ნაკლოვანება ხატზე?, კანონიკურობის საკითხი პარამეტრები

[კანუდოსელი]

ბოლო დროს შეიმჩნევა ტენდენცია ხატწერის გაუბრალოებისა და საერთოდ გამიწიერებისა. წმინდანის ხატი უპირველეს ყოვლისა გადმოსცემს ფერისცვალების, განღმრთობის იდეას. ხატი არ არის ფოტოგრაფიულად ზუსტად შესრულებული ნახატი, ის ონტოლოგიურ რეალობას გამოხატავს, ანუ იმას, რაც არის მიზანი თითოეული ადამიანისა, ანუ განღმრთობა. ამიტომაც არის, რომ მაგალითად უდიდესი სიწმინდე იესო ქრისტეს სუდარა ვერასოდეს ვერ დაიკავებს ხატის ადგილს, ვინაიდან მასზე იესო ქრისტეს მკვდარი სხეულის ფოტოგრაფიული სახეა გადმოცემული...მკვდარი და არა აღმდგარი - ეს რა თქმა უნდა არანაირად არ აკნინებს ამ უდიდეს სიწმინდეს.

აი ამ გადასახედიდან გაუგებარია ბოლო დროის ხატებში ისეთი ელემენტების შემოტანა, რაც ხატის, როგორც სასუფევლისკენ მიმართული სარკმლის იდეას რბილად რომ ვთქვათ არ ეთანადება.

მაგალითი შეიძლება იყოს, წმინდა მატრონას ხატი, სადაც ის გამოხატულია ბრმა...მგონი ეს დარღვევაა სწორედ იმ უმთავრესისა, რასაც ხატი ეწოდება და რაც სამწუხაროდ ხატის, როგორც ფოტოგრაფიული ნივთის - ნახატის იდეას უფრო შეეფერება.

ვისაუბროთ

[გიორგი]

ხატი არ არის ფოტოგრაფიულად ზუსტად შესრულებული ნახატი, ის ონტოლოგიურ რეალობას გამოხატავს, ანუ იმას, რაც არის მიზანი თითოეული ადამიანისა, ანუ განღმრთობა.

მართალია . . .
მაგრამ ახლა რაშია საქმე, ძნელია დაიჭირო საზღვარი ფოტოგრაფიულ და ონტოლოგიურ გამოსახულებას შორის. არც ის ვარგა, რომ ღვთისმშობლის ხატს უყურებდე და ეს ხატი ფოტოგრაფიულად ლამაზი გოგოს მეტს არაფერს გამოხატავდეს, მაგრამ არც ის იქნება კარგი, რომ იმდენად გავცდეთ რეალობას, რომ ვეღარც გავიგოთ თუ ვისი ხატია იმდენად დაკარგული იყოს ვიზუალური გამოსახულება ან თუნდაც ატრიბუტიკა. დავით აღმაშენებელს ხატავენ მახვილითაც და გელათის ტაძრითაც იმიტომ რომ მებრძოლი და აღმაშენებლი მეფე იყო, წმინდა ნინოს თავის ჯვარით, ილია მართალს წიგნით, ასევე წააგავს მის რეალურ ფოტოპორტრეტს (თუმცა ზუსტი გამოსახულება არაა) და ა.შ. ანუ ნაწილობრივ (და არა მთლიანად) ხატს, რაღაც ვიზუალიზაცია უნდა ჰქონდეს, რომელიშიც ამოიცნობა ეს პიროვნება და ამგვარად გამოსახულების შეხედვა დაგვაახლოვებს მასთან. აი, რაც შეეხება ბრმა ადამიანის ბრმად გამოსახვა ხატზე შეიძლება დავუშვათ, შეიძლება არა, არც ერთი აზრის მოწინააღმრდეგე არა ვარ. უბრალოდ მთავარი არის ზღვარი . . .