საღმრთო ლიტურგია, ყველაფერი წირვის შესახებ პარამეტრები

[კანონისტი]

აქ დავწეროთ ყევლაფერი წირვის შესახებ

როგორც ვიცით 3-ნაირი წირვა არსებობს
ა) იოანე ოქროპირის
ბ) ბასილი დისი
გ) პირველშეწირულის

საინტერესოა ასევე ცნობები სხვაენოვანი მართლმადიდებლური წირვების შესახებ

[კანონისტი]

რამდენადაც გამოითქვა მოსაზრება დაინტერესებული პირებისათვის (მოძღვრებისათვის და მრევლისათვის) მცირე კვერექსის ტექსტი ძველბერძნულ, საეკლესიო-სლავურ და ინგლისურ ენებზე:

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
- Έτη και έτη του Κυρίου δεηθώμεν
- Κύριε, ελεήσον
- Αντιλαβού, σώσον, ελεήσον και διαφύλαξον ημάς, ο Θεός, τη Ση χάριτι
- Κύριε, ελεήσον
- Της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, μετά πάντων των Αγίων μνημονεύσαντες, εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα
- Σοι, Κύριε
- Ότι σον το κράτος και σου εστίν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων
- Αμήν

ბერძნული ტრანკრიფიცა:
- ეტი კე ეტი ენ ირინი, ტუ კირიუ დეითომენ
- კირიე, ელეისონ
- ანტილავუ, სოსონ, ელეისონ კე დიაфილაქსონ იმას, ო თეოს, ტი სი ხარიტი
- კირიე, ელეისონ
- ტის პანაღიას, არხანტუ, იპერევლოღიმენის, ენდოქსუ დესპინის იმონ თეოტოკუ კე აიპართენუ მარიას, მეტა პანტონ ტონ აღიონ მნიმონევსანტეს, ეაфტუს კე ალილუს კე პასან ტინ ზოინ იმონ, ხრისტო ტო თეო პარათომეთა
- სი, კირიე
- ოტი სონ ტო კრატოს კე სუ ესტინ ი ვასილია კე ი დინამის კე ი დოქსა, ტუ პატროს კე ტუ იიუ კე ტუ აღიუ პნევმატოს, ნინ კე აი, კე ის ტუს ეონას ტონ ეონონ
- ამინ

ВЬТХОСЛОВЯНСКIЙ ЯЗЫКЪ
- Паки и паки миромъ Господу помолимся
- Господи, помилуй
- Заступи, спаси, помилуй и сохрани насъ, Боже, Твоею благодатiю
- Господи, помилуй
- Пресвятую, Пречистую, Преблагославенную, славную Владычицу нашу Богородицу и прiснодЬву Марiю, и всЬхъ святыхъ помянувше, сами себе, другъ друга и весь животъ нашъ Христу Богу предадимъ
- Тебе, Господи
- Яко Твоя есть держава и Твое есть Царствiе, сила и слава, Отца и Сына и Святаго Духа, ныне и прiсно и вовЬки вЬковъ
- Аминь

ENGLISH LANGUAGE
- Again and again in peace let us pray to the Lord
- Lord, have mercy
- Help us, save us, have mercy upon us and protect us, o God, by Thy grace
- Lord, have mercy
- Remebering our Most holy, most pure, most blessed, great Queen Theotokos and ever-virgin Mary, ourselves, each other and all our life let us grant to the Christ the God
- To Thee, o Lord
- For Thy is the Might and Thy is the Kingdom power and glory, of the Father and the Son and the Holy Spirit, now and forever and into ages of ages
- Amen

ასამაღლებელი ყველგან არის "რამეთუ შენი არს სიმტკიცე...."



