საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენა, დეტალები პარამეტრები

[Lenus]

-------------

[afxazi]

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია, საკათალიკოზო საბჭო განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებდა სომხურ გრიგორიანულ ეკლესიასთან ურთიერთობას. მართალია, დოგმატურ საკითხებზე უთანხმოება, რომელიც ეკლესიებს შორის VII საუკუნიდან არსებობდა, განხილვის საგანი აღარ იყო, მაგრამ გასათვალისწინებელი იყო ის ფაქტი, რომ 1917 წელს საქართველოში მოქმედი იყო 200-მდე სომხურ-გრიგორიანული ეკლესია, თბილისში იყო სომხური ეპარქიის საეპისკოპოსო, რომლის რეზიდენცია იყო ვანქის ეკლესია. იმხანად ეჩმიაძინის კათალიკოზი იყო თბილისელი სომეხი გევორქ V, მეტსახელად ტფილელი. საქართველოს ახლად აღდგენილ ავტოკეფალურ ეკლესიას ნორმალური ურთიერთობა უნდა დაემყარებინა ეჩმიაძინთან.

უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II-ის წერილი ყოველთა სომეხთა პატრიარქ-კათოლიკოს გევორქ V-სადმი არის ერთის მხრივ მაღალი დიპლომატიისა და მეორეს მხრივ მართლმადიდებელი პატრიარქის განსხვავებული კონფესიისადმი დამოკიდებულების ბრწყინვალე ნიმუში: "მიმოვიხილავ გარემოსა ჩემსა და თვალთა გონებისა ჩემისა შევაყენებ ღვთივმოშიშსა ერსა ზედა ჰაიკანისასა ძმური ნათესაობით ქართლოსიან-ჰაოსიანთა... მოგიკითხავ უწმიდესო მეუფევ, რათა წრფითა და ღვაწლითა ჩუენთა აღდგენილ იქმნას ერთობა, ჩუენდამი რწმუნებულთა ერთა. ერთობას ვიტყვი არა სარწმუნოებრივ-დოგმატურსა, არამედ მოქალაქეობრივ განმანათლებლობისა, რათა დაემყაროს ჩუენ შორის ძმობაი და ურთიერთს გულისხმავჰყოთ და რაითა სამშობლოსა შინა ჩუენისა დაამკვიდროს სასუფეველი ღმრთისაი". თავის მხრივ, არც სომხური ეკლესია დარჩენილა გულგრილი საქართველოს ეკლესიაში მომხდარი ცვლილებებისა. მიუხედავად იმისა, რომ სომხური ეკლესია რუსეთის ხელისუფლებასთან მჭიდროდ თანამშრომლობდა, რუსი ეგზარქოსების გულთბილი და სასურველი მასპინძელი იყო (მაგ. XIX საუკუნეში ეგზარქოსი პავლეს ჩანაწერებში მითითებულია, როგორი სიყვარულითა და გულთბილად მიიღო იგი სომეხთა კათოლიკოსმა და ძვირფასი საჩუქრებიც მიართვა - ს.ვ.), 1917 წლის 1 ოქტომბერს თბილისში მოვიდა ასეთი შინაარსის დეპეშა: "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ კირიონ II-ს. პირადად ჩემი და უძველესი სომხური სამოციქულო ეკლესიის სახელით გილოცავთ პატრიარქად არჩევას. უფლებამოსილნი არიან ეპისკოპოსები მხითარი და ხორენი დაესწრონ თქვენს საზეიმო ინტრონიზაციას. გევორქ V ყოველთა სომეხთა უმაღლესი პატრიარქ-კათოლიკოსი".

