ქართველ მეფეთა და დედოფალთა შემოქმედება პარამეტრები

[marine]

ფორუმელებო, აქ განვათავსოთ ჩვენი მეფეებისა და დედოფლების შემოქმედება..


მეფე თეიმურაზ I (1589 - 1663)

გრემის სასახლეზე


1
ღმერთი არს თავის ყოველთა, იგ ვაქოთ, განვადიდოთო,
სამნი ნათელნი ერთად ვთქვათ მამა, ძე, სული წმინდოთო,
მისის ცნობითა განვნათლდეთ, გონება განვიწმინდოთო,
განვაგდოთ უსჯულოება, ნუ ვემსგავსებით დიდოთო.

2
აქ არის აშოტ, გუმბაზი ბაღჩას დგას შუა-გულოსა,
შიგ ათასფერნი ყვავილნი, ვარდი გაშლილი გულოსა,
ცნობილთა კაცთა საჯომლად ადრითგან გამეგულოსა,
ჩემიმც ცოდვა აქვს, ავს კაცსა კარი არ დაუგულოსა.

3
აქ არის ბაზმის სოჰბათი, სუფრისა შემკობილობა,
დრო ახალ ნერგთა ყვავილთა, ტურფა ვარდისა შლილობა,
ბულბულთა ბგერა, ყივილი, ხმა-მჭევრად შეწყობილობა,
მუტრიბთა რასტი მუღამი, სასმენელთათვის ტკბილობა

4

თვითან შვენის და აშვენებს წალკოტსა, ბაღჩა-ბაღასა,
თუ ლხინი გინდათ, თქვენც ნახავთ სხვას უკეთესსა რაღასა?
გიაჯ, ჩემს უკან ვინც დარჩეთ: პატრონსა, ყმასა, აღასა,
ვინც უპატიოდ მიეპყრას, ცოლიც მისი ჰგავს ბაღასა.

5
სახლი შევმზადე სალხინოდ მე მეფემ თეიმურასო,
შევამკევ კედელ-ყურენი, ვეჭვ, თავსაც კარგად ბურავსო,
დავხატე ფერად-ფერადად, ჰგავს, რამე იყოს მურასო,
ტალახიანის ფერხითა ნურავინ გამიმურავსო.

6
რომ თქვენი სხივნი არ მისწვთა, არ მორჩა შუკა-დაბანი,
შენ შემოგჭვრეტენ მყურენი, სად სარკმელია და ბანი,
რაზომც ჯერ ვერ თქვენ გიახლოს, თვალნი, მინა და დაბანი,
ვფიცავ, რომ ყველა გახდების თქმა ტკბილად, ანუ და ბანი.

7
შენებრ ვინ ვპოვოთ მნახავთა, პირველვე ვიცით, რაც არის,
რომ ზღუდეც მოვლოთ ქვეყნისა, ანუ მიდამო რაც არის,
წაღმავე მოვა თქვენს წინა, ვინცა უკუღმა რაც არის,
ვარსკვლავთა დასნი გემონენ, ერთმანეთს მსწრობნი რა ცა რის.


8
მსგავსად საკადრად ხელ-ყოფნა, ნეტარ, ვით ძალ-აქვს ენას მით!
სხვანი ყოფილნი ხტომით თქვეს, მაგრა თქვენს შუქსა ენასმით,
შორს მყოფნი ამად ნატრობენ, მოგახლდენ, - იყვნეთ ენასმით,
თქვენს სიყვარულსა ზავებდენ, იგ ტკიბლად რასმე ე ნასმით.

9
მწერალიც დაშვრა ცოტადრე, გარჯა ხვდა, რა ეს აწერა,
ცოდნა და ხელოვნება ხამს, თვარ უქმად ყოფნა აწე რა?
მოდით, იკითხეთ, ტრფიალონო, შემოკრებილ აქა წერა,
გულო, ვერ მოსხლტი ქებითა, წიგნის პატრონზედ ა წერა!




თამარის სახე დავით გარეჯას

მეფენი მოვლენ სურვილით, შენსა სახესა ჰმონებენ,
შეურაცხჰყოფენ მნათობთა, ნათლად არ მოიგონებენ,
სხივ-მოსიერად გიმზერენ, უვკდავ-მყოფელად გგონებენ,
იშვებენ, მათთა პატიჟთა მათ ლხინთა შეუწონებენ.



შენ სამებაო, ერთ-არსებაო, სამ-გვაროვნებით ერთო,
განუწვალებელო,
ერთ ბუნებო, უშობელო და ძეო შობილო, სულო მამისაგან
გამომავალო,
მოსავსა შენსა მეფესა, პატრონს თეიმურაზს, მეოხ მეყავ.

ოდეს მოხვიდე განკითხვად, ქრისტე, და გამოჩნდეს მადლი,
დიდება
შენი და დასჯდე ცხოველთა და მკვდართა მსაჯულად, და
განარჩევდე
ცხოვართა თიკანთაგან, ნუ წარმავლენ მარცხენით კერძო,
შეცოდებულსა ამას მონასა შენსა, არამედ მომეც შენოდა
ბრალეუსა.


დედაო უსხეულოსა ნათლისაო და მშობელო სიტყვისა ღვთისაო,
საყდარო, ეტლო, ღრუბელო ნათლისაო, მე დაბნელებუსა ამას
ცოდვათაგან, მითხოვე ძისა შენისაგან შენდობა ბრალთაგან.
რომელნი მიემთხვივნეთ ჩემსა ამას მცირესა ნაღვაწსა
აღსარებასა
წმიდნისა სამებისასა, გაფუცებთ ცხოველსა მას ღმერთსა
ყოველთასა,
შენდობას ჰყოფდეთ ჩემ ცოდვილსა ამის მეფისა
თეიმურაზისათვის,
რათა ქრისტემან თქვენცა მოგცეს მისისა სასუფეველის
მკვიდრობა
და კურთხევისა ხმისა მისისა სმენა. ამინ.

[ნათია]

საინტერესო თემაა მარი

გაიხარე

[Lenus]

კაი აზრია მართლა!
მალადეც მარინე!

[marine]

საინტერესო თემაა მარი

გაიხარე

გენაცვალე რაკი საინტერესოა, გავაგრძელებ:

მეფე ვახტანგ VI (1675 - 1737)

შეგონება

კაცმან უნდა თავის საქმე ყველა ღვთითა მოივარგოს,
ამ სოფელსა ხელი ჰყაროს, იქაც ბარგი დაიბარგოს,
მოყვარეთ და ამხანაგთა თავის რიგით რამე არგოს,
სახელის ხე საჩრდილებლად წყლისა პირსა სამე დარგოს.

***
რანი და, მოვაკანი და, სახლი და, კარი, ბანი, და
გათავდა ყოვლი წერილი, ანი, ბანი და, განი, და...
ვიარე ყოვლი ქვეყანა სიგრძე და სივრე, განი, და,
ვერ ვპოვე რა მის მეტი, დავყარე ძმა და დანი, და...
ხორცსა მრავალი დავაკლე, სულს მივეც იქი რჯანი, და
ვაი-ვაი, მსახეს უბრალოდ, არ მომცეს მე აჯანი, და!


სულხან-საბა ორბელიანზედ

რადგან დაშვრა ასე საბა, ქება მმართებს აწყა მეცა,
შეუყრია მრავლად სიტყვა, რა ვიხილე, სიბრძნე მეცა;
სად ვნახევდი ასრე კრებით, ქვეყნად მევლო, გინდა მეცა,
საქმით სცანით, თუ ვისწავლი, ვით ვინაღვლო, კიდეც მეცა.

სიყრმითგან იყო მუდამად სიბრძნის სწავლისა მსახველი,
სამოცდაექვს წელს იკითხა, სთქვა: ვერასი ვარ მმარხველი -
იარა ბევრი ქვეყანა, ბევრისაც იყო მნახველი.
ორბელიანმა საბამან სახელითა ქნა სახელი.

კაი აზრია მართლა!
მალადეც მარინე!

მადლობა, სიმონ

[maZiebeli]

მართლაც კარგი თემაა

სურათს ვეღარ ვდებ

[marine]

ბორენა დედოფალი

*

რომელმან-ეგე ევას მიუზღე ვალი,
ჰრქვი რაი გაბრიელს: "ვარ უფლისა მხევალი."
მაშინ ისტუმრე ქვეყნად მოუვალი, -
დაემხო ძალი, პირველივე სისხლდამთრვალი,
ქალწულო, მიხსენ ბორენა ჭირმრავალი!


მკვლევართა უმრავლესობის აზრით, ბორენა დედოფალი იყო ბაგრატ მეოთხის (XI ს.) მეუღლე, პავლე ინგოროყვას შეხედულებით - ცოტნე დადიანის (XIII ს.) მეუღლე.

ლექსი ღვთისმშობლისადმი არის მიძღვნილი და ძალიან გულწრფელი და ლამაზია..

პ.ს. ფორუმელებო, თუ ვინმეს უფრო ვრცელი ინფორმაცია გაგაჩნიათ ავტორის შესახებ, მოხარული ვიქნები თუ მოგვაწვდით

[marine]

დიმიტრი მეფე

1. შიო მღვიმელისა

შენის დაფნისა იშიოებს ასურსა,
ისავსებს ქართლი ნილოისა ნაკადულთებრ.
ორბობს მოხუცი, მღვიმე ფართობს სამყაროდ,
იბერწისწულებს მრავლად უდაბნოს ესე,
სულსა აღმრთისებს, მტვერისა მტვერად დამტევი.

2. შიო მღვიმელისა

ცასა ბეწვით ეკიდა, ვნახე, კაცი
და მასვე კაცსა შუბის წვერს ედგნეს დარბაზნი,
მუმლსა ზედა ჯდა, მინდორს სდევდა ქურციკთა,
და ზღვასა ზედა მოარბევდა ცხენითა,
და ესრეთ ღაღადებდა: ღმერთო, შენ კურთხეულ ხარ!

1. ღმრთისმშობელისა

ღმრთისმშობელი და ყოვლად პატიოსანი
დედა, ქალწული, შვენიერი შროშანი,
მას ახარებდა ანგელოსი ფრთოსანი;
შენგან იშვების მეფე გვირგვინოსანი,
და მას ჰმონებს მეფე მრავალყმოსანი.

2. ღმრთისმშობელისა

შენ ხარ ვენახი, ახლად აღყვავებული,
მორჩი კეთილი, ედემში დანერგული,
ალვა სულნელი, სამოთხით გამოსრული,
ღმერთმან შეგამკო, ვერავინ გჯობს ქებული,
და თავით თვისით მზე ხარ განბრწყინვებული.


დავით აღმაშენებელი "ანდერძში" ასე ახასიათებს თავის ძეს: "... შვილი ჩემი დიმიტრი, სიბრძნითა, სიწმიდითა, ახოვნებითა და სიმხნითა უმჯობესი ჩემსა..." ამ სათნოებათა გარდა, დიმიტრი მეფე ჩინებული პოეტიც იყო.

[marine]

დავით აღმაშენებელი


"გალობანი სინანულისანი" (ქართული ლირიკის ერთი შედევრთაგანი)


უგალობდითსა

1. რომლისაცა წინაშე
ქედ-დადრეკილ არს ყოველი,
მუჴლი ყოველი მოდრკების და ენაჲ ყოველი
შენსა
ჴმობს აღსარებასა,
მეცა, სიტყუაო,
აღმსარებელსა მომხედენ!

2. ხატსა თჳსსა მამსგავსე
და საკრველად გრძნობადისა
და გონიერისა მყოფობისად დამაწესე
შენებრ
არსთა სიტყუებისა
ჩემ შორისცა შეკრებითა,
ხოლო მე უმადლო გექმენ.

3. ბუნებითი რაჲ ძალნი
არა სჯულთაებრ ვიჴუმიენ
მსგავსებისაგან დავაკლდი და დავჰბადე ბოროტი,
ხოლო
ხილულთა-მიერსა
გემოვნებასა
ვრცელად განუხუენ გრძნობანი.

4. ქალწულო, ბრალეულთა
თავმსდებო, რომელმან სიტყუაჲ
განაზრქე ჴორცითა და კარვითა მიწისაჲთა,
სიზრქე
უსასოებისაჲ
განმძარცუე, რაჲთა
მონანული შეგივრდე შენ!

განძლიერდითსა

1. ბუნებითსა რაჲ პორფირსა
თჳთმფლობელობასა თანა
მეფობისაცა შარავანდნი
მარწმუნენ, ხოლო
მე ვნებათა ბილწთა
მონად მივჰყიდე თავი,
რამეთუ „რომლისაგანცა ვინ
ძლეულ არნ, მისდაცა დამონებულ არნ.“

2. კაენის მკვლელებრი ცნობაჲ,
სეითის ძეთა ლირწებაჲ,
გმირთა სიღოდით მავალობაჲ
ხუთ ქალაქელთა შეგინებისა მწჳრე -
უფროჲს ვამრავალწილე,
ვითარცა რაჲ აღმართ-მსრბოლმან
მდინარემან უკეთურებისამან.

3. მეგჳპტური გულმძიმობაჲ,
ქანანელთა ჩუეულებანი,
მსხუერპლვაჲ ნაგებთაჲ, ზმნაჲ და სახრვაჲ,
კოწოლი თმათაჲ
და სხუანი, რომელთაჲ
შენ ჰბრძანე არა-მსგავსებაჲ,
უწარმდებესად მოვიგენ
თჳთ მათ პირმშოთა სახეთასაცა.

