უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს, კათოლიკოს-პატრიარქის სააღდგომო ეპისტოლე პარამეტრები

[უჩა]

აღდგომას უწმინდესის ქადაგება.

http://www.ertsulovneba.ge/qadagebebi.php

[მნათე]

აი ესეც ლადარიას შეფასება, ვეთანხმები.

ასიმეტრიები (სააღდგომო და არა მარტო)

”ძი-ა-ლო-გი! ძი-ი-ა-ალო-ოგი!” — არა, ამჯერად სულაც არ ვქილიკობ — აბა, საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალერზე ქილიკი ვის გაუგონია. მე მოკრძალებით ვეთანხმები ქ-ნ სალომე ზურაბიშვილს და ვაღიარებ, რომ ”დიალოგი” მოცემულ შემთხვევაში არა მარტო მიუღებელია, არამედ შეუძლებელიცაა. იქნებ ვინმეს ეგონოს, რომ ეს რაღაც ბოროტი ნების ან ფსიქოლოგიური შეუთავსებლობის შედეგია? სინამდვილეში სულ სხვა, ბევრად უფრო ძლიერი შეუთავსებლობა ვლინდება დღევანდელი საქართველოს პოლიტიკურ ასპარეზზე — ეს ისტორიული შეუთავსებლობაა.
აქ კი ერთი ასიმეტრია იჩენს თავს... ბევრად უფრო ადვილია იმის ჩვენება, რომ სააპრილო პროტესტის ავტორები რევანშისტები არიან, ვიდრე იმის დამტკიცება, რომ მათ გარეშე საქართველო სულ კუნტრუშ-კუნტრუშით გაუყვება ნათელი მომავლის გზას. მაგრამ ეგ არაფერი — ასიმეტრია საკმაოდ ჩვეული ჭირია და ადამიანისათვის დიდად ნაცნობი. აკი რუსთველიც ამბობდა: ”კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდეს, ავი რა საკვირველია!”. აქაც ასიმეტრიაზეა ლაპარაკი — ბოროტი და კეთილი თანაბრად არ არის განაწილებული ჩვენს ცოდვილ წუთისოფელში. ჰოდა, საწუხარიც არაფერია: ქვით-კირისა არ იყოს, ჩვენც გავმაგრდეთ და შევტოპოთ ჩვენი ცხოვრებისეული ასიმეტრიების ჭაობში.
რუსთველის ციტირება, რა თქმა უნდა, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის კათოლიკოს-პატრიარქის სააღდგომო ეპისტოლემ მოგვაფიქრა. ამ ტექსტსაც ”ვეფხისტყაოსნის” ერთი სტრიქონი უძღვის წინ. ჩვენც ეპისტოლეთი დავიწყოთ.
ჯერ პატარა შესავალი. ეპისტოლე იხსენებს XVII საუკუნის საქართველოს და ერთმანეთს ადარებს ორ მეფეს — როსტომსა და თეიმურაზს. პირველის შესახებ ვკითხულობთ: ”როსტომმა ქრისტიანობა უარჰყო; თავის გარშემოც ასეთნი შემოიკრიბა და უზნეოდ მცხოვრებს სურდა, ხალხიც მასავით გადაგვარებულიყო. მის დროს ’გამრავლდა სიძვა და არაწმიდება, ცოდვა იგი სოდომ-გომორული და დედათა თანა-აღრევა...’ ამასთან, ვინც ასე იქცეოდა, მეფისგან დაფასებული იყო, ხოლო სიმართლისმომქმედნი, ცოდვისმოძულენი და წრფელნი გულითა, იჩაგრებოდნენ (ქართლის ცხოვრება)”. როსტომმა ისლამი მიიღო — გასაგებია, რომ იმ დროის ქრისტიანი ქრონისტისათვის ეს თავისთავად უზნეობასთან და ”სოდომ-გომორასთან” იქნებოდა ასოცირებული. ახლა პოლიტკორექტულობასა და ისლამის მიმართ შეუსაბამო დამოკიდებულებაზე წუწუნს არ დავიწყებთ, უბრალოდ აღვნიშნავთ, რომ შუასაუკუნეობრივი ღირებულებები, როგორც ეტყობა, ჯერაც ცოცხალია. ამის აღნიშვნა კი სულ სხვა რამისთვის გვჭირდება.
