საეკლესიო რეფორმა თუ დივერსია, XVII საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმა და მისი შედეგები პარამეტრები

[dzvelmartlmadidebeli]

ამ თემის გახსნა საჭიროდ ჩავთვალე იმ მიზეზის გამო, რომ მრავალ ჩემს თანამემამულეს წარმოადგენა არა აქვს ძველმართლმადიდებლობაზე და ხშირად მსჯელობს გასული საუკუნეების (ძირითადად XVII-XIX სს.) რუსულ, ოფიციალურ პოლემიკურ თხზულებებზე დაყრდნობით, რომლებიც უმეტესწილად არაობიექტური და ტენდენციურია.

მრავალს ასევე აინტერესებს თუ რა მიზეზებმა გამოიწვია საქართველოში ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის დაფუძნება და რა კავშირშია დღევანდელი ქართული ეკლესია XVII საუკუნის რუსულ რეფორმასთან.

შევეცდები ყველა დაინტერესებულ ადამიანს მივაწოდო ის ობიექტური ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია როგორც მე-17 საუკუნის რუსული ეკლესიის რეფორმასთან, ასევე საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიასთან. მზად ვარ პასუხი გავცე შეკითხვებს და აგრეთვე, გამოვაქვეყნო ცნობილ რუს ისტორიკოსთა, ღვთისმეტყველთა და მკვლევართა შეხედულებები ამ პრობლემატიკასთან დაკავშირებით, რომელიც მოიცავს როგორც საწესჩვეულებო-ლიტურგიკულ მხარეს, ასევე სწავლა-მოძღვრებითსაც.

იმედი მაქვს, კორექტული იქნებით ამ თემასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვისას.

[dzvelmartlmadidebeli]

damiane80

სამართლიანობა მოითხოვს ითქვას, რომ იგივე წყაროს მტკიცებით ბერი არსები ამბობდა, რომ ათონის მთაზე ყოფნისას, მან ვერ მოისმინა ვერც ერთი სერიოზული არგუმენტი 3 თითიანი წყობის უპირატესობის დასადასტურებლად (ანუ ის უპირატესობას 2 თითიან წყობას ანიჭებდა), მიუხედავად ამისა, როგორც მახსოვს ბერი არსენი აქტიურად ჩაეწბა რეფორმაში და ახალი რედაქციის წიგნების ბეჭდვის პროცესის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო. ანუ მიუხედავად იმისა, რომ იგი 2 თითიანი წყობას ანიჭებდა უპირატესობას, ეკლესიის მიმართ მორჩილებით მიიღო და აღიარებდა 3 თითიოთ პირჯვრის წერის წესს, როგორც მართებულს.

ბერი არსენის (სუხანოვის) მაგალითი ჩვენ დაგვჭირდა იმის აღსანიშნად, რომ ის იყო აღმოსავლეთში, დავა ჰქონდა ბერძნებთან (მ. შ. პირჯვრისწერის თაობაზე) და დავალებული ჰქონდა ძველი წყაროების ჩამოტანა რეფორმისთვის. თვით არსენ სუხანოვი არ არის ის ავტორიტეტი, რომ მისი გადაწყვეტილება მხარში ამოდგომოდა რეფორმას, რაიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი გახდეს რეფორმის სასარგებლოდ. ამიტომაც, ნუ მიწყენთ, მაგრამ თქვენს მოწმობას, რომ ის დაეთანხმა სამი თითით პირჯვრის წერის მართებულობას და რეფორმას ამოუდგა მხარში, მე დუმილით ჩავუვლი (თუმცა, თუ რა უყო ნიკონმა არსენის მიერ ჩამოტანილ დოკუმენტებს და რა დოკუმენტები ჩამოიტანა არსენმა რეფორმისთვის საინტერესოა).

მაგალითად ბორის ბაშილოვი თავის წიგნში: "История русского масонства" ("რუსული მასონობის ისტორია") თავში - "Причины Раскола и его трагические результаты" ("განხეთქილების მიზეზები და მისი ტრაგიკული შედეგები") გვამცნობს, რომ მის მიერ აღმოსავლეთიდან (ცხადია, იგულისხმება მართლმადიდებლური აღმოსავლეთი) ჩამოტანილი 498 ბერძნული ხელნაწერიდან, მხოლოდ შვიდი თუ რვა ხელნაწერი თუ შეიძლებოდა გამომდგარიყო წყაროდ, საეკლესიო წიგნთა გასასწორებლად", რაც შეეხება დანარჩენ 491 თუ 490 წყაროს, როგორც სხვა წყაროებიდან ვიცით, ეხებოდა ფლორასა და ფაუნას, ცხოველთა სამყაროს, მრავალ სხვადასხვა თემას... საგულისხმოა, არა?!

აქ არის მითიტებული, თუ როგორ მიმართა კონსტანტინოპოლის პატრიარქს რუსეთის პატრიარქმა ნიკონმა და კონსტანტინეპოლის პატრიარქის პასუხი (წყაროს მითითებით)

12 июня 1654 г. патриарх Никон отправил патриарху К-польскому Паисию грамоту, состоявшую из 27 вопросов; 24-й вопрос был посвящен Д (იგულისხმება "დვოეპერსტიე"). Ответ на эту грамоту пришел в 1655 г.; патриарх Паисий, в частности, писал о маловажности такого обрядового аспекта, как перстосложение,- лишь бы это не вредило единству Церкви (тем не менее патриарх Паисий высказался в пользу троеперстия как древнего обычая; (см.:Макарий. История РЦ. Кн. С. 100-101).