4. ამისთჳს იყო ქალწული
და ჴორც-ქმნაჲ სიტყჳსაჲ, რაჲთა
დედობრივთა ოხათა მიერ
ცხოვნდნენ ცოდვილნი,
რომელთა პირველი,
საშუალი და დასასრული,
მე ვარ, ვითარცა უფსკრული,
შესაკრებელი ბილწებისა ღუართაჲ!

მესმასა

1. ისრაელისა მეფეთა
ვჰბაძევდ, გარნა უსჯულოთა
და რავდენ მეძლო, ვსცდებოდე
მაღალთა ზედა
კუმევისა, და წარმართთა აღრევისა მიერ,
და ძალთა ცისათა თაყუანისცემისა.

2. ზენაჲს მოძრაობისა
ასურასტანული ზმნობაჲ,
და ცთომილთა ვარსკულავთა
და უცთომელთა
კრებაჲ და განყრაჲ, სუჱ და ბედი და შობის დღე,
ვითარ საღმრთოთა უსმენელმან, ვიჩქურენ.

3. ელლინთა მიერ ვერ ცნობაჲ
სიბრძნითა ღმრთისაჲთა ღმრთისაჲ
და შემოქმედისაგან
შექმნილთა მიმართ
ცვალებაჲ თაყუანისცემისაჲ სრულ-ვყავ, რაჟამს
თითოეულსა ვნებისა კერპსა ვჰმსახურე.

4. ამისთჳს ღმერთ-მამაკაცებრ
მოქმედ იქმნა ზეშთა ღმერთთაჲ,
რაჲთა კაცებრ უწყოდნის
ვნებანი ჩუენნი
და ღმრთეებრ იჴსნიდეს ბრალთაგან, რომელთა
ღმრთისმშობელად ქადაგონ ქალწული დედაჲ!

ღამითგანსა

1. შჯულნი დავთრგუნენ
წიგნისა [ნი], და ახალი ბუნებითურთ,
და შჯულისა შენისა მოწამე, შჯული
გონებისაჲ, ცოდვისა
და ჴორცთა შჯულსა დავამონე.

2. თითოეულთა
მჴეცთაგან შეზავებულსა მჴეცსა ვემსგავსე,
მრავალ-გუარსა და მრავალ-ხატსა და სხუა ჟამ სხუებრ
ხილულსა და მკსენარსა
ბუნებისაებრ თითოეულისა.

3. არა შევძრწუნდი
მანგლისაგან მფრინვალისა, რომელი
შურსა სიკუდილისასა მიჰჴდის, რომელნი ჩემებრ
მიდმემად ცრუდ ფიცვიდენ
განსაკრთომელსა სახელსა შენსა.

4. ამისთჳს სისხლთა
ქალწულებრივითგან ჴორცნი ღმრთისანი
და ახალი შეზავებაჲ, ღმერთი და კაცი,
რაჲთა იოხდეს დედაჲ
ჩემებრ განწირვით უსასო-ქმნილთა!

ღაღადყავსა

1. სოლომონისაჲსა
წურბლისა მსგავსად ვერ მაძღარი
სხუათა სოფლის კიდეთა ვეძიებ დაპყრობად
და ღმრთისა საზღვართა ვაბრალობ,
ვითარცა მცირეთა და უნდოთა
ჩემისამდე უძღებებისა და გულისთქუმისა.

2. ბოროტად გარდავჰჴედ
საზღვართა და შევჰრთე სახლი სახლსა,
და აგარაკი აგარაკსა, და უუძლურესთა
მივჰხუეჭე ნაწილი მათი,
და ვიღუწიდ უმეზობლობასა,
ვითარცა მარტოჲ ვმკჳდრობდი ქუეყანასა ზედა.

3. მბრძოლ ვექმენ ყოველთა
წესთა სჯულისა შენისათა
და ქორწილთა მიერ ხენეშთა ვჰმძლავრე საწოლსა ჩემსა,
და სახეთა მიერ ბოროტთა
მიცემითა ვაცოდვე ერი ჩემი,
ვითარცა მეფეთა მისთა - ისრაელი.

4. ამისთჳს ქალწული
დედაჲ და შობაჲ ახალი
სიტყჳსაჲ, რაჲთა ახალი ხატყოფაჲ მეორედ მისცეს
ცოდვით განრყუნელთა მისთა,
დედობრივთა რაჲ ოხათა ბრძმედითა
დაადნოს ყოველი ნივთი შეცოდებისაჲ!

კურთხეულ არსა

1. ვეცხლი, ვითარცა
მიწაჲ და ოქროჲ, ვითარ თიჴაჲ უბნისაჲ ვიუნჯენ,
თაყუანის-ვეც ანგაჰრებისა მამონას
ვითარ-იგი ძუელთა მათ -
ბაალს და ასტარტეს და ქამოსს საძაგელსა.

2. სიტყუაჲ წმიდაჲ და
ბჭეთა ზედა მამხილებელი მოვიძულენ, ხოლო
მლიქნელთა ძმაცული სივერაგე ვითნე,
და შემასმენელთანი
დავიტკბენ მზრახვანი
და ცრუნი განვსცენ მსჯავრნი.

3. ცრემლნი ქურივთანი
და ობოლთა ბრგუნვილი ტირილი არ შევიწყალე,
არა განუხუენ ნაწლევნი მოქენეთა,
უფროჲსღა, შენ, ქრისტეს,
რომელი იზრდები
მცირედითა ზრდითა მათითა.

4. ამისთჳს შობაჲ
ღმრთისაჲ ადამიანისაგან დედაკაცისა,
რაჲთა მიწით შობილთა კაცთა ცთომასა,
ვითარცა ღმრთისა დედაჲ
დაჰჴსნიდეს ქალწული
და იოხდეს ცოდვილთა!

აკურთხევდითსა

1. ესენი ვცოდენ, სახარებისა სჯულთა
და მცნებათა შენთა შინა
მცემელთა რაჲ ყურმილისა მიპყრობასა
და გლახაკთათჳს განშიშულებასა,
და რაჲთურთით არა ფიცსა
შენ, სჯულის-მდებელი ჩემი, ჰბრძანდები
და გულისთქუმით მიმხედველობასა
განსრულებად მრუშებად დასდები.

2. დაღათუ ესრეთ განვხრწენ ყოველნი გრძნობანი
და ყოვლად ხრწნილება ვიქმენ,
გარნა არავე აღვიხუენ ჴელნი,
არცა დავდე სასოებაჲ ჩემი
ღმრთისა მიმართ უცხოჲსა, არცა
უცხო-თესლი რაჲმე სარწმუნოებაჲ
საწურთელ ვყავ სულისა, გარეშე მისსა,
რომელი მასწავეს ღმრთისმეტყუელთა შენთა!

3. და აწ, მომდრეკელი მუჴლთა გულისათაჲ
ვჴმობ, ვითარცა სხუაჲ მანასე,
მილხინე, ჵ მეუფეო, მილხინე
და ნუ წარმწყმედ ცოდვათა შინა,
და ნუ იჴსენებ ძჳრთა ჩემთა,
და ნუ დამსჯი მე ქუესკნელთა თანა,
რამეთუ შენ ხარ ღმერთი მონანულთაჲ,
ამაღლებული ზესკნელს ცათა ძალთაგან!

4. საკუთრად ღმრთისმშობელად გქადაგებთ, უხრწნელო
ქალწულო, და გურწამს, ვითარმედ
პატივი ხატისა შენისაჲ შენდამო
წიაღმოვალს, ღმრთისმეტყველებრ,
და ცოდვილთა მოქცევასა
ანიშებ მის მიერ, ვითარცა ცხად-ჰყოფს,
თეატროჲ იგი მრჩობლთა სოფელთაჲ,
სიკეთე ეგჳპტისაჲ, ღირსი მარიამ!

ადიდებდითსა

1. ჟამი რაჲ წულილთა და ჴმელთა აღმოფშჳნვათაჲ წარმოდგეს,
ზარი მეფობისაჲ წარჴდეს და დიდებაჲ დაშრტეს,
შუებაჲ უქმ იქმნნენ,
ყუავილოვნებაჲ დაჭნეს,
სხუამან მიიღოს სკიპტრაჲ,
სხუასა შეუდგენ სპანი,
მაშინ შემიწყალე, მსაჯულო ჩემო!

2. გან-რაჲ-ეღოს წიგნი დღესა შინა სასჯელისასა
და მე ქედ-დადრეკილი წარმოგიდგე განკითხვად,
მსაჯული მართლ სჯიდე,
მსახურთა რისხვაჲ ქროდის,
მართალნი ნეტარებდენ,
ცოდვილთა ჰგუემდეს ცეცხლი,
მაშინ შემიწყალე, იესუ ჩემო!

3. ვანაჲთგან აღსარებით გრძნობად და შეკრებად იწყო
ძუალი ძუალსა თანა და ნაწევარი ნაწევარსა,
და განჴმელთა მოჰბერა
სული კუალად - შობისაჲ,
მწრამს, ვითარმედ აღვსებაჲ
სრულ-ყოს ღმერთმან ჩემ შორის
ყოვლისავე სინანულით აღდგომისაჲ!

4. მარტიო, სრულო, სამ-მზეო, ერთ ცისკროვნებაო,
განმინათლე მხედველობითი სულისაჲ, რაჲთა
გიხილო ნათელი
ნათლითა უფლისაჲთა,
სულითა ღმრთისაჲთა,
გამოგჳბრწყინვო მაშინ
დაუსრულებელთა საუკუნეთა!

5. არაჲ უხილავს მზესა ქალწული დედაჲ თჳნიერ შენსა,
არცა ჩემოდენ ბრალეულსა - ნათელი მისი,
გარნა მე შენითა
ოხითა, დედოფალო,
ვესავ ხილვად ნათელსა
ძისა შენისასა
და ნათელსა ზეშთა საუკუნეთასა!

http://www.orthodoxy.ge/lotsvani/galoba/davit-galobani.htm

[marine]

თამარ მეფე

ცასა ცათასა

ცასა ცათასა დამწყებ არს ღმერთმთავრობა,
ძე საუკუნობს პირველი და კვალადი,
სულმან მან ღმერთმან სრულყო მოქმედებადი,
სამებით სრულმან ერთითა ღმრთეებითა,
მიწით პირველის, პირმშოისა კაცისა.

შენ მიერ მისთვის დრკუსა მის განმგებელი
დრკუი მიდრკა უვნებელი ვნებისადმი,
ივნო და ვნება პირველი უვნებელ ყო,
შენგან შობილმან ჩვენ ღირსგვყვნა აღმოშობად
ბნელით ნათელსა, ნათელთა მხეველობად

შენგან, ქალწულო, რომელსა შენთვის დავით
როკვიდა, ძისა ღმრთისა ძედ შენდა ყოფად,
მე, თამარ, მიწა შენი და მიერივე,
ცხებულობასა ღირსმყავ და თვისობასა.
ედემს, ღადირთად, სამხრით და ჩრდილოეთით.

შუამფლობელი იავარს შენდა ვმრთელობ,
ხალიფას დროშა თანავე მანიაკსა
შევრთე, ცრუ-სჯულთა მოძღვრისა ღაზოდ მძღვანი,
ვინ დავით, ძეებრ ეფრემის მოისარმან,
მოირთხნა, მოსრნა სულტნითა, ათაბაგით.

ერანს ებრძოლეს ჩემ მიერ მისთა სპათა
ჩვენნი მხედარნი, მოსავნი შენნი, სძალო,
მოწყნეს, მოსწყიდეს აგარის ნათესავნი.
მუნით მოხმულთა ნიჭთაგან ერთსა ამას
შენდა შევწირავ. მიოხე ძეებრ, ღმერთო!


ეს ლექსი თამარ მეფისა შეტანილია ცნობილ საისტორიო თხზულებაში "ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი." ლექსის შეთხზვის მიზეზად ქრინიკის ავტორი ასახელებს შამქორის ბრძოლაში (1195 წ.) გამარჯვებული ქართველთა ლაშქრის მიერ ნაალაფარი დროშის შეწირვას ხახულის მონასტრისათვის.

[marine]

მეფე თეიმურაზ I

სოფლის სამდურავი



1

ღმერთო, რომელი შენ ჰსუფევ ჰაერთა თანა ცაშიგან,

შენ ხარ სავსება ყოველთა, რაც არის ქვეყანაშიგან,

ეშმაკთა გუნდსა დასთრგუნავ, წარვლენ ცეცხლისა ალშიგან,

ისრაილთაცა ლტოლვილთა შენვე გაუძეღ ზღვაშიგან.


2

არსებით მპყრობო, შენ გაქებს, რაცა სად მონა შენია,

შენგან იზრდების სულდგმული, ყოველი მონაშენია.

ვინ სულისათვის იღვწიდეს, დააგდოს მონაშენია!

მას აღარ მიხვდეს უწყალოდ კვერთხითა მონაშენია.


3

ღმერთო, ხსნისათვის ჩვენისა ქვეყანაზედან მოსულო,

ვინ მიწა კაცად შეგზილა, იმას შეუვრდი, მო სულო!

როს ანგელოსნი უწყალოდ გქენჯნიდენ, აწ ამო სულო,

ან ცოდვა ცრემლით შეინდევ, ან თავი აწამო სულო.