ვნახოთ კიდევ ერთი ციტატა ეპისტოლედან: ”ქვეყნის კეთილდღეობა დიდად არის დამოკიდებული მეზობელ სახელმწიფოებთან ურთიერთობაზეც. ჩვენ მათთან, აუცილებლად, უნდა გავაღრმავოთ კავშირი, რის წინაპირობადაც უნდა იქცეს კულტურათა შორის დიალოგი; ერთმანეთის სულიერი, მეცნიერული და მატერიალური ფასეულობების წარმოჩენა ხელს შეუწყობს ჩვენს შორის არსებული სხვა საკითხების გადაწყვეტასაც”. წინა ციტატა იმის დასადგენად დაგვჭირდა, რომელი ”მეზობელი სახელმწიფოები” იგულისხმება აქ. სულ ოთხია. ამასთან, თურქეთი და აზერბაიჯანი უნდა გამოვრიცხოთ, რადგან ამ შემთხვევაში ”ერთმანეთის სულიერი, მეცნიერული და მატერიალური ფასეულობების წარმოჩენა” რაც იქნებოდა XVII საუკუნის ქრონისტის თვალში, ეს უკვე წავიკითხეთ. დარჩა სომხეთი და რუსეთი. პირველი უნდა გამოვრიცხოთ: აქ ერთმანეთის სულიერ, მეცნიერულ და მატერიალურ ფასეულობებს როგორც წარმოაჩენენ, კარგადაა ცნობილი სხვადასხვა არქიტექტურული ძეგლის გარშემო ატეხილი აურზაურის წყალობით.
ერთი სიტყვით, ეს იდუმალი ”მეზობელი სახელმწიფოები” სხვა არაფერია, თუ არა რუსეთი. ამას თუნდაც ის მოწმობს, რომ ამჯერად სააღდგომო წირვაზე საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მწყემსთმთავარს ხელთ ეპყრა ახალი რუსული კვერთხი. მრავლობითი რიცხვი კი რაღა შუაშია? რომელი ”სახელმწიფოები” იგულისხმება? — ოჰ, რუსეთი ხომ ფედერაციაა, ბატონებო, აქ ეპისტოლის ავტორი, როგორც ეტყობა, იმას გულისხმობს, რომ ურთიერთობა ”უნდა გავაღრმავოთ”, ესე იგი, დავეწაფოთ და წარმოვაჩინოთ მოძმე უდმურტებისა და ჩუვაშების, ტუველებისა და ბაშკირების და, ვინ მოსთვლის, კიდევ ვისი ”სულიერი, მეცნიერული და მატერიალური” ფასეულობები. ან კი რას გადავეკიდეთ ამ გრამატიკულ კატეგორიებს — განა თვით ბიბლიაში ღმერთი მრავლობით რიცხვში მდგომი სიტყვით არ მოიხსენიება? — ”ელოჰიმ”. ვისთვისაც რუსეთი ღმერთია, გაიგებს და დააფასებს.
მაგრამ ასიმეტრიას დავუბრუნდეთ. ამისათვის კი ერთი ციტატაც დაგვჭირდება: ”საერთოდ, სახელმწიფო უნდა განვითარდეს და მისი იდეოლოგიის განმსაზღვრელი უნდა იყოს არა გარე გეოპოლიტიკური ფაქტორები, არამედ ეროვნული ინტერესები. ამ ინტერესებს უმნიშვნელოვანესად უნდა მიიჩნევდეს როგორც ხელისუფლება, ისე პარტიები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და მასმედია. იგივე ითქმის ჩვენს თითოეულ მოქალაქეზეც”. ჯერ აღვნიშნოთ, რომ ეს ციტატა უშუალოდ მოსდევს ზემოთ უკვე მოყვანილს და მათ შორის ერთი სიტყვაც კი არ არის. ამ ორი წინადადებიდან მეორე, ცოტა არ იყოს, უცნაურად ჟღერს: საქმე ისაა, რომ ეროვნული ინტერესების ჩამოყალიბება, ფორმულირება და გამოხატვა ხდება ჩამოთვლილი სუბიექტების მიერ: ხელისუფლება, პარტიები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და მასმედია. ეროვნული ინტერესები არის სწორედ ის მრავალფეროვნება, რაზეც დასახელებული სუბიექტები ლაპარაკობენ. დროთა განმავლობაში ხან ერთი ინტერესი იმარჯვებს, ხან მეორე, პრიორიტეტებიც იცვლება და მიმართულებებიც. ეროვნული ინტერესები დინამიკური