არის თუ არა მსახიობობა ცოდვა პარამეტრები

[zeppelin]

A-არის თუ არა მსახიობობა ცოდვა? ამ საკითხთან მიმართებაში, სასულიერო პირთა შორის აზრთა სხვადასხვაობა არსებობს. ამჯერად, თავის მოსაზრებას გვიზიარებს თბილისის სიონის, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესიის მოძღვარი, მამა დავითი (ლასურაშვილი).
_მამა დავით, რას გვეუბნებიან თეატრის შესახებ სჯულის კანონი და წმინდა მამები?
_შემიძლია რამდენიმე ციტატა მოვიყვანო სჯულის კანონიდან. Aაი, რა წერია მსოფლიო საეკლესიო კრების დადგენილებებში.
Mმე-6 მსოფლიო საეკლესიო კრების კანონი 51:
“წმიდა და მსოფლიო კრება გმობს სახუმარო სანახაობებს, სანადირო სანახავს და მგოსანთა როკვას. ხოლო თუ ვინმე დაარღვევს ამ კანონს, თუ სასულიერო პირი იქნება იგი, განიკვეთოს, ხოლო თუ ერისკაცი _ უზიარებელი იყოს.”
კართაგენის საეკლესიო კრება, კანონი 63: ” ხუმარათა ან მსახიობთა შესახებ, თუ ქრისტიანები გახდებიან ისინი, უნდა ვითხოვოთ ისიც, რომ თუ ვინმე მსახიობთა დასის წევრი გაქრისტიანებას მოისურვებს და თავდაპირველი ბიწისგან გათავისუფლება, არავინ აიძულოს ის, რომ დაუბრუნდეს თავის ძველ ხელობას”.
Aამ საკითხის შესახებ საეკლესიო კრების კანონები კიდევ არაერთია. რაც შეეხება ამ კრებებებამდე და კრების შემდეგ მოღვაწე მამებს, ისინი კიდევ უფრო ფართოდ საუბრობენ იმის თაობაზე, თუ საერთოდ, რა არის თეატრი.
Aაი, რას ამბობს, მეხუთე საუკუნის ერთ-ერთი წმინდა მამა, ნეტარი ავგუსტინე: “ერთი რამ კი ვუწყი, რომ პავლე მოციქული არ ქურდობდა, სახლებს არ ტეხდა, არც ავაზაკი ყოფილა, არც მსახიობი, არც მაჭანკალი, არამედ უცოდველად და პატიოსნად შრომობდა, რათა დაეკმაყოფილებინა ადამიანთა საყოფაცხოვრებო მოთხოვნილება.Aასე მუშაკობენ მჭედლები, მშენებლები, თერძები, მიწათმოქმედნი და მსგავსნი ამათნი”. Aანუ ქმედებათა ჩამონათვალში, რომლებსაც პავლე მოციქული არ აკეთებდა ე. ი. დასაგმობია, ერთი-ერთი მსახიობობაც არის.
ასევე, გავიხსენოთ, მე-19 საუკუნის, თითქმის ჩვენი თანამედროვე წმინდა მამის, ეგნატე ბრიანჩანინოვის სიტყვები: “ამჟამად ყველანი მთელი სულით გარყვნილებისკენ მიისწრაფიან, უწოდეს ამას “ცხოვრებით ტკბობა”, ქრისტიანობაში ყოფნა, მასთან დაბრუნება კაცობრიობისათვის შეუძლებელი შეიქმნა. ამისათვის აუცილებელია მთლიანად დატევება გარყვნილებისა, საკუთარი ნების დაქვემდებარება მკაცრი ქრისტიანული ზნეობისადმი. იგი კრძალავს არაოდენ სიძვას, არამედ ყველაფერს, რაც სულში ვნებებისადმი დამონებას გვინერგავს, _ ასეთია: თეატრი, ცეკვა, ბანქო და სხვა სატანური თამაშობანი. აგრეთვე წარმართული ლიტერატურა. Qქრისტიანობა ითხოვს ჩვენგან სრულ განდგომას დაცემული ბუნებისგან..”
ასევე მე-19 საუკუნის წმინდა მამა, თეოფანე დაყუდებული ბრძანებს: “გაიხსენეთ, რა ემართება სულს თეატრში და სპექტაკლის შემდეგ. თურქებს არა აქვთ თეატრი, ისინი თეატრს ოპიუმით ცვლიან. ოპიუმი და თეატრი ერთი და იგივეა (სულისთვის). თეატრი სრულიად არაქრისტიანული მოვლენაა და გონიერია კაცი, რომელიც იქ არ შედის. თეატრი ჩვენ დასავლეთიდან გადმოვიღეთ. დასავლეთით გვსჯიდა და კვლავაც დაგვსჯის უფალი. ჩვენ კი ეს ვერ გაგვიცნობიერებია”. Aაქვე, კვლავ თეოფანე დაყუდებული წერს: “თეატრები მთავრობის მიერ დაშვებულია მათთვის, რომელნიც ცხოვნებას არ ეძიებენ-რათა არ მიეცნენ უბოროტეს რამ მანკიერებას. ცხოვნების მოსურნეთათვის არის ეკლესია, სადაც არა წარმოსახვით, არამედ ჭეშმარიტად, უფალი, ანგელოზნი და წმინდანნი ურთიერთობენ ჩვენთან, ხოლო ფული, რომელიც თეატრში უნდა დახარჯო, უმჯობესია გაჭირვებულთ დაურიგო”.
წმინდა მამებს თეატრისა და სანახაოების მიმართ უარყოფითი დამიკიდებულება ჰქონდათ, რომლებიც წარმოსახვის ძალას ავითარებენ და მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ვნებებთან.. წმინდა იოანე ოქროპირი თეატრს ვნებების მასწავლებელს, ვნებების სამჭედლოს უწოდებდა.
_თუ უხამსი და ვნებების აღმძვრელი სცენები არ იქნება?