4

ჩვენ ღმერთი ქებით ვადიდოთ, ცრემლითა შევსძრათ მორევად,

ის უხილავი ეშმაკი ჩვენზედ არ იყოს მორევად,

ჯოჯოხეთს შიგან არ აღძრას კუპრი მან ჩვენთვის მორევად,

ცთომასა არსად წავადგეთ, თავი არ შევქმნათ მორევად.


5

მე მეშინის რისხვისაგან, ვა თუ, მეხი დამეცესა,

ღმერთსა ამას სულთქმით ვჰხადი, ამცილდეს და არ მეცესა,

მიჯობდა, თუ სულისათვის სინანული დამეწესა,

მემუშაკა, მეწაღმართა, ცრემლი ველად დამეთესა.


6

ჩემს ცოდვას ვით ღა შევინდობ, ცრემლიც რომ შევქმნა მე ღვარად?

ნაკადად მდინდეს თვალთაგან, ღაწვი გამიხდეს მე ღარად,

აწ მიწა რად არ ჩადრკების, ზედან მიყენებს მე ღა რად?

ჩემი ამ სოფლის სიცრუვე აქ მოვიხმარო მე ღარად.


7

სულო, ნიადაგ წვლილდები, ლხინი აროდეს მოგეცა,

ტანჯვისა მზა არს ლახვარი, საკრავად გულსა მო გეცა,

გიჯობდა ეკლესიისა კარი ნიადაგ მოგეცა,

ცრემლითა მოლი მოგერწყო, ტანს მუდამ ძაძა მოგეცა.



8

სულო წყლულო, დაკოდილხარ, ჭირნი რაღათ მოანელი?

რთვილი გაზრობს, მზე გაცხუნებს, ზოგჯერ ქარი მოვა ნელი,

ხელი რატომ არ გაჭრილხარ, ნეტარ რასღა მოანელი?!

ვერა ჰკურნებს ჭირსა შენსა, რომ შემოკრბეს მოანელი.


9

შენ, ცოდვილო სულო ჩემო, სიკვდილს რად არ მოელოდი?

ჯოჯოხეთში ქვა დაგკრიბონ, არ დაგრიდონ, მოელოდი,

შენთვის ყოვლგან ღრუბელია, მზემანც დაგკრას, — მოელოდი,

კერპთ-მსახურთა განვეშორნეთ, არსად გვხადოს მოელოდი.


10

შემაშთო სოფლის ზრუნვამა, ვამე, რაღა ვჰყო აწა მე?!

— განაგდე შვება სოფლისა, თავი ღვთისათვის აწამე!

უფალსა შენსა ჰმსახურე, გულითა მასცა აწ ამე, —

მიგელის მძაფრი სასჯელი, მაშინ რაღა ვჰყო, აწამე!


11

უწყის უფალმან, სოფელი არავის გაუთავდების,

პირველად ამოდ შეიტკბობს, საყვარლად დაუამდების,

აღარ გაჰყვების, ბოლოს ჟამ უმუხთლებს, გაუავდების,

მე მას ვჰგმობ, ვინცა მიენდოს, ანუ ვინმც დაუზავდების.


12

გასინჯეთ საქმე სოფლისა, ნეტარ ვის გასთავებია?

ვის ჰქონდა მუდამ სრა-ტახტი, მოშლია მას თავებია,

ვინ რომ დაიპყრა ქვეყანა, დღე მასცა ასთავებია,

სულო, მოშორდი სოფელსა, მუდამ მას რად დაებია?!


13

სოფელს მყოფნო, სოფლის საქმე გასინჯეთ და გაიგონეთ,

ეს სოფელი მუხთალია, ნუ მიჰყვებით, შეიგონეთ!

აწ სად არის ხელმწიფენი, პირველნიცა მოიგონეთ,

აწ განაგდეთ სოფლის შვება, სინანული მოიქონეთ.


14

ვერ მოვურჩებით სოფელსა, სრასა სამყოფსა, დაბასა,

სულმან იწადა ვედრება და ხორცმან იგი დაბასა,

სოფელმან ჭირი ჩვენზედა ოთხმოც-და-ათი აბასა,

განვაგდოთ ქრთამის მიღება, სული მან არ დააბასა.


15

სოფლის მპყრობელნო, სოფელი მე ამად არა მიქია,

მსაჯულად დაჯდეს მესია, პირველ ქადაგა მიქია,

ცოდვანი ჩვენნი გვემხილნენ, მაშინ რაღა ვჰყოთ იქია!

კაცს არ მიინდობს ბოლო ჟამს, ამისთვის გამიქიქია.


16

სოფელმან თვისი სიმუხთლე ჩემზედა არა დალია,

მაკვდინებელი წამალი მე მასვა, მან არ დალია,

ჯურღმულსა შიგან შთამაგდო, შიგან დამიხვდა და ლია,

ტყავისა ნაცვლად სუდარი მომცა, არა მიკლავს დალია.


17

თუცა კაცი დარჩებოდეს სოფლისაგან გარდუვალად,

მუნ სასჯელი აღარ მიხვდეს, არცა სწვიდეს ცეცხლი ალად,

ვინ დარჩების სოფელს მყოფი, არ მომდურდეს სოფელს მალად,

ბოლოს არვის გაუთავებს, შეექმნების მას სამსალად.


18

ნეტაი ყველამ იცოდეს, სოფელი როგორ მქნელია,

კაცსა მიინდობს ღალატად, მცბიერი — ვითა მელია,

ანასდად გარდუბრუნდების, მით გული გარდამელია,

“მას არვინ უნდა მიენდოს”, — ესე ნათქვამი ძველია.


19

ჩემმა ცოდვამ სინანულად დრო არ მომცა დანაცალი,

კაეშნისა ტვირთი მკიდავს, იგ შემქნია დანაცალი,

მუნ მეშინის, ოდეს შექმნას სულმან ხორცის დანაცალი,

ჯოჯოხეთად ჩვენთვის მზა ჰყოს სახმილი და დანაც, ალი.


20

კრულმან სოფელმან ჩემი დღე სრულად სიმწარით მანანა,

ძილი არ მომცა მართალთა, არც სადა მითხრა მან ნანა,

როს ისრაელთა უწვიმა ღმერთმან მწყერი და მანანა,

მოხუცებულსა იოკიმს ასული უშო მან ანა.


21

მე აჯად ვითხოვ ღვთისაგან, — არ წამიწყმიდოს სულია,

მუნ გამომიხსნას ტანჯვისგან, აღარ დამაჩნდეს წყლულია,

ზოგნი ღამეთა ათევენ, — თვალთ არ მოუვათ რულია,

ზოგთა გვაქვს შვება სოფლისა, — ამისთვის დაგვიძს გულია.


22

უნდა, რომ კაცმან იხმაროს მისი ჭკუა და გონება,

ევა ურჩ-ქმნილი ცთომითა ჯოჯოხეთს შიგან, მგონ, ება,

სამოთხეს ყოფა ვის სურის, სმენა იქ გაიგონება,

ვის სწადის შვება მას შიგან, ადვილად მოიგონება.


23

სამებით ერთსა ვაქებდეთ, ხსნად ადამისთვის მოსულსა,

ვის ჰკიდავს ცა და ქვეყანა, — ქებას ვერ ვიტყვი მოსულსა,

ნუ ვემგზავსებით ფარაოსს, მისის რისხვითა მოსულსა,

სულსა რას არგებს შვენება ხორცთაგან არ ამოსულსა?


24

შენ, ღვთისმშობელო, კაცთათვის მანათობელი მზე ხარა,

პირველ ბჭედ საშუალ გცნობდეს, — ანგელოზისგან გეხარა,

ღმერთი წიაღთა იტვირთე, სხვა კაცი არსად გეხარა,

ქრისტიანეთა ნუ წარსწყმედ, შენ გისმენს, — ვისთან სდგეხარა.

[catherina_10]

marine borena dedofalze aseti informacia movidzie
"borena dedofali iko ovsTa mefis asuli, igi meore coli iko bagrat IV-is, maTi korcineba 1030 cels momxdara bagrat IV pirveli colis elenas sikvdilis Shemdeg,
borenas da bagrat IV 3 shvili kavdat:giorgi II, marta igive maria(bizantis dedofali) da mariami.
borena dedoflis xelsheckobit momxdara ierusalimshi "kapata" monsateris mshenebloba (romelia namdvilad ar vici)

[marine]

marine borena dedofalze aseti informacia movidzie
"borena dedofali iko ovsTa mefis asuli, igi meore coli iko bagrat IV-is, maTi korcineba 1030 cels momxdara bagrat IV pirveli colis elenas sikvdilis Shemdeg,
borenas da bagrat IV 3 shvili kavdat:giorgi II, marta igive maria(bizantis dedofali) da mariami.
borena dedoflis xelsheckobit momxdara ierusalimshi "kapata" monsateris mshenebloba (romelia namdvilad ar vici)

ძალიან დიდი მადლობა, ეკატერინე, ასეთი საინტერესო ინფორმაციის მოწოდებისთვის!!

[marine]

მეფე, თეიმურაზ I

შედარება გაზაფხულისა და შემოდგომისა


1

ღმერთო, რომელსა გაქებენ ზეცისა ძალთა კრებული,

ქვე კაცნი - სამოელისგან სამოთხით გამოძებული;

მამა ხარ, სული ცხოველი, ძე თანაარსი ქებული,

სიტყვა უქმისა პატიჟად ცეცხლი არ მომხვდეს გზებული.


2

ენა ლოცვაზედ დამეშრო, სჯობდა ცუდ მიდ-მოდებასა!

წამდაწუმ ღმერთი ვადიდო - ეს დამხსნის ცეცხლთა დებასა;

“ყოველი კაცი ცრუ არსო” - დავით წერს “ფსალმუნებასა.”

ცოტას ხანს ყურსა აამებს - ეს ზნე სჭირს რიტორებასა.


3

ნუ მკითხავ ზღაპრად შეთხზულსა ამ უსარგებლო თქმულებსა,

განქარვებადსა, უნდოსა, იგ სამღთოდ მოკიცხულებსა,

სულსა სხვა უჯობს და ხორცნი სხვას რასმე განიგულებსა,

სრულად სოფლისა მოყვასთა ის მოატყუებს წყლულებსა.


4

მქონდა რამე სამღთო სიბრძნე მე ღვთისაგან ბოძებული,

სწავლით სულთა ამაღლებად, სიტყვა შედგმად ბოძებული,

იგ მოსწრაფე სმენად მისად ვერვინ ვნახე მოძებული,

დალპეს ბევრი სამღთო წიგნი მიწაშიგან მოდებული.


5

არვის უნდა სახარება, არცა «წიგნი მოციქულთა»,

არ გიკვირს, რომ დაივიწყეს შემოქმედი მისგან ქმუნლთა?!

განკითხვა და საუკუნო, არც სიკვდილი უძეს გულთა,

უნახავთა არას მიკვირს - ბრძენთა მიკვირს მონახულთა.


6

ყველა სოფელს დაემონა - დიდი იყო, გინა მცირე,

სიზმრისაგან უფრო ცუდსა ესე მეტედ გავიკვირე,

ღრმა რამე ვთქვი - დამეკარგა, იგი ვერვის მოვასმინე,

აწ მეც მივყევ ლაყაბებსა - ეგებ ამით მოვალხინე.


7

კაცმან უნდა კაცს უამბოს სიტყვა მისგან გასაგონი,

პირველ ცნობა გაუსინჯოს, მიხდომისა ჭკვა და გონი,

რუსთველმანც თქვა: “ნურვინ თქვასო სიტყვა ცუდად წასახდომი!”

ეგების რამ აწ მეცა ვთქვა ცოტა რამე მოსაწონი.


8

მითხრას ვინმე: “რად დააშრევ ცუდ საქმეზედ ენა შენი?”

- ამ სიტყვითა დამიკოდოს გული ლახვრით ე ნაშენი -

სხვაც ბევრი ვთქვი უმრავლესი ქვიშისაგან ე ნაშენი!

აწ ესეცა საკამათოდ ნახოთ ჩემგან ე ნაშენი!


9

წამლად რამე მოვიგონე სევდის ფიქრთა გამქარვებლად,

თვარ ამაზედ რადმცა ვიყავ მე სიტყვათა რასმე მკრებლად,

ამას წინად მათ მიჯნურთა სიტურფეთა ვიყავ მქებლად,

იგ ვინ ვისთვის ხელქმნილოყო, ან მოედვა ცეცხლი მგზებლად.


10

მინახავს ამ საქმეზედა ქეჩ-ბაზობა და ცილობა:

- “არ ესე სჯობსო, არ ესე!” - შუღლი, ყარყაში, ყრილობა,

ვერ შემოწმება სიტყვისა, ვერც არას გაადვილობა,

ორთავ რაც სჭირდა, ყველა ვთქვი, თქვენ ქმენით გამოწვლილობა.


11

მას დიდება, ვინცა სიბრძნით ოთხი ნივთი შეაზავა,

იგ სხვადასხვა შეაერთა, არ წაჰკიდა, შეაზავა,

ზღვა ხმელეთსა დაარიდა, მისგან ცალკერძ შეამზღვავა,

ზაფხულ-ზამთარ გაარიგა, იგ მალ ერთწამ შეამზავა.


