პრობლემები ეკლესიაში, ვისაუბროთ სიყვარულით და არა... სიხარულით პარამეტრები

[მხევალი ნინო]

აჰა, თემა, რომელიც მგონი სჭირდება ჩვენს ფორუმს, თორემ მართლა ძალიან დავიღალე.



დაიწყეთ ეხლა.

[tamri]

gmadlobt dalocvisatvis,imedia gadavdgam am nabijs...
me upro is magijebs roca natliebs materialuri shesazleblobis mixedvit ircheven,chemi azrit didi simdablea...

[ზებედე]

gmadlobt dalocvisatvis,imedia gadavdgam am nabijs...
me upro is magijebs roca natliebs materialuri shesazleblobis mixedvit ircheven,chemi azrit didi simdablea...

მაგაზე კარგი წერილი აქვს არქიმანდრიტ ზენონს (თეოდორს), რომელიც ეკლესიის პრობლემებზე, კერძოდ ნათლობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს ეხება...საინტერესოა

ეკლესიისა და საიდუმლოებების შესახებ

ქრისტეს ეკლესია - როგორც ყველასათვის ცნობილია - დაფუძნებულია პეტრეს აღსაარებაზე, რომ ეკლესიის თავკიდე (ქვაკუთხედი) არის ქრისტე, რომ მთავარია ქრისტეს - როგორც მაცხოვრის, გამომსყიდველის, როგორც ხორცშესხმული ღმერთის რწმენა.
დოგმატები ღმრთივგამოცხადებული ჭეშმარიტებებია, ურომლისოდაც შეუძლებელია ეკლესიის სრულფასოვანი ცხოვრება. დრონი შეიძლება იცვალონ, მაგრამ დოგმატები შეუცვლელი რჩება - ესაა საფუძველი, ფუნდამენტი, რომელზედაც ეკლესიის შენობა დგას. ეს იგივეა, რაც პეტრეს აღსაარება, ყველა დოგმატი ხომ სწორედ ცხონების აღმშენებლობით საიდუმლოს, ქრისტეს განკაცების საიდუმლოს აცხადებს. დოგმატები უცვლელი დარჩება, წეს-ჩვეულებანი კი ყოველთვის იცვლებოდა.
რუსი ძველმოწესენი სრულიად გულწრფელად თვლიდნენ, რომ ჩვეულების შეცვლა რწმენის შეცვლაა. შეეჩვივნენ რა ღმრთისმსახურების საკუთარ ფორმებს, ისინი ყველა უცხო ჩვეულებას სხვა რწმენად თვლიდნენ, ამიტომ არა მხოლოდ კათოლიკეებს, ბერძნებსაც კი სხვა სარწმუნოების მიმდევრებსა და ერეტიკოსებს (მწვალებლებს) უწოდებდნენ.
XVII საუკუნეში, მოსკოვში თვლიდნენ, რომ ბერძნებმაც ავნეს მართლმადიდებლობას, იმიტომ, რომ იმ დროინდელ საღმრთისმსახურო პრაქტიკაში მნიშვნელოვანი განსხვავებანი იყო. ამიტომ, პატრიარქი ნიკონიც განდგომილებაში დაადანაშაულეს.
ეკლესია მყოფობს სოფლად, მაგრამ მას არ ეკუთვნის. მისთვის საშიში არ არის სოციალურ-ისტორიული კატაკლიზმები. ის მუდამ ცოცხალია. გავიხსენოთ სახარებისეული იგავი: ‘’მსგავს არს სასუფეველი ცათაი ცომსა, რომელი მოიღო დედაკაცმან და შეჰრთო იგი გქვილსა სამსა საწყაულსა, ვიდრემდე აღაფუვნა იგი ყოვლად’’ [მათე, 13, 33]. ეკლესია - ამა სოფლის ცომია, ცხოვნებისაკენ ყველა ადამიანია მოხმობილი, მაგრამ ყველას არ სურს მოწოდებაზე გამოხმაურება.
ეკლესია ძალით არავის იზიდავს. ადამიანი თავისუფლად უნდა მივიდეს ღმერთთან. ეკლესიაში მშვენიერების სისავსეა, ეკლესია ყოველივე ცოცხალს მოიცავს. ეს, თუ ვილაპარაკებთ ეკლესიის არსის, მისი შინაგანი ცხოვრების შესახებ. ხოლო, თუ გარეგანი გამოვლინებების შესახებ ვისაუბრებთ, უეჭველია რომ, საეკლესიო ცხოვრება გარემო ვითარებებზეა დამოკიდებული. ავიღოთ იგივე საეკლესიო ხელოვნება: XVII საუკუნემდე, ხატების გარდა, მაღალი ხელოვნების ვერანაირ სხვა სახეობას თქვენ ვერ იპოვით, რადგან ეკლესია, წარმოადგენდა რა სისავსეს, ადამიანის ყველა სულიერ მოთხოვნას აკმაყოფილებდა.
