოვრებაც ასევე წმიდა იყო, როგორც მისი წინამორბედი და მოსახელე წმიდა იოვანე IV კათოლიკოსისა.

http://www.shemoqmedi.ge

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Mar 20 2012, 07:35 PM

ღირსი დოსითეოზ ქუთათელი (ერისკაცობაში დავით ნიკოლოზის ძე წერეთელი) დაიბადა საჩხერეში 1750 წლის ახლო ხანებში. მათი საგვარეულო რეზიდენცია საჩხერეში მდებარეობდა, ხოლო სალოცავები და ძვალთშესალაგი - მღვიმებისა და ჯრუჭის მონასტრები იყო. დოსითეოსის ბაბუა პაპუნა წერეთელი 1720-იან წლებში იმერეთის სამეფოს ზემო მხარის სარდალი, ხოლო მამა - ნიკოლოზ წერეთელი, მეფე სოლომონ პირველის მაბჯრეთუხუცესი და მეფის თარჯიმანიც გახლდათ. დოსითეოზს ოთხი ძმა ჰყავდა: ბეჟანი, ვახუშტი, გიორგი და ქველი. მეფის კარზე დაწინაურებული ოჯახი ისტორიულად მნიშვნელოვან ფუნქციას ასრულებდა ქვეყნის მთლიანობისა და სიმტკიცისათვის.

დავითმა მონაზვნური ცხოვრება აირჩია და მონასტერში დაემკვიდრა სამოღვაწეოდ. დავითი მალევე აღკვეცეს და სახელად დოსითეოზი უწოდეს. სიწმიდითა და სიბრძნით გამორჩეული წმიდა დოსითეოზი 1781 წელს იქნა დადგენილი მღვდელმთავრად ქუთაისის სამიტროპოლიტო კათედრაზე. სამეუფო მადლმა კიდევ უფრო გააბრწყინა ეკლესიისა და ერისათვის თავდადებული მოღვაწე, იგი დაუცხრომელად ზრუნავდა სამწყსოს სულიერ განათლებაზე და ყოველნაირად ცდილობდა განემტკიცებინა ხალხში სარწმუნოებრივ-სახელმწიფოებრივი აზროვნება.

მეუფე დოსითეოზი დიდ ყურადღებას აქცევდა საკათალიკოსი და საეპარქიო მეურნეობებს. ძალიან დაახლოებული იყო იმერეთის სამეფო კართან და აქტიურად უჭერდა მხარს ცენტრალური ხელისუფლების გაძლიერებას. ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესები და შიდა ურთიერთდაპირისპირებები აიძულებდა წმიდა დოსიეთეოზს აქტიური მონაწილეობა მიეღო საერო საკითხების გადაწყვეტაშიც.

1883 წელს გეორგიევსკის ტრაქტატის საფუძველზე, ქართლ-კახეთის სამეფო შევიდა რუსეთის მფარველობაში, რუსეთის მთავრობა უხეშად ცდილობდა შეეერთებინა საქართველოს დანარჩენი სამთავროები. დოსითეოზ ქუთათელისა და ეფთვიმე გაენათელის მონაწილეობით 1789 წელს იმერეთის დელეგაცია ეწვია ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლეს და სთხოვეს თავის ძალაუფლების ქვეშ გაეერთიანებინა ქართლ-კახეთისა და იმერეთის სამეფოები, რაც სამწუხაროდ ვერ განხორციელდა.

1795 წლიდან დოსითეოზი დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსოს გამგებლად იხსენიება, ამა წლის 26 აპრილს მეფე ერეკლეს მეუღლე დედოფალი დარეჯანი, მეუფე დოსითეოზისადმი მიწერილ წერილში მას კათოლიკოსად იხსენიებს: „დოსითეოზს, მათ უწმინდესობას, სრულიად იმერთა და ოდიშ-აფხაზთა კათოლიკოზს...“, არსსებობს 1789 წელს მეფე სოლომონის დადასტურებული დოკუმენტი, სადაც უწყებულია, რომ „ქუთათელ მიტროპოლიტს დოსითეოზს კათოლიკოზობა უბოძეთ“. მაგრამ დოსითეოზი კათოლიკოზად არ იყო ნაკურთხი და იგი თავის თავს მხოლოდ საკათალიკოსოს გამგებლად იხსენიებს.

რუსეთის დამპყრობლური პოლიტიკით გატანჯული ხალხი ხმამაღლა გამოხატავდა უკმაყოფილებას, 1819 წელს იმერეთში აჯანყებამ იფეთქა, რუსეთის მთავრობა სასტიკად გაუსწორდა აჯანყებულებს. შეიპყრეს აჯანყების ყველა სავარაუდო თავკაცი და იდეოლოგი. 1820 წლის 4 მარტს რუსეთის მთავრობის საგანგებო ბრძანებით, ისე რომ ამ ამბავს კიდევ ახალი მღველვარება არ მოჰყოლოდა, შეიპყრეს დოსითეოზ ქუთათელი და ეფთვიმე გაენათელი. ორივე მღვდელმთავარს ტომრები ჩამოაცვეს თავზე, შეუკრეს ხელ-ფეხი და მათრახების ცემით წაიყვანეს, ასევე სასტიკად გაუსწორდნენ სხვა შეპყრობილ აჯანყებულებს, ზოგი მათგანი ჩამოახრჩვეს და ზოგიც რუსეთში გადაასახლეს სამუდამოდ.

ნატანჯი და ნაცემი მღვდელმთავრები დაბა სურამში შეაჩერეს, სადაც ერთ დედაკაცს მათთვის წყალი მიუწოდებია დასალევად. წმიდა ეფთვიმეს კბილები სრულიად ჩამოცვენილი ჰქონია ცემისაგან და სისხლი უღებია პირიდან. სამოცდათერთმეტი წლის სასტიკად ნაცემი წმიდა დოსითეოზი 5 მარტს გზაში გარდაიცვალა, დაკრძალულია ანანურში, ტაძრის შიგნით.

„ქართველ წმიდათა ცხოვრებანი“, თბილისი, 2007 წ.
ღირსი დოსითეოზ ქუთათელი (ერისკაცობაში დავით ნიკოლოზის ძე წერეთელი) დაიბადა საჩხერეში 1750 წლის ახლო ხანებში. მათი საგვარეულო რეზიდენცია საჩხერეში მდებარეობდა, ხოლო სალოცავები და ძვალთშესალაგი - მღვიმებისა და ჯრუჭის მონასტრები იყო. დოსითეოსის ბაბუა პაპუნა წერეთელი 1720-იან წლებში იმერეთის სამეფოს ზემო მხარის სარდალი, ხოლო მამა - ნიკოლოზ წერეთელი, მეფე სოლომონ პირველის მაბჯრეთუხუცესი და მეფის თარჯიმანიც გახლდათ. დოსითეოზს ოთხი ძმა ჰყავდა: ბეჟანი, ვახუშტი, გიორგი და ქველი. მეფის კარზე დაწინაურებული ოჯახი ისტორიულად მნიშვნელოვან ფუნქციას ასრულებდა ქვეყნის მთლიანობისა და სიმტკიცისათვის.

დავითმა მონაზვნური ცხოვრება აირჩია და მონასტერში დაემკვიდრა სამოღვაწეოდ. დავითი მალევე აღკვეცეს და სახელად დოსითეოზი უწოდეს. სიწმიდითა და სიბრძნით გამორჩეული წმიდა დოსითეოზი 1781 წელს იქნა დადგენილი მღვდელმთავრად ქუთაისის სამიტროპოლიტო კათედრაზე. სამეუფო მადლმა კიდევ უფრო გააბრწყინა ეკლესიისა და ერისათვის თავდადებული მოღვაწე, იგი დაუცხრომელად ზრუნავდა სამწყსოს სულიერ განათლებაზე და ყოველნაირად ცდილობდა განემტკიცებინა ხალხში სარწმუნოებრივ-სახელმწიფოებრივი აზროვნება.