_Aაქ საუბარი არ არის იმაზე, რომ ეკლესია გმობს მხოლოდ ცუდ, უხამს ან რელიგიური თვალსაზრისით, მკრეხელურ როლებს და შეიწყნარებს მისაღებ როლებს, იქნება ეს შემეცნებითი ხასიათის თუ სხვა,Aარამედ ეკლესია თავად მსახიობობის პრინციპს უარყოფს. წმინდა მამები თეატრალურ დადგმებს სასარგებლოდ და საზიანოდ არ ყოფდნენ. ისინი გმობდნენ თვით მეთოდს ჭეშმარიტების იმიტირებისას, სინამდვილის გათამაშებას დაEეს სწავლება არ არის ახალი. თუ თეატრი მიუღებელია ეკლესიისთვის ე. ი. მიუღებელია ყველასთვის. სამყაროში არ არსებობს ეკლესიის წიაღში აღმოცენებული, მართლმადიდებლური თეატრი. ეკლესიის მიერ დაგმობილია მსახიობობა, როგორც ჭეშმარიტების იმიტირება და არა კარგი და ცუდი როლი.
_ასეთი მოსაზრების გათავისება იმ ადამიანთა მხრიდან, ვინც წლების მანძილზე ამ სფეროში მოღვაწეობს, საკმაოდ ძნელი იქნება. ამავე დროს, მსახიობობა პროფესიაა, რითაც ადამიანები ოჯახებს არჩენენ.
_ამ ადამიანებს ოდესმე, ვიღაცამ უნდა განუმარტოს, რომ რასაც ისინი აკეთებენ, ეკლესიისთვის მიუღებელია. ხოლო ამის შემდეგ როგორ გადაწყვეტილებას მიიღებენ, მათზეა დამოკიდებული. ადამიანს აქვს თავისუფალი ნება. თეატრი არსებობდა, არსებობს და ალბათ, იარსებებს. Uურწმუნო და მორწმუნე ადამიანებიც არსებობდნენ, არსებობენ და იარსებებენ.Uურწმუნო და მცირედმორწმუნე ადამიანები დადიან თეატრებში და სანახაობებზე, მორწმუნე ადამიანები კი მიდიან იქ, სადაც უფალი ეგულებათ, მიდიან ეკლესიაში და ღმრთის მცნებებს იმარხავენ (ასრულებენ).
_მაგრამ ზოგიერთი მსახიობი დღეს ეკლესიის წევრია..
_ერთი რამ უნდა ვიცოდეთ, თუკი მივედით ქრისტეს ეკლესიაში, ეკლესიის სწავლებას ჩვენ უნდა მოვერგოთ და არა პირიქით _ეკლესიის სწავლება მოვირგოთ ჩვენ. თუკი გვექნება მართლმადიდებლური ცნობიერება, უნდა დავიჯეროთ და მივიღოთ ეკლესიის სწავლება, რომელიც დამტკიცებული და დადგენილია და რომელსაც ვერცერთი ადამიანი ვერ შეცვლის, თუნდაც ის სასულიერო პირი იყოს. სამწუხაროდ, ხშირად ჩვენ ისეთ მდგომარეობაში ვიმყოფებით, რომელზეც წმინდა ეგნატე ბრიანჩანინოვი წერს, “რაოდენ გულსატკენი სანახავია ქრისტიანი, რომელმაც არ იცის, რა არის ქრისტიანობაო”.
_შეიძლება, მსახიობს მოძღვარმა ზიარებაზე უარი უთხრას?
_რასაკვირველია, არავის აქვს უფლება ეკლესიაში მოსულ, მონანულ ადამიანს, მათ შორის, მსახიობსაც, ვინმემ ზიარებაზე უარი უთხრას.. მას, უბრალოდ ეკლესია აფრთხილებს რომ ის, რასაც თავისი ცხოვრებით აკეთებს, არის ცოდვა და უნდა შეეცადოს, ნელ-ნელა შეიცვალოს პროფესია და ცხოვრების წესი. მართალია, ძალიან ძნელია მათი ამ მდგომარობიდან გამოსვლა, მაგრამ თუკი ადამიანს კარგად განუმარტავ, რატომ არის ეს ცოდვა, ის დაფიქრდება და შეეცდება ეკლესიის სწავლებისადმი დამორჩილებას.
_და თუ მსახიობობას არ მიატოვებს, მის ქრისტიანულ ცხოვრებას არ ექნება ფასი?
Q_რასაკვირველია, ადამიანი, რომელიც ეკლესიაშიც დადის და მსახიობობს კიდეც, ვერ იქნება ჭეშმარიტი ქრისტიანი. Qქრისტიანი უნდა იყოს ისეთი ადამიანი, როგორსაც წმინდა წერილში თავად მაცხოვარი და მოციქულები გვეუბნებიან.
Aაი, რას წერს თეატრის შესახებ ცნობილი ფრანგი რეჟისორი ჟან-ლუი ბარო წიგნში “ფიქრები თეატრზე”: “ უკანასკნელ წლებში ბევრს ლაპარაკობენ თეატრალურ ტყუილზე, სიცრუეზე. თითქოს აქტიორი ქმნის ილუზიას და ამიტომ მისი თამაში მოტყუებაა. თავის მხრივ, მოტყუებულიც ემორჩილება წარმოდგენას და მაშინაც კი, როცა იჯერებს იმას, რასაც უყურებს, მაინც ტყუილის ტყვეობაშია.Dსულ ერთია, აქტიორზე ვლაპარაკობთ თუ მაყურებელზე. Oორივე შემთხვევაში ყბადაღებული პარადოქსი ორი მატყუარას თანამონაწილეობის შედეგია.” იგივე ავტორის წიგნში ასევე ვკითხულობთ, “არსებობისთვის მუდმივი ბრძოლით გართული ადამიანი მიმართავდა ჯერ ცეკვას, შეძახილს, სიმღერას, შელოცვას, ბრძოლის იმიტაციას იმისათვის, რომ მის სხეულში გადასულიყო თავისი წინაპრებისა და მტრების ძლიერება.Eეს იყო არაჩვეულებრივი, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ჯადოქრული სანახაობა..
..სხეულის ველური მოძრაობები, შეძახილები,სიმღერები, როკვა, ნახატები, ნიღბები, ქანდაკებები, ჭრელი მოხატულობა, თავისებური ნელსაცხებლები, შელოცვა, დოლის ბაგა-ბუგისა და ტრიანგლების ბრახუნისა და ზანზალაკების ჟღარუნის მეშვეობით, გამხმარი გოგრისგან გაკეთებული ჩხარუნებისა და ერთმანეთს შეხლილი სხეულების ხმით, მდგომარეობა სიშმაგისა, ტრანსისა, შეშლილობისა _ყოველივე ამას არავითარი კავშირი არ ჰქონდა ლიტერატურასთან, დაკავშირებული იყო მხოლოდ ადამიანთან.