რამდენადაც გამოითქვა მოსაზრება, დაინტერესებული პირებისათვის (მოძღვრებისათვის და მრევლისათვის) მცირე კვერექსის ტექსტი ძველბერძნულ, საეკლესიო-სლავურ და ინგლისურ ენებზე:

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
- Έτι και έτι εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν
- Κύριε, ελέησον
- Αντιλαβού, σώσον, ελέησον και διαφύλαξον ημάς, ο Θεός, τη Ση χάριτι
- Κύριε, ελέησον
- Της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, μετά πάντων των Αγίων μνημονεύσαντες, εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα
- Σοι, Κύριε
- Ότι σον το κράτος και σου εστίν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων
- Αμήν

ბერძნული ტრანკრიფიცა:
- ეტი კე ეტი ენ ირინი, ტუ კირიუ დეითომენ
- კირიე, ელეისონ
- ანტილავუ, სოსონ, ელეისონ კე დიაфილაქსონ იმას, ო თეოს, ტი სი ხარიტი
- კირიე, ელეისონ
- ტის პანაღიას, არხანტუ, იპერევლოღიმენის, ენდოქსუ დესპინის იმონ თეოტოკუ კე აიპართენუ მარიას, მეტა პანტონ ტონ აღიონ მნიმონევსანტეს, ეაфტუს კე ალილუს კე პასან ტინ ზოინ იმონ, ხრისტო ტო თეო პარათომეთა
- სი, კირიე
- ოტი სონ ტო კრატოს კე სუ ესტინ ი ვასილია კე ი დინამის კე ი დოქსა, ტუ პატროს კე ტუ იიუ კე ტუ აღიუ პნევმატოს, ნინ კე აი, კე ის ტუს ეონას ტონ ეონონ
- ამინ

ВЬТХОСЛОВЯНСКIЙ ЯЗЫКЪ
- Паки и паки миромъ Господу помолимся
- Господи, помилуй
- Заступи, спаси, помилуй и сохрани насъ, Боже, Твоею благодатiю
- Господи, помилуй
- Пресвятую, Пречистую, Преблагославенную, славную Владычицу нашу Богородицу и прiснодЬву Марiю, и всЬхъ святыхъ помянувше, сами себе, другъ друга и весь животъ нашъ Христу Богу предадимъ
- Тебе, Господи
- Яко Твоя есть держава и Твое есть Царствiе, сила и слава, Отца и Сына и Святаго Духа, ныне и прiсно и вовЬки вЬковъ
- Аминь

ENGLISH LANGUAGE
- Again and again in peace let us pray to the Lord
- Lord, have mercy
- Help us, save us, have mercy upon us and protect us, o God, by Thy grace
- Lord, have mercy
- Remebering our Most holy, most pure, most blessed, great Queen Theotokos and ever-virgin Mary, ourselves, each other and all our life let us grant to the Christ the God
- To Thee, o Lord
- For Thy is the Might and Thy is the Kingdom power and glory, of the Father and the Son and the Holy Spirit, now and forever and into ages of ages
- Amen

ასამაღლებელი ყველგან არის "რამეთუ შენი არს სიმტკიცე...."

[კანუდოსელი]

ლიტურგიის ისტორიის რამდენიმე დიდი სპეციალისტია ცნობილი:

კვიპრიანე კერნი
უსპენსკი
და რა თქმა უნდა აღმოსავლური ლიტურგიის ისტორიის მეტრი რობერტ ტაFტი-ინგლისელი იეზუიტი ლიტურგისტი მართლმადიდებლური წირვის წესისა.

არსებობს მისი წიგნი: The great entrance რომელიც ჩემი აზრით არის შედევრი,წიგნი 1000 გვერდიანია და რეცენზენტს უწერია თავის რეცენზიაში: ჯერ არავის არ დაუწერია ასე ბევრი ასე ცოტას შესახებო
თავად ტაFტი კი ამბობს: ეს მხოლოდ მცირედია იმის შესახებ რაც შეიძლება ითქვას დიდ გამოსვლასთან დაკავშირებითო

[Sotiris]

და რა თქმა უნდა აღმოსავლური ლიტურგიის ისტორიის მეტრი რობერტ ტაFტი-ინგლისელი იეზუიტი ლიტურგისტი მართლმადიდებლური წირვის წესისა.

