შეიძლება თუ არა ღმრთისმსახურებისას დაჯდომა? პარამეტრები

[Sotiris]

ეს თემა ჩვენში დიდ გაუგებრობას იწვევდა და ახლაც იწვევს. რას არ გაიგონებს კაცი ღმრთისმსახურებისას დაჯდომის კრიტიკისას, კათოლიციზმის გავლენიდან მოყოლებული და მოდერნიზმით დამთავრებული. სამწუხაროა, რომ კრიტიკოსებმა არ იციან არც მსოფლიო ეკლესიის ისტორია და გამოცდილება, არც საკუთარი ეკლესიის ისტორია და არც საკუთარი ეკლესიის თანამედროვე საღმრთისმსახურო წიგნები. სამწუხარო ფაქტია, მაგრამ გამოსწორებადია.

1) ახლა ძლივს უძლებს ჩვენი მრევლის დიდი ნაწილი ხანგრძლივ მსახურებას და მითუმეტეს მაშინ როგორ გაუძლებს, ჩვენში მსახურება რომ ტიპიკონის მოთხოვნების დაცვით მიმდინარეობდეს (ე.ი. იგალობებოდეს ყველაფერი, რისი გალობაც საჭიროა და არ იკვეცებოდეს მსახურებები). მაგალითად საბაწმიდური ტიპიკონით ღამისთევის მსახურება მზის ჩასვლიდან მზის ამოსვლამდე უნდა გრძელდებოდეს (მწუხრი, ცისკარი, პირველი ჟამი) და ყოველ კვირა დღეს უნდა სრულდებოდეს. ადვილი გამოსათვლელია რამდენი საათია ეს (სეზონის მიხედვით ცვალებადობა გვექნება) და რამდენით მეტია ახლანდელ მსახურებაზე. ამას უნდა დავუმატოთ ლიტურგიის აღსასრულებლად საჭირო დრო (რომელიც გარკვეული პერიოდის მერე უნდა სრულდებოდეს) და რამდენი საათი გამოვა ჯამში, თავად განსაჯეთ.

2) ახლანდელი პრაქტიკით ისე გამოდის, რომ ეპისკოპოსებს და მღვდლებს დასხდომის პრივილეგია ჰქონიათ, ხოლო მრევლი კი უბრალო მასა ყოფილა, რომელიც ფეხზე უნდა იდგეს. რა მოტივით ხდება ასეთი დისკრიმინაცია, გაუგებარია.

ეს არის ორი ლოგიკური არგუმენტი. ნელ-ნელა დავწერ ისტორიულსაც:

ცხორებაჲ ნეტარისა მამისა ჩუენისა იოვანესი და ეფთჳმესი

და ვითარცა იყო ნეტარი მამაჲ ჩუენი ეფთჳმე სავსე ზეგარდამოჲთა მადლითა, ეგრეთვე საღმრთონი წესნი და განგებანი დაესხნეს მონასტერსა თჳსსა... ჭაბუკთადა გაეწესა საშოვალ ეკლესიასა დგომაჲ და ორკეცად და სამკეცად დგიან ჴელ-მოჭდობით და მოწიწებით. და სკამები საშოვალ დადგიან და ოდეს ჯერ-არნ ეგრეთ-ვე ორკეცად და სამკეცად დასხდიან.

ე.ი. ივერონშო სკამებიც ჰქონიათ ეკლესიაში და როდესაც განწესებული იყო, სხდებოდნენ კიდეც.

შიომღვიმის მონასტრის ტიპიკონი

დიდი მწუხრის დასაწყისი: ხოლო კანდელაკმან აღიღოს სანთელი მცირითა სასანთლითა და ჴმა-ყოს: აღემართენით.

აქედან გამომდინარეობს, რომ მწუხრის დაწყების წინ მონაზვნები ისხდნენ (სხვაგვარად მიმართვა აღემართენით უაზროა) და რომ თითოეულს საკუთარი დასაჯდომი ჰქონია.

აღდგომის მსახურების აღწერიდან: ხოლო შემდგომად დასრულებისა ამბორისყოფისა, წარიკითხავს საკითხავსა ოქროპირისასა წინამძღუარი, რომლისა თავი არს ესე: ვინცა ვინ კეთილადმსახურნი... ხოლო არა დავსხდებით ამისსა კითხვასა შინა.