ეკლესია დიდ შემოქმედებით ძალას ფლობს, რომელიც სხვადასხვა მიზეზის გამო, ჯერ-ჯერობით სრულიად ვერ ვლინდება - მაგრამ ეს დროც მოვა. ჯერ კი, ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ, რაც ჩვენზეა დამოკიდებული, რათა ეს დრო მოახლოვდეს.
დღეს ძალზე ბევრი პრობლემაა, ეკლესიაში ახალი წევრების მიღებასთან დაკავშირებით. მრავალი მათგანის გადაწყვეტა დიდ შრომას, მოთმინებას და დროს მოითხოვს. მაგრამ არის უბრალო საკითხები, რომელთა გადაჭრა ძნელი არაა, თუმცაღა უზრუნველობის, თუ სხვა მიზეზთა გამო, ისინი რჩება და ჩნდება უნუგეშო აზრი, რომ თუკი იოლად აღსასრულებელის გამოსწორება შეუძლებელი, დიდისა და ძნელის - მით უმეტეს.
მე მხედველობაში მაქვს ნათლობის საიდუმლოს შესრულება. ჩვენთან, თითქმის ყველგან, შთაფლვის ნაცვლად, გადასხმით ნათლავენ. არადა რამდენი კამათი იყო ამის გამო, რომაელ-კათოლიკებთან. ბერძნულ (BAPTIZMA) და საეკლესიო - სლავურ (‘’Крещение’’) ენებში სიტყვა ‘’ნათლობა’’ – ‘’შთაფლვა’’-ს ნიშნავს. ჩვენი წინპრები ამბობდნენ: ‘’მოინათლა ხომალდი’’, ე.ი. ჩაიძირა, ჩაიფლო. სახარებაში ქრისტე ამხელს ფარისევლებს, რომ ისინი სტამნებისა და ქვაბების გარეცხვის წესს იცავენ [იხ. მარკოზი; 7, 4], არ ზრუნავენ რა გულის გაწმენდაზე. ‘’რომელთა ესე ნათელვიღეთ ქრისტე იესუის მიერ, სიკვდილისა მისისა ნათელ ვიღეთ’’ (‘’ ყველანი, ვინც მოინათლეთ ქრისტე იესოში, მის სიკვდილში მოვინათლეთ’’) [რომაელთა 6, 3]. ნათლობა - დამარხვის სახეა და ცხადია, რომ თავით შთაფლვა უფრო შეესაბამება ამ უდიდესი საიდუმლოს არსს. წმიდა გრიგოლ ნოსელი ამბობს: ‘’ნათლობის ემბაზი ჩვენთვის კუბოცაა და დედაც’’. ადამიანი ქრისტესთან კვდება და ქრისტესთან აღდგება ახალი სიცოცხლისათვის.
მაგრამ, რათა ადამიანს ესმოდეს, თუ რას მიეახლება, მას სარწმუნოება ნასწავლი უნდა ჰქონდეს, ესე იგი, ნათლობისათვის თავის სულში უკვე ღმრთის სახეს ატარებდეს. გავიხსენოთ სახარების სიტყვები. ქრისტემ მიმართა რა მოციქულებს, თქვა: ‘’წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი და ნათელს სცემდით მათ სახელითა მამისათა, და ძისათა და სულისა წმიდისათა“ [მათე 28, 19]. ესე იგი, ჯერ უნდა ასწავლო, მერე კი მონათლო. ეკლესიის არცერთი საიდუმლო რწმენის გარეშე არ მოქმედებს. საიდუმლო მაგიური ქმედება არ არის. დღეს ბევრ ზრდასრულ ადამიანს სურს მონათვლა. ამასთან დაკავშირებით, სრულიად აუცილებელია, მათთვის ქრისტიანობის სწავლება. ძველ ეკლესიაში, მასში შესვლის მსურველს უკითხავდნენ ლოცვას და კათაკმეველთა რიგში რიცხავდნენ, მისი სახელი შეჰქონდათ საგანგებო სიაში, ის შეჰყავდათ ეკლესიაში - როგორც ძმათა კრებულში, ამაში მონაწილეობას იღებდა მთელი თემი. კათაკმევლობის ვადა ერთი წლიდან სამ წლამდე გრძელდებოდა, ადგილობრივი პრაქტიკის მიხედვით - მხოლოდ ამის შემდეგ აღირსებდნენ კათაკმეველებს ნათლობას. ეს მთელი ადგილობრივი ეკლესიის ზეიმი იყო.