ცნობისათვის მარტო წირვის არა და მარტო მართლმადიდებლური მსახურების არა. მეცნიერი მაგარია, მაგრამ წერის მანერით ამერიკელ კოვბოის გავს უფრო და თან მართლმადიდებლებზე ისეთ რამეებს იძახის, მიკვირს რატომ უყვარს ჩვენი მსახურება (იქნებ უნიატების ხათრით). ისე ქართული რომ ესწავლა და მიქელ თარხნიშვილის ლათინურ თარგმანებს არ გამოკიდებოდა თავის წიგნებში, ერთ-ორ შეცდომას აცდებოდა.

არსებობს მისი წიგნი: The great entrance რომელიც ჩემი აზრით არის შედევრი,წიგნი 1000 გვერდიანია

ნუ აბუქებ აგერ მიდევს თაროზე და 500 გვერდია, პლიუს ორმოცამდე გვერდი სარჩევზე, ლიტერატურის სიაზე და შესავალზე. ინფლაცია თუ არ მოხდა სასწაული, ისე სხვა ახსნა არა მაქვს შენი რიცხვის

ეს მხოლოდ მცირედია იმის შესახებ რაც შეიძლება ითქვას დიდ გამოსვლასთან დაკავშირებითო

entrance შესვლა არ არის? ბერძნულის თარგმანია.

ლიტურგიის ისტორიის რამდენიმე დიდი სპეციალისტია ცნობილი:

კვიპრიანე კერნი

მაგის წიგნი ლიტურგიაზე მაკულატურაშია ჩასაბარებელი.

უსპენსკი

ორიგინალობით მოიკოჭლებდა (ქვეყანა რამე უბრალოდ დმიტრიევსკიდან აქვს აღებული) და თან სამწუხაროდ მწვალებელი იყო ევქარისტიის საკითხში.

და რა თქმა უნდა აღმოსავლური ლიტურგიის ისტორიის მეტრი რობერტ ტაFტი-ინგლისელი იეზუიტი ლიტურგისტი მართლმადიდებლური წირვის წესისა.

ახლა მითხარი, სადაც ტაფტს აქებ, იქ ხუან მატეოსმა და მიგელ არანცმა რა დააშავეს (სულ მცირე, თორემ კიდევ ენ რაოდენობის სახელების ჩამოთვლა შეიძლება)? რუსები კიდევ ვითომ არც ყოფილანო (დმიტრიევსკი, კარაბინოვი, მურეტოვი...).

[კანუდოსელი]

ცნობისათვის მარტო წირვის არა და მარტო მართლმადიდებლური მსახურების არა. მეცნიერი მაგარია, მაგრამ წერის მანერით ამერიკელ კოვბოის გავს უფრო და თან მართლმადიდებლებზე ისეთ რამეებს იძახის, მიკვირს რატომ უყვარს ჩვენი მსახურება (იქნებ უნიატების ხათრით). ისე ქართული რომ ესწავლა და მიქელ თარხნიშვილის ლათინურ თარგმანებს არ გამოკიდებოდა თავის წიგნებში, ერთ-ორ შეცდომას აცდებოდა.
ნუ აბუქებ აგერ მიდევს თაროზე და 500 გვერდია,

უი მაიცა, მართლა ავიჭერი.... გვერდების რაოდნობაა 490 "რომა 1978"
კოვბოობას რაც შეეხება, ძალიან კვიმატი ენის პატრონია, ერთ ერთ დიალოგზე მართლმადიდებლებისა და კათოლიკებისა, ამ უკანასკნელებმა წამოჭრეს საკითხი ჩვენეული ზიარების არაჰიგიენურობის გამო (კოვზი,რამე...) მრავალი მართლმადიდებელი დიპლომატიურ სიჩუმეს ინარჩუნებდა, რობ ტაფტი კი ადგა და ასეთი რამე თქვა: "ყველაზე არაჰიგიენური, რაც გამიგია, სექსი არისო, თუმცა რაც კაცობრიობა არსებობს მასზე უარი არავის არ უთქვამსო "

entrance შესვლა არ არის?

