საეკლესიო რეფორმა თუ დივერსია, XVII საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმა და მისი შედეგები პარამეტრები

[dzvelmartlmadidebeli]

ამ თემის გახსნა საჭიროდ ჩავთვალე იმ მიზეზის გამო, რომ მრავალ ჩემს თანამემამულეს წარმოადგენა არა აქვს ძველმართლმადიდებლობაზე და ხშირად მსჯელობს გასული საუკუნეების (ძირითადად XVII-XIX სს.) რუსულ, ოფიციალურ პოლემიკურ თხზულებებზე დაყრდნობით, რომლებიც უმეტესწილად არაობიექტური და ტენდენციურია.

მრავალს ასევე აინტერესებს თუ რა მიზეზებმა გამოიწვია საქართველოში ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის დაფუძნება და რა კავშირშია დღევანდელი ქართული ეკლესია XVII საუკუნის რუსულ რეფორმასთან.

შევეცდები ყველა დაინტერესებულ ადამიანს მივაწოდო ის ობიექტური ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია როგორც მე-17 საუკუნის რუსული ეკლესიის რეფორმასთან, ასევე საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიასთან. მზად ვარ პასუხი გავცე შეკითხვებს და აგრეთვე, გამოვაქვეყნო ცნობილ რუს ისტორიკოსთა, ღვთისმეტყველთა და მკვლევართა შეხედულებები ამ პრობლემატიკასთან დაკავშირებით, რომელიც მოიცავს როგორც საწესჩვეულებო-ლიტურგიკულ მხარეს, ასევე სწავლა-მოძღვრებითსაც.

იმედი მაქვს, კორექტული იქნებით ამ თემასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვისას.

[dzvelmartlmadidebeli]

damiane80

საქმეც ამაშია, შენ გაინტერესებს ვინიყო სქიზმის მოქმედი ნიკონის დროს, ამ საკითხზე მსჯელობ ნიკონთან მიმართებაში, მე კიო რამდენჯერმე გიპასუხე, რომ ნიკონის რეფორმა თანამდევი შედეგები წმინდა რუსული ფენომენია და საკითხში გასარკვევად მხოლოდ ამაზე მსჯელობა არ იქნება საკმარისი.

მე არც მიფიქრია, რომ მარტო ამ საკითხზე მსჯელობა საკმარისი იქნება მტყუან-მართლის გასარკვევად.

როგორც იცი მარტLმადიდებელი ეკლესიების დიდი ნაწილი (ათონის მტის ცათვლით) ნიკონის დროისათვის კარგი ხნის გადასული იყვნენ 3 თითიან პირჯვრის წერის წესზე (ეს იწყება როგორც მახსოვს მე-12-მე-13 საუკუნეებიდან) თუ უფრო ადრე არა, აქედან გამომდინარე, ცემტვის ნიკონისა და მისი დამქაშები ქმედებები კი არ არის საინტერესო იმდენად, არამედ ზოგადად, მსჯელობა იმაზე რამდენად მიუღებელია მართლმადიდებლური დოგმატიკისათვის 3 თითიანი წყობა პირჯვრის წერისა.

ზუსტად არავინ იცის როდის დამკვიდრდა სამი თითით პირჯვრისწერა აღმოსავლეთში... ისე, ფაქტია, რომ ათონზეც გამხდარა ეს საკითხი მძაფრი დაპირისპირების საბაბი (ბერძენ და სერბ ბერებს შორის. ეს იყო რეფორმამდე მცირე ხნით ადრე).

რაც შეეხება თვით თითების წყობის დოგმატიკის საკითხს, ცხადია, ამაზეც შეიძლება მსჯელობა, მაგრამ თუ სქიზმაზე ვმსჯელობთ, მაშინ ეს საკითხი დგება სულ სხვა კუთხით.

მაგალითისთვის, ნიკონის რეფორმა ასე ვთქვათ "გლადკად" რომ ჩატარებულიყო და დევნა და ხოცვა ჟლეტა არ მოყოლოდა შედეგად, დოგმატიკური თვალსაზრისით ეს შეცვლიდა თქვენს დამოკიდებულებას 3 თითით პირჯვრის წერის მიმართ?.