ე.ი. სხვა საკითხავებზე სხდებოდნენ და შესაბამისად საკუთარი სკამებიც ჰქონდა ყველას. ამ ერთზე არ სხდებოდნენ.

ხოლო წმიდათა დიდთა მარხვათა აჩენს წინამძღუარი ეკლესიასა შინა მაღჳძებელსა, რომელიცა თითოეულსა წიგნის კითხვასა ზედა, შემდგომად მცირედ წარკითხვისა აღდგების თჳსისა ადგილისაგან და ჰყოფს სამსა თაყუანისცემასა საშუალ ეკლესიისა, და მოჰვლის ძმათა მყუდროებით. და რომელიცა პოოს მძინარედ, მოზიდავს მას ნელიად მცირედ. ხოლო იგი აღდგების და მოვალს საშუალ ეკლესიისა, ჰყოფს მუჴლთმოდრეკასა გ, და ორთავე სამჴროთა მიმართ თითოსა, და კუალად წარვალს და დაჯდების ადგილსა თჳსსა.

ე.ი. დიდ მარხვაში წინამძღვარი ერთ-ერთ მონაზონს განაწესებს მაღვიძებლად. ყოველი საკითხავის დაწყებიდან მცირე ხნის გასვლის შემდეგ ეს მონაზონი დგება (ე.ი. ადგილი ჰქონია დასაჯდომად და იჯდა) და ეკლესიას მოივლის იმის სანახავად, ვინმეს ხომ არ ძინავს. თუ ვინმეს მძინარეს იპოვის, გააღვიძებს მას, ეს უკანასკნელი დგება (ე.ი. ადგილი ჰქონია დასაჯდომად და იჯდა), ეკლესიის შუაში სამ მეტანიას აკეთებს, ორივე კლიროსის მიმართ თითოს, მერე ბრუნდება და თავის ადგილზე ჯდება (ე.ი. აქედანაც ჩანს, რომ ყველა მონაზონს საკუთარი ადგილი ჰქონია დასაჯდომად).

კონდაკი, 1710 წ., ვახტანგ მეექვსის სტამბა

დიდი მწუხრის აღწერიდან: რაჟამს ჯერ-იყოს ლოცვა დიდისა მწუხრისა, მოვალს მღდელი და დიაკონი და ჰყოფენ მეტანიასა წინაშე ხატსა მეუფისა ქრისტესსა გ. ყოველნი მუნ მყოფნი ძმანი იყვნენ მსხდომარენი... და ჴმაჲ-ჰყოფს ევტაქსია წინაშე წმიდისა კარისა მასვე კელევსატესა. მაშინ ყოველნი ძმანი აღდგებიან...

ე.ი. აქედანაც ჩანს, რომ მწუხრის დაწყების წინ ყველა მონაზონი იჯდა და ყველას საკუთარი სკამი ჰქონია. ახლა რაში უნდა ჭირდებოდეს კაცს სკამი ეკლესიაში, თუ ლოცვისას არ უნდა ჯდებოდეს?

სადღესასწაულო, მოსკოვი, 1865

შობის განგება, გვ. ფოზ, მწუხრზე საწინასწარმეტყველოდან საკითხავების დასრულების შემდეგ ასეთი მითითებაა: ესრეთ ჰჴმობს მკითხუელი ჴმასა ზედა ვ, ჩუენ აღუსდგებით და იგი იტყჳს ტროპარსა ამას...

რატომ წერია ჩვენ ავდგებით ფეხზეო? იმიტომ რომ საწინასწარმეტყველოზე ყველა იჯდა.

ასეთი ბევრი სხვა მაგალითის მოყვანა შეიძლება. უნდა თუ არა ვინმეს, ჩვენთან სკამები რეალობა იყო ეკლესიებში, დაჯდომაც რეალობა იყო და არც ახლა ამოუშლია ვინმეს წიგნებიდან მათი ხსენება.

[მხევალი ნინო]

მნათე

ნინო, შენ მართლა გჯერა რომ საპირისპირო მოსაზრება არ არსებობს, ჩვვენ კი ქარის წისქვილს ვებრძვით?