შესვლაა, ანუ ჩვენეული დიდი გამოსვლის შესაბამისი

ახლა მითხარი, სადაც ტაფტს აქებ, იქ ხუან მატეოსმა და მიგელ არანცმა რა დააშავეს (სულ მცირე, თორემ კიდევ ენ რაოდენობის სახელების ჩამოთვლა შეიძლება)? რუსები კიდევ ვითომ არც ყოფილანო (დმიტრიევსკი, კარაბინოვი, მურეტოვი...).

დმიტრიევსკი მართლა გამომრჩა, კარაბინოვი არ მიმაჩნია მაგ რანგის მეცნიერად (ჩემი აზრია), მისი "ევქარისტიული ლოცვა" არ მოდის დმიტრიევსკის და თუნდაც კერნის შრომებთან, რომელზეც როგორც აღნიშნე დაბალი დონეაო, მაკულატურას ვერ ვიტყოდი, თუმცა მაინც ის დონე არ არის, მართალია. მურეტოვი არ ვიცი ნამდვილად, უ.ს. ვიცი მურეტოვი-ბიბლეისტი და არა ლიტურგისტი...

ფროისოფს რაც შეეხება, მან სწორედ მამა ანდრია უეიდის მიერ ერთი სტატიის საფუძველზე ისწავლა ქართული ენა, იმ სტატიაში მამა ანდრია ასე ამთავრებს თავის შრომას: "თუ ვინმეს სურს ლიტურგიკული უძველესი კოდექსების შესწავლა, ის ვალდებულია ძველი ქართული ისწავლოს"-ო. თავად მ.ანდრიას მოწაქფე ქართულში იყო ვან ეს ბრუკი.

[Sotiris]

კოვბოობას რაც შეეხება, ძალიან კვიმატი ენის პატრონია, ერთ ერთ დიალოგზე მართლმადიდებლებისა და კათოლიკებისა, ამ უკანასკნელებმა წამოჭრეს საკითხი ჩვენეული ზიარების არაჰიგიენურობის გამო (კოვზი,რამე...) მრავალი მართლმადიდებელი დიპლომატიურ სიჩუმეს ინარჩუნებდა, რობ ტაფტი კი ადგა და ასეთი რამე თქვა: "ყველაზე არაჰიგიენური, რაც გამიგია, სექსი არისო, თუმცა რაც კაცობრიობა არსებობს მასზე უარი არავის არ უთქვამსო "

სასულიერო პირს არ ეკადრება ეგეთი "ხუმრობები", იეზუიტი გინდა არ გინდა მაინც მონაზონია, თან უნიატებმა არქიმანდრიტობაც მისცეს.

შესვლაა, ანუ ჩვენეული დიდი გამოსვლის შესაბამისი

ჩვენებურადაც შესვლაა, ოღონდ რუსების გამო ხანდახან გამოსვლას ეძახიან.

დმიტრიევსკი მართლა გამომრჩა, კარაბინოვი არ მიმაჩნია მაგ რანგის მეცნიერად (ჩემი აზრია), მისი "ევქარისტიული ლოცვა" არ მოდის დმიტრიევსკის

კარაბინოვი (ისე კომუნისტებმა დახვრიტეს, ასე რომ მღვდელმოწამეა, თუმცა ოფიციალური კანონიზაცია არ მოუხდენიათ რუსებს ჯერ) მარტო ევქარისტიაზე კი არ წერდა

და თუნდაც კერნის შრომებთან, რომელზეც როგორც აღნიშნე დაბალი დონეაო, მაკულატურას ვერ ვიტყოდი, თუმცა მაინც ის დონე არ არის, მართალია.