მეუფე დოსითეოზი დიდ ყურადღებას აქცევდა საკათალიკოსი და საეპარქიო მეურნეობებს. ძალიან დაახლოებული იყო იმერეთის სამეფო კართან და აქტიურად უჭერდა მხარს ცენტრალური ხელისუფლების გაძლიერებას. ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესები და შიდა ურთიერთდაპირისპირებები აიძულებდა წმიდა დოსიეთეოზს აქტიური მონაწილეობა მიეღო საერო საკითხების გადაწყვეტაშიც.

1883 წელს გეორგიევსკის ტრაქტატის საფუძველზე, ქართლ-კახეთის სამეფო შევიდა რუსეთის მფარველობაში, რუსეთის მთავრობა უხეშად ცდილობდა შეეერთებინა საქართველოს დანარჩენი სამთავროები. დოსითეოზ ქუთათელისა და ეფთვიმე გაენათელის მონაწილეობით 1789 წელს იმერეთის დელეგაცია ეწვია ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლეს და სთხოვეს თავის ძალაუფლების ქვეშ გაეერთიანებინა ქართლ-კახეთისა და იმერეთის სამეფოები, რაც სამწუხაროდ ვერ განხორციელდა.

1795 წლიდან დოსითეოზი დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსოს გამგებლად იხსენიება, ამა წლის 26 აპრილს მეფე ერეკლეს მეუღლე დედოფალი დარეჯანი, მეუფე დოსითეოზისადმი მიწერილ წერილში მას კათოლიკოსად იხსენიებს: „დოსითეოზს, მათ უწმინდესობას, სრულიად იმერთა და ოდიშ-აფხაზთა კათოლიკოზს...“, არსსებობს 1789 წელს მეფე სოლომონის დადასტურებული დოკუმენტი, სადაც უწყებულია, რომ „ქუთათელ მიტროპოლიტს დოსითეოზს კათოლიკოზობა უბოძეთ“. მაგრამ დოსითეოზი კათოლიკოზად არ იყო ნაკურთხი და იგი თავის თავს მხოლოდ საკათალიკოსოს გამგებლად იხსენიებს.

რუსეთის დამპყრობლური პოლიტიკით გატანჯული ხალხი ხმამაღლა გამოხატავდა უკმაყოფილებას, 1819 წელს იმერეთში აჯანყებამ იფეთქა, რუსეთის მთავრობა სასტიკად გაუსწორდა აჯანყებულებს. შეიპყრეს აჯანყების ყველა სავარაუდო თავკაცი და იდეოლოგი. 1820 წლის 4 მარტს რუსეთის მთავრობის საგანგებო ბრძანებით, ისე რომ ამ ამბავს კიდევ ახალი მღველვარება არ მოჰყოლოდა, შეიპყრეს დოსითეოზ ქუთათელი და ეფთვიმე გაენათელი. ორივე მღვდელმთავარს ტომრები ჩამოაცვეს თავზე, შეუკრეს ხელ-ფეხი და მათრახების ცემით წაიყვანეს, ასევე სასტიკად გაუსწორდნენ სხვა შეპყრობილ აჯანყებულებს, ზოგი მათგანი ჩამოახრჩვეს და ზოგიც რუსეთში გადაასახლეს სამუდამოდ.

ნატანჯი და ნაცემი მღვდელმთავრები დაბა სურამში შეაჩერეს, სადაც ერთ დედაკაცს მათთვის წყალი მიუწოდებია დასალევად. წმიდა ეფთვიმეს კბილები სრულიად ჩამოცვენილი ჰქონია ცემისაგან და სისხლი უღებია პირიდან. სამოცდათერთმეტი წლის სასტიკად ნაცემი წმიდა დოსითეოზი 5 მარტს გზაში გარდაიცვალა, დაკრძალულია ანანურში, ტაძრის შიგნით.


http://www.radikal.ru

„ქართველ წმიდათა ცხოვრებანი“, თბილისი, 2007 წ.

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Dec 18 2012, 11:37 AM

პატრიარქი კალისტრატე (ცინცაძე) დიდხანს ლოცულობდა წმინდა ნიკოლოზის ხატთან, შემდეგ კი წარმოთქვა: შენ მთავარეპისკოპოსი ხარ, მე კი პატრიარქი, ამიტომ შეისმინე და აღასრულე პატრიარქის თხოვნაო.

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 19 2012, 01:15 AM

marine
გაიხარე...

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Dec 19 2012, 12:38 PM

გურამ, ყველაზე სათუთი განყოფილების მოდერი ხარ

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Dec 20 2012, 03:04 AM

marine

ხო....
თითეულ პოსტს ვუფრთხილდები...

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Mar 20 2013, 12:25 AM

შემოგთავაზებთ ეპისკოპოს კირიონ საძაგლიშვილის , (შემდგომში პატრიარქის) წერილს, რომელიც საზოგადოების ძალიან მცირე მასებისთვის არის ცნობილი.
მისი გაცნობის შემდეგაც დარწმუნდებით თუ როგორ მძიმე სიტუაციაში უწევდათ მართლმადიდებელ სასულიერო პირებს მოღვაწეობა , რუსეთის იმპერიის უღლის ქვეშ.
წერილს თან ერთვის აკაკი წერეთლის ლექსი–ნ.ნ. დურნოვოზედ , რომელშიც მგოსანი საკუთარ ტკივილს გამოხატავს , ეკლესიის და ზოგადად ერის ბედზე.

341. კირიონი წერს ჩიჯავაძეს , აკაკი წერეთლის ლექსს ნ.ნ.
დურნოვოზე

მამაო წმინდაო!
კორსუნის მონასტრის შესახებ , სადაც მე ვოსტორგოვის სინოდმა ექსორიად გამამწესა , ცნობები შევკრიბე . ამ აზრით გუშინ ვიყავ მთავარეპისკოპოზ ნიკოლოზთან , რომელმაც დაწვრილებით ამიხსნა ამ მონასტრის მდებარეობა და ჰავა. რადგან მეტად ციებ-ცხელებიანი ადგილი ყოფილა , ნიკოლოზმა დამიშალა იქ წასვლა და მირჩია ახალი ადგილის თხოვნა .ნიკოლოზს ამ მონასტრის მდებარეობაზედ და ჰავაზედ ჩემ მოსვლამდის ეთქვა მიტროპოლიტს ანტონისათვის . დღეს დილით მიტროპოლიტთან წავედი და ავუხსენი კორსუნის ჰავის უვარგისობა . იმან მითხრა : მე მეგონა ყირიმში ყველგან კარგი ჰავა არისო , რადგან თბილი მხარეაო და მირჩია ქაღალდით მეთხოვნა სხვა ადგილი .როგორც თუ დავბრუნდი შინ, მაშინვე დავწერე და გავაგზავნე სინოდში შემდეგი რაპორტი : ,,Определенйе С.в. Синода , от 20 – прашлого Февралья за N2254 , в 15- день февралья я уволен на покои и местопребывание мне назначено в корсунскам богороднычием монастире таврическай епархии. По наведеным мною справкам местность эта бываем отрезана от осталннова мира . Малариа усилаается особенно вследствие разлития двух рек затопляпоших ету местност.
Следовательно климатическия условия окружаюшее корсунки монастыр местности далеко хужсе Ковенского сырого климата , от которого хотел избавится . потому все покорнейшли прошу ваше святаество назначить меня настаятелем монастыря в однам из южних городов Россиитак как для своих занятий мне необходимо жит или в городе жсе в крайнем случае по близости его. ''
ვნახოთ რა იქნებ . მიტროპოლიტმა კითხა მტერიალური საშუალება გაქვთო , რომ სამითვე იცხოვროთ , სანამ პენსიას დაგინიშნავენო . მე ვუპასუხე , როგორც იქნება იოლად გამოვალ მეთქი . მიტროპოლიტი ძალიან დაინტერესებულა ვოსტორგოვზედ საჩივარის შესახებ . მკითხა რწმუნების ქაღალდის გადასაცემაზედ .
კორსუნის მონასტერში , როგორც მიამბო ნიკოლოზმა , ჩემს წინად ყოფილა ულუფაზედ გადმოყვანილი ლეონიდი ; მთელი ერთი კვირა თურმე ლეონიდი ითვლებოდა იმ მონასტერში . ამ დროს ჩემი რაპორტიც მოსვლია სინოდს და უხერხულად უცვნიათ ორივეს ულუფაზედ დათხოვნა და თანახმად მიტროპოლიტი ანტონის შუამდგომლობისა ლეონიდი გადაუყვანიათ გურია–სამეგრელოში , მე კი – საწყალი ბერი ქელანი – კორსუნის მონასერში . მალაქია ბოლქვაძეს ჯერ არ მოუტანია პასუხი ნაფიც ვექილ ანდრონიკაშვილისგან .
აკაკის შემდეგი ლექსი უძღვნია ნ.ნ. დურნოვოსთვის , რომელსაც მოსკოვში ჩასვლაზედ ხახანიშვილის გადაათარგმნინებს და თვით წაუკითხავს დარნოვოს .
ნ.ნ. დურნოვოს
ცოლიც რუსი მყავს , შვილიც რუსი მყავს ,
და მეც რუსეთში დავჭაღარავდი
მიყვარდა რუსი , მაგრამ მის ნაკლს კი
აღვიარებდი ! ვერა ვფარავდი .
ვუქებდი წარსულს , მაგრამ აწმყოში
მძულდა მთავრობა – ბიუროკრატი –
და მე რომ რუსად წარმოვიდგენდი
სხვა გვარი იყო იმისი ხატი :

