ამოსი 1:15, მეფეები თუ მელქომი? პარამეტრები

[Otherguy]

ახლახანს ვკითხულობდი მეცნიერულ ნაშრომს ანტიოქიური სკოლის მიდგომაზე და იქ გაკვრით გააკრიტიკეს თეოდორე("რომ ვერ გაიგო წესიერად"-ო) ამოსის 1:15-ის(და სოფონია 1:5-ის) განმარტებაზე... ჰოდა დავინტერესდი ამ მუხლის გამოკვლევით...

ანუ მეცნიერთა აზრით, იმ დროს ზოგი იყენებდა სეპტუაგინტას და ებრაული არ იცოდნენ კარგად. ამიტომ ვერ მიხვდნენ, რომ ერთი და იგივე სიტყვა შეიძლება წაკითხულ ყოფილიყო როგორც "მალქამ"(მათი მეფე) და "მელქომ"(წარმართული ღვთაება).

ფაქტიურად დღევანდელ ყველა თარგმანში წერია:

"ტყვედ ჩავარდება მათი მეფე დიდებულებთან ერთად, ამბობს უფალი." - ამოსი 1:15
"მათ, ვინც ბანებზე თაყვანს სცემენ ციურ ლაშქარს, ვინც თაყვანს სცემენ და უფალს იფიცავენ და თავიანთ მეფეს იფიცავენ" - სოფონია 1:15 [რა უცნაურია ეს ქართული თარგმანი ნუ აზრი ხომ გასაგებია.] http://www.orthodoxy.ge/tserili/biblia/sofonia/sofonia-1.htm

ჰოდა დამაინტერესა და გამოვიკვლიე.

სეპტუაგინტაში ნამდვილად "თავიანთი მეფეები" წერია.

მაგრამ წმინდა იერონიმეს ლათინური ვულგატა წერს:

"1:15 et ibit Melchom in captivitatem" - და არავინ იტყვის, რომ წმინდა იერონიმემ ებრაული არ იცოდა, რადგან მან ებრაულიდან თარგმნა ვულგატა.

სოფონიას 1:5-შიც ასეა: "et iurant in Melchom"

მაშ რატომ წერს წმინდა იერონიმე ასე?

იგივეა არამეულ ფეშიტაზეც. დოქტორი ლამსას თარგმანი აღიარებულია დღეს მეცნიერებში როგორც საუკეთესო თარგმანი არამეული(რომელ ენაზეც იესო საუბრობდა) ხელნაწერებიდან.

მას უწერია:

"And Malcom will go into captivity" - დიდი ასოთია, რაც სახელზე მიუთითებს...



ეხლა ვკითხულობდი ჟან კალვინის კომენტარს ამ მუხლზე და ამბობს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ "მეფეები" უფრო ლოგიკურად ჟღერს და მას მოსწონს, არ გვაქვს არანაირი ისტორიული მონაცემები მათი მეფის რეალურად ტყვედ ჩავარდნის შესახებ...



თუ იცით წმინდანთა კომენტარი ამოსის 1:15-ზე ან სოფონიას 1:5-ზე, საინტერესო იქნება მათი აზრის მოსმენა ამ საკითხზე.

[■გიორგი■]

ახლახანს ვკითხულობდი მეცნიერულ ნაშრომს ანტიოქიური სკოლის მიდგომაზე და იქ გაკვრით გააკრიტიკეს თეოდორე("რომ ვერ გაიგო წესიერად"-ო) ამოსის 1:15-ის(და სოფონია 1:5-ის) განმარტებაზე... ჰოდა დავინტერესდი ამ მუხლის გამოკვლევით...

ანუ მეცნიერთა აზრით, იმ დროს ზოგი იყენებდა სეპტუაგინტას და ებრაული არ იცოდნენ კარგად. ამიტომ ვერ მიხვდნენ, რომ ერთი და იგივე სიტყვა შეიძლება წაკითხულ ყოფილიყო როგორც "მალქამ"(მათი მეფე) და "მელქომ"(წარმართული ღვთაება).