მაგი ცდილობდა წირვის წესი ებრაული პასექის სადილის რიტუალიდან გამოეყვანა (ეგ უბრალოდ ძველი გერმანული წიგნებიდან გადმოიწერა), მაგრამ თანამედროვე გამოკვლევები ცხადჰყოფენ, რომ ეგ ქრისტიანობის პირველ საუკუნეებში კარგად არ ვიცით როგორ ტარდებოდა და რიტუალის სტაბილიზირება ისე გვიან მოხდა და იმდენი რამე შეიცვალა, რომ გავლენაზე არ შეიძლება იყოს უკვე საუბარი. და კიდევ უამრავი სხვა შეცდომა აქვს კერნს და ზედაპირული მსჯელობები.

მურეტოვი არ ვიცი ნამდვილად, უ.ს. ვიცი მურეტოვი-ბიბლეისტი და არა ლიტურგისტი...

ლიტურგისტი ს.დ. იყო. მურეტოვის გარდა დიდი მეცნიერები იყვნენ მანსვეტოვი და კრასნოსელცევი და სხვა რუსებიც. ჩვენი კორნელი კეკელიძეც კარგი ლიტურგისტი იყო.

ფროისოფს რაც შეეხება, მან სწორედ მამა ანდრია უეიდის მიერ ერთი სტატიის საფუძველზე ისწავლა ქართული ენა, იმ სტატიაში მამა ანდრია ასე ამთავრებს თავის შრომას: "თუ ვინმეს სურს ლიტურგიკული უძველესი კოდექსების შესწავლა, ის ვალდებულია ძველი ქართული ისწავლოს"-ო.

ერთი სტატიით ენას როგორ ისწავლიდა? უბრალოდ დაინტერესდა ალბათ.

თავად მ.ანდრიას მოწაქფე ქართულში იყო ვან ეს ბრუკი.

ვან ესბრუკი იყო ჟერარ გარითის მოსწავლე და ქართულიც სწორედ გარითის მიერ წაკითხული კურსით ისწავლა. დისერტაციის ხელმძღვანელიც გარითი იყო.

[კანუდოსელი]

კიდევ უამრავი სხვა შეცდომა აქვს კერნს და ზედაპირული მსჯელობები.

ერთ ერთი მთავარი შეცდომა არის მისეული თეორია ეპიკლეზასთან დაკავშირებით...ყველა დანარჩენი მაინც იმის გამო ხდება, რომ მის დროს არ იყო შესაბამისი წერილობითი ძეგლები, (დღეს გაცილებით ბევრია ამ თვალსაზრისით).

[Sotiris]

ერთ ერთი მთავარი შეცდომა არის მისეული თეორია ეპიკლეზასთან დაკავშირებით...

არ მახსოვს რას წერდა მაგასთან დაკავშირებით, შემახსენე, არც წიგნი მაქვს მაგისი.

ყველა დანარჩენი მაინც იმის გამო ხდება, რომ მის დროს არ იყო შესაბამისი წერილობითი ძეგლები, (დღეს გაცილებით ბევრია ამ თვალსაზრისით).

მასე მე როგორც ვიცი ტაფტსაც აქვს თავისი ხუშტურები (ჟამისწირვაში წმიდა არსის გვიან, მე-4 ს.-ში ჩართვის შესახებ).

[კანუდოსელი]

არ მახსოვს რას წერდა მაგასთან დაკავშირებით, შემახსენე, არც წიგნი მაქვს მაგისი.

ახურებს იმაზე, რომ უძველეს კოდექსებში ეპიკლეზა ყველგან არისო, არადა ბოლო აღმოჩენები ადასტურებს, რომ ზოგან საერთოდ არ არის და ზოგან თუ არის ე.წ. იესოს ეპიკლეზა არის და არა სული წმინდის.