12

აწ მითხარ, თუ: რომელი სჯობს გაზაფხული, შემოდგომა?

მართალი ვთქვათ, არა გვმართებს ერთმანერთზედ შემოდგომა,

სიტყვანი ვთქვათ, ვერ გავბედოთ საზრახავად შემოდგომა,

სიბრძნის ზღვასა შევსცურვილვარ, წყალსა მართებს შემოდგომა.


სიტყვა გაზაფხულისა


13

გაზაფხული ამას იტყვის: სამოთხე ვარ ამ სოფლისა,

ვითამც ვიყო ამხანაგი შემოდგომა, ანუ სთვლისა?

სიტურფეს და შვენებასა ჩემსა ენა ვერ მოსთვლისა,

სიკეკლუცე რადმცა ჰქონდეს მასმცა ჩემის ნაათლისა?


14

ჩემს დროში მიწა-მდელონი ზურმუხტად გარდიქცევიან,

ხე-ხილნი ტურფად გაშლილნი მას ზედან მოექცევიან,

ტურფა, უებრო ქალ-ყმანი მას ქვეშე შეექცევიან,

გულსა სევდა და ნაღველი წაუვლენ, გაექცევიან.


15

თვით მას ჟამსა ყოვლი სული მიისწრაფის ბაღჩა-ბაღად,

მოეგონოს ხელს ხელმქნელი, დააჩნდების გულსა დაღად,

ხელთ თასი აქვსთ მათ, წალკოტსა შემოავლებს თავ-სადაღად,

იგ ლხინობენ მათ გუნებად, გაიღებენ თავსა აღად.


16

აჭიკჭიკდების ფრინველნი, ყველა იქნების ხმოსანი,

იგ ალხინებენ მსმენელთა, ვითა მუტრიბნი, მგოსანი,

ვით ქალი ჯვარობაშიგან, ველნი ყვავილით მოსანი,

ფრინველნი ყველა მობუდრობს, მხეცნი იქნების ხბოსანი.


პასუხი შემოდგომისა


17

შემოდგომა ამას იტყვის: ერთობ თავსა მაქებარობ!

მართალია, აღყვავდები, კიდეც შვენი, კიდეც დარობ,

ამხანაგად არ მახსენებ, არცა ჩემთან მეგობარობ,

სწორი გყავს და არ ისწორებ, იგ ამითა მიუმხვდარობ.


18

რით ვერა ვარ შენისთანა? ეს მითხარ, თუ მჯობხარ რითა?

ყოვლსა კაცსა გავაგონოთ, ჩვენ ვიუბნათ სამართლითა,

ჩემგან უკეთ რითა ჰშვენი, ბარითა თუ, ანუ მთითა?

მე რაც ზნე მჭირს - თვითო-თვითო მართალი ვთქვა ყველა თვლითა.


19

აგვისტონი დაილევის, იგ ჩემი დრო მაშინ მოვა.

რა ხაზალმან ყოვლი ფერი შეჰყარა და მოიშოვა,

წითელ-ყვითლად, ნარინჯ-თურინჯ მწვანე-თეთრი დაიგროვა,

შენ რას უბნობ? თვალმან, გულმან შვება-ლხინი მაშინ პოვა.


20

შენს დროში ტყეთა სხვა ფერი იგ მწვანის მეტი რა აქო?

რა ათას ფერად ყვაოდეს - იგ თუ არ აქო, რა აქო?

აბა თქვი, სხვა რა უწოდო, თუ არ სამოთხე დაარქო?

თვალნი ფოლადად მიიკრას, მართ ვითა მაღნიტმან მაქო.


პასუხი გაზაფხულისა

21

აწ გაზაფხული პასუხობს, ვარდი თან ახლავს, ია რა,

შემოდგომაზედ გამწყრალმა სალაპარაკოდ იარა:

მე ყმაწვილი ვარ, შენ ბერი - ამით გისწორებ მე არა,

ახალსა ძველმან წამსვლელმან საქმე ვით გაუზიარა?


22

სხვა ვერა მოგიგონია, გითქვამს ფოთოლთა ქებანი,

ჩემი დრო-ფასლი ჰაერი, სევდათა მაქარვებანი,

ველთა გავლი, თუ მინდორთა - ფშვის ყველგან სურნელებანი,

სრულ ყვავილითა სავსეა ქვეშ სახლი და ზე ბანი.


23

მაშინ გაიხმენ მეფენი მინდორად ოთაღ კარავსა,

მუტრიბთა ჯარნი, მგოსანნი ლხინსა გამართვენ არ ავსა,

ბედაურთ ცხენთა გააბმენ მინდორთა დასაფარავსა,

გარდაიხდიან მეჯლისსა, ლხინსა არ გასამწარავსა.


24

ჩემს ჟამშიგან გაირცხების ჟანგიანი მიწა-რკინა,

მომწვანდების ტურფად რამე, ზედან ია მოეფინა,

ყვავილითა აივსების სავსე თასი, ჭიქა, მინა,

იგ ნაზამთრმან ყოვლმან სულმან ჩემს ჟამშიგან მოილხინა.


პასუხი შემოდგომისა


25

შემოდგომამ უპასუხა: კარგად რასმე სიტყვა პრტყელობ,

სასარგებლო არა გჭირს რა ყვავილი, თუ ანუ მდელობ,

ჩემი საქმე დაგანახო, რამდენ გვარად ვსარგებელობ,

გაიგონებს ყოვლი სული: ვტყუი რასმე, ანუ ვტრელობ.


26

მითხარ, თუ: შემოდგომისა ბაღი რად არ ბაღებულა?

ენკენისთვეს სალხინებლად კარი რათ არ გაღებულა?

გიამბო, მის დროს ყვავილნი ფერად-ფერადად ღებულა,

მათ უტურფესი მიწითა სხვა არა გამოღებულა.


27

ნარგისი მოვა მას ჟამსა, ყვითლით აშვენებს არებსა,

სხვასა ყვავილსა ვერ ვხედავ მე მისსა მემუქფარებსა,

თვითან შვენის და მოგვადენს სურნელებისა ქარებსა,

იგ თუ მას ჰკითხავ, სიტურფით არცა ვის დაიდარებსა.


28

ყარამფილისა ყვავილი ვარდსაცა სჯობს და იასა,

მისი სიტურფე, შვენება ერთი არ არის, ი ასა,

ნახე, ბაღს როგორ აშვენებს, რა კარსა შევლი ღიასა,

თვალ-პირი უგავს ლალსა და ტანს იცვამს ნარინჯიანსა.


29

ნეტარ, ხაშხაშის ყვავილი გენახოს ეგების არა,

რა დრო მოუვა, აყვავდეს, მოეწონების ვის არა?

რიანმან ვაშლი წითელი ზღუდედ გარ შემოისარა,

თუ მასთან ლხინი ვარგოდეს, გულსამც გეცემის ისარა.


30

ჩემს დროს ასხია ხეზედან ნარინჯ- თურინჯი, ბიაო,

ბროწეული და ყურძენი, არც ერთი დაჰკლებიაო,

ჰკრეფენ და სჭამენ, სავსე აქვსთ კალთები, უბებიაო,

ამისი ფასი შენ რა გჭირს? გვითხარ და გვიამბიაო.


31

ჩემთვის გებრძანა ბერობა და ადრე წამავალობა,

მინახავს მოდღევნებულმან ქალს დაუკარგოს ქალობა,

- “მე რასთვის დავჯე მასთანა?” - თავსა დაუწყოს ბრალობა.

“მე ქალი ვარ და ჩემს უფრო უშვენის ღაწვთა ლალობა.”


პასუხი გაზაფხულისა


32

გაზაფხულმან თქვა: გებრძანა თქვენ სიტყვა ერთობ მკვახები:

“სილამაზითა მე გჯობო”, - აბა ეგ არის ჩმახები!

გაყვითლებული ფოთოლი ვის გევხარ, ვის ემსგავსები?

გოგრაც თქვენს დროში იქნების, გაათლევინე კვახები.


33

ვაგლახი შენსა ყვავილსა და შენსა სილამაზესა,

დასტურად კომში და ვაშლი ღვინოში დაიმაზესა,

ჩვენს შუა განყოფილება რამდენი არის, რა ძესა?

ეგ შენი შემოდარება მე საყვედურად მაძესა.


34

ერთს რასმე ჩემს დროს მოსულსა შენ სრულად ვერ უდარუა,

ვარდსა ყვავილთა მეფესა რა მოსდგომოდეს დარუა,

წალკოტს გაშლილი ყვაოდეს, სიკეთე მოუხვდარუა,

აწ მისთვის ხელმან ბულბულმან თუ როგორ ცრემლი დარუა!


35

ჩემს დროში იქნას ვარდი და ზედან ბულბულთა ხელობა,

ერთს-ათასფერი შვენება, მეორეს - დანამჭრელობა,

ერთისა უებრობა და მეორის ხელქმნა, დელობა,

იგ მაზედ ტკბილად მღერა და ხმაათასფერად ჭრელობა.


36

ბაღად მირბოდენ მიჯნურნი, ბულბული ნახონ მყეფარე,

ხტოდეს ხე-და ხე დამწვარი სურად ცეცხლისა მგზებარე,

- “ლახვარი მჭრისო საკვდავად, ზედ ვინმე გადმომეფარე.”

მათ მოეგონოს მოყვარე, თვითც იქმნან ცრემლთა მჩქეფარე.


37

თვალმან რა ნახოს უტურფე, ან საყნოსელმან ყნოსანი?!

ზედ დამღეროდეს ბულბულნი, იგ ათასფერად ხმოსანი,

იგ მისგან უტკბო რამც იყოს მუტრიბნი, ანუ მგოსანი?

ამათი მგზავსი მიჩვენე შენის ჟამისა დროსანი!


პასუხი შემოდგომისა


38

შემოდგომა ამას იტყვის: ეგ აგრეა, არ თუ ჭორად,

იგი ნახნეს, - არვის უნდა თვალნი მათთვის მოსაშორად,

ზედ ბულბული დამღეროდეს, ქვეშ ეყაროს ვარდი გორად,

აწ ჩემიცა მოისმინე, მეცა გითხრა მისად სწორად.


39

ხესა კაკრა გასცვივნოდეს, თესლსა ჰკვნეტდეს იადონი,

რუსთველმანცა ერთობ აქო მისი სტვენა მოსანდონი,

მთას გაჭრილი იძახოდეს, ხმა იცვალოს თუ რამდონი!

იგ არ არის ბულბულს უარ, არცა მისგან გასავრდონი.


40

არ ვიცით ვისთვის გაჭრილა, თვარ იგიც ხელად თქმულაო,

ბულბულისაგან ის უფრო ამ სოფლით შორს გასულაო,

მთასა და ტყესა დაფრინავს, იგ მოსთქვამს კარგ-უსულაო,

მის ხმისა სიტკბოს თუ ვითმცა იანგარიშებს ნულაო!


41

ვერასფერითა ვერ მჯობხარ, ყველათ ვარ შენი დარეო,

ჩემსა კარგსა და შენს ავსა ერთმანერთშიგან არეო,

ათასი რამე ილაყბო, მე ვერ გამაგდებ გარეო,

ეს კმარა, სხვა-რიგად გიქო აწ ჩემი არე-მარეო.


42

რა უამეა მას დროსა, - არც ცხოდეს, არცა ციოდეს,

ყოვლის კეთილით აივსნეს, გაძღენ, აღარვის შიოდეს,

შენ ბაღი მოგაქვს და მარწყვი, ზედან ფრინველნი ჟღიოდეს,

მას სჭამენ პურ-დალეულნი, ყველას მუცელი სტკიოდეს.


43

შენს დროში არ თუ ღარიბნი, მეფენიც ვერ გაძღებიან,

ხისა, მიწისა ნაყოფნი ჩემს ჟამში მოისთვლებიან,

სიცხე წავა და ცხელება, უძლურნი დამრთელდებიან,

მაშინ სუქს ყოვლი პირუტყვი, შენში სრულ სიმჭლით კვდებიან.


44

ალხობა, სიმჭლე, შიმშილი შენ ერთად შეგიყრიაო,

შემოდგომაზე საჭმელი ფერხთ სალახავად ყრიაო,

ყველა ლხინობს და თამაშობს, გულს არვის შემოჰყრიაო,

შენი მწვანე და ყვავილნი გაგცრცვიან, გაგიყრიაო.


პასუხი გაზაფხულისა


45

გაზაფხული გაგულისდა, საუბარი ესმა მკვახე:

როდის იყავ ჩემი სწორი? - რა ილაყბე, რა მოსჩმახე,

ქვეყანაზედ რაც რამ მოვა, შენს თავზედან გამოსახე,

ყველა შენ რად დაიმონე, მით ლახვარი გულსა მახე.


46

გაზაფხულზე დაარსდების ყოვლი სარჩო-მოსავალი,

ნაყოფს იწყებს გამოსხმასა აღმოსავალ-დასავალი,

შენს დროშიგ რომ მოიწიოს, რად ვარ შენგან დასავალი?

რას მიჰქარავ, რას მოჰქარავ, ხელი ხარ თუ, ანუ მთვრალი?


47

ქვეყანა, რომლით გაძღების: ცხენის ზურგით, თუ ნავითა?