ფაქტიურად დღევანდელ ყველა თარგმანში წერია:

"ტყვედ ჩავარდება მათი მეფე დიდებულებთან ერთად, ამბობს უფალი." - ამოსი 1:15
"მათ, ვინც ბანებზე თაყვანს სცემენ ციურ ლაშქარს, ვინც თაყვანს სცემენ და უფალს იფიცავენ და თავიანთ მეფეს იფიცავენ" - სოფონია 1:15 [



რა უცნაურია ეს ქართული თარგმანი

Otherguy

სოფონიას 1:5-ის ბოლო ნაწილში, ანუ რაც შენ გაინტერესებს, ებრაულ ხელნაწერში წერია: "მალქამს* იფიცებს" (וְהַנִּשְׁבָּעִים בְּמַלְכָּם) და ყველა ის თარგმანი რომელიც სახელს "მალქამს" სხვა სიტყვით ცვლის, არ მისდევს ებრაულ ხელნაწერს და შესაბამისად არაზუსტია. სხვათაშორის ბიბლიის ქართულ თარგმანებს შორის, მხოლოდ ერთი ბიბლიის თარგმანი გადმოსცემს ამ მუხლს ზუსტად ისე, როგორც ეს ებრაულ, არამეულ, ლათინურ და სირიულ ხელნაწერებშია.

ლათინურ ვულგატაში იერონიმემ ზუსტად თარგნა ებრაული ტექსტი (და არ შეშლია), როცა "მალქამი" დაწერა თავის ლათინურ თარგმანში. ლათინური ვულგატის მსგავსად, სირიული ფეშიტაც ზუსტად გადმოსცემს ებრაულ ხელნაწერში ჩაწერილ სახელს "მალქამს" (ბე-მალ-ქუმ). რაც შეეხება სეპტუაგინტას: მეცნიერები სეპტუაგინტას (LXX-სს) თავისუფალ თარგმანთა სიას მიაკუთვნებენ და ამიტომ არცაა გასაკვირი რომ სეპტუაგინტაში სახელი მალქამი არაა სიტყვასიტყვით გადმოტანილი, არამედ შეცვლილია სიტყვებით: "მათი მეფეებით". მიზეზი ის გახლავთ რომ სეპტუაგინტის მთარგმნელებმა სახელი მალქამის მნიშვნელობა დაწერეს თავიანთ თარგმანში და არა თვითონ სახელი. სინამდვილეში სახელი "მალქამი" ნიშნავს "მათი მეფეები".
აქვე არ უნდა დაგავიწყდეს რომ სეპტუაგინტა(ც) ერთერთი თარგმნთაგანია, ისევე როგორც რუსული, გერმანული, ქართული, სომხური, ლათინური და ასე შემდეგ და არ წარმოადგენს თარგმანის წყაროს, ანუ ებრაულ ხელნაწერს. ყველას უნდა ახსოვდეს, რომ უპირატესობა თარგმანს კი არა, იმ ტექსტს ენიჭება, საიდანაც ეს ან ის თარგმანია შესრულებული, ანუ ებრაულს.

____________

* - დამატებითი ინფორმაცია:

"მალქამი" (იგივე მოლქომი, მოლექი, მელქონი (იხ. ძვ.ქართ.თარგ-ში) იყო ცრუ ღვთაება. ამონეველთა მთავარი ღვთაება (კერპი, ღმერთი).
მაგალითად ნახე: მეორე მეფეების 12:30: "და თჳთ მოჰჴადა მეფესა მათსა მელქონს გჳრგჳნი თავსა მისსა. და იყო იგი სასწორითა ერთი ქანქარი ოქრო და ანთრაკი, დაიდგა იგი დავით თავსა თჳსსა და ნატყუენავი გამოიღო ფრიად".

მცხეთური ხელნაწერში აგრეთვე იხილე მუხლები:
1ნეშტ. 20:2; იერემ. 49:1,3;
3მეფ. 11:5, და 7-ი, რომელშიც პირდაპირ წერია: "მოლოქ კერპსა მას ძეთა ამონისთასა". აქვე არ დაგავიწყდეს საქმეების 7:43 რომ წაიკითხო.

დასკვნა:
მთარგმნელს წმინდა წერილის წვდომა თუ არ აქვს, არ ეცოდინება, როდის გადმოიტანოს თავის თარგმანში ამონეველთა ღვთაების სახელი "მალქამად" და როდის გადმოიტანოს გამოთქმად "მათი მეფეები".