წმინდანები, წმინდა ნაწილები, ხატთაყვანისცემა, ... პარამეტრები

[გლახა]

ძვირფასო მეგობრებო მე მინდა წარმოგიდგინოთ ნაწყვეტები ერთ-ერტი ისტორიული წიგნიდან.
ამ თემის მიზანი არ არის დაჭმა დაგლეჯვა, არამედ საუბარი და მსჯელობა.
გთხოვთ რომელთაც არ შეგიძლიათ ამ თემაში მოყოლა, ნაძალადევად ნუ დაპოსტავთ.
წინასწარ გმადლობთ.
წმიდა ნაწილების თაყვანისცემა

~რადგან მტვერი ხარ და მტვერს დაუბრუნდები~

პირველმოწამე სტეფანეს სიკვდილით ქრისტიანული ეკლესია შევიდა სასტიკი დევნების ხანგრძლივ პერიოდში. არ ყოფილა არც ერთი ეკლესია, რომლის მორწმუნეებსაც არ დაემოწმებინოთ წმიდა წერილის ჭეშმარიტება და ერთგულება იესო ქრისტესადმი ზოგიერთი თავისი წევრების მოწამეობრივი სიკვდილით.
მოწამეთა სახელები ხელმძღვანელი ძმების მიერ ადგილობრივი ეკლესიების სიებში შეიტანებოდა. ზოგიერთ ეკლესიებში ეს სიები იკითხებოდა ზიარების დროს, როგორც ქრისტეს მოძღვრების ერთგულების შეურყეველი მაგალითები.
ცნობილ დღეებში, უმთავრესად კი, წლისთავებზე, მორწმუნეები იკრიბებოდნენ მოწამეთა საფლავებთან, რათა მოესმინათ მათი მოწამეობრივი სიკვდილის თვითმხილველთა დამოწმება. იმ დროს აზრადაც კი არავის მოსდიოდა ლოცვით მიემართათ თემის მოკვდინებული წევრებისათვის და ეთხოვათ მათთვის შუამდგომლობა ღვთის წინაშე. მაშინდელი ქრისტიანების წარმოდგენაში მსგავსი ლოცვა შესაძოლოა გამოსულიყო მხოლოდ წარმართის ბაგეებიდან, რომელმაც არ იცოდა ჭეშმარიტება, ხოლო თაყვანისცემა ~მოწამეთა ნაწილებისათვის~ თითქმის ღვთისგმობას გაუტოლდებოდა.
მაგრამ მეოთხე საუკუნის ბოლოს ეკლესიაში იწყება სწორედ აი ამ ~ნაწილების~ თანდათანობითი თაყვანისცემის შესვლა. და გადასვლა ამ ნაწილების პატივისცემიდან მათ თაყვანისცემამდე მხოლოდ დროის საქმე იყო. ეს გადასვალ მით უფრო გასაგები გახდება თუ შევხედავთ ეკლესიის მაშინდელ სულიერ მდგომარეობას; ღვთის სიტყვის შედარებით დაბალ ცოდნას, შერყეულ ზნეობას, შესუსტებულ რწმენას უხილავისა, ~ხილულის~ თაყვანებასა და გაღმერთებასთან, ანუ ფეტიშიზმთან.
ანტონიუს ეგვიპტელი და ათანასე დიდი, მეოთხე საუკუნის ეკლესიის სვეტები, მკაცრად გმობდნენ ამ სახიფათო, წარმართულ მიმართულებას ეკლესიაში. იმისათვის რათა დაეცვათ უბირი ხალხი ასეთი ხიფათისაგან, მათ ბრძანეს ტაძრების კედლებში ჩაეტანებინათ იმ დროისათვის შემორჩენილი მოწამეთა ყველანაირი ნაწილები და არავითარ შემთხვევაში არ დაეშვათ მათი თაყვანისცემა.
თუმცაღა, ნიკეის მეორე კრებამ (787 წ) დაამტკიცა მოწამეთა ნაწილების თაყვანისცემა, წმიდა წერილისა და ეკლესიის მამათა საწინააღმდეგოდ, და იმ დროიდან ეს ნაწილების თაყვანისცემის ეს წარმართული კულტი დამკვიდრდა, როგორც აღმოსავლეთის ისე დასავლეთის ეკლესიებში, ამდიდრებდა რა იმათ ხაზინას, ვისაც ეს ნაწილები გააჩნდა.
მოგვიანებით, როდესაც ქრისტეს რწემნისათვის მოკვდინება შედარებით იშვიათი მოვლენა გახდა, მოწამეთა ნაწილები ნაწილდებოდა და იყიდებოდა დიდ ფულზე და არა მხოლოდ ეკლესიებისა და მონასტრებისათვის, არამედ კერძო პირებზეც. წმიდა ნაწილებით ვაჭრობამ ისეთ დახვეწილ ფორმებსა და მასშტაბებს მიაღწია, რომ მეოთხე ლატერანის კრებამ 1215 წელს, _ იმისათვის რათა შეეწყვიტა ეკლესიის ცდუნება, _ გამოიტანა დადგენილება, რომლის ძალითაც ახალი ნაწილების აღმოჩენა და ვაჭრობა მათით აღარ იყო ნებადართული, თუ არა თავად პაპის ნებართვით.
გავიხსენოთ, რომ აქაც რუსეთში ღვთისმსახურება (ევქარისტიის საიდუმლოებით) შეიძლება ჩატარედეს მხოლოდ ტაძარში წმიდა ნაწილების რომელიმე პატარა ნაწილის არსებობისას, რაც მოუცილებელი კუთვნილებაა ~ანტიმინსისა~ (ანტიმინსი _ წმ. ისიდორე პოლისიოტუს მიხედვით განასახიერებს იმ სახვევს, რომლითაც იყო შესუდრული იესო ქრისტეს ცხედარი საფლავში). მეშვიდე მსოფლიო კრების მიერ თავად ტაძრის არსებობაც კი არაკანონიკურობის საფრთხის ქვეშ დგებოდა, თუ იმ ტაძარში არ იყო ~ანტიმინსი~. ანტიმინსი, თავის მხრივ, ვერ იქნება ნაკურთხი, თუ მასში ჩაკერებული არ არის წმიდა ნაწილი.
საჭიროა თუ არა მოვიყვანოთ წმიდა წერილის ადგილები, რათა დავრწმუნდეთ წმიდა ნაწილების თაყვანისცემის უსაფუძვლობაში? ეს ეწინააღმდეგება არა მხოლოდ სულსა და ასოს წმიდა წერილისა, არამედ საერთოდ ჯანსაღ აზრსაც კი.აი რამდენიმე ადგილი წმიდა წერილიდან: 1პეტ.1,24; იოან.3,6; საქ.2,29031; რომ.7,18; 1კორ.1,29; 15,50; 2კორ.5,1,16; ებრ.13,7; იერემ.17,9.

