ძველი საეკლესიო ტრადიციები, საინტერესოა პარამეტრები

[mamia]

ვინც რაიმე იცით ძველი საეკლესიო ტრადიციების შესახებ დაწერეთ, იმედია ეს თემა საინტერესო იქნება.
მაგალითად მე ერთერთ ტაძარში ვნახე ასეთი რამ, რაც სხვაგან არ მინახია; ღვთისმსახურებისას სახარებას მღვდელი კითხულობს, ამბიონზე მუხლებზე მდგარი სტიქაროსანის თავზე. ეს ძალიან მომეწონა და რომ ვიკითხე თუ ასე რატომ კითხულობდა მსახურებისას, მიპასუხეს, რომ ეს ყოფილა ეკლესიაში უძველესი ტრადიცია.
ისე ნამდვილად კარგი იქნებოდა, რომ ასეთი ტრადიცია აღდგენილიყო.

[დეკ. ანდრია]

სტიქაროსნის თავზე სახარების დაბრძანება ღმრთისმსახურებისას არაერთხელ მინახავს ჩემს სტიქაროსნობაში. ლამაზი წესია. თუმცა მის პრაქტიკულობაზე ვერავის შევედავები. ბრტყელ ზედაპირზე სახარების დაბრძანება უპრო მოხერხებულია. ასე რომ სტიქაროსნის თავის ფორმასაც გააჩნია. ყოველ შემთხვევაში მიუღებელი არაფერია, თუ წინამძღვარს სურს.
აი რაც შეეხება 'მამო ჩვენოს" და 'მრწამსის' წართქმით და არა გალობით თქმას, ეს უკვე უფრო სერიოზული საკითხია. პირადად ჩემი მოსაზრებით უნდა იკითხებოდეს. ასეა ბერძნულ ტრადიციაში, რომელსაც წყვეტა არ ქონია და არის მემკვიდრე ბიზანტიური ტრადიციისა, და ჩვენს წინაპრებს უთუოდ ექნებოდათ მსგავსადვე, რადგან ამას ლიტურღიის წესი განაჩინებდა და არა ეროვნული ტრადიცია. სლავურ ტრადიციაში რამოდენიმე საუკუნეა იგალობება, თუმცა გამონაკლისები იქაც იყო და არის. გარდა ამისა, გალობის შეჩერება და წართქით ლოცვის თქმა კონტრასტულობის გამო განსაკუთრებულად იწვევს ყურადღების გამახვილებას. არაერთხელ დავრწმუნებულვარ ამაში. მაგრამ არის სხვა მომენტიც. გალობა აუცილებლად იწვევს ტკბობას, ყურადღება მეტად გადადის მის მუსიკალურ მხარეზე, ვიდრე თვით ტექსტის სიდიადის აღქმაზე. დავუკვირდეთ საკუთარ თავს მსახურებისას და აუცილებლად შევამჩნევთ. იშვიათად თუ მოახერხებს ადამიანი სიტყვების განცდას. "მრწამსი" და "მამაო ჩვენო" – ეს ის მომენტებია, როცა ადამიანს არაფერი არ უნდა ფანტავდეს (ისევე, როგორც ძღვენის შეწირვისას).


მიცვალებულთა ხსენებაზეც ჩამოვარდა სიტყვა. მიცვალებულები მოიხსენიება უკლებლივ ყოველ წირვაზე. მათი ხსენების განსაკუთრებული დღეების დაწესებას კი სულ სხვა რამ უდევს საფუძვლად; ეს არ არის უბრალოდ მოხსენების დღეები (თუ ვინმემ არ იცის, ამზეც შეიძლება საუბარი). დიმიტრის შაბათი კი დიმიტრი დონელმა დააწესა თავისი ანგელოზის დღის წინა შაბათს მამულისათვის თავდადებულ რუს მეომართა (და არა ზოგადად) მიცვალებულთა მოსახსენებლად. ასე რომ ამ დღეს არანაირი კავშირი არ აქვს ქართულ ტრადიციასთან. მაგრამ მთავარი, რაც საჭიროებს ყურადღების მიქცევას სულ სხვა გარემოებაა. ეს არის ჩვენი დაუფიქრებლობა იმაზე, თუ რას და რატომ ვაკეთებთ, საიდან იღებს სათავეს ტრადიცია, რა სიმბოლო დევს მასში. ამის გარეშე ჩვენ ისეთივე "შემსრულებლები" ვხდებით, როგორც ე.წ. ძველმართმადიდებლები. დღეს კალენდარში გაუცნობიერებლად დაწერილი, წლების შემდეგ აღიქმებოდეს იქნება როგორც ტრადიცია. და დიმიტრის შაბათი არ არის პრობლემური. სულ სხვა, გაუმართლებელი და უსაფუძვლო მოქმედებები იმკვიდრებს ჩვენში. მართლმადიდებლობაში ყოველ მოქმედებას აქვს თავისი მიზეზი, საღმრთისმეტყველო და ლიტურგიგული საფუძველი და დანიშნულება და ჩვენ ვალდებულნი ვართ ჩვენი ინტელექტისდა მიხედვით გამოვიძიოთ და ჩავწვდეთ მათ. ამიტომ არის მიუღებელი სხვისი ტრადიციის ბრმად აღსრულება და აუცილებელი შემთხვევით შემოსული წესებისაგან ჩვენი ტრადიციის გაწმენდა. რა გვიშლის ქართველებს, რომ დავაწესოთ, ვთქვათ გიორგობის წინა შაბათი მეომართა ხსენების დღედ? არ იქნება ცუდი, და ეს იქნება უკვე ჩვენი და გვეცოდინება როდის და რისთვის დაწესდა. ბრმად გადმოღება სხვისი ჩვეულებებისა, რუსული იქნება ეს, ბერძნული თუ აფრიკული არ უნდა იყოს გამართლებული.