ქრისტეს მოყვარე , სულით მაღალი ,
გაჭირვებულთა ხელის შემწყობი ;
უსამართლოთა და უკუღმართთა
აღვირ ასხმული და დამამხობი !

ვით ჩვენს წინაპრებს , მეც ისე მყავდა
მაშინ რუსობა წარმოდგენილი :
მთელ საქართველოს დამხსნელ–მფარველად
და სასოებით მიცემდა გული ,

მაგრამ რა ვნახე , ჩემ სამშბლოში
როცა დავბრნდი ღმერთო ძლიერო !
ერთგულების და სიყვარულისთვის
გადასახადი სამაგიერო ?

ზიზღი და მტრობა ! _ სხვა არაფერი !!
დევნა სასტიკი ხორცის და სულის ,
ვითომც მტყუანი იყო ქართველი
და მართალი კი სულ ის და სულ ის .


რუსებს ეჭირათ სუყოველგვარი
ჩვენი ცხოვრების ასპარეზები ,
გვაჯდენ კისერზედ , როგორც სახედრებს
და გვერდებს გვწრიდა მათი დეზები .

სამღვდელოებას და მის ეგზარქოსს
აებნათ ქრისტეს წამოძღვარი კვალი ;
შეჰქონდათ ხალხში , უსჯულოება
საქრისტიანო უარ აჰყუვეს ვალი

გარეგნად მღვდლები , შინაგნად მგლები ,
თავს არ იტეხდნენ ქრისტეს მცნებაზე
და გამაძღრები ფიქრობდნენ მხოლოდ ,
როგორც ჟანდრები , გარუსებაზე .

სამსჯავროებში აღარსად იყო
აღარც კანონი , არც სამართალი
და თვითოეულ მსაჯულთაგანსაც
გარუსებისკენ ეჭირა თვალი .

აღმზრდელებიცა ჩვენი შვილების
მხოლოდ ჰფიქრობდნენ გარუსებაზე
და არა მათის მოწაფეების
გრძნობა–გონების ამაღლებაზე .


მე კი ვამბობდი , რომ მოვლინება ,
ეს დროებითი მხოლოდ მეხია ...
მომავლისაგნ ველოდი სულ სხვას
და მაინც გული არ გამტეხია .

ვფიქრობდი მოვა აწ ახალი დრო ,
ის განგვინათლებს დღევანდელ ბნელსა
და მოველოდი მე გაზაფხულის
წინამორბედს და მახარობელსა .

და აი მართლაც დღეს გამოგვიჩნდი
კურთხეულ იყოს შენი ჭაღარა !!..
და შენთან ერთად ძმობა–ერთობას’
უმღერს , უგალობს ჩემი ნაღარა !!..
აკაკი

პეტერბურგში მზიანი დღეებია , ნამდვილი გაზაფხულია . მომიკითხე ყველანი. ეპისკოპოსი კირიონი .
1908 წელი . მარტი 18 .

http://seminarieli.wordpress.com/2013/03/20/%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A1-%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%98/

პოსტის ავტორი: A.V.M თარიღი: Aug 7 2014, 10:02 AM

ამბროსი ხელაია: „ჩემი 87 წლის სამსახური მე მოვანდომე გარუსების პოლიტიკასთან ბრძოლას”
გამოაქვეყნა: გელა ვასაძე საზოგადოება March 30, 2014 , 12:23 pm 791 ნახვა