სწორედ მიბაძვასთან და გარდასახვასთან დაკავშირებულ ამ სანახაობებში უნდა ვეძებოთ თეატრის პირველწყარო”.…
ეს ადამიანი საკუთარ განცდას გულწრფელად წერს და არა იმ განზრახვით, რომ თეატრი მართლმადიდებლობის შუქზე ამხილოს.Eეს პიროვნება, რეჟისორი წლების მანძილზე წარმოებული დაკვირვების შედეგად მივიდა ასეთ დასკვნამდე. თუ სად აქვს თეატრს სათავე.
_რაც შეეხება სცენაზე წმინდანთა განსახიერებას, ამასთან დაკავშირებით რას გვეტყვით?
_თანამედროვე პერიოდში იმდენად გაკადნიერდნენ თეატრის სფეროში მოღვაწე ადამიანები, რომ სცენაზე წმინდანთა “გაცოცხლებაც” მოიწადინეს. Aაი რას წერს ასეთ საქციელზე ისევ ჟან-ლუი ბარო: “როგორც ცნობილია, “ლაზარეში” ობე, (რომელიც სპექტაკლის რეჟისორია) იესოს ალაპარაკებს.Mმე მგონია, მაყურებელი ვერ ეგუება თეატრში ქრისტეს. ჩვენც გვეშინია ამ როლისა. ჩვენ ვერ დავძლიეთ პიესის კულმინაციური სცენა, სადაც ლაზარე და იესო ერთმანეთს ესაუბრებიან. Aამგვარ ნაწარმოებებს იკაროსის ბედი ელით! ისინი იწაზე ეცემიან და იმსხვრევიან!”
საერთოდ, თეატრი მკრეხელობაა და მით უფრო, სცენაზე ან ფილმში წმინდანთა გათამაშება ხომ საშინელი მკრეხელობაა.
_ ეკლესიაში მოღვაწე ზოგიერთ სასულიერო პირს მიაჩნია, რომ თქვენ რასაც ბრძანებთ, ეს მხოლოდ ერთეული სასულიერო პირების მოსაზრებაა.
_თქვენს ჟურნალში, რამდენიმე თვის წინ გამოქვეყნდა ინტერვიუ, სადაც ერთ-ერთი სასულიერო პირი, სამწუხაროდ, აღნიშნავს, -მსახიობობა რომ ცოდვაა, ეს ერთეული სასულიერო პირების მოსაზრებააო.Mმე მოვიყვანე ციტატები სჯულის კანონიდან, მეტის მოყვანაც შეიძლება. ვფიქრობ, ამ სასულიერო პირმა, თქვენივე ჟურნალის ფურცლებიდან, ბოდიში უნდა მოიხადოს იმისთვის, რომ მან შეცდომაში შეიყვანა მკითხველი და არასწორად განმარტა პავლე მოციქულის, რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში დაწერილი სიტყვები. კერძოდ, სასულიერო პირის თქმით, მსახიობობის ნიჭიც ადამიანს უფლისგან აქვს ბოძებული, რაც ყველას არ შეუძლია.
მკრეხელობაა პავლე მოციქულის სიტყვების ამდაგვარი განმარტება. არ შეიძლება, მსახიობობა ამ სიტყვებით გავამართლოთ.. რასაკვირველია, რასაც სიკეთის ნიჭი ჰქვია, ღვთისგანაა. ყველა სიკეთე უფლისგან მოდის, მაგრამ ღმერთი ადამიანს ცოდვისკენ არასდროს მოუწოდებს.
ზოგიერთ ადამიანს ძალიან კარგად გამოსდის მრუშობის, მამათმავლობის, ქურდობის ცოდვა და ამ გზით ოჯახებსაც არჩენენ. Bბევრს ეს არ გამოსდის. Eე. ი. ღვთისგან აქვთ ბოძებული ამ უმძიმესი ცოდვების ჩადენის ნიჭი?!
ეკლესიაში სასულიერო პირები იმისთვის ვართ დადგენილი, რომ მრევლს ღვთის სიტყვა მივაწოდოთ და ამ დროს, უკვე გარკვეულ საკითხებთან დაკავშირებით, საკუთარი მოსაზრებების მიწოდება აბსოლუტურად საზიანოა მრევლისთვის.
საერთოდ, ეკლესიაში მოღვაწე პირების ნააზრევი მისაღებია მანამ, სანამ ის წმინდა წერილში, სჯულის კანონსა და წმინდა მამათა გადმოცემებში მოცემულ ნააზრევს შეესაბამება. თუ თანხვედრა არ იქნება და ვინმე მათგან განსხვავებულ მოსაზრებას დააფიქსირებს, მაშინ ის სასულიერო პირი, საკუთარ ნააზრევს თავად დააყენებს ეკლესიური ცნობიერების მიღმა, რომელიც მცდარი და ეკლესიის მრევლისთვის აბსოლუტურად მიუღებელი იქნება. ქრისტიანებს უნდა განემარტოთ ის, თუ რა არის ეკლესიის სწავლება.
Uუფრო მეტსაც გეტყვით, სჯულის კანონში ასეთი რამ წერია, რომ მომავალ სასულიერო პირს ანუ სამღვდელო კანდიდატს აღარ აქვს უფლება, მიიღოს ხელდასხმა ანუ გახდეს სასულიერო პირი, თუკი მან ცოლად შეირთო მსახიობი ქალი, თუნდაც ის ქალი ქალწული იყოს.
_დღეს ეს კანონი მოქმედებს?
_სჯულის კანონის არცერთი მუხლი გაუქმებული არ არის.
_დალოცეთ, მამაო, ჩვენი ქვეყანა.
_ღმერთმა დალოცოს და აკურთხოს მრავალჭირნახადი დაDამჯერადაც, ესოდენ შეჭირვებული ჩვენი ქვეყანა! თუკი ჩვენ, ამ ქვეყნის მოქალაქენი ღვთის სჯულსა და სწავლებას მივუბრუნდებით და არამხოლოდ გარეგნულად, შინაგანადაც ქრისტიანები ვიქნებით, უფალი წყალობას მოგვივლენს და უკეთეს მდგომარეობაში გადაგვიყვანს.
Aასევე, ღმერთმა დალოცოს და აკურთხოს ყველა ის ადამიანი, რომელიც დღეს მსახიობობს, მაგრამ სურს თავისი ცხოვრება ქრისტეს ეკლესიას დაუქვემდებაროს და მისი წმინდა სწავლების მორჩილი იყოს.
ეფემია წიკლაური