ჩვენს დროში, მოსანათლს უხსნიან, რომ ნათლობის საიდუმლო განწმედს პირველქმნილი (მემკვიდრეობითი) ცოდვისაგან, რომ მას ეძლევა მადლი, ურომლისოდაც ცხონება შეუძლებელია, მაგრამ მთელი თავისი სიდიადით, ეს საიდუმლო ვეღარ აღიქმება, რადგან იგი უკვე დიდი ხანია გამოყოფილია ლიტურგიიდან, რომლის შემადგენლობაშიც უნდა შედიოდეს. ახლადმოქცეული, უკეთეს შემთხვევაში ბუნდოვნად შეიმეცნებს, რომ ღმრთის ხალხის რიგებშია ჩარიცხული და ქრისტეს სხეულის ასო, ახალი ქმნილება ხდება. რადგან ნათლობა მოწყვეტილია ლიტურგიისაგან, ამიტომ მასში მთელი თემი, მთელი ადგილობრივი ეკლესია არ მონაწილეობს და არ არსებობს არანაირი ეკლესიად მიყვანება, როგორც ძმათა კრებულში შესვლა. ნათლობის შემდეგ ადამიანი ხშირ შემთხვევაში თავისთვის ცხოვრობს, როგორც გამოუვა და როგორც მოუხერხდება.
თუ თანამედროვე ადამიანის ცვალებადობას და ქარაფშუტობას გავითვალისწინებთ, სჯობს დრომ გამოსცადოს მისი განზრახვების გულწრფელობა. მან თვითონ უნდა შეამოწმოს თავისი გადაწყვეტილების სიმტკიცე. კათაკმევლობის ვადა კი არ უნდა შემცირდეს, უნდა გაიზარდოს. ჩვენს საერთო უბედურებად უნდა განვიხილოთ ის, რაც ჩვენს ტაძრებში ხდება - როცა ყოველგვარი სწავლების გარეშე ნათლავენ, შემდეგ კი ეს ადამიანები ტაძარში მაინც არ მოდიან და თუ მოდიან, სრულიადაც არა იმ განწყობით, როგორიც საჭიროა.
მე მესმის, რომ ყველაფრის უცებ გამოსწორება არ შეიძლება, მაგრამ სიჯანსაღისაკენ მიმართულება უნდა იყოს. ადამიანი ერთბაშად ვერ ‘’ჩაყლაპავს’’ მთელ ქრისტიანობას. ამისათვის წლებია საჭირო. ამიტომ, მონათვლამდე საჭიროა სარწმუნოების ელემენტარული საფუძვლების სწავლება, შემდეგ კი, როცა ადამიანი შეიგნებს, რომ ცხოვრების შეცვლის მისეული გადაწყვეტილება მტკიცეა, მაშინ იგი - ეკლესიის წიაღში ცხოვრებით - თანდათან უფრო მეტს გაიგებს ქრისტიანობაზე.
მაინცადამაინც არ უნდა გვიხაროდეს ის, რომ ახლა ჩვილთა მასიური ნათლობა ხდება. წარსულ ხანებში დაუშვებელი იყო ურწმუნო მშობლების შვილების მონათვლა და თანაც, მათგან ფარულად, როგორც ახლა ეს ზოგჯერ ხდება. ითვლებოდა, რომ როცა ბავშვი გაიზრდება, შემეცნების ასაკს მიაღწევს, ის თვითონ აირჩევს ცხოვრების გზას და მრწამსს.
IV საუკუნემდე მხოლოდ მოზრდილებს ნათლავდნენ, ხოლო თუ ბავშვებს მაინც ნათლავდნენ - მხოლოდ მორწმუნე მშობლების შვილებს. წმიდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი 30 წლის ასაკში მოინათლა, მიუხედავად იმისა, რომ მამამისი ეპისკოპოსი იყო. ბასილი დიდიც ამ ასაკში მოინათლა. ადრეული ეკლესიის დროს ხშირად ხდებოდა, რომ ქმარი წარმართი იყო, ცოლი - ქრისტიანი და ცნობილი არ იყო, ვინ გახდებოდა ჩვილი. თუკი წარმართი მამა ბავშვის მონათვლის წინააღმდეგი იყო, ჩვილს არ ნათლავდნენ.
