ტრადიციები პარამეტრები

[marine]

"ქართველთა გადარჩენაში დიდი როლი ითამაშა საქორწინო ტრადიციებმაც. ქართვეული მხოლოდ თავისიანზე ქორწინდებოდა.

ეს თავისიანი კი მისთვის მართლმადიდებელი იყო. ეთნიკურ წარმომავლობას მნიშვნელობა არ ჰქონდა.

მთავარი ის იყო, რომ მართლმადიდებლობამიღებული არაქართველი უკვე ქართველად ითვლებოდა და მათი ამ გზით ქართულ ეთნიკურ ორგანიზმში შემოყვანაც ადვილდებოდა.

საყურადღებოა, რომ ქართველობაზე დაქორწინების ტრადიციას ინახავენ თურქეთსა და ირანში მცხოვრები ქართველები, რაც არსებითად მათი უცხო ეთნიკურ გარემოში ეთნიკურობის შენარჩუნების გარანტიაა"


/საქართველოს ისტორიის პალიტრა, "ქართველი ხალხის ეთნიკური ისტორია", გვ. 122/

[marine]

"აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში, კერძოდ ხევსურეთში, იარაღთან ვაჟის პირველი შეხება ძალიან ადრე, ჩვილობის პერიოდში ხდებოდა, როდესაც იარაღის მიმართ ლტოლვა ქვეცნობიერის დონეზე ფიქსირდებოდა. ამ საინტერესო ტრადიციას ხევსურები "დაჩვენებას", "ვაჟის იარაღში ჩასმას" ეძახდნენ და სრულდებოდა მაშინ, როდესაც ვაჟი ერთი წლის გახდებოდა. მშობლები იატაკზე ფარდაგს გაშლიდნენ, გარშემო დააწყობდნენ თოფს, ხანჯალს, ხმალს, პურს, ყველსა და ფანდურს. შემდეგ მოიყვანდნენ ვაჟს და შუაში ჩასვავდნენ. ბავშვი პირველად რომელ ნივთსაც წაატანდა ხელს, ის იქნებოდა მისი ცხოვრების თანამდევი და განმსაზღვრელი. ასე, მაგალითად, თუ ვაჟი ხმალს ან ხანჯალს მოკიდებდა ხელს ამას აღიქვამენ ნიშნად, რომ იგი შინაური მტრის მედგრად დამხვდური, მოჩხუბარი, გულადი იქნება და მტერი ვერ დაჩაგრავს, თუ თოფს შეავლებს ხელს, ამ შემთხვევაში იგი კარგი მონადირე და ამავე დროს "ურჯულოს" მხოცველი (ქისტების მხოცველი) გამოვაო. ბუნებრივია, ფანდურთან შეხების შემთხვევაში ვაჟის მომავალს სიმღერასა და მხიარულ განწყობას უკავშირებდნენ, "თავის სიცოცხლეში მაუწყენი და მეშაირე და მოთამაშე იქნებაო". თუ ბაშვი პირველად პურს დასწვდებოდა, ჩათვლიდნენ, რომ იგი ძალიან მდიდარი, საშური მასპინძელი და სტურმის მოყვარული გამოვაო, "კარგი მომუშავე და შრომაში დაუღალავი იქნებაო". თუ ვაჟი ყველისკენ გაიწევდა, ამ შემთხვევაში მას ბევრი ძროხა და შესაბამისად ერბო-ყველი ექნებაო. თუმცა საამაყოდ მხოლოდ მისი იარაღისკენ სწრაფვა ითვლებოდა. "ერთმანეთს ეკითხებიან "რა აიღ ყმაწვილმ". სასახელო და სასიამოვნოა მშობლებისა და ყმაწვილმა იარაღი აირჩია, რადგან "მაშუღლარი იქნები", აქებს ყველა".
მსგავსი ტრადიცია დასტურდება გოგონების შემთხვევაშიც. თუმცა მისი არჩევანის ობიექტივი განსხვავდება. მათ საქსოვ-საკერავ, ტალავას (ხევსურულ ტანსაცმელს), სავარცხელს, სართავ-საჩეჩს, პურ-სატანს (პური და ყველი) ულაგებენ გარშემო. გოგონას არჩევანი ნებისმიერ შემთხვევაში ოჯახსა და მის მატერიალურ დოვლათს უკავშირდებოდა"

/საქართველოს ისტორიის პალიტრა, "შუა საუკუნეების ქართული ხალხური კულტურა", გვ. 434/