[dzvelmartlmadidebeli]

ქადაგება. ბ-ნო დამიანე, თქვენს პოსტში აქცენტირება გაკეთებულია რელიგიური შინაარსის ფილმებზე და მათ ზეგავლენაზე. მინდა გითხრათ, რომ ეს პირველისგან განსხვავებით, საკითხის მეორე მხარეა (პირველი თვით მსახიობობის ავკარგიანობაა). მხატვრული კინო და თეატრი ქადაგების, კონკრეტული იდეების გავრცელების ერთგვარი ფორმაა, რომელსაც გამომდინარე მსახიობის კარგი თამაშიდან, კარგი რეჟისურიდან, ოპერატორის დინამიური თუ რომანტიკული ხედვიდან და შესაფერისი მუსიკიდან, მრავალი ადამიანის სულის დაპყრობა შეუძლია. ასეთ ნაწარმოებებს ძალუძთ უდიდესი ემოციური დატვირთვა მიაღებინონ მაყურებელს. მაგრამ, სამსახიობო ქადაგების (მოდი ასე ვუწოდოთ კინოს და თეატრს) შინაარსი, რომელიც მეტად მოქმედებს ადამიანის ემოციებზე (ანუ მის მშვინვიერ სფეროზე) ბევრად არის დამოკიდებული იმაზე, თუ ვინ არის (ანუ რომელი აღმსარებლობისაა) მათი ავტორი.