1922 წლის შემოდგომაზე თბილისში ჩამოვიდა ყოველთა სომეხთა პატრიარქ-კათოლიკოსი გევორქ V (სურენიანი), რომელმაც სიონის საპატრიარქო ტაძარში პატივი მიაგო უწმიდესი კათოლიკოსების კირიონ II-ს და ლეონიდის ხსოვნას. მიესალმა ქართველ საზოგადოებას. როგორც თანამედროვენი აღნიშნავენ, იგი ბრწყინვალედ საუბრობდა ქართულად (მას თავის დროზე უსწავლია თბილისის ნერსესის სემინარიაში) და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ამბროსი მიიწვია სომხეთში. საქართველოსა და სომხურ ეკლესიათა შორის ნორმალური ურთიერთობა დამყარდა.

საქართველოს მართლმაიდებელი ეკლესია, საკათალიკოზო საბჭო იმ დასკვნამდე მივიდნენ, რომ საქართველოში შექმნილი სპეციპიკური ვითარების გამო აუცილებელი იყო კონტაქტები რომის კათოლიკური ეკლესიის მეთაურთან. უწმიდესი კირიონ II რომის პაპისადმი გაგზავნილ წერილში აღნიშნავდა: "განგებამან ღმრთისამან არა უცხო ქმნა ეკლესიაი ჩუენი ჰრომისათვის დიდისა. პეტრე და ანდრია პირველწოდებულთა მათ მოწაფეთა ქრისტეისათა, რომელთა თესლი უბიწოდ განაბნიეს მართალსა სარწმუნოებისაი ორნატთა ჰრომთა ქართველთა გულისათა, ძმობითა თვისითა წინასწარ მოასწავეს სიყვარული და თვისობაი ორთა ამათ ეკლესიათაი"... უწმიდესი კირიონ II მოაგონებდა რომის პაპს, რომ საქართველოში მრავლად იყვნენ კათოლიკე მისიონერები, მცირედნი ქართველი კათოლიკენი, რომელნიც არასოდეს შევიწროვებული არ იქნებიან. ამავე დროს, წერილში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ერთგვარად ესარჩლებოდა ქართველ კათოლიკებს, რომელთაც რუსეთის იმპერიაში XIX საუკუნის 90-იანი წლებიდან სასტიკად დევნიდნენ და აიძულებდნენ გასომხებულიყვნენ იმ მიზეზით, რომ თითქოს ბუნებაში ქართველი კათოლიკენი არც არასოდეს ყოფილან, თუ ეს პროცესი გაგრძელდებოდა (ამის წინააღმდეგ აქტიურად იბრძოდნენ პეტრე ხარისჭირაშვილი, იოანე გვარამაძე, მიხეილ თამარაშვილი) მესხეთის ქართველობის ერთი ნაწილის გადაგვარებას არაფერი წინ აღარ უდგა. ამიტომ იყო, რომ უწმიდესი კირიონ II რომის პაპს მიმართავდა: "ვსასოებ, ვითარმედ უწმიდესობაი შენი არა უგულებელყოფს ქართველ კათოლიკეთა სარწმუნოებრივ-ეროვნულ ხასიათს".

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო ურთიერთობათა აქტიურობა შესუსტდა საბჭოური რეჟიმის პირობებში. როცა სასტიკად დევნიდნენ ქრისტიანულ სარწმუნოებას, ხურავდნენ ეკლესია-მონასტრებს, როცა მოუწოდებდნენ ყველას: "მეტი კლასიური გამჭრიახობა გამოიჩინეთ მტრებთან ბრძოლაში, ნიღაბი ახადეთ ეკლესიის მსახურთ, რომელნიც სოციალისტურ მეურნეობას ძირს უთხრიან დადაუყონებლივ გადაეცით ისინი ხელისუფლების ორგანოებს. მართლმადიდებელ ეკლესიებთან ევქარისტიული კავშირის საკიტხები კი არა, ქალაქში მოძრაობა ეკრძალებოდათ სასულიერო პირებს, მათ "ჩეკას" წევრები უთვალთვალებდნენ "სასულიერო პირს დღეს თავისუფლად მოგზაურობა არ შეუძლიათ საქართველოში"-აღნიშნულია საკათალიკოზო საბჭოს მოხსენებაში