ადამიანის სული პარამეტრები

[puskuu]

გაგონილი მაქსვს რომ ადამიანის სული 7გრამიაო, და თქვენ რას იტყოდით ან ამდაგვარი ხომ არაფერი გსმენიათ?

[აბდალა]

ა.კ. შეიძლება ასეცაა, მაგრამ ერთი შეხედვით თქვენს მიერ ჩამოთვლილი სულის თვისებები განსხვავდება ჩვენი გამოცდილებისგან. ჩვენ არ გვახსოვს, რომ ამ ცხოვრების დაწყებამდე ვარსებობდით. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, სადაა იმის მტკიცებულება, რომ ცნობიერება არ ნადგურდება? და ასევე, ჩვენი ცნობიერება სულაც არაა ატომარული, იგი, როგორც მინიმუმ, მთელს სხეულზე ვრცელდება.

გ.მ. დიახ, ადამიანთა უმეტესობას არ ახსოვს თავისი წინა ცხოვრება, მაგრამ მეხსიერება მხოლოდ ერთ-ერთი თვისებაა ცნობიერებისა და არა მისი სინონიმი. წინააღმდეგ შემთხვევაში ნებისმიერ კომპიუტერს ცოცხლად ჩავთვლიდით. სიზმარშიც არ გვახსოვს, თუ რა გადაგვხვდა თავს დღის განმავლობაში, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ჩვენი ცნობიერება ყოველ ღამე ნადგურდება. ჩვენ ასევე არ გვახსოვს, რა გადაგვხვდა ადრეულ ბავშვობაში, ნუთუ ეს იმას ნიშნავს, რომ ბავშვობა არ გვქონია? თუ ვილაპარაკებთ ცნობიერების გაუნადგურებლობის თვისებაზე, მაშინ იგი ჩვენი თვითაღქმის მუდმივობაში უნდა ვეძებოთ. შეგვიძLია ნათლად დავინახოთ, რომ ადამიანური "მე" მუდმივია. ყველაფერი, რასთანაც საკუთარ თავს ვაიგივებთ, - ჩვენი სხეული, ჭკუა, გარემოცვა, - განუწყვეტლივ იცვლება. ჩვენი "მე" რომ მათთან ერთად იცვლებოდეს, ცვლილებებს ვერ შევამჩნევდით და მითუმეტეს აღარ აღვიქვამდით ამ ყველაფერს ასე ტრაგიკულად. იმისათვის, რომ რაიმეს მოძრაობა შევამჩნიოთ, თავად უძრავნი უნდა ვიყოთ - თვითმფრინავში ყოფნისას ვერ ვგრძნობთ თვითმფრინავის მოძრაობას. ადამიანის სხეული და მისი ჭკუა განუწყვეტლივ იცვლება: ჩვენ ვიყავით ახალშობილი, შემდეგ ბავშვი, მოზარდი, ახალგაზრდა, მოწიფული ადამიანი. მაგრამ არსებობს ათვლის ურყევი წერტილი, საიდანაც ამ ყველა ცვლილებას ვაკვირდებით. რაღაც სასწაულით ჩვენი "მე" მთელი ამ ცვლილებების განმავლობაში უცვლელი რჩება. რა განაპირობებს ჩვენი თვითაღქმის უწყვეტ მუდმივობას? ამ მუდმივობას რაღაც საფუძველი უნდა ჰქონდეს რეალობაში.