გახსოვთ ალბათ ბაპტისტების მიერ გადაღებული ფილმი "იესო", რომელიც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში საპატრიარქოს ეგიდით ვრცელდებოდა. ან სხვა ფილმები, რომლებიც მაცხოვრის ამქვეყნიური ცხოვრების ამა თუ იმ მომენტს შეხებიან (თუნდაც, თქვენს მიერ ნახსენები მელ გიბსონის "ქრისტეს ვნებები", რომელიც სანახაობრივად საკმაოდ ძლიერ შთაბეჭდილებებს ტოვებს). ამგვარ ფილმებში, სამსახიობო ხელოვნებას რომ არ შევეხოთ, ყოველთვის შეიძლება მწვალებლური მომენტების გამოყოფა, რომელიც უკვე მავნეა მართლმადიდებელი ქრისტეანისთვის და ჭეშმარიტების საზიანოა (გავიხსენოთ, თუნდაც, ფილმები "დოგმა", "და ვინჩის კოდი", "ლეგიონი" და სხვა მრავალი).

პერსპექტივა. ამრიგად, ფაქტია - ფილმებიც ქადაგებენ და ამ მხარესთან ჩვენ ცოდვა-არცოდვის თვალსაზრისით მხოლოდ ნაქადაგევის მიხედვით შეგვიძლია ვიმსჯელოთ და გამომდინარე აქედან მოვიწონოთ ან არ მოვიწონოთ ფილმის შინაარსი. ამ მხრივ შეიძლება ერთგვარი პარალელი გავავლოთ მხატვრულ ლიტერატურასთან. ამ მიმართებით, მათ შორის არ არის განსხვავება.

მხატვრული ნაწარმოების გადმოცემის ფორმა (მნიშვნელობა არა აქვს სამსახიობო სანახაობაა ეს თუ ლიტერატურული ნაწარმოები), ყოველთვის დადებით (პოზიტიურ) პერსპექტივაში წყდება, განსხვავებით რელიგიური ხელოვნებისგან (მაგ. ხატწერა, წმიდა წერილის კანონიკური წიგნები, წმინდანთა ცხოვრება), რომელიც შებრუნებული პერსპექტივის ფორმას იყენებს ქადაგებისთვის. ეს არის არსებითი და მნიშვნელოვანი განსხვავება საერო და სასულიერო (ძირითადად, მართლმადიდებლური) ხელოვნებას შორის (მათთვის ვინც არ იცის რა არის შებრუნებული პერსპექტივა უბრალოდ და გლეხურად განვმარტავ: წარმოიდგინეთ სურათი (ვთქვათ პეიზაჟი), რომელსაც ჰორიზონტი, სიღრმე არა აქვს (დადებით პერსპექტივაში დახატული სურათისგან განსხვავებით), არამედ ყველა ობიექტი ერთ სიბრტყეზეა განლაგებული. უფრო ცხადად, შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ პატარა ბავშვის მიერ დახატული პეიზაჟი და დააკვირდეთ, როგორ ხატავენ ბავშვები ბუნებას, ან პორტრეტებს - პატარების ნახატები სწორედ შებრუნებულ, ერთსიბრტყოვან სივრცეშია გადმოცემული). ეს არის მართლმადიდებლური ხატწერის ერთ ერთი უძირითადესი განმასხვავებელი ნიშანი ლათინური, ფერწერული "ხატმწერლობისგან" და საერთოდ, მხატვრული აზროვნების საერო ფორმებისგან.

ასეა, მხატვრულ ლიტერატურაშიც. მხატვრული მოთხრობა ან რომანი გიპყრობს, სიღრმეში გითრევს, თითქოსდა რომანში დატრიალებული მოვლენების მომსწრე და მონაწილეც კი ხდები. საკუთარ თავს წარმოიდგენ იმ სიტუაციასა და ვითარებაში, სადაც მიმდინარეობს მოქმედება. მოკლედ, მთლიანად რომანის პერიპეტიებში ხარ ჩართული. მაგრამ, აბა ერთი წარმოიდგინეთ სახარება და ქრისტეს სახარებისეულად აღწერილი ცხოვრება. სახარების კითხვისას თუ წარმოგიდგენიათ თავი ქრისტეს ადგილას? ან იქნებ ოდესმე, სახარების კითხვისას, გაგჩენიათ აზრი, რომ თქვენ ხართ ღვთისმშობელი და მის მიერ წარმოთქმულ სიტყვებს თქვენ ეუბნებით მაცხოვარს; ან კიდევ პეტრე მოციქული ხართ და თქვენს წარმოსახვაში იმ როლებს განასახირებთ, სახარებაში რომ კითხულობთ? არა? არ გაგჩენიათ ასეთი აზრი? ცხადია! ის არც შეიძლება გაგიჩნდეთ, რადგან სახარების გადმოცემის ფორმაა ისეთი, ამგვარი ოცნებებისგან და წარმოსახვებისგან იცავს ადამიანს. ეს არის სწორედ შებრუნებული პერსპექტივა!