კატეგორიაა. მაგრამ ყველაფერი თავის ადგილზე დადგება, თუ პირველ წინადადებას დავაკვირდებით: ”სახელმწიფო უნდა განვითარდეს და მისი იდეოლოგიის განმსაზღვრელი უნდა იყოს არა გარე გეოპოლიტიკური ფაქტორები, არამედ ეროვნული ინტერესები”. აქაც უცნაურობა: რაო, ”გარე გეოპოლიტკური ფაქტორები” არ შეიძლება შეადგენდეს ეროვნულ ინტერესებს? მაგრამ ყველაფერს ხსნის ეს ასიმეტრიული წყვილი: ”ჩვენი მეზობელი სახელმწიფოები” — ”გარე გეოპოლიტიკური ფაქტორები”. რაღა ბევრი გავაგრძელოთ: პირველი რუსეთია, მეორე კი დასავლეთი. საერთო უწყება კი შემდეგნაირად ჟღერს: ხელისუფლება, პარტიები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და მოქალაქეები ერთიანად უნდა შებრუნდნენ რუსეთისაკენ და ზურგი შეაქციონ დასავლეთს. ერთი ხომ ”სახელმწიფოებია”, მეორე კი მხოლოდ უპიროვნო და უფორმო ”ფაქტორები”.
ან კი რატომ უნდა ელაპარაკებოდეს ეკლესია საკუთარ მრევლს ასეთი რთული ქარაგმებით? არა ჯობია, პირდაპირ მოგვიწოდოს, მაგალითად, უარი ვთქვათ ”ნაბუკოს” პროექტზე? — დასაწყისში კატეხიზმოს საწყისებს გვამცნობენ (რა განსხვავებაა მოზეიმე და მებრძოლ ეკლესიას შორის, რას ნიშნავს მკვდრეთით აღდგომა და ა. შ.), თითქოს მსუბუქი ეჭვი ეპარებათ იმაში, რომ საქართველოში ქრისტიანობა ლამის 19 საუკუნის წინადაა ნაქადაგები. პირდაპირი ტექსტით და დაწვრილებით გვიყვებიან იმას, რაც ყველა ქრისტიანმა ისედაც უნდა იცოდეს. მაგრამ მერე, როცა საქმე ეხება პოლიტიკურ საკითხებს (რის ცოდნაც ყოველ ქრისტიანს ნამდვილად არ მოეთხოვება), გაუგებარი ქარაგმების მოკლე საბანს აფარებენ პრორუსულ მისწრაფებებს.
დაახლოებით ამგვარ ქარაგმებს მიმართავს რუსეთის პრეზიდენტი დიმიტრი მედვედევი, როცა ნატოს გეგმიურ სამხედრო სწავლებით გამოწვეულ გაღიზიანებას გამოხატავს: არ ამბობს ”ნატო”, არამედ ”დასავლეთის გარკვეული პოლიტიკური ძალები”. წყარო კი ამ ქარაგმებს ერთი და იგივე აქვთ: საბჭოთა პროპაგანდის მოყირჭებული ინვენტარი, რომელმაც კულმინაცია პოვა სიმღერაში ერთი ძველი დეტექტიური სერიალიდან: ”если кто-то кое-где у нас порой” — ”თუ ვინმე ზოგან ჩვენთან ზოგჯერ”.
მაინც რატომ დავარქვი ამ ყველაფერს ასიმეტრია? — ძალიან უბრალო მიზეზის გამო: ”რუსეთი თუ დასავლეთი” არ შეიძლება იყოს დილემა, არ შეიძლება იყოს არჩევანი. ამაზე დასავლეთშიც და რუსეთშიც ამბობენ, ერთმანეთში ნუ ავურევთ საღვთო ნიჭსა და ერბოკვერცხსო. ვითარება იმას ჰგავს, როცა სასწორის ერთ პინაზე მარმარილოს ლოდი ძევს, მეორეზე კი ბამბის ქულა: ზეგარდმო მონაბერი შთაგონება არ არის საჭირო იმის გასაგებად, რომ ასეთი სასწორი რხევას არ დაიწყებს, შეფასებისთვის წამიერი ყოყმანის საბაბსაც ვერ მისცემს თვალხილულ ადამიანს.
იგივეა უკვე ნახსენები დიალოგის შემთხვევაშიც, რომელსაც ასე ხმატკბილად უგალობა ”საქართველოს გზის” წინამძღოლმა. როგორც თავიდანვე ვთქვი, აქ სავარაუდო მხარეთა არათანაბარ ძალაზე არაფერს ვიტყვი, თუმცა ესეც აშკარაა. მე სხვა მომენტზე მინდა გავამახვილო ყურადღება: ასიმეტრია აქ მათსა და მათ შორის კი არ არის, არამედ ჩვენსა და მათ შორის.