Share
ამბროსი ხელაია1995 წელს საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ამბროსი ხელაია წმინდანად შერაცხა წმიდა მღვდელმთავარ ამბროსი აღმსარებლის სახელით. 29 მარტი მისი ხსენების დღეა.
საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქი ამბროსი მიწიერ ცხოვრებაშივე იყო უფლისაგან ზენაარი მადლით დაჯილდოებული. ერთხელ, რაჭაში, ჭელიშში მსახურებისას, მიწიდან ესმა ხმა – გაათხრევინა და იქ აღმოჩნდა წმინდა წერილის უძველესი ქართული ხელნაწერი, რომელიც დღეს „ჭელიშურის“ სახელით არის ცნობილი.
„ღვთის ენა-პირი ასხიაო“, – ამბობდნენ თურმე მასზე იქაურები. „ჯერ მაგისთანა არავინ მოსულა და არც მაგ დალოცვილისთანა ქადაგება გაგვიგონიაო“. რა გასაკვირია, რომ ასეთ მღვდელმთავარს განსაკუთრებული გრძნობით მიეტანა გულთან ერის ყველა ტკივილი და განსაცდელი. ცარიზმის პერიოდში იგი დაუცხრომლად იბრძოდა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისათვის, ხოლო საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ხმას იმაღლებდა ეკლესიის დევნის, ქართული ენის უფლებების შეზღუდვისა და ისტორიული მიწების სხვათა განკარგულებაში გადაცემის წინააღმდეგ.
1922 წელს მან გაგზავნა მემორანდუმი გენუის საერთაშორისო კონფერენციაზე, რუსეთის ბოლშევიკური საოკუპაციო რეჟიმის დანაშაულებრივი ქმედებების სრული ჩამონათვალით. როგორც ემიგრაციაში მყოფი ცნობილი საზოგადო მოღვაწე, ალექსანდრე მანველიშვილი აღნიშნავდა:
„საქართველოს კათალიკოსმა თავი გასწირა სამშობლოსათვის და შექმნილ ჯოჯოხეთურ პირობებში, თბილისიდან ხმა მიაწოდა კონფერენციას. მემორანდუმში დაწვრილებით არის აღწერილი საქართველოს უბედური მდგომარეობა და განათლებული კაცობრიობისაგან მოითხოვს დახმარებას. მემორანდუმი წაკითხულ იქნა კონფერენციაზე, რამაც დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა“. კათოლიკოსი, ქართველი ერის სახელით, საქართველოდან წითელი ჯარის გაყვანასა და რეფერენდუმის მოწყობას მოითხოვდა.
გენუაში გაგზავნილი წერილის გამო ამბროსი ხელაია ბოლშევიკებმა შეიპყრეს და სასტიკად სტანჯავდნენ და აწამებდნენ. სასამართლოზე, პატრიარქი, უშიშრად, ყოველგვარი ქარაგმებისა და ერთმორწმუნეობისადმი დათმობების გარეშე, ღიად ამხელდა რუსული შოვინიზმის სახეს და თავის დამოკიდებულებას მათი ავკაცობისადმი:
„ჩემი 87 წლის სამსახური მე მოვანდომე გარუსების პოლიტიკასთან ბრძოლას. ვიბრძოდი როგორც მოქმედებით, ისე პრესის საშუალებით, რამაც შემძინა დევნულობა და ჩემს ცხოვრებაში არ მინახავს ტკბილი და მყუდრო დღეები.“ -და თუ რატომ არ უნახავს, ადვილი მისახვედრი იყო, როდესაც ჰყვებოდა, რა ვითარებაში უხდებოდა ქართველებს თავისუფლებისათვის ბრძოლა – მისგან მოტანილი მარტო ერთი სოხუმის მაგალითზეც კი ნათლად ჩანდა, რომ ვერანაირი რუსობა ვერ ურიგდებოდა საქართველოს თავისუფლებას:
„დიდი თუ პატარა, ნასწავლი თუ უსწავლელი, ყველა გაიძახოდა: „როგორ შეიძლება საქართველო იყოს თავისუფალი, ეს დროებითია, მოვა ჩვენი ჯარი და ისევ დავიმორჩილებთო. მას ასახელებდნენ: „Кукурузная республика“ ანუ „Республика на 11/2 часа“. ბატონობის იდეაზე აღზრდილი ადგილობრივი რუსი ბუნებრივი მოსურნე იყო ბატონობისა და თანასწორობას ვერ გუობდა“.
ცხადია, კრემლის ყურმოჭრილი მონები მსგავს მსჯელობას ვერ აპატიებდნენ და, რაკი ვერაფრით გატეხეს პატრიარქის უტეხი სული, განაჩენად სიკვდილით დასჯა გამოუტანეს, მაგრამ მხცოვანი ასაკის გამო მიუსაჯეს თავისუფლების აღკვეთა 8 წლამდე, სასტიკი იზოლაციით და მთელი ქონების კონფისკაციით.
პატრიარქი სასამართლოს ბრალდებულის სკამიდანაც თვით სდებდა ბრალს ბრალმდებლებს და განაჩენის გამოტანამდე იქით შეაგონებდა: „როგორც ჩვენ წინაპრებს ტკბილად მიაჩნდათ სამშობლოსა და სარწმუნოებისთვის ტანჯვის მიღება, აგრეთვე ჩემთვისაც ტკბილი იქნება ის სასჯელი, რომელსაც მომისჯის უზენაესი სასამართლო მშობლიური ეკლესიის და ერის თავისუფლების დაცვის მიზნით ხმის ამოღებისათვის. ეს იქნება დაგვირგვინება იმ ჯვრისა, რომელიც ჩემგან ნატვირთია და ვატარებ ჩემი ცხოვრების თითქმის 37 წლის განმავლობაში.
ჩემგან ეროვნული ინტერესების დასაცავად ამაღლებული ხმა და მსჯავრი, რომელსაც მომისჯის უზენაესი სამსჯავრო, მონახავენ თავის ადგილს ყოველის ქართველის გულში, – იმ ქართველისა, რომელსაც ჯერ კიდევ არ დაუკარგავს სარწმუნოება და სამშობლოს სიყვარული. ამითაც ბედნიერად ჩავთვლი ჩემს თავს. როგორც მორწმუნე ვიტყვი – იყოს ნება ღვთისა! – და მოგმართავთ ქრისტეს სიტყვებით: „ასულნო იერუსალიმისანო, ნუ სტირთ ჩემზედა, არამედ თავთა თქვენთა სტიროდეთ და შვილთა თქვენთა“ (ლუკ. 23, 28).
ორი წლის შემდეგ კათოლიკოსი ამნისტიით გაანთავისუფლეს და, რაღა თქმა უნდა, ის სატუსაღოდან პირდაპირ სიონისაკენ გაემართა. კათოლიკოსი მეტეხის ხიდზე გადმოდისო – ეს ამბავი ისე სწრაფად მოედო თურმე ქალაქს, როცა კათოლიკოსი სიონში მივიდა, ტაძარი უკვე მრევლით სავსე დახვდა. შევიდა თუ არა სიონში, ხალხი მუხლებზე დაემხო და აქვითინდა. მაშინ აღმოხდენია სიხარულით: „როგორც ჩანს, ქრისტიანობას საქართველოში ვერა ძალა ვერ გაანადგურებსო“ – და მომეტებული მღელვარებისგან გული წასვლია.
1995 წელს საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ამბროსი ხელაია წმინდანად შერაცხა წმიდა მღვდელმთავარ ამბროსი აღმსარებლის სახელით. შთამომავლებს ანდერძად დარჩებათ წმინდანის სიტყვები, რომლითაც მას წამების დროს მიუმართავს ბოლშევიკი მტარვალებისათვის: „სული ჩემი ღმერთს ეკუთვნის, გული ჩემი – საქართველოს, ხოლო გვამი ჩემი – თქვენი იყოს, ძაღლებო!“ არქივში შემონახულია ამბროსი ხელაიას მიერ გენუაში გაგზავნილი წერილიც და ის დიალოგიც, რომელიც მისი სასამართლო პროცესის დროს გაიმართა, მოსამართლესა და ბრალდებულს შორის: კათალიკოს ამბროსი ხელაიას მიმართვა გენუის კონფერენციისადმი (შემოკლებით)
,,1918 წელს ერმა გამოაცხადა დამოუკიდებლობა და დაუყოვნებლივ ხელი მოჰკიდა თავისიპოლიტიკური და ეროვნულ-კულტურული ცხოვრების რესტავრაციას… რასაკვირველია ამას ვერშეურიგდებოდა მისი ყოფილი ბატონი, მცირე ერთა მჩაგვრელი რუსეთი.მან დასძრასაქართველოს საზღვრებისაკენ საოკუპაციო არმია და 1921 წლის 25 თებერვალს, უსწორობრძოლაში სისხლიდან დაცლილ საქართველოს ხელმეორედ დაადგა კისერზე ისეთი მძიმე დასამარცხვინო მონობის უღელი, რომლის მსგავსი მას არ განუცდია თავის მრავალსაუკუნოვანისტორიაში.
ოკუპანტები, მართალია, ლამობენ შინ და გარეთ ყველანი დაარწმუნონ, რომ მათ გაათავისუფლესდა გააბედნიერეს ქართველები, მაგრამ რამდენად ბედნიერად ჰგრძნობს თავს ქართველი ერი, ესყველაზე უკეთ ვუწყი მე, მისმა სულიერმა მამამ… თამამად და გაუზვიადებლად ვამბობ, რომ ისყოვლად შეუფერებელი ექსპერიმენტები, რომელსაც ახდენენ ქართველი ერის ზურგზე,აუცილებლად მიიყვანს მას ფიზიკურად გადაშენების და სულიერად გავლურების და გახრწნისკარამდე!
ერი გმინავს, მაგრამ საშუალება არ აქვს ხმის ამოღებისა. ამგვარ პირობებში ჩემს მწყემსმთავრულმოვალეობადა ვრაცხ კულტურული კაცობრიობის გასაგონად ვსთქვა: მე, როგორც ეკლესიისწარმომადგენელი, არ შევდივარ პოლიტიკური ცხოვრების სხვადასხვა ფორმების დაფასებასა დარეგლამენტაციაში. მაგრამ არ შემიძლია არ ვისურვო ჩემი ერისათვის ისეთი წყობილება,რომელიც შედარებით უფრო მეტად შეუწყობს ხელს მის ფიზიკურ აღორძინებას და კულტურულადგანვითარებას. ამიტომ ვითხოვ:
1. დაუყოვნებლივ გაყვანილ იქნეს საქართველოს საზღვრებიდან რუსეთის საოკუპაციო ჯარი დაუზრუნველყოფილი იქნეს მისი მიწა-წყალი უცხოელთა თარეშობისა დამძლავრობა-მიტაცებისაგან.
2. საშუალება მიეცეს ქართველ ერს თვითონ, სხვათა ძალდაუტანებლივ და უკარნახოდ მოაწყოსთავისი ცხოვრება ისე, როგორც ეს მას უნდა.“ 1922 წ.
ნაწყვეტი 1924 წლის მარტში გამართული სასამართლო სხდომის ოქმიდან: მოსამართლე ბარათაშვილი – რა ხასიათი ჰქონდა თქვენს მემორანდუმს? კათალიკოსი ამბროსი – გენუის კონფერენციაზე იყო საქართველოს წარმომადგენელი და იქ უნდა დაცულიყო ჩვენი ერის სუვერენობა. ვფიქრობდი, რომ ჩვენს წარმომადგენელს ეს მემორანდუმი დახმარებას გაუწევდა და მეც ამიტომ გავგზავნე.
პროკურორი ოკუჯავა – თუ საბჭოთა წყობილება არა, როგორ წყობილებას ითხოვდით? კათალიკოსი ამბროსი – ისეთს, რომელიც ხალხის სურვილზე იქნებოდა დამყარებული. მოსამართლე ერქომაიშვილი – რას მოელოდი გენუის კონფერენციაზე გაგზავნილი მემორანდუმით?
კათალიკოსი ამბროსი – ვიცავდი საქართველოს სახელმწიფოებრივ და ეკლესიურ თავისუფლების იდეას.
მოსამართლე ერქომაიშვილი – რისთვის ითხოვდით საქართველოდან წითელი არმიის გაყვანას, რომელიც მშრომელი ხალხის ინტერესების დამცველია?
კათალიკოსი ამბროსი – მე დღემდე არ ვიცი, ვის იცავს რუსის ლაშქარი. როდესაც წითელი ლაშქრის გაყვანას ვითხოვდი, მე მხედველობაში მქონდა ინტერვენცია, რადგანაც ინტერვენცია ხდება ჯარის საშუალებით.
მოსამართლე ერქომაიშვილი -როდის იყო საქართველო თავისუფალი?
კათალიკოსი ამბროსი – წითელი ლაშქრის შემოსვლამდე. მას შემდეგ კი, რაც წითელი ჯარი შემოვიდა, საქართველომ დამოუკიდებლობა დაკარგა.
სასამართლოს თავმჯდომარე ჩხეიძე – მემორანდუმში თქვენ ნათქვამი გაქვთ, რომ ქართველ ხალხს ართმევენ მიწა-წყალს, დამისახელეთ რა წაართვეს ხალხს და ვის გადასცეს
კათალიკოსი ამბროსი – არამცთუ მიწა-წყალი, ხალხიც გაცემულია სხვა ერებზე. ეს დამტკიცდება მაშინ, როდესაც მოვიტანთ საქართველოს რუკას.
სასამართლოს წევრი რთველაძე – სცნობთ თუ არა, რომ საბჭოთა ხელისუფლება არის ქართველი ხალხის თავისუფლების დამცველი?
კათალიკოსი ამბროსი – მე მინდა საქართველოში მთავრობა იყოს დამოუკიდებელი. საქართველოს მთავრობა კი დამოკიდებულია სხვა ერის მთავრობაზე.
პროკურორი ოკუჯავა – დამისახელთ, რომელი საბუთის ძალით წაერთვა საქართველოს დამოუკიდებლობა?
კათალიკოსი ამბროსი – ინტერვენციით.
პროკურორი ოკუჯავა – რატომ უწოდებთ რუსეთის ლაშქარს საოკუპაციო ჯარს?
კათალიკოსი ამბროსი – იმიტომ, რომ მან მოახდინა საქართველოს ოკუპაცია.
პროკურორი ოკუჯავა – რაში გამოიხატა საქართველოს დამონება რუსეთის მხრივ?
კათალიკოსი ამბროსი – ასოცი წლის თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობის მაძებარ ხალხის თავისუფლების ინტერვენციით წართმევაში.
პროკურორი ოკუჯავა – დამისახელთ, რაში გამოიხატა ფიზიკური გადაშენება ქართველი ხალხისა?
კათალიკოსი ამბროსი – ერის დევნაში, ტერიტორიის სხვის ხელში გადაცემაში და იმაში, რომ ხელისუფლება ქართველთა ხელში არ არის.
მოსამართლე ერქომაიშვილი – მაგალითად, რაში გამოიხატა რუსეთის ჩარევა ეკლესიის დამოუკიდებლობაში?
კათალიკოსი ამბროსი – თავისუფალ ერს უნდა ჰყავდეს თავისუფალი ჯარი. რამდენადაც თავისუფალია ერი, იმდენად თავისუფალია ეკლესიაც”.
ზურაბ ქართველაძე, აფხაზეთის ხმა