ნიკონის რეფორმა რომ მშვიდობიანად ჩატარებულიყო (რაც შეუძლებელი იყო მისი პოლიტიკური წანამძღვრების გამო) და ნიკონს ჯერ მოეწყო რაღაც "სამეცნიერო კონფერენციის" მსგავსი და გამოერკვია მასაც და აღმოსავლელ იერარქებსაც თითების რომელი წყობაა მისაღები და რომელი უარსაყოფი, ან მისაღებია თუ არა ორივე, ცხადია უფრო საინტერესო იქნებოდა. რაც არ ყოფილა იმაზე ვერ ვიმსჯელებთ. ის, რაც დღემდე მოიპოვა ისტორიულმა მეცნიერებამ, მის ხელთ არსებული შესაძლებლობების ფარგლებში, ვეჭვობ მიღწევადი ყოფილიყო 16-ე - 17-ე საუკუნეებში. ამიტომაც, თუ ვინმე მოიტანდა უეჭველ და დამამტკიცებელ საბუთს, რომ ასეთი პირჯვრისწერა არის მართლმადიდებლური და წმიდამამებისეული, ცხადია არც იმდროინდელ და არც შემდგომდროინდელ ძველმართლმადიდებელთ არაფერი ექნებოდათ სათქმელი, მაგრამ საქმეც იმაშია, რომ დღემდე ასეთი მოწმობები ვერავინ მოიტანა. არც ხატებზე (თუ არ ვიგულისხმებთ ახალ ხატმწერლობას), არც წმიდა მამათა თხზულებებში, არც ისტორიულ წყაროებში, არსად ჩანს, რომ ვინმეს რამენაირი განმარტება მოეცეს ამ თითებისა, მაშინ როდესაც, ორ თითზე არსებობს საეკლესიო დადგენილებები, მითითებები ისტორიულ წყაროებში და ანათემატიზმები (კურთხევანებიდან) მონოფიზიტთა წინააღმდეგ (ცნობილი: "ვინცა ვინ არა დასწერდეს ჯვარსა ვითარ ეგრე ქრისტეცა, შეჩუენება" - არს. იყალთ. "დოგმატიკონი"; ასმუხლიანი კრება (1551 წ. მოსკოვი) და სხვ.).

სამთითიანი წყობა, ისტორიული და მამებისეული მოწმობების მხრივ აშკარად ჩამოუვარდება ორ თითიან წყობას. მე არ მსურს ვინმეს გული ვატკინო და არ ვდავობ ნიშნისმოგებით, ჩემი მიზანია ის, რომ ჩემმა ხალხმა და ჩემმა თანამემამულეებმა აღიდგინონ ის, რაც ძველია და უეჭველად მართლმადიდებლურია. ეს არის და ეს.

სწორია თუ არა 3 თითით პირჯვრის წერის შემოღება მართლმადიდებლური თვალთახედვით ანუ ეწინააღმდეგება თუ არა იგი მართლმადიდებლურ დოგმატს და შეიძლებოდა თუ არა იგი ეს წესი დაქვემდებარებოდა ცვლილებას, თუ ეს უცველი დოგმატია.

თქვენ იცით ჩემი პასუხი ამ საკითზე, ამიტომ არ განვმეორდები. ვიტყვი მხოლოდ იმას, რომ როგორც მრავალ საღვთისმეტყველო საკითხზე, ამაზეც გაუთავებლად შეიძლება დავა. ასეთ შემთხვევაში რა კრიტერიუმები უნდა ამოქმედდეს, რომ ერთმა მხარემ დაარწმუნოს მეორე? ისევ და ისევ ისტორიული, კანონიკური და საღვთისმეტყველო წყაროები. ერთია იმის განმარტება, ვის როგორ ესმის ეს სამი თითი და მეორე, არსებობდა თუ არა იგი, წმიდა მამების პერიოდში და ცნობილია თუ არა რომელიმე წმიდა მამა, რომელიც ან სამი თითით იწერდა პირჯვარს ან განმარტავს ამგვარი პირჯვრისწერის წესს... ასეთი მოწმობა ჩვენ არ ვიცით.

მოდი წინ წავიდეთ და დავუშვათ, რომ ასეთი მოწმობა მოპოვებულ იქნა. ან საერთოდ დავუშვათ, რომ ძველმართლმადიდებლებისთვის ეკლესიური ერთობის მისაღწევად თითების წყობა სადღეისოდ არ წარმოადგენს გადამწყვეტ საკითხს. ვთქვათ მათ აამოქმედეს იკონომია და ა. შ. რა მოხდება ამით? ამით გადაწყდება (თუნდაც დროებით) თვით სამი თითის პრაქტიკაში შეწყნარების საკითხი, მაგრამ არა ის, თუ ვინ არის განხეთქილების მოქმედი.