ნათლობის შესახებ ძალზე შინაარსიანად საუბრობს დეკანოზი ალექსანდრე შმემანი თავის წიგნში: ‘’წყლითა და სულით ნათლობის საიდუმლო’’; კერძოდ იმაზე, რომ ბავშვების მონათვლის პრაქტიკამ მხოლოდ კონსტანტინეს შემდგომ ეპოქაში მოიკიდა მტკიცედ ფეხი, როცა ქორწინება მთლიანად ეკლესიური გახდა და იყო რწმენა, რომ ნათლისღებით განწმენდილი ჩვილები სარწმუნოებით და კეთილმსახურებით გაიზრდებოდნენ. ახლა კი ხშირად ხდება, რომ ნათლიები თვითონ არ არიან მონათლულნი, ხოლო მშობლები საერთოდ ურწმუნონი არიან.
თავს უფლებას მივცემ მოვიყვანო ციტატა მღვდელმთავარ გრიგოლი ღმრთისმეტყველის წიგნიდან: ‘’ სიტყვა ნათლისღებაზე’’ – ‘’რას იტყვით მათზე, ვინც ჯერ ჩვილია და ვერ გრძნობს ვერც ვნებას და ვერც მადლს? მოვნათლოთ თუ არა ისინი? - აუცილებლად, თუკი საფრთხე დადგება. სხვა მცირეწლოვანებზე კი ასეთ აზრს მოგახსენებთ: დავიცადოთ სამ წლამდე, ან ცოტა ადრე, ან ცოტა გვიან, როცა ბავშვები შეძლებენ მოისმინონ რაიმე საიდუმლოებრივი და უპასუხონ, თუმცა მთლად ვერ გაიგებენ, მაგრამ გონებაში ჩაიბეჭდავენ - და მათი სული და სხეული ნათლობის დიდი საიდუმლოთი განვწმიდოთ’’.
ახლა გავრცელებულია აზრი, რომ უნათლავად გარდაცვლილი ჩვილები ტანჯვისათვის არიან განწირულნი. ხორციელის შაბათის სვინაქსარში - როცა ეკლესია ყოველთა წინა საუკუნეთა შესვენებულთა მოხსენიებას აღასრულებს - არის ადგილი, სადაც ასეთ ჩვილებზეა დაწერილი: ისინი არც ნეტარებას განიცდიან, არც იტანჯებიან, არამედ ღმრთის მიერ განსაკუთრებულ ადგილებში არიან დაცულნი. მღვდელმთავარი გრიგოლი ღმრთისმეტყველიც საუბრობს მათზე, ვინც ‘’არა იმდენად ავი ზნის, რამდენადაც უმეცრების გამო ვერ მოინათლნენ’’ და ასკვნის: ‘’უკანასკნელნი - მართალი მსაჯულის მიერ - არც განდიდდებიან, არც დაისჯებიან’’. სამწუხაროდ, საეკლესიო საიდუმლოთა შესახებ არასწორი შეხედულება არსებობს. სარწმუნოებაში განუსწავლელი ადამიანები, ხშირად ნათლისღებას, როგორც რაღაც მაგიურ ქმედებას უყურებენ, რომელსაც უბედურებისაგან, ავადმყოფობისაგან და სხვათაგან დაცვა ძალუძს. ეს შეურაცხმყოფელია ეკლესიის უდიდესი საიდუმლოსთვის. ვფიქრობ, რომ თუ რომელიმე წინამძღვარი, თავის მრევლში ნათლობის საიდუმლოს სისავსის აღდგენას შეეცდება, და ეს საქმე კერძო ხასიათის იქნება, ის წარუმატებლობისთვისაა განწირული.
აი, მაგალითად, ჩემთან მოდის ნათლობის მსურველი ადამიანი. მე მას ვეუბნები ’’შენი მონათვლა უცბად არ შეიძლება, ჯერ შენ სარწმუნოება უნდა ისწავლო, იარე ტაძარში, გაეცანი სარწმუნოების საწყისებს, გაეცანი ღმრთისმსახურებას, გამოსცადე შენი განზრახვის სიმტკიცე: შეგიძლია თუ არა ცხოვრების შეცვლა და სრულიად სხვა ადამიანად გადაქცევა’’. ის თითქოსდა მეთანხმება, შემდეგ კი, შეგნებულად, თუ შემთხვევით - იგივე კითხვით სხვა მღვდელს მიმართავს, ის კი პასუხობს: ‘’რას ამბობ, სასწრაფოდ უნდა მოინათლო, არ უსმინო მას, ის რაღაცას იგონებს’’. ადამიანები ასეთ რჩევებს უფრო ხშირად ემორჩილებიან. ამგვარად, ნათლობის საიდუმლო კარგავს ცხოვრების დიდი მოვლენის მნიშვნელობას, რომლისთვისაც სერიოზული მომზადებაა საჭირო. მხოლოდ სასიკვდილო საფრთხის შემთხვევაში შეიძლება მაშინვე მონათვლა, მაგრამ ასეთი შემთხვევები გამონაკლისია.