დიდნი ქალაქნი, შაარნი, ტახტი მეფეთა, სრა ვითა,

გაზაფხულ შექნან მგზავრობა, ხომალდმან ქარ-ნიავითა,

შენს დროში უღირსი ძიხარ, ვერ მორჩენ დაუნთქმავითა.


48

რას უბნობ, ბეჩავ, საწყალო, შენ ვისთან იწვდი ფეხსაო?

თავს იქებ, მე კი მაძაგებ, შენ ღმერთი დაგცემს მეხსაო,

ვინც გაიგონებს, დაგცინებს: - “ტყუილად რასთვის კვეხსაო?”

რა თრთვილმან დება დაიწყოს, შენ ზურგსა იგ მოგტეხსაო.


49

ჩემის დროს ქარნი, ნიავნი უკვდავებასა ედარა,

დაშიშვლდებიან “გვარგებსო”, - ტყავს წამოისხმენ ზედ არა,

არ გაცხელდების ჰაერი, იგ ტკბილად რამე ზე დარა,

დასწვიმს და გარცხის მწვანეთა ხანდახან ზედი-ზედარა.


50

მაშინვე ცუდად წაგიხდეს, წახვალ და გავლი კარებსა,

რა გინდ რომ ბევრი ილაყბო, ჩემთან ვინ დაგადარებსა?

არავინ არ დაგიჯერებს საქმესა მიუმხვდარებსა,

ბერთან ყმაწვილსა ვინ გასცვლის, ანუ ცოცხალთან მკვდარებსა?!


51

გამხმართა, ხმელთა ანედლებს, ასრე შეუცვლის ზნეთაო,

შენს ნიავს ერიდებიან: “გაგვახმობს, ვითა ხეთაო”,

რა შენი ქარი ადგების, სრულ დააშიშვლებს ტყეთაო,

მერმე სიცივე მოგასწრებს, ფიცხლავ წაგართმევს დღეთაო.


52

სრულ გაახლდების ქვეყანა, გაყმაწვილდების ძველები,

ყველა მწვანესა შეიმოსს: კუნძი, დამპალი ძელები,

შეუმსუბუქდეს ყველასა ზამთრის ტკივილი ძნელები,

წყლის პირნი მოცინარობდეს, ყვავილოვნობდეს ველები.


პასუხი შემოდგომისა


53

შემოდგომამ თქვა: ნათქვამი შენი მამესმა მრუდები,

არა გრცხვენიან, შექმნილხარ სრულ ტყუილისა ბუდები?

მე ვარ და ჩემი ჰაერი სიმართლის ნავთსაყუდები?

გაზაფხულს სუსტობს ყოველი, ჯოხს უნდა მისაყუდები.


54

ეს ასრე არის, რომელმან დაგვბადა მისმან ძალებმა,

შენ თქვი, თუ ხორცსა რა ერგოს, არ მოისვენის ძვალებმა,

სარჩოდ, სალხინოდ მე გჯობვარ, - ეგ ოსმანც იცის, დვალებმა,

ჩემს უამესი რა ნახოს, მაშინ ყოველთა თვალებმა!


55

კვლავ ჩემი ქება გიამბო, იგ სხვაცა დანარჩომია:

რა სთლობა შექმნან ყოველგან, იგ ერთობ მოსანდომია,

ყოველი საქმე გააგდონ - ნადირობა და ომია,

დიდთაგან ანუ მცირეთა იგ ლხინი თუ რაზომია!


56

მაშინ შვენოდენ ვენახნი წითლოსან-ნარინჯიანი.

მრავლად ეკიდნეს მტევანნი, - ნუმც არის მათი ზიანი!

ჰაერი შეზავებული, არცა თუ სიცხით მზიანი,

წითელს ღვინოსა ასხემდენ, ქვევრები გარეცხიანი.


57

მარნები გამდიდრდებოდეს, ქარახს მზადებენ, თასებსა,

ვის ვისთან ლხინი ეწადოს, - რა სჯობს არიფთა დასებსა!

იგ ამღერებდენ მგოსანთა, მუტრიბთა ბევრ ათასებსა,

ნუ სტყუი, ვერას მიამბობ იგ შენ ამისსა ფასებსა.


58

მაზად იხმევდენ, ზედ ესხას წითელი ვაშლი, ბიანი,

ყველას უწითლობს ღაწვები, რომ იყოს ფერ-ყვითლიანი,

მაჭრისა ფერსა არჩევდენ, იგ ტკბილად რასმე სვიანი,

მას ჟამსა სევდის ლახვარი გულს არვის დაესვიანი.


პასუხი გაზაფხულისა


59

გაზაფხულმან ეგრე უთხრა: ცუდი ამბე ეგ ამბები,

შეგირცხვინოს ქარახსი და ეგ უგვარო საქებლები,

შენ იუბენ უთავბოლოდ, იყო რამე ნატრელები,

მე გიამბო უმჯობესი, - გული ერთობ დამილები.


60

გაზაფხულს გაიჭრებიან მინდორად მობურთალები,

მათ უებროთა მოყმეთა ჭვრეტად ვერ მოხსნან თვალები,

ბურთობენ კვირით-კვირამდი, ცხენთ აღარ შერჩეს ნალები,

იგ მათად ჭვრეტად გავიდენ ტურფა, კეკლუცნი ქალები.


61

მუნ იყოს გამოჩვენება, გარდანაქსოვთა კიდება,

- “მე დაგაჭარბებ”, - “მე გჯობო” - ლაღობა, არ წაკიდება,

ჯობნა, ნაძლევთა წაღება, იგ სათავისოდ კიდება,

- “მე უკეთ მოვეწონეო”, - ვისგან სჭირთ ცეცხლთა კიდება.


62

ბედაურს კვიცთა ჰხედნიდენ, კარში არბევდენ ცხენებსა,

უკუიყრიდენ სევდასა, იგ კაეშნისა სენებსა,

ყვავილთა ქვეშე დასხდიან სალხინოდ განსასვენებსა,

ქარნი სძრევდენ და უყრიდენ თასშიგან ჩასადენებსა.


63

დაღამდეს, ხენი მოსანთლონ, იქმოდენ ჩირახონებსა,

დაივიწყებდენ ჭირსა და სევდასა დასაღონებსა,

მოიგონებდენ ხელმქნელსა, მათსა სულსა და ღონებსა,

ესე სჯობს მღვრივეს მაჭარსა, იგ შენსა მოსაწონებსა.


პასუხი შემოდგომისა


64

შემოდგომამ ეგრე უთხრა: სტყუი ერთობ შარა-შარა,

სთლობის დრო სჯობს ყოველსა დროსა, მართალია იგ მაშ არა?

ყველა ვინმე გაგამტყუნებს, - რა იუბენ წარა-მარა!

რა ყურძენმან ქარვის ფერმან სისხლი წითლად გარდმოღვარა.


65

აწ ამასაც დამიწუნებ, კვლავ გიამბო უკეთესი,

ენკენისთვე გაშუალდეს, - რა ინახვის უამესი!

დაიუნჯვის ყოველივე: დანერგული, დანათესი,

ისარ-მშვილდი მოიმარჯვე, მეთოფემან - ტალი, კვესი.


66

რა გახშირდეს მყვირალობა, გამრავლდეს ნადირობანი,

ყველას ქარქაში მოეწყოს, ჯერგათა შეყრილობანი,

დღე-ღამე არვის გააჩნდეს - დრო, ანუ უდროობანი,

მაშინ სიმრავლე ნიშატთა, - არ იყოს ვარდთა ზრობანი!


67

კარზედ მიჰგვრიდენ მეფეთა ქორ-ბუდიანსა ხარებსა,

ვერ მორჩენ, ვერ გაატანონ იგ მაგრა განაკარებსა,

წითლად ღებევდენ ველსა და იქით და აქეთ კარებსა,

შენი რომელი უდარებს მას დღესა გასახარებსა?


68

მოქონდეს, იყოს დარება ჯარის რქებსა და თავებსა,

უკეთესს წინა იდებდენ, გარე გაჰყრიდენ ავებსა,

უყურე წითლად სავსესა მაზე თასისა დგმაებსა,

მუნ მაშინ მათსა ნიშატსა მბობით ვინ გაათავებსა!


69

ერთი სხვაც გითხრა, მუნ ჟამად იგ ერთობ მოსაწონები:

მოჰყვანდეს ზარში ნაჯდომი იგ ბედაური ქორები,

სხვადასხვაგვარი, მრავალი, არ თუ ერთი და ორები,

სდევდენ ხოხობთა, დურაჯთა, არ უჩანსთ ახლო-შორები.


70

ამ საქმესა და ამ დროსა შენიმც რამ შეუდარეო,

ტყუილსა ნურას იკადრებ, ნურცა ცუდმადსა, წარეო;

ნადირობდენ და ფრინვლობდენ, - ყველა ველს იყოს გარეო,

უსიციო და უსიცხო მაშინ მათ ჰქონდა დარეო.


პასუხი გაზაფხულისა


71

გაზაფხულმან თქვა: ვისმინე თქვენი სიტყვები, თქმულები,

ჩემოდნობაზედ ირჯები, მან დამიწყლულა გულები,

შენც უგვარო ხარ და შენი საქებრად გამოთქმულები,

ბედაური და ტურფა ვარ, მე მხედავს ყოვლი სულები.


72

ვაგლახ შენ, ერთი რამც ჰგვანდეს მაისში მუტრუკობასა,

მინდორსა ანუ ჯერანსა, ენა ვით შესძლებს მკობასა,

თუ ამას რასმე შეუდრი, სრულ მოსთხრი შენსა მბობასა,

შამბში ძრომასა ესე სჯობს, დაეხსენ ტუტრუკობასა.


73

რა დადგეს გიორგობისთვე, კარგად ის გეპასუხება,

რა თოვლმან წამოგაყაროს, მაშინ შეგექმნას წუხება,

პურადობასა იკვეხი, გაგვარდეს შენი უხვება,

შვენება სრულად წაგიხდეს, თვალმან დაგიწყოს ჭუხება.


პასუხი შემოდგომისა


74

შემოდგომამ თქვა: რაც რომ ვთქვი, ვითამ ეგ იყოს, ეს არა,

შენის ცუდისა ლაყბითა მე მივხვდი სიამეს არა,

თუ მე ზამთარი წამახდენს, ზაფხული შენ დაგესარა,

ჭიჭინას დროსა რაღას იქ, თავ-პირი ჩამოგესვარა.


*

* *


75

ეს არის მათი ონარი, - მათგან თავისა ქებანი,

თქვენცა სთქვით, თუ რომელი სჯობს, ან ნუ გაქვსთ მათი თნებანი,

უსაქმოს, მოწყენილისა მეტყობის ცუდ-ლაყბებანი,

სევდასა, შეჭირვებასა არ დაეფანტა მცნებანი.


76

მე ვიყავ უცხო ღარიბად რაჭა ჰქვიან, თუ აგარა,

იგ რამდონ რიგად სოფელმან გული ცეცხლითა დაგარა,

პირველითგან და ბოლომდე საქმე მომირთო რა გვარა,

გულსა ლხინი და ნიშატი სრულად სამკვიდროს წამგვარა.


77

გათავდა მათი ცილობა, შუღლი, ყარყაში, დავება,

სიტყვა ცუდი ვთქვი, კანონად, ვაი, თუ სასჯელს დავება!

სულის უკერძო საქმეზედ ეშმაკი მომედავება,

ჩემი ბრალია, სხვათ ვისნი, - ჭირნი მომხვდეს, თუ დავება!


78

თავი და ბოლო იგ არი - ღმერთი ვახსენოთ ცხოველი,

ვინ არის ბრძენი, ჭკვიანი მისი მძებნელი, მპოველი?

ვერსით ვერ მორჩეს ჯოჯოხეთს იგ მისი შეუპოველი,

მისითა მოწყალებითა მეც სინანულსა მოველი.


79

ქრისტე გვიბრძანებს ოთხთავში პირითა უტყუველითა:

- “სოფელი თქვენთვის შევამკე ტყითა, წყლითა და ველითა.”

ამით ვიშოვეთ სამოთხე, იგ არ თუ სამოველითა,

ეს წავა, ის ხომ არ გვინდა, მითხარ, თუ რას მოველითა?


80

თვით გვიბრძანებს და ყოველი მისთა წმინდათა კრებული,

წინ გვიც წერილთ სიმრავლე, წიგნები გამოკრებული,

უკვდავებასა გვაძლევენ - ჩვენ ვიყვნეთ იმედებული, -

რად გვსურის სატანჯველთათვის, რად გვინდა ცეცხლი გზებული?


81

თუ საღმთო რამე მესიბრძნა, შიგ არვინ ჩაიხედევდა,

რა ეს ლაყაბი შევკრიბე, ყველა ნახვასა ბედევდა:

- “არა ესე სჯობს”, - “არ ესე” - სიცილით ყველა ყბედევდა,

ეგების სხვაც რამ ვასმინო, - მე ესე მეიმედევდა.


82

ეს უსარგებლო გათავდა, აწ სხვა დავწეროთ ბოლოსა,

სრულ ნუ მივჰყვებით სოფელსა, ცეცხლი არ მოგვებოლოსა,

სატანას ხელში ჩავცვივდეთ, დაგვამხოს, დაგვაბოლოსა,

თუ ჩემიც ცოტა ისმინოთ, სულსა არ დაებრკოლოსა.