ასკეტიკა. ადამიანის სულიერი ზრდადობის, სულიერი განმტკიცების საქმეში, ქადაგების ფორმის მნიშვნელობა რომ გავიაზროთ, კიდევ უფრო შორს წავიდეთ და შევეხოთ ლოცვას. ანუ ლოცვის პროცესს. ასკეტური ღვთისმეტყველება ლოცვის დროს გვიკრძალავს წარმოსახვას, ანუ რაიმეს, ვთქვათ ჯვარცმის, ან ქრისტეს გარეგნობის, ან რომელიმე სახარებისეული სიუჟეტის, წარმოდგენას. ამგვარ ოცნებებს ადამიანი ხიბლში შეჰყავს და ჭეშმარიტ ლოცვას განაშორებს. აქ არ შემიძლია ამ თემის განვრცობა, ეს ფორუმის პოლემიკის ჩარჩოებში შეუძლებელია, მხოლოდ ერთს ვიტყვი, წარმოიდგინეთ, როგორი იქნება ადამიანის წარმოსახვა და რა შეემთხვევა მის სულს, როდესაც ის კითხულობს მხატვრულ ლიტერატურას და ოცნებებს ეძლევა. ამიტომ, ხომ არ ებრძოდა ეკლესია მხატვრულ ლიტერატურას? თუ არ ვცდები რუსეთში პირველი მხატვრული ნაწარმოები 17-ე საუკუნეში გამოჩნდა. საქართველოში საერო მოტივები სასულიერო ლიტერატურაში უფრო ადრეულ საუკუნეებში ჩნდება. მაგრამ ეს ზომიერი მომენტებია, აგიოგრაფიული ნაწარმოებები მაინც იცავენ იმ წესს, რომელიც ადამიანს წარმოსახვებისა და ოცნებებისგან იცავს, მაგრამ განა ასე ხდება მხატვრულ ნაწარმოებში? მხატვრული ფილმებსა და თეატრალურ წარმოდგენებში ამაზე უარესი ხდება. აქ მიდის პირდაპირი შეტევა ადამიანის წარმოსახვაზე, როდესაც ადამიანის გონებას პირდაპირი გაგებით იპყრობენ ამაო ოცნებები და ეს შეგრძნება მათ დიდი ხნის განმავლობაში დაჰყვება. თუკი მართლმადიდებელი მამები, ადამიანის სულისადმი მავნებლობის გამო ადამიანს უკრძალავენ ე. წ. წარმოსახვით ლოცვას, რამდენად საზიანო და მავნეა წარმოსახვების მთელი კასკადის ყურება, ოღონდ არა საკუთარ თავში, არამედ კინოეკრანზე? ამდენად ასკეტურ-რელიგიური მხარე კინოხელოვნებას არა თუ არ მისცემს დადებით შეფასებას, არამედ ადამიანის სულის უპირველეს დამანგრეველ ძალად, ეშმაკის მანქანებად ჩათვლის.


ზნეობა და კანონიკა. თქვენ ამბობთ, რომ არსებობენ მართლმადიდებლური ფილმებიც, მაგალითად "კუნძული" (Остров), რომელიც ადამიანზე განმასპეტაკებლად მოქმედებს. მე არ დაგიწყებთ დავას, რადგან, როგორც უკვე ვთქვი, როგორც გარკვეული იდეის მატარებელი, ფილმიც, წიგნის მსგავსად, შესაძლოა კაცს დადებითადაც მუხტავდეს. ეს მხატვრული კინემატოგრაფის იდეოლოგიური მხარეა, რომელზეც ორიოდ სიტყვით უკვე ვისაუბრეთ. მაგრამ, საკითხის არსი მარტო იმაში კი არ მდგომარეობს, რომ თეატრისადმი ეკლესიის სიმკაცრე განპირობებულია სცენური წარმოდგენების უზნეობითა და წარმართული შინაარსით. ეკლესია თეატრის მარტო წარმართულ შინაარსს როდი განიკითხავდა, არამედ თვით მსახიობობის პრინციპსაც. წმ. კვიპრიანე კართაგენელი ტრაქტატში "სანახაობათა შესახებ" წერდა: "რა უნდა ითქვას უსარგებლო კომიკურ ძალისხმევაზე, ტრაგიკული სიტყვის უდიდეს განცდებზე და კივილის ნერვულ დაძაბულობაზე? ეს ყველაფერი კერპებსაც რომ არ ეძღვნებოდეს, მაინც არ მართებს ქრისტეანს ამგვარ სანახაობაზე მისვლა და მისი ყურება; რადგან, ამაში პირდაპირი დანაშაულიც რომ არ იყოს, მაშინაც კი სრულიად არასაკადრისია მართლმორწმუნეთათვის ამგვარი ამაობის ყურება" (იხ. Киприан Карфагенский, св. Творения. М.: Паломник, 1999. С. 383).