http://www.tzona.org/ambrosi-xelaia/

პოსტის ავტორი: shio_graphics თარიღი: Oct 26 2014, 07:15 PM

მოგესალმებით,მე ვარ ვიდეო მემონტაჟე და გრაფიკოსი,სამწუხაროდ ამჟამად უმუშევარი, გთხოვთ შეაფასოდ ჩემი ნამუშევრებიდან ორი ვიდეო, ერთი რომელიც გავაკეთე საქართველოს პატრიარქებზე... და მეორე "წმინდა ილია მართალი"
გმადლობთ...

http://www.youtube.com/watch?v=IA0Iw4prYLk http://www.youtube.com/watch?v=ihW9VSFSEoY

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 26 2014, 09:16 PM

ორივე ვიდეო მომეწონა, განსაკუთრებით ილია ჭავჭავაძის შესახებ. რაც შეეხება ილია მეორეზე გაკეთებულ ვიდეოს, ცოტა ბოლოში დამაკლდა ლოგიკური დასასრული...

წარმატებებს გისურვებთ და შეგეწიოთ უფალი თქვენ საქმიანობაში

პოსტის ავტორი: shio_graphics თარიღი: Oct 26 2014, 11:25 PM

დიდი მადლობა,თქვენც ასევე შეგეწიოთ უფალი..

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 27 2014, 01:06 PM

იხარეთ

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Sep 6 2016, 12:15 PM

"ის [კათოლიკოს-პატრიარქი მელქისედეკ III] გახლდათ მკაცრი, მაგრამ ეს სიმკაცრე იყო მეორე მხარე მისი ღვთისადმი სიყვარულისა. იყო კეთილი და გულმოწყალე, მისი ეშინოდათ სწორედ მისი სამართლიანობის გამო".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Sep 6 2016, 12:41 PM

"პატრიარქი [მელქისედეკ III]კლიროსზე ლოცვებს კითხულობს, თითქოს საქართველო მისი ბაგეებით ლოცულობს".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Sep 6 2016, 11:05 PM

"მელქისედეკი - სახელია დიდებული და იმავ დროს სოფლისგან დაფარული ძველაღთქმისეული პატრიარქისა, საიდუმლო პიროვნებისა, რომელმაც ვარსკვლავივით გაიელვა ბიბლიის ფურცლებზე, შემდეგ გაქრა და აუხსნელი სიჩუმე დატოვა. ეს სახელი, როგორც მე მეჩვენებოდა, ყველაზე მეტად უხდებოდა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს [მელქისედეკ III].

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 3 2016, 07:33 PM

"სიტყვა არ უნდა შეგებრუნებინა, ისე უნდა შეგესრულებინა მისი [პატრიარქი ეფრემ მეორე (სიდამონიძე)]. აი, ასე ესმოდა მორჩილება. თუ ხმას აუწევდა, მეორე წუთს აღარც ახსოვდა, ცდილობდა, შემდეგ ძალიან თბილად მოგპყრობოდა. იმდენად დიდ ყურადღებასა და სითბოს გამოავლენდა შენდამი, რომ თუ როდისმე რაიმე წყენა გქონია გულში მის მიმართ, ყველაფერი დაგავიწყდებოდა. სწორედ ეს სითბო გვაკლია ჩვენ, დღევანდელ მოძღვრებს. გაბრაზება ვიცით, მაგრამ სიყვარულით ვერ მივუტევებთ ჩვენს შვილებს".

/არქიმანდრიტი ანტონი (გულიაშვილი)/

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 5 2016, 08:26 PM

"პატიმრობის შემდეგ ისევ ბათუმში დავბრუნდი. ერთხანს თელავშიც ვიმსახურე, შემდეგ - თბილისში, კუკიის წმინდა ნინოს ეკლესიაში. უწმინდესი ეფრემი [სიდამონიძე] ცდილობდა, ხშირად გამოეცვალა სამსახური სასულიერო პირებისთვის, რათა გამოცდილებასთან ერთად ადამიანს დროებითობის განცდაც დაუფლებოდა. "ამ ქვეყანაზეც ხომ დროებით ვართო", - იტყოდა, როცა ამ საკითხზე ჩამოვარდებოდა საუბარი. თითქმის არ დარჩენილა ადგილი საქართველოში, სადაც მის უწმინდესობას არ ემსახუროს, რადგან ასეთი იყო მისი ცხოვრება".