83

თვით ღმერთი ბრძანებს, რომელი ამტკიცებს ოთხსავ ყურებსა,

თვალს არ უნახავს მისებრი, არცა შესვლია გულებსა,

ჩანს, სიკვდილისა სასმლითა არვის უშვებენ ულებსა,

ხორცნი აქ წინად გარდიქცეს, ზეცას წაგვისხმენ სულებსა.


84

რად, სოფელო, სხვა არ დასწვი ჩემებრ, მე მქენ დასადაგე?!

გლახ, ლახვარი სასიკვდინე ყველა მე მკარ, დასად აგე!

დამიკარგე ძე, ასული, ძმა არ ვიცი, და სად აგე?

სხვა ნაყოფი მათებრ ტურფა რა აშენე და სად აგე?


85

სრულ დაგლიჯე ვარდი ჩემი, იგ არცა თუ მოაწივე,

ვინცა შეგქმნა, მან შენ გიყოს, რაცა ჩემზე მოაწივე,

მოვკვდე, - მიწაც აღარ მინდა, ჩემზე მხეცნი მოაწივე,

მაშინ აგრეც შეგებრალდე, იტირე და მო, აწი, ვე!


86

მე წამართვი სიცოცხლე და სული, მერმე თვალთა ჩენა,

რად გინდოდი სასიკვდინედ? შენ მაღირსე არ დარჩენა!

არ გმართებდა ეგზომ მეტად მტერობისა გამოჩენა,

თავიდაღმე სრულ ბოლომდი ჩემთვის ესრეთ შეგეჩენა.


87

მე ვხედავდი ლხინსა ჩემსა სრულად ჭირად გარდაცვლითა,

იგ ერთობით სპათა ჩემთა მტერთა ხელში ჩანაცვინთა,

მივემგზავსე მე ფრინველთა, იგ მხარ-ბოლო დანაცვინთა,

მედებოდა ცეცხლი ცხელი, ვიწვებოდი მზგავსად ცვინთა.


88

ბედი ანუ სვე-დოვლათი იგ ბოლო ჟამ გამეშალა,

ვთქვი: გავშიშვლდე სოფლისაგან, ტანსაცმელად მამე შალა,

ყველა აქა ვერ დავწერე, რომლის საქმით დამეშალა,

წამლად ვიწყე მარტო სევდით, არამც ჭკუა ამეშალა.


89

ვის სიცოცხლე მწარე ჰქონდეს, - სიკვდილი თქვა შოთამ ტკბილად,

რომ ხმელეთსა ანათობდეს, ბოლოდ იქმნას იგ აჩრდილად,

ნაცვლად ბროლთა-მარგალიტთა მოგვეცემის ქარვა კბილად,

გრაკის ხესა დავემზგავსნეთ პირველ ნორჩი, ალვა ზრდილა.


90

ვა, თუ მიწყინოთ ყოველთა სოფლისა სიყვარულითა,

იგ სოფლიონი ბრძენნი და ან ვინც უბნობდა სულითა,

ყველა სწუნობდა სოფელსა, არ გასაზრახოდ, - გულითა,

არ ვიტყვი: სრულად გაუშვით, ნუ გიყვარსთ სულ-წასულითა.


91

სიცრუე ანუ სიცქაფე სხვაცა ვთქვა ერთი მისი და,

მუხთლობა არის თავიდგან სულ მისი დასაწყისი და,

ზეცად გასულსა ქვე დასცემს, რომ ძმაცა იყოს, მისი და,

ანაზდად, მოულოდნელად ბნელად ქმნას შენი დღისი და.


92

შოთამ თქვა სწორად მიდგომა მზისაგან ვარდთა, ნეხვისა,

მისგან ბოლომდე გატანა - თქვას - ვინცა დაიკვეხისა!

ხმელთა მფლობელსაც არ ასცდეს ბოლოს დაცემა მეხისა,

მას დაუდუმდეს ბაგენი, ვეღარვის შეუჭეხისა.


93

ტახტი იმას არ ღირსიყოს, რომ ჯდეს ვინმე ალვა ზრდილი,

იგ ანაზდად გარდმოაგოს, აღარ იყოს მისი ჩრდილი,

მისად ნაცვლად დაჯდეს ვინმე უშვერი და სულ უნდილი,

სკორემანცა დაიწუნოს ზედ საჯდომლად ამოზრდილი.


94

ამდონად როგორ გვიყვარდეს ჩვენთვის ამგვარად მტერები,

ბოლოს გააგდებს ყველასა, რაზომცა ზედ ეკერები,

მარტო რას გვარგებს ხორცნი და თუ სულსაც არ ეტერები,

იგი დაადგრეს უკვდავად, ჩვენ ვიქმნათ მონამტვერები.


95

ან ადრე დაგვხოცს უდროოდ ახალსა მოუწევარსა,

ვარდსა დაგვიჭკნობს უფრჭკვნელსა, შეგვიქმს ბედისა მწყევარსა,

ვერ მოურჩებით მართ, ვითა კურდღელი მალსა მწევარსა,

ვხედავთ და არ გავტეხილვართ იგ მისგან მოსაწევარსა.


96

თუ გრძლად გვაცოცხლებს, ჩვენ გვიზამს საქმესა უარესებსა,

რაც გვიყვარს, თვალ-წინ დაგვიხოცს სულთაგან უკეთესებსა,

ცეცხლსა მოგვიდებს უშრეტსა, ჩვენთვის ჩამოჰკრავს კვესებსა,

ჩვენ დაგვიმკვიდრებს ჭირთა და სულთქმა, ვაება, კვნესებსა.


97

ამას გვიზამს, და სხვაცა ვთქვა მისგან ჩვენზედა ქმნულება,

ესრეთ მოგვშლის და წაგვახდენს, - რა გინდეს სულთა დგმულება,

იგი უებრო, უსწორო, უშვერ ჰყოს ქმნულ-კეთილება,

იგ მისგან ერთიც არ მორჩეს გული უწყლულო, ულება.


98

ან სიკვდილს მიგვცემს ანაზდად, ან სიბერესა ძნელებსა,

პირსა თვალურებრ გავსილსა არმურსა დაგვდებს ბნელებსა,

ეგრე უებრო მნათობსა ვერ ექოს ბრძენთა ენებსა,

ყოველთა სატრფიალოსა იგ შეიქმს მოსაწყენებსა.


99

თვალთა დააკლებს ნათელსა სოფლისა მაშენებელსა,

წარბთა მშვილდულებრ მოხრილსა, მიჯნურთა მახელებელსა,

შავთა წამწამთა ნარგისთა, მჭვრეტელთა გულსა მხებელსა.

გააყრევინებს, წაახდენს მნახველთა ცეცხლთა მდებელსა.


100

პირსა დაუჭკნობს მნათობსა უთეთრეს ზამბახისასა,

ღაწვისა ფეროვნებასა ვარდულებრ გაშლილისასა,

წახრის და მოსდრეკს ლერწამსა ტან-სარო ალვის ხისასა,

დაადუხჭირებს ჯავარსა სანდომად უსულისასა.


101

ბაგეთა მოჰშლის ეგეთსა - უკვდავებასა ღიმობდეს,

კბილთა წაახდენს - მასთანა ვერც მარგალიტი ღირობდეს,

თმას ამბრის ფერთა კოჭამდი, რომ გიშრის ტევრად ხშირობდეს,

გაუსპეტაკებს თოვლურებრ, იგ ვეღარ ამბრად ძვირობდეს!


102

ეს არის საუკეთესო იგ ჩვენგან მოსალოდები,

აწ ამაშიგან ვითმც იქნას გული არ დასაკოდები?

ერთ დღე ვიცინოთ, მით უნდა მრავალ-ჟამ ვიყოთ მგოდები,

ბოლოჟამს ისევ სიკვდილი, გულზე მიწა და ლოდები.


103

ჩვენთვის დაბადა სოფელი მან, ყოვლთა არსთა მბადემან,

ესეც ჩვენ მოგვცა, სიმართლით მუნცა კეთილთა მზადემან,

სრულ ვერ გვიშოვნოს წარწყმედად ბოროტთა მოსაწადემან,

ვერ შეგვიმწყვიდოს უხსნელად სრულად ცოდვისა ბადემან.


104

მაგას არ ვიტყვი, არ გვინდეს სოფლისა ნივთიარები,

ესრეთ ვიხმაროთ კეთილად, ბოლოდ არ გასამწარები,

არა გვიდგს სული მოკვდავი, პირუტყვებრ გასაქარვები,

ოდეს ეს ხელთა გაგვარდეს, მუნ არ დაგვეხშას კარები.


105

ეგ ღმერთმან იცის, თქვენთვის ვწერ საკეთოდ, არ თუ ზიანად,

არ ვიტყვი მე, რომ კარგი მჭირს თავისა გასაზვიანად.

გვიბრძანებს: “ჩვენი სავაჭრო დადევით სარგებლიანად,”

არ ვიქმნე მონა მედგარი, განხდილი დასაწვიანად.


106

ზოგი დავწერე სახუმროდ სალხინო საკამათენი,

ბოლოს ცოტა რამ საწვრთნელი სულისა გასანათენი,

მცირე, რაც მქონდა, მიძღვნია, არა ვარ ბრძენი ათენი,

ყველამ შენდობა მიბრძანეთ, წყალობა მიყავთ ამთენი.


107

ღმერთო, რომელი უმჯობეს იქ თვითვე შენგან ქმნულებსა,

რისხვას აყოვნებ ამისთვის, მოაქცევ წარწყმედულებსა,

ნუმცა მეწევის ბოროტი მას დღესა დაუსრულებსა,

იგ მოტყინარე მახვილი კარსა ნუ დამიგულებსა.

[catherina_10]

ვახტანგ მე VI
ვაი, სიკვდილო


რა დავიბადე, სოფლით ვიბადე, ვაი, სიკვდილო, მწარე სიკვდილო!

მეგონა რამე სოფლისა რა მე, ვაი...

მოვჰყევ სოფელსა, ავის მოფელსა, ვაი...

განვცხერ, ვიშვებდი, ვერ გავიშვებდი, ვაი...

მატკბო, მაგემა არად სარგემა, ვაი...

შენ ვერ გიცნობდი, თუმცა მიხმობდი, ვაი...

მოხველ ანასდად, მტრად და არ ჩემ დად, ვაი...

მომკვეთე მსწრფლად, მიწას მეც დაფლად, ვაი...

მოვშორდი ცოლსა, შვილს, თანამყოლსა, ვაი...

მოვშორდი ძმასა, გამყარე დასა, ვაი...

მეგობარს, სულთა, საყვარელთ ტკბილთა, ვაი...

მომკალ, მომკვეთე სოფლის მოკეთე, ვაი...

სხვაგან გამგზავნე, დამხვდნენ მე მავნე, ვაი...

მუნ გამიკითხეს,დამცეს, დამწიხნეს, ვაი...

რად ენდევ სოფელს, ანასდის მყოფელს? ვაი...

თუ იქ იხარე, აქ კი იხარე, ვაი...

დამხვდნენ მტარველნი, მწარედ მტანჯველნი, ვაი...

ულხენი მიმყვა, მითხრეს ეს სიტყვა, ვაი...





ვაი, რა მწარედ იწოდა ნაწლევნი მარიამისა




შურით აღივსნენ უგბილნი, წესი ქმნეს მათის მამისა,

სიკვდილს ზრახვიდნენ უწესოდ, თუ დროდაიცენ ჟამისა,

უსჯულო მისი მოწაფე მიცემას ჰპირავს ამისა,

ვაი, რა მწარედიწოდა ნაწლევნი მარიამისა!




მტილში მიუძღვა კრებულთა საწუხი ყოვლის გვამისა,

მღვდელთმოძღვრისასა მივიდნნ გასატანჯველად, ვა, მისა,

ბრალი ვერ პოვეს მის ზედა, კვლავ სცემდნენ წამ-და-წამისა,

ვაი რა მწარედ იწოდა ნაწლევნი მარიამისა!



ავად ზრდილი




ნახა ყრმა ავად მქცევლი, ურიგოდ მოარულია,

გამწრტვნელსა ცემა დაუწყო, რად ავად განსწავლულია.




* * *




ცემა გმართებს გამზრდელისა,

რა ყრმა ნახო ავად ზრდილი.



კვლავ მიხმეს ისევ ისპაანს




კვლავ მიხმეს ისევ ისპაანს, დამრჩა ესშეუსრულები,

მამცეს პატივი მრავალი, ვა, თუ დავაბი სულები,

მან თავის ტოლადმადიდა, არ შემქმნა უფლისწულები,

წარმავალია ყველაი, ჟამი მიც გარდასრულები.




არ დამცალდა სხვას ლექსთა თქმა, მიხმეს ისევ კიდევ კარად,

ხორცისათვის საპატიოდ, სხვას ბევრრიგად დასაზარად.

რა ვქნა, არვინ არ გამოჩნდა არასფერში მოსახმარად,

მოუძლურდა ხორცი სუსტი, რაღა მეთქვა მსმენთვის მწარად?




არ იცოდით,ღ გმართებდათ ჩემი ასე გარდაგდება,

სამთავსა და კვერსა შუა ჭიქა როგორ გამაგრდება?

ტალსა კვესსა რა ჩამოჰკრავ, აბედს ცეცხლი მოედება,

ცეცხლსა მძაფრსა ნავთს დაასხამ, მითხარ, როგორ დანელდება?