სამსახიობო ხელოვნებას ეკლესია უძველესი დროიდანვე კრიტიკულად ეკიდებოდა. III და IV საუკუნის წმიდა მამები და საეკლესიო კრებები ერთმნიშვნელოვნად გმობდნენ ადამიანთა მიდრეკილებას თეატრისადმი და გასართობ სანახაობათა ცქერას. გვიანდელ კრებებს ადრინდელ კრებათა ეს დადგენილებები არ გაუუქმებია.
სხვათა შორის, მეექვსე მსოფლიო კრების 62-ე კანონი, უკრძალავს მამაკაცს დედაკაცის ტანისამოსის ჩაცმას, ხოლო დედაკაცს - მამაკაცისას (რაც არცთუ იშვიათია სამსახიობო როლებში), ასევე ნიღბების გამოყენებას: "ატიკური, ჯამბაზური, ან თამაშით გასართობი სამსახიობო ნიღაბი არავინ უნდა აიფაროს (სქოლიო: იგულისხმება სატირული, კომედიური და ტრაგიკული სამსახიობო ხელოვნება). ვინც ზემოთთქმულთაგან რომელიმე საქციელს ჩაიდენს... თუ სასულიერო პირი იყოს, მათ განკვეთას ვბრძანებთ, თუ ერისკაცი - უზიარებელ იყოს" (დიდი სჯულისკანონი. VI მსოფლიო კრების. 62-ე კანონი. "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი". 1987 წ. გვ. 332). კანონიკურ განწესებათა ცნობილი კომენტატორი მათე ბლასტარისი განმარტავს, რომ მოცემული განწესება "კრძალავს კომიკური ნიღბების აფარებას ვინმეს დასაცინად, ან ტრაგიკულისა თანაგრძნობისა და ტირილის აღსაძვრელად" (Властарь Матфей. Алфавитная синтагма. М., 1996. С. 208). ლაპარაკია საკუთარ თავზე ისეთი სახის მიღებისა, რომელიც მაყურებელში შესაბამის გრძნობებს გამოიწვევს. და თუკი დავფიქრდებით, შევნიშნავთ, რომ მსახიობისთვის, თვით გრიმი და როლთან შეფარდებული სახის მიმიკა ასევე ერთგვარი ნიღაბია - კომიკური იქნება ის, სატირული თუ ტრაგიკული.

VI მსოფლიო საეკლესიო კრების 51-ე კანონი ბრძანებს: "წმინდა და მსოფლიო კრება გმობს სახუმარო სანახაობას, სანადირო სანახავს და მგოსანთა როკვას". ავტორიტეტული კომენტატორი იოანე ზონარა განმარტავს: "სახარებისეული ცხოვრების სიმკაცრე ითხოვს, რათა მართლმორწმუნენი ცხოვრობდნენ წმინდანთა შესაბამისად და არა თავაშვებულად და გარყვნილად. ამიტომაც, ამ კანონით აკრძალულია ყოველივე, რასაც სულში შემოაქვს გაფანტულობა, აუძლურებს და არყევს მის სიმტკიცეს და იწვევს სიცილისა და ხარხარის მძლავრ აფეთქებას, როგორიცაა კომიკოსთა წარმოდგენები, რომლებიც ზოგჯერ ბაძავენ არაბებს, ზოგჯერ სომხებს, ზოგჯერ მონებს და კიდევ მრავალთ, ლოყაზე მირტყმით წარმოშობენ უჯერო სიცილს და უბრალო და უგულისხმო ადამიანები თითქმის თავდავიწყებამდე მიჰყავთ... იკრძალება აგრევთე სცენაზე ცეკვა". შემდეგ, მსახიობობასთან დაკავშირებით, ზონარას მოჰყავს მნიშვნელოვანი სიტყვები: "ხოლო სცენა არის პირმოთნეობა და თვალთმაქცობა, ამიტომაც ადამიანებს, რომლებიც პირმოთნეობენ და ხან მონებს თამაშობენ, ხან ბატონებს, ხან კიდევ მხედართმთავრებსა და მმართველებს, მსახიობებს უწოდებენ. ამრიგად, კანონი კრძალავს როგორც ამ კომიკოსთა წარმოდგენებს, ასევე სცენაზე ცეკვას" (Правила Святых Вселенских Соборов с толкованиями. М., 2000. С. 452).

მათე ბლასტარისი თითქმის იგივეს ბრძანებს: "კომიკოსებს კანონი იმათ უწოდებს, რომლებიც მავანის ხმებსა და ჩვევებს ბაძავენ და მაყურებელში თავშეუკავებელ სიცილს იწვევენ... ხოლო სცენა არის პირმოთნეობა და თვალთმაქცობა; ადამიანებს, რომლებიც პირმოთნეობენ და ხან მონებს თამაშობენ, ხან ბატონებს, ხან კიდევ მხედართმთავრებსა და მმართველებს, მსახიობებს უწოდებენ" (Властарь Матфей. Алфавитная синтагма. С. 266 – 267).