/არქიმანდრიტი ანტონი (გულიაშვილი)/

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 5 2016, 10:27 PM

" - მამაო, ვინც პატრიარქ ეფრემის მიერ აღლენილ წირვა-ლოცვას დასწრებია, ყველა აღნიშნავს, რომ იგი მთელი სულითა და გულით იყო ჩართული მსახურებაში...

- დიახ, იგი შეუდარებელი მლოცველი გახლდათ და სხვებისგანაც ამასვე მოითხოვდა. არ უყვარდა, როცა სასულიერო პირი თავს იმდენად მიენდობოდა, რომ მცირე კვერექსებს წიგნის გარეშე წარმოთქვამდა. გვასწავლიდა: "ლოცვას დიდი ძალა აქვს და ვინაიდან ეშმაკი ყოველ ნაბიჯზე თან დაგვყვება, როცა დაინახავს, რომ საკუთარ შესაძლებლობას ხარ მინდობილი, კვერქსის წარმოთქმის დროს კი არა, "უფალო, შეგვიწყალენის" ლოცვისასაც შეუძლია შეგაფერხოს და სიტყვები გამოგაცალოს. ამიტომ ყოველთვის ან კონდაკი უნდა გეჭიროს ხელში, ან ის წიგნი, რომლითაც წირავ. ამ დროს ეშმაკი ვერ მოგეკარება რადგან იცის, რომ იარაღი გიჭირავს ხელში ლოცვების წიგნის სახითო". ეს იმდენად კარგი რჩევაა, რომ ამდენი ხნის მღვდელი ვარ და არ მახსოვს, მცირე ასალაღლებელიც კი უწიგნოდ წარმომეთქვას".

/არქიმანდრიტი ანტონი (გულიაშვილი)/

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Apr 11 2017, 01:13 PM

"მიტროპოლიტი გაიოზი იხსენებდა, რომ კათოლიკოს-პატრიარქს ეფრემს [სიდამონიძე] განსაკუთრებული დამოკიდებულება გააჩნდა კათოლიკოს-პატრიარქის, კირონ მეორისადმი (საძაგლიშვილი), რომლის ფოტო კაბინეტში ჰქონია დაკიდებული და ამბობდა ხოლმე, - შეხედეთ, საუკუნეების სიღრმიდან მოსული გეგონებათო".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Apr 17 2017, 11:14 AM

"პატრიარქი ეფრემი როცა ციხეში მიუყვანიათ, ნარებზე ყველა ადგილი დაკავებული ყოფილა და ამიტომ იატაკზე დაწოლილა. ამის შემხედვარე მაჰმადიან თათარს მისთვის ადგილი დაუთმია ნარზე. პატრიარქს (მაშინ ჯერ კიდევ ეპისკოპოსს) მისთვის უთქვამს, - აქ ორივე მოვთავსდებითო, მაგრამ თათარს უუარია: - მე არ ვარ ღირსი, ღვთის კაცის გვერდით ვიწვეო."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Apr 19 2017, 10:02 AM

"როცა ლენინგრადში პატრიარქი ეფრემი ლიტურგიას აღასრულებდა, დიდი შესვლისას ერთ-ერთმა ეპისკოპოსმა ასე მოიხსენია პატრიარქი: "ყოველთა ქართველთა და სომეხთა პატრიარქი". უწმინდესი მიუბრუნდა ეპისკოპოსს და ჩუმად უთხრა: "შენ თვითონვე ხარ ერეტიკოსი". და მსახურება გააგრძელა."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Apr 22 2017, 11:25 AM

"კაცი დიდებას გაურბის, ემალება, მაგრამ სწორედ მაშინ ღმერთი გამოაჩენს ხოლმე მის სათნოებას, უფრო მეტად განადიდებს. მე-18 საუკუნეში კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა ჩუმად დაუტევა კათედრა და უბრალო მორჩილად შედგა ათონის ერთ-ერთ მონასტერში. ის ჯორების მწყემსად დაადგინეს. კელიას არასოდეს კეტავდა, ანდა რისთვის ჩაეკეტა, როცა ერთი ხის საწოლის გარდა არაფერი ებადა. ერთხელ, ზაფხულის სიცხეში, მის კელიას ერთმა ბერმა შეაფარა თავი. ჯორების მწყემსი საღამომდე არ დაბრუნდებოდა, ამიტომაც იგი საწოლზე წამოწვა და ჩათვლიმა. უეცრად ბრწყინვალე, ნათლით მოსილი ანგელოზი წარმოუდგა, გვერდში მსუბუქად წაჰკრა და უთხრა: "ადექი, შენ არ უნდა იწვე იქ, სადაც ისვენებს ხოლმე დიდი პატრიარქი!" ბერს გამოეღვიძა, გაუკვირდა ნანახი, მაგრამ მალევე ჩაეძინა. "გადმოხვალ თუ არა პატრიარქის საწოლიდან? - განურისხდა უფლის ანგელოზი, - განა არ გითხარი, პატრიარქის საწოლზე დასვენების უფლება არ გაქვს-მეთქი. ადექი, თორემ განგგმირავ შენი კადნიერებისა და მღვდელმთავრის ხარისხის უპატივცემულობისთვის", - და მახვილი მოუქნია. ძილში შეშინებული ბერი ცხადში წამოხტა და მონასტრის მამებს მოუყვა ნანახ სიზმარს. დაფიქრდნენ ბერები, გაახსენდათ გავრცელებული ჭორები კონსტანტინოპოლის პატრიარქის საყდრიდან მალულად წასვლისა. დარწმუნდნენ, რომ ჯორების მწყემსი პატრიარქი იყო და საღამო ჟამს, როცა მონასტერში ჯორები მორეკა, სამღვდელმთავრო ზარების რეკვით შეხვდნენ. მწყემსი მიწაზე დაემხო, შენდობა შესთხოვა ძმებს და დაუდასტურა, რომ მართლაც პატრიარქი იყო."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Feb 5 2018, 07:01 PM

"როცა სამშობლოში ბრუნდებოდა [უწმინდესი ეფრემ მეორე], შიმშილისაგან სულ დასივებული და იმდენად დაუძლურებული ყოფილა, რომ ექთანი გამოაყოლეს. მისულან კასპიის ზღვასთან, სადაც გემზე ასასვლელი რიგი იდგა. როდესაც მისი რიგი მოვიდა, ადგილი აღარ დარჩენილა. შემდეგ ამბობდა, რომ ტირილი დაიწყო და იხვეწებოდა, როგორმე ადგილი მოენახათ მისთვის, რადგან ამდენი წელი თავისი ქვეყანა არ ენახა, მაგრამ უარი მიიღო. გავიდა 2-3 საათი და შეიტყვეს, რომ ეს გემი ჩაიძირა. ასე გადაურჩა იგი რამდენჯერმე სიკვდილს და ბოლოს ჩამოვიდა თბილისში.

უნდოდა აესრულებინა თავისი სურვილი - აქ, ამ ეკლესიაში, მოსულიყო, მუხლებზე დამდგარიყო და ასე მუხლისჩოქით შესულიყო საკურთხეველში. მან ეს მართლაც შეასრულა. ფიქრობდა, რომელ ხატსაც პირველად დავინახავ, იმის მიმანიშნებელი იქნება, რომ იმ წმიდანმა გადამარჩინაო. როცა მუხლზე დადგა, პირველი წმინდა სერაფიმე საროველის ხატი დაინახა და ამის შემდეგ განსაკუთრებულ პატივს სცემდა ამ წმიდანს.