თვითვე ნანობენ უგბილნი, თუმცა ბევრს ჭირსა მახესა,

ლომი დაბმული აეხსნას, ვაცსა გააბამს მახესა,

რაღასა ვეძებ სახვეწრად კლდესა, ტყესა და მა ხესა,

რაც ერგოთ ჩემის ამ საქმით, აწა თვითანცა ნახესა.




ჩემნო გულის შემტკივარნო, იწუხეთ და ჩემთვის ახეთ,

ჭირნი ჩემნი სხვათა ჭირთა მიამსგავსეთ, მიასახეთ,

სოფლის საქმეს ყური უგდეთ, ან იტირეთ, ანუ ვახეთ,

აბედინის შვილის ამარ დავრჩომილვარ, აწ ეს ნახეთ!





ნაცვლად ჩემთა სიკეთეთა




მე შევამკევცა, ქვეყანა, ზღვა, მთა, ველი, ნაყოფთ გვარი,

აბრამს უხმე საყვარლად, ძედ აღგითქვი თემთა მზღვარი,

განვამდიდრე, განვამრავლე, ზეცით მოვეც ნაყოფთ ცვარი,

ნაცვლად ჩემთა სიკეთეთა აღმიმართეს საკვდად ჯვარი.




შევაძრწუნე მეგვიპტენი, რისხვით მივეც დანამწვარი,

აღვაშფოთე სასწაულით მოუვლინე მკალი მყვარი,

განვიყვანე ხელთა მათგან უჭირველად განაგვარი,

ნაცვლად ჩემთა სიკეთეთა აღმიმართეს საკვდად ჯვარი.




ღამე უძღვი ნათლის სვეტით, დღე ღრუბლით ვჰყავ იგ მოარი,

ზღვა განუპე, განვიყვანე, მწყურვალთ მივეც კლდისგან ღვარი,

არ განუცვდად სამოსელი, მანანით ვქმენ გამაძღარი,

ნაცვლად...




შევიყვანე აღთქმის თემსა, დაუმკვიდრე მთა და ბარი,

სულ აღვხოცე მტერნი მათნი და დავადევ მათი ზარი,

მეფენი და წინამთქმელნი მივეც მათი გამაზარი,

ნაცვლად...




ხორცი ვისხენ ქალწულთაგან, ვიქმენ მათი შენამყვარი,

ბრმათა თვალი აღუხილე, მკელობელი მათი ვარი,

სნეულთ მივეც განკურნება, აღვადგინე მათი მკვდარი,

ნაცვლად...

[marine]

catherina_10

დიდი მადლობა, ეკუნა, ვახტანგ მეფის ეს ლექსები რომ განათავსე "ვაი, სიკვდილო" არ მქონდა წაკითხული, რა ლამაზი ლექსია

[catherina_10]

marine
რის მადლობა, თუ რამეს მივაგენი აუცილებლად დავდებ

[sable]

ჩინებული ლექსებია

[G_I_O_R_G_I_]

ვახტანგ მე6
შეგონება
კაცმან უნდა თავის საქმე ყველა ღვთითა მოივარგოს,

ამ სოფელსა ხელი ჰყაროს, იქაც ბარგი დაიბარგოს,

მოყვარეთ და ამხანაგთა თავის რიგით რამე არგოს,

სახელის ხე საჩრდილებლად წყლისა პირსა სამე დარგოს
თეიმურაზ მე2
ხილთა ქება

1

მარწყვმან თქვა: "მოვალ პირველად, მე ვერ მომისწრებს ხილია,

ფერად მსგავსი ვარ ლალისა, მერმე საჭმელად ტკბილია,

წინ რასა მისწრობს ტყემალი, მჟავე არის და გრილია,

მისგან ჩივიან ყველანი - «ვჭამე, მომკვეთა კბილია».

2

ტყემალმა უთხრა: «შეგარცხვენს ეგ შენი საუბარია,

უარესი ხარ ყველასა, არა ხარ ხილთა დარია,

თავსა მოგჭამენ ჭიანი, - ძირი გაქვს მეტად მწარია,

უჩემოდ ლხინი არ ვარგა, არცარა სანუკვარია».

3

ბალმან უთხრა: «ამხანაგო, თქვენ ვერ იტყვით ჩემსა ძვირსა,

ხესა თეთრად ავაყვავებ, დავამშვენებ ჩემსა ძირსა,

თავსა ბროლსა დავამსგავსებ, მერმე ლალსა გამჭვირვარსა,

შაქრის მსგავსად გარდვიქცევი, რა ჩამიდებს კაცი პირსა».

4

ჟოლო იკადრებს ქებასა: «აწ ვიტყვი, რაცა მხვდებისა,

მოვლენ ყველანი მფრინველნი, ჩემზედან შემოსხდებისა,

კაცნი მრავალნი მეძებენ, ადვილად ვერ მომხვდებისა,

სიყვარულითა ჩემითა მჭამენ და ვერ განძღებისა».

5

კიტრმან თქვა: «რაღა ვიკადრო საქმე ქებისა ჩემისა:

ტკბილი და მჟავე არა ვარ, კაცი რად მემოყვრებისა?

გრილი ვარ, კაცსა გავბერავ, მერმე თავი ვარ სნებისა,

ვინც რომ ჩემითა გაძღების, ციებაც შეექნებისა».

6

ნესვმან თქვა: «ვჩივი ამისთვის - მიწასა მომაყრიანო,

მოვლენ, მეძებენ, მპოებენ, ხორცსა დანითა მჭრიანო,

რა გავიზდები, საჭმელად ყველანი მინატრიანო,

ციებას, მერმე ცხელებას, ჭირს ჩემგან შეიყრიანო».

7

თხილმან თქვა: «გკადრო მართალი ჩემი პასუხი გულისა.

ყველანი უბნობთ, იკვეხით, მე იმან გამაგულისა,

სალხინოდ შესაქცევარი მე ვარ ყოვლისა სჯულისა,

კბილისა მატკინებელი, მერმე დამწველი გულისა».

8

მაყვალმან უთხრა: «არა ვარ ხილი თქვენებრი ქებული,

უარესი ვარ ყველასა, არვისგან მოწონებული,

ზედან მასხია ეკალი, ვარ მისთვის დაწუნებული,

პირველ გახლავარ ყირმიზი, მერმე პირ-გაშავებული».

9

საზამთრო იტყვის: «ნუ უბნობთ, მე არვის დაგიცილებო.

თავსა ნუ იქებთ ჩემთანა - მე ყველას დაგაწბილებო,

მე ჯალინოზ ვარ ექიმი, სნეულთა მოვალხინებო,

სიცხითა შეწუხებულსა მე გულსა მოუგრილებო».

10

ატამმან უთხრა: «რა გკადრო საქმე ქებისა ჩემისა?

უკეთესი ვარ ყოველთა, ხე ჩემი ტურფად ყვავისა,

შეყრა უხარის ყველასა ტურფისა სანახავისა,

მე და ნესვი ვართ ყოვლისა ამშლელი სენთა თავისა».

11

ვაშლმან უთხრა: «შვენებითა თქვენ ვერა ხართ ჩემი დარი,

ვარ ყოველთა საქებარი, მე ვარ თქვენი მაქებარი,

სალხინო და სანადიმო სუფრაზედან სადებარი,

გულის ჭირის უკუმყრელი - არად უნდა საუბარი».

12

ბროწეულმან თქვა: «უბნობთო მართლითა სამართალითა,

ჩემს უტურფესი ნაყოფი არვის უნახავს თვალითა,

მე ჩემსა ხესა მოვკაზმავ, ტურფად შევამკობ ხილითა,

დარბაზს სუფრასა ავავსებ იაგუნდითა, ლალითა».

13

ნიგოზმანცა თქვა: «მე კაცნი ჯოხსა მესვრიან ხელითა,

გამტეხენ, ტყავსა გამხდიან, პირს ჩამიგდებენ ხელითა,

გულითა მასპინძელი ვარ ნიადაგ მხიარულითა,

კაცსა საჭმელსა შეუმკობ, კიდეც ვალხინებ სულითა».

14

ყურძენმა უთხრა: «ვაგლახ თქვენ, რას უბნობთ ცუდ-მაშვრალია?

კაცნი ყოვლისა ქვეყანას ჩემგან არიან მთვრალია,

- ჩემთანა თქვენი ხსენება დიდი ცოდვა და ბრალია, -

გული ექმნების ლომისა და მერმე დევთა ძალია».

15

ქლიავმან უთხრა: «იკვეხით, არა ხართ ჩემი დარია,

ყველა უგვარო შეყრილხართ, ცუდი გაქვსთ საუბარია,

ამ ცოტას ხნისა სიცოცხლე რა თქვენი საკვეხარია?

უფრო უყვარვარ ყველასა, ვარ მათი სანუკვარია».

16

სხალმან თქვა: «მეცა მაუბნეთ - არა ვარ თქვენი დარია,

ჩემი ხე თეთრად აყვავდეს, გაეღოს გულის კარია,

როდეს მწიფობა მოვიდეს, ერთმანეთს უთხრან: «მარია»

ავადმყოფს ვარგებ, და მთელსა შაქრად გაუხდეს პირია».


17

ჭერამი იტყვის: «თქვენ ჩემსა ვერ იტყვით ვერას ძვირსაო,

ჩემი ხე თეთრად აყვავდეს, მსმელნი სხდეს მისსა ძირსაო,

როდესაც თვალი შეერთვის, მოინდომებენ ჭირსაო,

კაცი მჭამს - ჭირსა შეიყრის, მერმე მაგინებს ფირსაო».

18

ალიბუხარა იკადრებს: «მომჟავო ვარო მე დია,

წამლად მეძებენ ყველანი, არ მედარების მე ბია,

ყველა ტყუიან ჩემთანა: კვინჩხო, რას იარებია?

დრამით ამწონენ ვაჭარნი, მე მაქვს ასეთი ბედია».

19

აწ უნაბი მოახსენებს: «ჩემი ქება თქვენ რა სთქვითა?

ყირმიზი ვარ ლალივითა და მკურნალი მე თავითა,

აქიმები დამეძებენ, ზღვას შედიან სულ ნავითა,

ჩემთან ყველა ცუდი რამ ხართ, შეიმოსნით თქვენ შავითა».

20

შინდი იტყვის: «შემოდგომას ჩემი არის გახარება,

ყველას უწინ ავყვავდები, კაცი ჩემკენ იარება,

ყირმიზობით ლალსა ვჯობვარ, არსად მინდა მე ტარება,

სანუკვარად ისეთი ვარ, ყველამა თქვას ნეტარება».

21

ფშატმან თქვა: «ნეტამც იკადროთ თქვენ ჩემი შემოხედვაო!

საჭმელად შესაქცევარი. ხელს მოუჭირებ ჰხედაო,

მზის შუქი ასე დამაჭკნობს, ყველა მე მეტყვის «ბედ-აო»

ჩემის ყვავილის სურნელი ყველაყამ იცით ხედაო».

22

ლეღვი ამას მოგახსენებ: «ტკბილი ვარ და შვენიერი,

სამოთხიდამ გამოსული, მე ძირი მაქვს ნებიერი,

ქრისტე ღმერთმან მომიწონა, მე საჭმელად მომყო პირი,

თუ გაძღების ჩემით კაცი, მოეცემის მაშინ ფერი».

23

მალაჩინ სხალი იკადრებს ხელმწიფურისა ენითა:

«ყოვლის ხილისა უფროსი, საჭმელად შაქრად მთელითა,

არავის დაგედარები - სიმართლე თქვენცა ჰქენითა! -

ყველა ხართ კაცის ურგები, მუცელს აავსებთ სენითა».

24

კომში იტყვის: «მოისმინეთ, თუ რას ვიტყვი ჩემს ქებასა;

ხესა თეთრად ავაყვავებ, ბამბას მოვართმევ დედასა,

როს გავყვითლდები, სუნი მაქვს, მე მუშკ-ამბარი მბერავსა,

სანუკვარი ვარ სუფრისა, ყოველი მსმელი მხედავსა».


25

ხურმა ბრძანებს: «ჩემო ძმანო, მე თქვენი ვარ ხელმწიფეო,

ნახეთ ჩემი გემო, სიტკბო, მჭამელთათვის სიეფეო,

ასრე ძვირად ვიშოვები - ძლივ მიშოვნის მე მეფეო,

ინდოეთით გამოსული, ტირილით ცრემლთა მჩქეფეო».

26

თურინჯი ბრძანებს: «არ მინდა მე კაცთა ქებანიაო,

ხელმწიფეთ სანუკვარი ვარ, არ მაქვს მე კლებანიაო,

ყვითლად მომიბამს ჩემი ხე, არა მაქვს ზოგანიაო,

ნურვინ მედრებით, არა ვარ თქვენი ძმა, არც დანიაო».

27

აწ ნარინჯი მოგახსენებ: «არც მე ვარ უარესია,

ჯერ ვარ სამოთხით მოსული, მერმედ ხელმწიფედ ესია,

ზამთრით, ზაფხულით ჩემი ხე მწვანე და მშვენიერია,

ყველას უყვარვარ სულითა, არა ვარ წამად ბერია».