მე დავადასტურე, რომ პაისი კონსტანტინოპოლელმა ნამდვილად ასეთი პასუხი მოწერა ნიკონს, რომელმაც ის არ გაითვალისწინა. რატომღაც ყურადღების მიღმა რჩება ის საინტერესო გარემოება, რომ პატრ. პაისი პატრ. ნიკონს ურჩევს არ შეეხოს ეკლესიის ძველ გადმოცემებს და არა მის მოწინააღმდეგეებს. მას განუმარტავს, რომ "ეკლესიის ერთობა მდგომარეობს სარწმუნოებრივ ერთობაში. პატრიარქი პაისი წერდა: "თუ ისე მოხდება, რომ რომელიმე ეკლესია განსხვავდება მეორე ეკლესიისგან გარკვეული წყობით ან წესით, რომელიც არაუმთავრესია და არაარსებითი სარწმუნოებისთვის, ან ისეთი ჩვეულებით, როგორიცაა მაგალითად, ლიტურგიის დაწყების დრო, ან საკითხი იმის შესახებ თუ რომელი თითებით უნდა აკურთხო მღვდელმა ერი და ა. შ. ეს არ უნდა გახდეს გაყოფის საბაბი, თუკი შენარჩუნდება ერთი და იგივე სარწმუნოება... არც ახლა უნდა ვიფიქროთ, რომ თითქოსდა ირყვნება ჩვენი მართლმადიდებლური სარწმუნოება, თუკი ვინმეს გააჩნია განსხვავებული, მაგრამ სარწმუნოებრივი თვალსაზრისით არაარსებითი ჩვეულებანი, მთავარია ერთობა გვქონდეს კათოლიკე ეკლესიასთან უმთავრეს საკითხებში"" (Протоиерей ИОАНН (Белевцев), профессор ЛДА, магистр богословия. Русский церковный раскол в XVII столетии. // Тысячелетие крещения Руси. Международная церковная научная конференция «Богословие и духовность». Москва 11-18 мая 1987 г. – М.: Издание Московской Патриархии, 1989. – Т.2. – с.191-194).

თვით პაისის პასუხებთან დაკავშირებით კი ვამბობდი, რომ ღირს მეთქი მისი ამ წერილის განხილვა, რადგან რამდენადაც მახსოვს (სამწუხაროდ, აჟამად მისი პასუხი ხელთ არ მაქვს), მიუხედავად ასეთი რჩევისა, როგორც კი ბერძნულ საეკლესიო ჩვეულებებზე ალაპარაკდება, ისეთივე პრინციპულობას იჩენს ამ "მეორეხარისხოვანი" წესების მიმართ, როგორსაც ნიკონი იჩენდა. ასე, რომ პაისის პასუხებზე შეიძლება ქართული ანდაზით ითქვას: "ფიცი მწამს ბოლო მაკვირვებს".

ალბათ უინტერესო არ იქნება ვინ მონაწილეობდა 1666-67 წლების კრებაზე, რომელმაც 3 თითიანი წყობის მაღტებულობა დაადასტურა:
В работе этого этапа Б. М. С. приняли участие 12 зарубежных архиереев:
Патриарх Паисий Александрийский,
Патриарх Макарий Антиохийский;
представители К-польского Патриарха - митрополиты Григорий Никейский, Косма Амасийский, Афанасий Иконийский, Филофей Трапезундский, Даниил Варнский и архиеп. Даниил Погонианский;
из Иерусалимского Патриархата и Палестины - архиеп. Синайской горы Анания и Паисий Лигарид;
из Грузии - митр. Епифаний;
из Сербии - еп. Иоаким (Дьякович);
из Малороссии - Черниговский еп. Лазарь (Баранович) и Мстиславский еп. Мефодий (местоблюститель Киевской митрополии).
ანუ კრებაზე წარმოდგენილი იყო ალექსანდრიის, ანქტიოქიის, კონსტანტინოპოლის, იერუსალიმის, პალესტინის (წმინდა სინას მთის),საქართველოს, სერბიის, მცირერუსეთის (მალოროსიის) უმაღლესი სასულიერო იერარქები.

აქედან დასკვნა არის ერთ-ერთი უეჭველი, რომ ან მთელი მსოფიოს მართლმადიდებელი ეკლესიები (მათი პატრიარქები) შეთქმულები იყვნენ რუსეთის ეკლესიის დასაღუპავად (ნუ იყოფინ), ან არადა ამ დროს მთელ მართლმადიდებლურ სამყაროში უკვე დამკვიდრებული, მირებული და მოწონებული იყო სამი თითით პირჯვრის წერის წესი როგორც დოგმატის შესაბამისი და მისაღები. მე პირადად ეს უკანასკნელი მგონია და სხვისი არ ვიცი

დიახ, ეს ძალიან საინტერესოა. ვინ იყვნენ 17-ე საუკუნის რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის რეფორმატორები?

დღეისთვის უეჭველად დამტკიცებულია, რომ 17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმებს სათავეში ჩაუყენეს და საეკლესიო წიგნების "შესწორება" მიანდეს აშკარა მწვალებლებს (კერძოდ, ლათინებს, იეზუიტებს და უნიატებს). ასევე, საკუთარი პატრიარქების მიერ პატივაყრილ და დამხობილ იერარქებს.

ამის შესახებ უტყუარი ცნობები მოჰყავთ ავტორიტეტულ მეცნიერებს და მკვლევართ. აქ შემეძლო თითოეულ მათგანზე დამედო გარკვეული ცნობა, მაგრამ ეს უსაშველოდ გაზრდიდა პოსტს, რის გამოც ამჯერად თავს ვიკავებ.
ამ ადამიანთა ვინაობას ცოტა მოგვიანებით მიმოვიხილავ.