[ალექსანდრე]

გლახა

ლოცვა გარდაცვლილებისათვის

~ადამიანებს ერთხელ უწერიათ სიკვდილი და მერე განკითხვა~ (ებრ.9:27)

გარდაცვლილთა სულებისათვის ლოცვის იდეა თავიდან ეკლესიაში მეეექვსე საუკუნეში გაჩნდა და უკვე მეშვიდე საუკუნეში მიიღო დოგმატის ფორმა. აზრი ასეთი ლოცვის შესახებ ღიად განცხადებული იქნა პაპი გრიგოლი დიდის პირით. მან მთელი წიგნი დაწერა ამის შესახებ, რომელიც შეიცავდა მიამიტურ ხანდახან კი სულელურ ამბებს, რომლებსაც საერთო არაფერი ჰქონდა არც წმიდა წეიოლთან და არც ქრისტიანობასთან.
დოგმატი ლოცვაზე გარდაცვლილთათვის პრაქტიკაში დაინერგა მხოლოდ პაპ იოანე XVIII-ს დროს, 978 წელს. ამ დოგმატთან დაკვაშირებული მკვდრების დღესასწაული (Fეტე დეს Mორტს), დადგინდა 1011 წელს. ხუთასი წლის შემდეგ, ტრიდენის კრებამ ეს წესი სავალდებულოდ გახადა დასავლეთის ყველა ეკლესიისათვის.
გარდაცვლილთათვის ლოცვის აღვლენა და შუამდგომლობა მათთვის ვითარდებოდა (Pურგატოირე)-ს ~განსაწმედელის~ მოძღვრებასთან ერთად. განსაწმედელში, დასავლეთის ეკლესიის მოძღვრების თანახმად, გამოუკლებლად ყველა სული ხვდება, რომლებიც თანდათანობით იწმიდებიან ღვთისაგან დადგენილი დროის განმავლობაში და ემზადებიან ცათა სასუფეველში შესასვლელად. ~განსაწმედელის~ არსებობაზე წმიდა წერილი არაფერს ამბობს. განსაწმედელი არ არის მოხსენიებული არც ძველ და არც ახალ აღთქმაში, არც მოციქულებთან და არც ეკლესიის მამებთან.პირველი ოთხი ასწლეულის ჭეშმრიტმა ქრისტიანებმა არ იცოდნენ ხსნის სხვა გზა, გარდა უფლის გზისა _ რწმენით გამართლებისა იესო ქრისტეს გამომსყიდველი მსხვერპლის მეშვეობით, რომელიც მან იტვირთა მთელი მსოფლიოს დანაშაულისათვის და ყველა დროში შემძლესათვის გადაერჩინა ~თითოეული, მასთან მისული~.