ამ შემთხვევაში კათოლიკური მესა, თავისი უეპიკლეზო ვარიანტით, ალბათ უფრო ძველ ვარიანტზე მიანიშნებს, თუმცა დასავლურ მესებშიც არ არის ცალსახობა

არ მახსოვს რას წერდა მაგასთან დაკავშირებით, შემახსენე, არც წიგნი მაქვს მაგისი.
მასე მე როგორც ვიცი ტაფტსაც აქვს თავისი ხუშტურები (ჟამისწირვაში წმიდა არსის გვიან, მე-4 ს.-ში ჩართვის შესახებ).

ეგ რამდენად ხუშტურაა კიდევ საკითხავია, იგივე გიორგი ვაგნერიც იგივეს ამბობს

[Sotiris]

ახურებს იმაზე, რომ უძველეს კოდექსებში ეპიკლეზა ყველგან არისო, არადა ბოლო აღმოჩენები ადასტურებს, რომ ზოგან საერთოდ არ არის და ზოგან თუ არის ე.წ. იესოს ეპიკლეზა არის და არა სული წმინდის.

არა მგონია კერნი ლოგოსის ეპიკლესისს უარყოფდეს. დარწმუნებული ხართ? ეპიკლესისის რთულ საკითხს აქ ვერ გადავწყვეტთ ჩვენ, ამიტომ მგონი ჯობია შევეშვათ. ისე მაგის ანაფორაში არყოფნის ერთ-ერთ ძირითად საბუთად იყენებენ სტრასბურგის პაპირუსს, მაგრამ პრობლემა ის არის, რომ იგი დაზიანებული სახით მოვიდა ჩვენამდე (მთელი რიგი მეცნიერები თვლიან, რომ სწორედ ამიტომ აკლია მას წმიდა არსი და ეპიკლესისი), და მეორეც, მეხუთე საუკუნეს განეკუთვნება, ამ დროისთვის კი როგორც ეპიკლესისი, ასევე წმიდა არსი კარგადაა დადასტურებული წყაროებში, ხოლო რატომ უნდა ასახავდეს იგი უფრო ადრინდელ პრაქტიკას, ცხადი არ არის. გარდა ამისა, შეგნებულად თუ შეუგნებლად, ამ თეორიის მომხრეები გვერდს უვლიან ბარსელონურ პაპირუსს, რომელიც 4 ს. განეკუთვნება და რომელიც სამეცნიერო წრეებს ბარსელონელმა ლიტურგისტმა როკა-პუჩმა გააცნო. ამ პაპირუსის ნაწყვეტში დაფიქსირებულია როგორც სულიწმიდის ეპიკლესისი (ანაფორა ეგვიპტური ტიპისაა, ორი ეპიკლესისით), ასევე წმიდა არსი. ამ პაპირუსში დაცული ანაფორა ყოველ შემთხვევაში მე-3 ს. ბოლოს ან მე-4 ს. დასაწყისს განეკუთვნება და ამდენად ძალიან სერიოზული დარტყმაა მე-4 ს. ებრაული ღმრთისმსახურების საფუძველზე ქრისტიანული ღმრთისმსახურების რადიკალური რეფორმის იდეის მხარდამჭერთათვის.

[კანუდოსელი]

ამ პაპირუსში დაცული ანაფორა ყოველ შემთხვევაში მე-3 ს. ბოლოს ან მე-4 ს. დასაწყისს განეკუთვნება და ამდენად ძალიან სერიოზული დარტყმაა მე-4 ს. ებრაული ღმრთისმსახურების საფუძველზე ქრისტიანული ღმრთისმსახურების რადიკალური რეფორმის იდეის მხარდამჭერთათვის.

ეგ იმდენად გვიანდელია მაინც, რომ ებრაულ მსახურებაზე ვერანაირად ვერ იმსჯელებს ვერცერთ კონტექსტში.

ფაქტია, რომ უცნაურად ჟღერს თავად საიდუმლო სერობის შესახებ წმინდა წერილისეული ინფორმაცია. ძალიან უცნაურად მიანიშნებს სწორედ ებრაულზე...მარა გადაწყვეტით ალბათ ამისი თქმაც ძნელია.