მეცნიერების განვითარება მხოლოდ და მხოლოდ ადასტურებს მატერიის ცვალებად ბუნებას. თანამედროვე მედიცინამ დაადგინა, რომ დაახლოებით შვიდ წელიწადში ჩვენი სხეული მთლიანად იცვლება მოლეკულურ დონეზე. ანუ ყოველ შვდ წელიწადში ჩვენ სრულიად განსხვავებულ სხეულს ვღებულობთ, ჩვენი "მე" უცვლელი რჩება. აღიარებს რა მატერიის ცვალებად ბუნებას, ვინმე შეიძლება შეგვეწინააღმდეგოს, რომ ჩვენი "მე"-ს სტაბილურობა განპირობებულია იმ სტრუქტურის სტაბილურობით, მაგალითად ტვინის, რომელშიც ჩადებულია სტრუქტურული თვითწარმოქმნის მექანიზმები. აი, რას წერს ამის შესახებ როჯერ პენროუზი, ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, რომელიც სხვა ყველაფერთან ერთად ცნობიერები შესწავლითაცაა დაკავებული: "იმ მატერიის უმეტესი ნაწილი, რომლისგანაც ჩვენი სხეული და ტვინი შედგება, გამუდმებით განიცდის განახლებას - უცვლელი რჩება მხოლოდ მათი მოდელები. უფრო მეტიც, თვითონ მატერია, თუკი ლოგიკურად ვიმსჯელებთ, წარმავალი ბუნებისაა, რადგანაც შესაძლებელია მისი ერთი ფორმიდან მეორეში გარდაქმნა. ... ამგვარად, მატერია არის რაღაც განუსაზღვრელი და არამუდმივი, ამიტომ სავსებით გონივრულია ივარაუდოთ, რომ ადამიანური "მე"-ს მუდმივობა, შესაძლოა უფრო მეტადაა დაკავშირებული მოდელების შენარჩუნებასთან, არათუ მატერიის რეალური ნაწილაკების. " მაგრამ მოდელების მუდმივობა, რომელზეც საუბრობს პენროუზი, ასევე რაღაცაზე უნდა იყოს დაფუძნებული, უნდა ჰქონდეს რაიმე მიზეზი ან სუბსტრატი. ამ თვისების მიწერა თავისი ბუნებით ცვალებად მატერიაზე, როგორც მინიმუმ არალოგიკურია. ეს ერთ-ერთი არგუმენტია სულის არსებობისა, რომელსაც ის თვისებები გააჩნია, რაც ცვალებად მატერიას არა აქვს.

და კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტი: ალბათ შეამჩნევდით, რომ ადამიანი ვერ გრძნობს სიკვდილის რეალურობას. არ არსებობს ჩვენი ცნობიერებისთვის რაიმე უფრო უცხო, ვიდრე თავად ის ფიქრი, რომ მე ოდესმე მოვკვდები, არსებობას შევწყვეტ. არავის არ უნდა სიკვდილი. უფრო მეტიც - არავის არ სჯერა, რომ მოკვდება. დიახ, თეორიულად ჩვენ ვუშვებთ ამ შესაძლებლობას, ნებისმიერი ადამიანი ისწრაფვის მუდმივობისკენ, მარადიულობისკენ, უცვლელობისკენ - და მთელი ძალებით უარყოფს სიკვდილს. რა უდევს საფუძვლად ამ ჯიუტ მისწრაფებას? რომც არ მოგვწონდეს რაიმე რეალობაში, ვჯანყდებოდეთ ამის წინააღმდეგ და მოვითხოვდეთ ცვლილებებს, ქვეცნობიერად ჩვენ მაინც გვაქვს იმის იმედი, რომ ამ უკეთესობისკენ შეცვლილ რეალობაში ჩვენს მიერ ნანატრი მუდმივობა იქნება. ნებისმიერ ცვლილებას, იქნება ეს ჩვენს სხეულთან დაკავშირებული თუ გარესამყაროსთან, წონასწორობიდან გამოჰყავს ადამიანი და ეგზისტენციალური კრიზისის მდგომარეობაში აგდებს მას. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, არაფრით განპირობებულ მუდმივობისკენ სწრაფვას ძალიან ღრმა ფესვები აქვს ჩვენს ფსიქიკაში. ამის თვალნათლივი მაგალითია ასაკობრივი კრიზისები, რომლებსაც ყოველი ადამიანი გადის ცხოვრების განმავლობაში. ვბავშვი, რომელიც მოზარდი ხდება, ძალიან ძლიერ კრიზისს განიცდის; მოზარდი, რომელიც ყმაწვილი ხდება, რთულ პერიოდს გადის თავის ცხოვრებაში; ზრდასრულ ადამიანსაც არანაკლებ მკაცრი კრიზისი ელის, ე.წ. ცხოვრების შუა პერიოდის კრიზისი - კრიზისი იმ გარდაუვალი ცვლილებების მოლოდინისა, რომელსაც სიბერე იწვევს. და რა თქმა უნდა ყველაზე სერიოზული კრიზისი ყოველი ადამიანის ცხოვრებაში - ესაა სიკვდილი, რომელიც უმოწყალოდ გვაიძულებს, რომ კიდევ ერთხელ შევიცვალოთ ჩვენი წარმოდგენები საკუთარი თავის შესახებ. ასაკობრივი კრიზისების მიზეზი - შინაგანი უთანხმოებაა, ორი რეალობის შეუსაბამობა: გარეგნული რეალობის ცვალებადობისა და ჩვენი შინაგანი "მე"-ს უცვლელი რეალობისა. ცვალებადობა რომ ცნობიერების ბუნება ყოფილიყო, სიკვდილი ან სიბერე აღარ აღიქმებოდა ჩვენს მიერ სუბიექტურად როგორც ანომალია ან სასტიკი უსამართლობა.