გარდაცვლილებზე ზრუნვისა და მათზე ფიქრის მიზეზს გვაძლევს რწმენა იმისა, რომ უფლის წინაშე სიკვდილის შემდეგ მათი სულები ცოცხლები არიან, რასაც ადასტურებს წმიდა წერილი: ''ღმერთი მკვდრებისა კი არ არის, არამედ ცოცხლებისა, რადგან ყველა ცოცხალია მისთვის [ლუკ. 20. 38]
იაკობ მოციქული გვასწავლის: ''ილოცეთ ერთურთის გამო'' [იაკ. 5. 16], ამიტომ სიყვარულის გამო მათთვის ჩვენც ვლოცულობთ. სიყვარული კი, როგორც პავლე მოციქული ამბობს, უსაზღვრო და მარადიულია [1კორ, 13.8].

წმიდა წერილში მრავალი მაგალითია იმისა, რომ ღვთის ეკლესია მიცვალებულთათვის ლოცულობდა.
ბარუქ წინასწარმეტყველი ლოცულობდა: უფალო, ნუ გაიხსენებ ჩვენი მამა-პაპის უსამართლობებს'' [ბარ. 3. 5]
მიცვალებულთათვის ლოცვის აუცილებლობა კიდევ უფრო ნათლადაა წარმოჩენილი მაკაბელთა წიგნში
''ბრძოლაში დაცემულთა აღდგომის იმედი რომ არ ჰქონოდა იუდას (მაკაბელს), ზედმეტად და ამაოდ მიიჩნევდა იგი მიცვალებულთათვის ლოცვას. იმედი ჰქონდა, რომ ღვთისმოსავობაში გარდაცვლილთ დიდებული საზღაური მოელის. წმიდაა და ღვთიური ასეთი ფიქრი. ამიტომაც მოიტანა მაკაბელმა მკვდართათვის გამოსასყიდი მსხვერპლი ცოდვათაგან მათ სალხინებლად'' [2 მაკ. 12. 44-45]
''გაუყავი შენი პური ღარიბ-ღატაკთ და მოსასხამი შიშველ-ტიტველთ, ყველაფერი, თუ რამ ზედმეტი გაქვს, გაეცი სამადლოდ და ნუ დაენანება შენს თვალს, მოწყალებას რომ გასცემ, მიმოაბნიე შენი პური მართალთა საფლავზე და ნურას გასცემ ცოდვილთათვის'' [ტობ. 4. 16-17]
''მისაცემლის მადლი მიაგე ყოველ ცოცხალსა, მაგრამ წყალობას მკვდარსაც ნუ მოაკლებ. ნუ დააკლდები მტირალთ და მგლოვიარეებთან ერთად იგლოვე'' [ზირ. 7. 33-34]

თუკი, ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა თქმით, შეიძლებოდა ''პურთა მიმობნევა მართალთა საფლავზე'' და მიცვალებულთა სახელზე მოწყალების გაცემა, ჩვენ მით უფრო გვმართებს მათი სულის საოხად ლოცვა. ამიტომ ჩვენც ვალდებულნი ვართ ვილოცოთ მათი სულებისთვის