28

ლიმონ იტყვის: «სიმჟავითა არვინა ხართ ჩემი დარი,

მაგრამ ფერი მეც კარგი მაქვს, ამითა ვარ თქვენი დარი,

ჩემი წვენი წამალია, არ ტყემალთან დასადარი,

თქვენ ამისი სწორი რა გჭირსთ? - ჩემს მჭამელს აქვს ავი ქარი».

29

პანტაცა სხალი ერევის: «მუდამ ვარ ხმელი ჩირაო,

ყოვლი ნადირი მე მეძებს: დათვი, ღორი და სირაო,

სოფლად მივქონდე ურმითა, არვინ გაიღოს ქირაო,

შავი ვარ და დამჭნარი ვარ, მე არ მივარგა პირაო».

30

კვინჩხი იტყვის: «შენ რას ამბობ? შავი ვარ და მარგებელი,

ჩემს ხეზედა ბულბული ზის, შენ მოგძებნის ყოვლი მელი,

ავადმყოფსა მოუხდები, და კაცი მჭამს მერმე მთელი,

სიმდაბლითა ნუ მიწუნებ, მე არა ვარ აგრე ბელი!»

31

ფისტა იტყვის: «თხილო, შენ ხარ ავის გვარით გამოსული,

კბილისათვის მაწყინარი, შენ გამოგდის ავი სული,

მე ვარ კაცის შემაქცევი, მწვანე არის ჩემი გული,

პირი სრულად გაშლილი მაქვს, არ ამომდის ავი სული».

32

წიფელი გაებაასა ფისტას, თხილსა და კაკალსა:

«თქვენი ლაყაფი ცუდია, დავეგვანები მე ლალსა,

კუბოში ვზივარ, გამოვალ - ზამთრივ ვახარებ მელასა,

მაღალს ხეზედან ვასხივარ, არ თუ დაბალსა თელასა».


33

კუნელი იტყვის: «მე თქვენში ვერა მჯობია ხილია,

როს ავყვავდები, მას უკან წითელი ვარ და ლბილია,

მაგრამ საჭმელად ცუდი ვარ, არა მაქვს ავი ჩრდილია,

ყოვლი ფრინველი წამიღებს, არა მჭამს ტურა, მგელია».

34

დათვი-თხილა უკან მისდევს: «მეც აქა ვარ ხილიაო!

ღორი, დათვი, მელა, მგელი - ჩემთვის ყველა ლხინიაო,

მამძებნიან, მიპოვნიან - ჩემს ქვეშ წვანან მთელიაო,

რკოვ და წიფელო, რას ლაყბობთ? - ნურც ფერობას ელიაო».

35

რკო და წიფელი გაიბრჭვნენ, არვინ ახსენეს მრთელია,

რკო ამას იტყვის: "მრთელი ვარ, ჩემით გაძღების ღორია,

კაცთა საჭმელად მეძებენ, მე შემამტყორცონ ტორია,

ვინცა სჭამს წიფელს, გულს დასწვავს, ჭირი არა აქვს შორია».

36

ასკილი ეტყვის კუნელსა: «ვაი შენ, ცუდათ ჰქარაო,

მე ვარ კარგი და ლამაზი ენად მოყბედი ჩქარაო,

ჩემი ყვავილი შენა გჯობს, მზესა არ დავიფარაო,

შემოდგომაზე მწიფე ვარ, ქალ-ყმანი მოვლენ ფარაო».

37

აწ ნუში იტყვის: «ამითა ვერ იტყვით ჩემსა ძვირსაო,

ჩემი ხე წითლად აყვავდეს, ლხინია მისსა ძირსაო,

კბილისა მატკინარი ვარ, მით მაგინებენ ფირსაო,

წამლად, საჭმელად კარგი ვარ, ამით ვჯობივარ ხილსაო».

38

პური და ღვინო გაიბრჭვნენ, არც ერთი არას იტყვისა;

პურმან ეს უთხრა ღვინოსა: «ყველანი შენთვის ყმუისა,

თუ ჭირვეული არ იყო, მე ვიტყვი შენთვის უისა,

ჩემით გაძღების ქვეყანა და ნახვა ჩემი სურისა».

39

ღვინომ უთხრა: «შენმა მზემან, პურო, გრილი ხარ დიაო,

მამწონს შენი სიბარაქე და ღერო შენის ხისაო,

მრავლად გამოვა ნაყოფი, ყველასთვის მითქვამს მეაო,

განა არ იცი, უჩემოდ შენი არ წაღმა სვიაო?

40

ორივ ერთად შევიყარნეთ; ყოვლს სულდგმულს ჰშვენის ფერია,

ხელმწიფენი და გლახაკნი - ჩვენგნით იხარებს მთელია,

ბაღი, ბაღჩა და ხილები სახსენებელად ჩვენია,

ჭკვიანი ხელად გარდიქცეს, უჭკვოს მიეცეს სენია».


თეიმურაზ მე2
გაბაასება რუსთველთან

1

მე უსწავლელსა ვით მეძლოს, ვისზედ ვსთქვი ანბანთ-ქებანი?

ბრძენს უნდა ექო იმისი ციმციმი, ბრწყინვალებანი,

მინდა რუსთველსა შევჰკადრო სიტყვითა ბაასებანი,

ვჰკითხოთ, რაზედ თქვა ლექსები ტკბილი, ღრმად მეტყველებანი?


2

ვუთხრათ: რად დაშვრი ტყუილზედ, რაც სთქვი, არ იყო წესიო,

ამას მოწმობენ ქართველნი, იმერელი და მესხიო,

არქვით მათ თქვენი ნათქვამი, - ნეტავი მე მასესხიო, -

დიდათაც გამომადგება რუსეთსა მისი ლექსიო!


3

ნესტან-დარეჯან ვინ იყო, რომ აქო დაუცხრომელად?

ტყუილის ტარიელისთვის სტირს ცრემლის შეუშრობელად,

როს ღრმა ლექსებით შეამკობს მათ ენა დაუშრომელად,

წყნარათა ვკითხოთ, არ გაწყრეს, არ დავრჩეთ შეუნდობელად.


4

აწ მოგახსენებ, რუსთველო, რაც ჩემი სიტყვა არი სად:

ნესტანჯარ ესრეთ გიქია, არ თუ სხვის შესადარისად,

«თინათინ მზესა სწუნობს»-ო, თქვენ ბრძანეთ, ქებად კმარისად,

ცუდმადს მიჯნურსა ახელებთ ერთმანეთს გასახალისად.


5

არ გაგონილა ინდოეთს ნესტან-დარეჯან ქალადა,

არცა ტარიელ კაცს ერქვას - გიწოდებია ძალადა!

არაბისტანში თინათინ არ იყო ბროლ-ფიქალადა,

ვერც ჰპოებთ ავთანდილსაცა მის ეშყით დანამთვრალადა.


6

არა ყოფილა ფარსადან ექვს სამეფოზედ მჯდომელად,

არცა განთქმული ინდოეთს, რომ ყოფილიყოს მფლობელად.

გამოჩნდით მათთვის, ღირს ქმენით რას ლექსის შესამკობელად,

ტარიელ, ნესტან-დარეჯან სთქვი ერთმანეთის მდომელად.


7

ეს შვიდნი სახელმწიფონი დიდნი, ვარგნი და არ ავნი,

არც მჯდარა მეშვიდედ მეფედ სარიდან მტერთა მზარავი,

არც კაცი, არცა ჰქონია სახლი, სამყოფი, კარავი

გაკეთებული სიბრძნითა, - არ არის დასაფარავი.


8

არ თქმულა მეფედ არაბეთს როსტევან სახელდებულად,

არც მის ასულად თინათინ, რომ სხვას ვის ეთქვას ქებულად,

ვერც ავთანდილზედ მემოწმნენ იმისთვის თავდადებულად, -

დაგისახავსა ტყუილად მიჯნურებ ცეცხლ-მოდებულად!


9

თქვენი ღრმად მეტყველებანი უცხო რამ, საკვირველია,

თუმცა მართალზე თქმულიყო, რა ტკბილი საკითხველია!

«ვეფხისტყაოსნის» ლექსები სხვას ლექსთა გამკიცხველია,

საქართველოსა კაცთათვის სატრფო და სასურველია.


10

შენი ნათქვამი საღმრთოდ, თუ საეროდ მოიხმარების,

სჯობდა მას ზედა თქმულიყო, ვის მზე არ შეედარების,

ევროპიაში რომელსა ბნელი არ მიეკარების,

ვინც რომე ნათლობს ნიადაგ, შუქი არ დაემალების!



მიგება რუსთველისაგან


11

«ძმანო, არ ძალმიცს პასუხი არ მწარედ, არცა ტკბილადა,

ეს ვერ შევიტყვე: მოდავედ ჩემზედ ვინ ატეხილა-და?

ექვსასის წლის მკვდრის ბაასი აროდეს გაგონილა-და!

მელექსე მელექსისაგან არას დროს დანდობილა-და!


12

ვინ არის ჩემზე მეტყველი? - შეტყობა, დია, მსურისა:

თუ ვინმე დიდი კაცია, მიგდება უნდა ყურისა,

არამც რომ დამკვრელი იყოს სტვირისა, ჭიანურისა,

ზედან ამღერდეს შაირებს, ნათქვამს ბისტიკას ცრუისა!


13

დიდის გვარისა თუ იყოს, ან კარგად ხსენებულიო,

ან მეფე საქართველოსი, ანუ თუ უფლისწულიო,

რასაცა გეტყვით, უამბეთ ეს ჩემი სიტყვა სრულიო,

მკვდრის ლაპარაკსა რას აქნევს, კაცსა არ ედგას სულიო?


14

როდესაც საქართველონი იყო ხელმწიფის ერთისა,

მაშინ მას ჟამსა მე ვიყავ შინა-ყმა თამარ მეფისა,

კურთხეულმც არის ხსენება მპყრობელის დიდის ქვეყნისა,

იმისგან პატივ-ცემული ვახლდი მდივანი სეფისა.


15

ფილოსოფია მესწავლა, წიგნი მეკითხა ბევრიო,

მოსწონდა ჩემი მდივნობა, ვის მორჩილებდა ერიო,

მიბრძანა: «რადგან ცოდნა გაქვს, ლექსები გამოსთქვენიო».

გინახავს ყველას, მოგწონსცა სულ ჩემნი დანაწერნიო.


16

რადგან მიბრძანა, არ მქონდა მე საქმე დასაღონები,

ვპოვე ამბავი, ლექსად ვსთქვი, ვეჭვ, იყოს მოსაწონები,

საღმრთოდ, საეროდ სრული და რა ტკბილად გასაგონები!

კაცთათვის საკითხავადა სურვილით მოსანდომები.


17

უთქვამს, თუ: ცუდი შაირი მე ცუდად ვისზედ მეთქოსა?

ტარიელ, ნესტან-დარეჯან ტყუილად სიტყვით მექოსა,

ავთანდილ თინათინითურთ ზრახოს, არ ესახელოსა,

რად უნდა ცილსა მწამებდეს, ჯავრითა გამახელოსა?


18

როს ქვეყანაზე ვცხოვრობდი, ვიყავცა გალაღებული,

ხელმწიფე მყვანდა მაღალი, დიდადაც გადიდებული,

მას დროს ქართველნი არ იყვნენ მტრისაგან შეწუხებული,

მხიარულნი და შვებულნი ლხინობდენ გახარებული.


19

პაპას შენს - შენგან უკეთესს, ჰქონდა მას სიბრძნე გულისა, -

მასაცა უთქვამს შაირი მიჯნურთა დადაგულისა,

ვინც წაიკითხავს ჩემს ნათქვამს, - მიგდება უნდა ყურისა, -

ჩემმან ლექსებმან ერთს ჟამსა პაპაცა გაგიგულისა.


20

რაც სიბრძნით ლექსები მეთქვას, დაგიგდებთ ქართველებსაო,

მიჯნურობისა საქმესა სიტყვას დავწერდი მთელსაო,

ევროპიაში ვის აქებს, რომ არ შეუდრის მზესაო?

თუმცა აგრეა, ჩემს მეტი ვერ იტყვის შესაფერსაო!


21

თუ მე მაგ დროსა მეცოცხლა, გაგიმარჯვებდი მე დია,

ვისაც შენ აქებ, მაგაზედ კარგს ლექსებს გამოვთქვემდია,

რას სიტყვით შევამკობდი-და! - შენ კარში გაგაგდებდია!

რადგან შენს საქებრად დარჩა, მას არ ჰქონია ბედია!»

[marine]

"პროფ. ლ. მენაბდე წერს: პ. ინგოროყვას "ინტერესი თამარის პოეტური მემკვიდრეობისადმი სავსებით გასაგებია, მისი ცდა თამარის პოეტურ ქმნილებათა გამოვლენისა მისასალმებელია და მოწონებას იმსახურებს, მაგრამ, სამწუხაროდ, კვლევა-ძიების შედეგად მოპოვებული მასალა არ გვაძლევს საფუძველს, რომ ის თამარის კუთვნილებად მივიჩნიოთ. თამარის ლიტერატურული მემკვიდრეობა ახლაც ისევე ბურუსითაა მოსილი, როგორც წინა წლებში. ამ საკითხის ღრმა და საფუძვლიანი შესწავლა ჩვენი ლიტერატურათმცოდნეობის საპატიო ამოცანას წარმოადგენს"

/საქართველოს ისტორიის პალიტრა, "ქალები შუა საუკუნეების საქართველოში", გვ. 47/