ამრიგად, ძველი საეკლესიო კანონები გმობენ ემოციებისა და გრძნობების გამოხატვის არტისტულ მეთოდს (ნათქვამია: კრება კრძალავს ნიღბებს "თანაგრძნობისა და ტირილის გამოსაწვევად"; განკიცხულნი არიან ისინი, "რომლებიც მავანის ხმებსა და ჩვევებს ბაძავენ და მაყურებელში თავშეუკავებელ სიცილს იწვევენ..."); გმობენ ასევე თვით სამსახიობო პრინციპს ხან ერთი როლი ითამაშო, ხან მეორე ("ხან მონა, ხან ბატონი..."); და ბოლოს თეატრალური სცენა იწოდება "პირმოთნეობად და თვალთმაქცობად".

მოსკოვის საპატრიარქოს მღვდელ-მსახიობი (ამგვარ კურიოზსაც მოვესწარით), ივანე ოხლობისტინი (იხ. ქვემოთ სურათები) თავისი სამსახიობო ხელოვნების შესახებ ერთ ერთ ინტერვიუში აცხადებდა: "ჩემს ცხოვრებში ეს ორი შემადგენელი ნაწილი განცალკევებულია ერთმანეთისგან. როდესაც მე ვარ ტაძარში, სულიერი მდგომარეობა მიპყრობს და მაიძულებს ვიმოქმედო კანონების შესაბამისად, ხოლო გადასაღებ მოედანზე ვცდილობ ვიაზროვნო და ვიმოქმედო როგორც კინემატოგრაფიის სახელმწიფო ინსტიტუტის კურსდამთავრებულმა" (Аргументы и Факты, № 47, 18.11.08). მაგრამ, ქრისტემ ბრძანა: "არავის ძალუძს ორი ბატონის მონობა: რადგან ან ერთს შეიყვარებს და მეორეს შეიძულებს, ან კიდევ ერთს შეითვისებს და მეორეს შეიზიზღებს. ვერ შესძლებთ ღმერთსაც ემონოთ და მამონასაც" (მათე 6:24). არჩევანის გარდაუვალობა ცხადია, როგორც მღვდლის, ასევე პროფესიონალი მსახიობისთვის. სცენარის შესწავლა, რეპეტიციები, გადაღებები, როლში შესვლა, მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებით გამოსვლა გადაღებულ ფილმთან დაკავშირებით - ეს ყოველივე აღვსებულია არა იმ სულით, რომელიც უნდა გააჩნდეს მართლმადიდებელ ქრისტეანს.

ილუზია. საქმე იმაშია, რომ ყოველგვარი სამსახიობო როლი არის სხვისი ცხოვრების გათამაშება, სხვისი სახის მიღება (აქედან ხომ არ მოდის სიტყვა "სახიობა"?), ფსიქოლოგიის აღქმა, ქცევის მანერები, პერსონაჟის პიროვნული თავისებურებები, იმ სახის შექმნა, რომელიც თვითონ მსახიობისთვის დამახასიათებელი არ არის და ამიტომაც, რეალური ცხოვრებიდან ილუზორულ ცხოვრებაში გადანაცვლებაა (თუ რომანის მწერალი მოქმედებს მხოლოდ თავისი წარმოსახვით და ეს ყოველივე წიგნის ფურცლებზე გადააქვს, მსახიობი მთელი თავისი არსით სხვა პერსონაჟად გარდაისახება და მთლიანად, ფსიქოლოგიურად ერწყმის როლს). მსახიობი არ არის გმირი, ის მხოლოდ ჩანს ასეთად, ის არც წმინდანია, არამედ თამაშობს წმინდანს და ამ გარდასახვაში არსებობს სულისთვის საზიანო საფრთხე, რომელიც ყოველი ადამიანში უბრალოებასა და სიწრფელეს არის მოწყურებული.

ადამიანი მოწოდებულია იმისკენ, რომ სულის განწმენდის გზით გათავისუფლდეს ყოველი ცოდვილი მიდრეკილებებისგან და თავის თავში გამოავლინოს ხატი ღმრთისა, მაშინ როდესაც, მსახიობი თამაშის დროს მოირგებს სხვა სულის ნიღაბს. ამას ემატება ისიც, რომ ნებისმიერი სპექტაკლი ან სათამაშო ფილმი არის მხატვრული გამონაგონი და მსახიობი აკეთებს ამ გამოგონილი პერსონაჟის, ან გმირის, ან კიდევ ბოროტმოქმედის იმიტაციას. ის ერწყმის ამ როლს, გადის სინამდვილიდან და ქმნის ერთგვარ სიცრუეს, უფრო ზუსტად ილუზიას, რომელსაც მაყურებელიც ეზიარება.

"შეხედე საკუთარ თავს, - ამბობდა წმ. იოანე ოქროპირი, - როგორი ხარ შენ ეკლესიიდან დაბრუნების შემდეგ და როგორი, - თეატრიდან გამოსვლისას; შეადარე ეს ორი დღე ერთმანეთს და არ დაგჭირდება ჩვენი განმარტება" (Иоанн Златоуст, свт. Полное собрание творений. Т. 4. Кн. 2. М.: «Златоуст», 1995. С. 857).