როგორც იცით, ნიკონს არ უთქვამს თავისი თანამემამულეებისთვის, სამი თითიც სწორია და ორი თითიც და გადაიწერეთ პირჯვარი როგორც გინდათო (არ შეგვეშალოს ნიკონის განცხადებები საპატრიარქო ტახტის დატოვების შემდეგ, როდესაც ის ისევ ძველ წიგნებს დაუბრუნდა და აღიარა მათი სიწმინდე, თუმცა არ დაბრუნებია ძველ ეკლესიას), არამედ ირწმუნებოდა, რომ ორი თითით პირჯვრისწერა არისო ერესი. სწორედ ამის გამო უნდა შეცვლილიყო თითების წყობა. საინტერესოა ერთი ფაქტი, ძველმოწესეობის ბოლო ფორპოსტი, რომელიც მეფე ალექსიმ ვერ აიღო, იყო სოლოვეცის მონასტერი. ეს მონასტერი იმყოფებოდა 18 წლიან ალყაში. სოლოვეცის მონასტრის ბერებმა შეუთვალეს მეფეს დაეტოვებინა მათთვის ძველი წესები... რაც მიღებულ არ იქნა... 18 წლის შემდეგ, შიდა გამცემის წყალობით მონასტერი აიღეს, ხოლო ბერები საშინლად აწამეს და დახოცეს... აი, ასე იდგა მაშინ საკითხი, ბ-ნო დამიანე... ამიტომ, ძველმოწესეები არანაირად არ არიან განხეთქილების მოქმედნი. ისინი ყოველთვის იყვნენ ეკლესიაში, ქრისტეს ეკლესიაში, ქრისტეთან ერთობაში და არც არასოდეს გასულან მისგან...

მე მგონია ასე მსჯელობა უფრო სწორი იქნება და არა ის თუ ვინ მოაწყო განხეთქილება რუსეთში

ეს საკითხი ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რადგან დღემდე ძველმართლმადიდებლებს უწოდებენ სქიზმატიკოსებს, ხოლო სქიზმატიკოსები, ვიცით რომ არიან ეკლესიის ერთობის გარეთ. მათი ცხოვნება სათუოა. ამდენად, რატომ უნდა ავუქციოთ გვერდი ამ საკითხს? სამი თითით პირჯვრისწერა ამ საკითხთან არის პირდაპირ მიმართებაში...

ვინც დაარღვია მშვიდობა ეკლესიაში ის არის სქიზმატიკოსი, ხოლო მშვიდობა დაარღვიეს ნიკონმა და მეფე ალექსიმ, და არა ძველმოწესეებმა... ამიტომაც, სქიზმატიკოსები არიან ისინი. რაც შეეხება დანარჩენ ადგილობრივ ეკლესიებს, ისინი ამ რეფორმის მოწონებით, 1667 წლის კრების დადგენილებებისადმი თანხმობითა და სქიზმატურ-რეფორმატორულ ეკლესიასთან ევქარისტული ერთობის ძალით, არიან ასევე სქიზმატიკოსები.

ამ სიტყვებს მე არ ვწერ ვინმეს შეურაცხყოფის მიზნით. ეს არის ორი ურთიერთდაპირისპირებული ეკლესიიდან ერთ ერთის (ანუ ჩვენი) პოზიცია. ეს არის მცდელობა, ძალზედ მოკლედ იქნას განმარტებული განხეთქილების არსი.

აი, ასეთია ეს პრობლემა.

[sopo...]

მმმ (.. ძალიან სამწუხაროა ამ განხეთქილების არსებობა, თუმცა მე საფუძველი დიდად არ მესმის, მიუხედავად ყველა არგუმენტის მოსმენის.. ობიექტურად თუ შევხედავთ საკითხს ერთი თუ სამი თითი პირჯვრისწერაზე ცნობები წმინდანების მიერ გვხვდება,
და ისევე როგორც ორი თითით პირჯვრისწერის შემოღებისას ყველას სხვა ფორმა გამოცხადდა ერესად მწვალებლური შინაარსის გამო, ასევე მოხდა სამი თითით პირჯვრისწერის შემოღებისას..
ანუ ვერ ვხედავ ამ საკითხში მიზეზს განხეთქილების..

ვინც დაარღვია მშვიდობა ეკლესიაში ის არის სქიზმატიკოსი, ხოლო მშვიდობა დაარღვიეს ნიკონმა და მეფე ალექსიმ, და არა ძველმოწესეებმა...

არ ვამართლებ ნიკონის რეფორმებს, მაგრამ მშვიდობის დამრღვეველი მე როგორც ვხედავ არის ის ნაწილი ეკლესიის რომელიც არ დამორჩილდა მას, ანუ ძველმოწესეები, მხოლოდ ამას მოყვა ძალადობა და განხეთქილება.. დაუმორჩილებლობა ამ საკითხში ჩემთვის გაუგებარია..
ასეთ შემთხვევაში ალბათ ქრისტეს უნდა ვთხოვოთ დაგვანახოს სწორი გზა..არვიცი..