ასე დაბრუნდა იგი საქართველოში... ასეთი გზით ატარა უფალმა ამ ტაძრის მსახური წმინდა ადამიანი", - ეს ამბავი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია მეორემ 2005 წლის 17 დეკემბერს, ბარბარობას, წმინდა დიდმოწამე ბარბარეს ტაძრის დღესასწაულზე გაიხსენა."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Feb 16 2018, 08:09 PM

"მიტროპოლიტ ქრისტეფორეს [ციცქიშვილი] ინტრონიზაცია შედგა 1927 წლის 14 ოქტომბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში. მან პატრიარქობის პერიოდში თავის ტიტულატურას ჩამოაცილა სიტყვა "უწმინდესი", რომელიც მისი გარდაცვალების შემდეგ ისევ აღადგინეს".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Jul 19 2018, 08:35 PM

"უწმინდეს ეფრემს ვერაფერს გამოაპარებდით. როცა გავიცანი, ახალგაზრდა ვიყავი და მისი საყვედური რომ არ დამემსახურებინა, ხშირად მიწევდა ბავშვური თავისმართლება და ზოგჯერ, თავდაცვის მიზნით, ჩემდაუნებურად ტყუილიც წამომცდებოდა ხოლმე.

ასეთ შემთხვევაში გამოხედვით მაგრძნობინებდა, რომ ჩემი არ სჯეროდა. როცა მის განმგმირავ მზერას ვეღარ გავუძლებდი და თავს დავხრიდი, მეტყოდა: "დაიმახსოვრე, შვილო, ბერი ეშმაკზე ორი დღით ადრეა დაბადებული. მე შენ ვერაფრით მომატყუებ, ამიტომ გირჩევნია, ჩემთან ყოველთვის სიმართლე ილაპარაკო". აი, ასე გადამაჩვია მიკიბულ-მოკიბულ ლაპარაკს".

/არქიმანდრიტი ანტონი (გულიაშვილი)/

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Jul 26 2018, 02:52 PM

"პატრიარქმა ეფრემმა ჩვენი გაცნობის პირველსავე დღეს მითხრა: - უწმინდეს კალისტრატეს ასეთი ჩვევა ჰქონდა, ყოველ დილით თავის ხაზინადარს ტკიცინა მანეთიანებს გამოართმევდა და სიონის ტაძრის წინ შეკრებილ გლახაკებს დაურიგებდა. ეს ჩვევა მისგან გადამედოო."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Aug 22 2018, 09:14 PM

"როდესაც პატრიარქს 70 წელი შეუსრულდა, თბილისის საიუველირო ქარხანამ 200 ცალი მონეტა გამოუშვა უწმინდესი ეფრემის გამოსახულებით"

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 1 2018, 08:28 PM

"უბრალოება უწმინდესი ეფრემის განუშორებელი სამკაული რომ გახლდათ, ამის შესახებ ბევრი ითქვა და დაიწერა. მამა დემეტრემ (დავითაშვილი) მოგვითხრო ორი ამბავი, რომლებიც მისთვის უწმინდეს ეფრემთან დაახლოებულ სასულიერო პირებს მოუყოლიათ:

"პატრიარქი ეფრემი მოცალეობის ჟამს ლესელიძის ქუჩაზე გამოდიოდა თურმე სასეირნოდ. სიონის კიბეებთან ერთი მათხოვარი ჯდებოდა მოწყალების სათხოვნელად. უწმინდეს ეფრემს მასთან ჩამოჯდომა და საუბარი უყვარდა.

ერთხელ ტაძართან სტუდენტს ჩამოუვლია და მათხოვრის გვერდით ჩამომჯდარი ძველი ტანსაცმლით შემოსილი პატრიარქისთვის შაურიანი ჩაუდია ხელში. ამ შაურიანს უწმინდესი ეფრემი თურმე მთელი ცხოვრება ინახავდა. ამბობდა, ეს ფული მე ჩემი შრომით მოვიპოვეო.

ერთხელ რუსეთიდან ორი მღვდელმთავარი ჩამოსულა კათოლიკოს-პატრიარქის გასაცნობად. ვიდრე ეწვეოდნენ, სიონის საკათედრო ტაძარში შეუვლიათ მოსალოცად. ამ დროს უწმინდესი ეფრემიც ტაძარში ყოფილა ხატების გასაწმენდად. დიდებულად შემოსილ მღვდელმთავრებს ხის ხარაჩოზე ასული ჭაღარათმიანი, უბრალო კაბაში გამოწყობილი მოხუცი რომ დაუნახავთ, ასე მიუმართავთ:

- Ей, послушник!
- Я не послушник, - მშვიდად მიუგია პატრიარქს, ისე, რომ საქმე არ შეუწყვეტია.
- Ну кто ты, монах?
- Выше бери.
- Что, иеромонах?
- Нет, еще выше.
- Архимандрит?
- Ещо выше.
- Епископ?
- Ещо выше.
- Патриарх! - აღმოხდათ მღვდელმთავრებს და მუხლი მოიყარეს მის წინაშე".

ეს შემთხვევა მამა დემეტრესთვის იმ სასულიერო პირს მოუყოლია, რომელიც შემთხვევით შესწრებია ამ ამბავს."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 1 2018, 08:40 PM

"ერთხელ უწმინდესს [ეფრემ მეორეს], როდესაც სიონის ტაძრის ეზოში შეკრებილ ახალგაზრებს მათი კითხვის საპასუხოდ კეთილი ძალის არსებობის შესახებ ესაუბრებოდა, მოუყოლია ერთი უჩვეულო ამბავი, რომელიც თბილისის წმინდა ბარბარეს სახელობის ტაძარში გადახდენია თავს:

"ეს ამბავი იმ დროს მოხდა, როცა ხალხი დაშინებული იყო და ეკლესიაში ცოტა დაიარებოდა. მზის ჩასვლის ჟამი იყო. ამ დროს შემოვიდა ერთი ქალი პატარა გოგონათი. მიიყვანა გოგონა წმინდა ბარბარეს ხატთან, შემდეგ ჰკრა ხელი ბავშვს, მიახეთქა ხატს და უთხრა: "აჰა, მოგიყვანე, თუ შეგიძლია, მოარჩინე, შენც ხომ ქალი ხარ და დამეხმარე; თუ არ შეგიძლია მორჩენა, მოკალი და წაიყვანე. მე ამის საცოდაობის ყურება აღარ შემიძლიაო".

გოგონამ ტირილი დაიწყო. მე შემეცოდა ბავშვი. ვიფიქრე: "თუ არ სწამს ამ ქალს, რატომ მოიყვანა ბავშვი, ხოლო თუ სწამს, რატომღა ეპყრობა ასე უდიერად ან ბავშვს, ან ხატს-მეთქი". მივედი მათთან და შევეკითხე - რატომ მოიქეცით ასე-მეთქი. ქალმა მიპასუხა, რომ გოგონა მისი შვილი იყო. თვალის ავადმყოფობით დაავადდა. ბავშვი ვერ მოარჩინეს ვერც ჩვენმა და ვერც უცხოელმა ექიმებმა.

"ახლა მოვიყვანე აქ. თუ ძალა აქვს ღმერთს, მომირჩინოს შვილი და ამის შემდეგ მისი მოსამსახურე ვიქნებიო". შემოვაბრუნე ბავშვი და შემზარა - თვალები არც კი ეტყობოდა. გოგონას მოვეფერე, დავამშვიდე, მერე ვულოცე წმინდა ბარბარეს პარაკლისი. წყალი ვაპკურე, იმ წყლით წმინდა ბარბარეს ხატი განვბანე, ამავე წყლით ბავშვს თვალები მოვბანე, დანარჩენი კი სახლში გავატანე და ქალს ვურჩიე, ყოველ დილით მოებანა მისთვის თვალები.

ამის შემდეგ ცოტა ხანი გავიდა. ერთხელ, როცა გასული ვიყავი ტაძრიდან ნავთის მოსატანად და ნელ-ნელა მოვეშურებოდი ნავთის ბიდონით შინისაკენ, უცებ ვიღაცამ მომკიდა ანაფორის კალთაზე ხელი და ნაზად მომქაჩა. მივიხედე და ჩემს წინ პატარა ლამაზი გოგონა იდგა. ბავშვს მოვეფერე და ვკითხე, რა უნდოდა.