ამის ასახსნელად კვლავ მაგალითს უნდა მივმართო. რამდენიმე დღის წინათ ერთმა საზოგადო მოღვაწემ მითხრა: ”მდგომარეობიდან ვერ გამოხვალ, თუ ჯერ ბესელიას პადოშიზაცია არ მოხდა”. მე პირადად მინდა ვთხოვო დეპუტატ გია თორთლაძეს, მაპატიოს ამ ფრაზის გამოქვეყნება, თუმცა ეს არანაირად არ აკნინებს მის პიროვნებას, არამედ დამატებით ნათელს ჰფენს იმაზე, თუ როგორ უყურებენ სხვებსაც და საკუთარ თავსაც ქართველი პოლიტიკანები. ამ შემთხვევაში მე პრეტენზია არა მაქვს იმ ჰიპოთეზურ ფაქტთან, რომ ეკა ბესელია ან ვინმე მისი მსგავსი რაიმე თანამდებობას მიიღებს, ან სხვაგვარად დაიოკებს მტანჯველს წყურვილს, ამაზე უარესიც გვინახავს. მე პრეტენზია მაქვს დიალოგთან, რომელიც, თუნდაც ჰიპოთეზურად, შეიძლება ამით დამთავრდეს ან ამას ისახავდეს მიზნად.
დიალოგი არ არის რამდენიმე ადამიანის შეკრება რომელიმე სასტუმროს დარბაზში ან საპატრიარქოში და მერე იმაზე მსჯელობა, როგორ უნდა მოხდეს ”გრეჩიხას” ვალების ”გარასხოდება”, ან კობა დავითაშვილის უზრუნველყოფა შემწვარი ზუთხის საკმარისი რაოდენობით. არც სახელმწიფო თუ პარტიულ პოლიტიკად მიმაჩნია იმაზე სავარაუდო ფიქრი, რამდენ თეთრად უნდა ვაყიდინოთ ბინა რომელიმე ჯერაც არგაქცეულ თანაგუნდელს, რომ ამის მერე ნაღდად არ გაიქცეს. ეს ოპოზიციასთან დიალოგი და შიდაპარტიული პოლიტიკა კი არა, იმ ”კოლექტიური შევარდნაძის” დაბრუნებაა, რომლის შესახებ შვიდი თუ ექვსი წლის წინ მიწევდა წერა.
არც ეს გაუთავებელი ამნისტიები და შეწყალებებია გონიერი დათმობის თუ ”კომპრომისის” მაჩვენებელი, რადგან ერთადერთ შედეგად სახელმწიფოს სისუსტის შეგრძნებასა და დაუსჯელობის განცდას ბადებს, რისი მაგალითიც იყო ქალთა კოლონიაში ბოლოდროინდელი არეულობა. სოზარ სუბარმაც კი ვერ მოძებნა არგუმენტები მის გასამართლებლად.
მე, ისევე როგორც საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობამ, ხმა მივეცი განათლების რეფორმას, ლიბერალურ ეკონომიკას, საერო სახელმწიფოს, კანონის უზენაესობას, დანაშაულისადმი ნულოვან ტოლერანტობას. სწორედ ამის გარშემო უნდა მიმდინარეობდეს დიალოგი ყოველდღე, ყველა საზოგადოებრივ დონეზე და ყველანაირ, თუნდაც სულ მცირე საგანზე. თანაც ისე, რომ დიალოგის საგანი მისი წარმართვის დონე ერთმენთის შესაბამისი იყოს და იმ პრობლემისათვის არ ვითხოვდეთ პრეზიდენტის გადადგომას, რომლის გადასაწყვეტად უბნის რწმუნებულიც კმარა.
სწორედ მაშინ დაიძლევა ასიმეტრია. გვაქვს კი ამის საფუძველი? — რატომაც არა. განა ყველაფერი ასიმეტრიულია ჩვენ ირგვლივ. არის სიმეტრიის ნიმუშებიც: მაშინ როცა საპატრიარქო ”ფინანსური ამნისტიის” ინიციატივით გამოდის, ეკონომიკური განვითარების მინისტრი იერუსალიმში მიფრინავს სააღდგომო ცეცხლის ჩამოსატანად. დაუკვირდით, რა ლამაზად აწონასწორებს ეს ორი მოვლენა ერთმანეთს...

[ცნობისათვის: ილია მეორის ეპისტოლეები იწერება რუსულად და შემდეგ ითარგმნება]