"დედიკომ მთხოვა, დაეწიეო", - მიპასუხა. მოვიხედე და დავინახე ქალი. მითხრა: "ვერ იცანით ბავშვიო? ეს ის თვალცრემლიანი გოგონაა, თქვენ რომ თვალები მობანეთ ნაკურთხი წყლით და სახლშიც გამატანეთო". ბავშვს თვალები მორჩენოდა და კვალიც კი არ ემჩნეოდა ავადმყოფობისა. ამის შემდეგ დედამისი წმინდა ბარბარეს მრევლი გახდა, სულ ეკლესიაში დაიარებოდა, ეხმარებოდა ეკლესიას ეკონომიურად და სიკვდილამდე არ უღალატია ღვთისთვის".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Oct 16 2018, 07:01 PM

"საქართველოშიც ზოგჯერ იმართებოდა შეკრებები საზღვარგარეთის ქვეყნების დელეგაციათა მონაწილეობით.

ერთ-ერთი ასეთი თავყრილობის დასრულების შემდეგ, ვიდრე სტუმრები სატრაპეზოდ გაწყობილ მაგიდას მიუსხდებოდნენ, საქართველოს ეკლესიის მეთაურს უთქვამს: "ვისაც სად გენებოთ, იქ დაბრძანდით, ბატონებო: ზოგი - თავში, ზოგიც - ბოლოში, ზოგი - მარჯვნივ, ზოგი კი - მარცხნივო". თან ხელით მიუთითებია. ბევრი მიხვდა, რომ კათოლიკოს-პატრიარქმა ამ ჟესტით სუფრას პირჯვარი გადასწერა და ტრაპეზი მართლმადიდებლური წესით აკურთხა, მაგრამ, სტუმარმასპინძლობის ეთიკეტიდან გამომდინარე, აღარავის გაუმახვილებია ამაზე ყურადღება და მომხდარი ხუმრობაში გაატარეს.

ერთი შეხედვით, უჩვეულო არაფერი მომხდარა, უწმინდესი და უნეტარესი ეფრემ მეორე ისე მოიქცა, როგორც მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაური უნდა მოქცეულიყო, თუმცა ამ უმნიშვნელო დეტალიდანაც კარგად წარმოჩნდა მისი პიროვნული თვისება - მისთვის ყველგან და ყოველთვის დედაეკლესიისა და მშობლიური ქვეყნის სიყვარული უმთავრესი გახლდათ."

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Nov 15 2018, 01:17 PM

"ერთხელ კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემი რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის თანდასწრებით რომელიღაც საზღვარგარეთულ დელეგაციას იღებდა. იმ ადამიანებისთვის კარგად იყო ცნობილი, რაც ხდებოდა საბჭოთა კავშირში. მათ ადამიანის უფლებებისა და რელიგიური თავისუფლების დამცველად მოჰქონდათ თავი, მაგრამ შინაგანად მტრულად იყვნენ განწყობილნი მართლმადიდებლობისადმი.

პატრიარქს გამომცდელ კითხვებს უსვამდნენ. როგორც ჩანს, იმ მიზნით, რომ იგი უხერხულ მდგომარეობაში ჩაეყენებინათ. ერთმა მათგანმა ჰკითხა: "როგორი ურთიერთობა გაქვთ მთავრობასთან?" პატრიარქმა მიუგო: "რელიგიის საქმეთა რწმუნებულთან საუკეთესო, მეტად კეთილგანწყობილი ურთიერთობა მაქვს. მე ვზრუნავ მის სულზე, ის კი ჩემს სხეულზე".

თანამოსაუბრემ ისევ ჰკითხა: "ნუთუ საქართველოში ეკლესიის შევიწროების ფაქტები არ არის?" პატრიარქმა თქვა: "ანტიოქიის პატრიარქს რეზიდენცია აქვს არა ანტიოქიაში, არამედ დამასკოში, ალექსანდრიის პატრიარქს კი არა ალექსანდრიაში, არამედ კაიროში. როგორც ხედავთ, ისინი დევნილების როლში აღმოჩნდნენ. მე კი მშობლიურ თბილისში ვიმყოფები და ჩემს რეზიდენციას ხელს არავინ ახლებს".

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Nov 15 2018, 01:40 PM

"ერთხელ საქართველოში სხვადასხვა ქვეყნის ეკლესიის წარმომადგენელთა შეკრება ჩატარდა, რომელთა შორის გახლდათ გერმანელი ადოლფ ფიშმანიც. როგორც ჩანს, მათ სურდათ, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისგან საყვედურის სიტყვები მოესმინათ ეკლესიის მაშინდელ დაბეჩავებულ მდგომარეობაზე და ასეთი პროვოკაციული კითხვა დაუსვეს: "თქვენს მოძღვრებს შეუძლიათ იქადაგონ სკოლაში, ქარხანაში ან რომელიმე დაწესებულებაში?" თუ იტყოდი, "არ შეუძლიათო", ამას ვერ შეეგუებოდა ადგილობრივი ხელისუფლება და დიდი უსიამოვნება მოჰყვებოდა. თუ იტყოდი, "შეუძლიათო", სტუმრებმა შესანიშნავად იცოდნენ, რომ ეს ასე არ იყო და პატრიარქი ცრუობდა, რაც მათ თვალში დასცემდა ეკლესიის ავტორიტეტს.

უწმინდეს ეფრემს დიდხანს არ დასჭირვებია ფიქრი და მოჭრით უპასუხა: "შეუძლიათ, თუ მიგვიწვევენ, რადგან, განსხვავებით პროტესტანტებისგან, ტრადიციულად, დაუპატიჟებლად სტუმრად არ დავდივართო". აი, ასე ბეწვის ხიდზე უწევდა მას სიარული, რასაც წარმატებით ართმევდა თავს".

"როგორც არქიმანდრიტმა ანტონმა (გულიაშვილი) გვითხრა, საჩივრებსა და ანონიმურ წერილებს სამების ტაძრის დეკანოზი იოანე საყვარელიძე წერდა უწმინდეს ეფრემზე. ეს იცოდა პატრიარქმა, მაგრამ ამ ამბავს მტკივნეულად არ განიცდიდა. როდესაც ერთ-ერთი ანონიმური წერილი ცეკადან საპატრიარქოში გადმოუგზავნიათ რეაგირებისთვის, პატრიარქ ეფრემს მამა იოანე თავისთან დაუბარებია და სინოდის წევრებსა და სამღვდელოებასთან ერთად უკითხავს: "მამა იოანე, როგორ გგონიათ, სამართალი არსებობს ამქვეყნად?" "არსებობს სამართალი ღვთიური და სამართალი ადამიანური", - უპასუხია მოძღვარს. პატრიარქ ეფრემს უთქვამს: "მე კი მგონია, არ არსებობს. ამქვეყნად რომ სამართალი არსებობდეს, პატრიარქი კირიონი გვარად საძაგლიშვილი უნდა ყოფილიყო, ამ ანონიმური წერილის ავტორი კი - საყვარელიძე?!"

პოსტის ავტორი: marine თარიღი: Aug 17 2019, 03:19 PM

"მინდა კიდევ ერთი ამბავი გიამბოთ, რომელიც პატრიარქ ეფრემს თავს გადახდა. როდესაც იგი გადასახლებიდან საქართველოში ბრუნდებოდა, ზღვით უნდა ემგზავრა და ერთი ყურე ბორანით გაევლო. რიგი იდგა, ბორანს ბევრი მგზავრი ელოდა. როდესაც მისმა რიგმა მოიწია, ჩასხდომა შეწყვიტეს. პატრიარქი გულმხურვალედ იხვეწებოდა: იქნებ მეც წამიყვანოთ, 7 წელია სამშობლოში არ ვყოფილვარ და ძალიან მიმეჩქარებაო. მაგრამ მათ სასტიკი უარი უთხრეს. მეუფე ეფრემი თურმე მწარედ ტიროდა და ემუდარებოდა, გამონაკლისი დაეშვათ და ერთი მგზავრიც აეყვანათ, მაგრამ ამაოდ…გულდაწყვეტილი ნაპირზე დარჩა მორიგი რეისის მოლოდინში. 2 საათის შემდეგ გამოაცხადეს, რომ ის ბორანი ჩაიძირა და მგზავრები დაიხოცნენ. აი, ასე გადაარჩინა იგი უფალმა."

/ილია მეორე/