რომ ლოცვაზე თუ დაიღალე უნდა დაჯდე????? აბა რა უნდა ქნა მაინც და მაინც გული უნდა წაგივიდეს და იატაკზე უნდა გაგორდე? ლევანი გეხვეწები ერთი ადამიანი მაინც მითხარი ვინც ამბობს, რომ ლოცვის დროს კატეგორიულად არ სეიძლება დაჯდომა.

[კანუდოსელი]

მნათე
რომ ლოცვაზე თუ დაიღალე უნდა დაჯდე????? აბა რა უნდა ქნა მაინც და მაინც გული უნდა წაგივიდეს და იატაკზე უნდა გაგორდე? ლევანი გეხვეწები ერთი ადამიანი მაინც მითხარი ვინც ამბობს, რომ ლოცვის დროს კატეგორიულად არ სეიძლება დაჯდომა.

დაჯდომა კიო,მარა სკამების დადგმა არაო
აბა სად უნდა დაჯდე კაცო ?

[გიორგი]

აბა სად უნდა დაჯდე კაცო ?

სკამზე.
საბერძნეთში ბევრ ეკლესიაში სკამებია - კათოლიკური მერხებივით და ეს სულაც არ არის ქრისტიანული სწავლების დარღვევა. არადა ბევრს ეს მართლმადიდებლური და კათოლიკური ეკლესიების პრინციპული სხვაობა ჰგონიათ.

[მართა]

სკამზე.
საბერძნეთში ბევრ ეკლესიაში სკამებია - კათოლიკური მერხებივით და ეს სულაც არ არის ქრისტიანული სწავლების დარღვევა. არადა ბევრს ეს მართლმადიდებლური და კათოლიკური ეკლესიების პრინციპული სხვაობა ჰგონიათ.

მართალია,აქაც ერთი რომ ღაღადებს არიქა გადეეეეეეეეევიდა მოდიდან მართმადიდებლური ტრადიციებიო პირველად მაგას წერს საბერძნეთში ხოა სკამებიო?კათოლიკებიც ასე ხო ზიანო?დედა ნეტა ეგ იყოს მარტო განსხვავება!ჩვენთანაც დგას ბატონო სკამები იმათთვის ვისაც ჭირდებათ არ ვართ ბატონო ქაჯები,პაწას ჩვენც წევისვეტებთ (მაპატიოს უფალმა გახუმრება მსგავს თემაზე)

[Sotiris]

ჩვენთანაც დგას ბატონო სკამები იმათთვის ვისაც ჭირდებათ არ ვართ ბატონო ქაჯები,პაწას ჩვენც წევისვეტებთ (მაპატიოს უფალმა გახუმრება მსგავს თემაზე)

ყველას ჰქონდა ადრე სკამი, და არა იმას, ”ვისაც სჭირდება”. ეს ”ვისაც სჭირდება” გაურკვეველი ცნებაა საერთოდ. სკამები ბევრ შემთხვევაში ”პრივატიზირებულია”. მე ასეთ მომენტებსაც შევსწრებივარ, როდესაც წირვის მნიშვნელოვან მომენტებში ეს ხალხი ფეხზე დგებოდა, მაშინ სხვა გამწარებული ხალხი მივარდებოდა და სასწრაფოდ იკავებდა მათს ადგილს. ზოგი მაგის შიშით ფეხზე არ დგება მგონი საერთოდ, ან სკამსაა აკრული, როდესაც დგება. არანორმალური მდგომარეობაა.

სკამების დადგმას რაც შეეხება, ძირითადი პრინციპი უნდა იყოს ის, რომ ლოცვის მსვლელობას არ უნდა უშლიდეს ხელს, ე.ი. როდესაც მეტანია გაქვს შესასრულებელი, მაგის შესრულება უნდა შეგეძლოს და ა.შ. ჩვენთან ეკლესიები ხალხითაა გადატვირთული (თბილისში მე-19 ს.-სთან შედარებით ეკლესიების რიცხვმა განსაკუთრებით არ მოიმატა, აი მოსახლეობამ კი უზარმაზარი ოდენობით იმატა) და ამ ეტაპზე სკამების შემოტანა რეალური არ ჩანს. რეალურია თუ არარეალური, ეს არ ნიშნავს, რომ შესაბამისი იდეოლოგიური სამუშაო არ უნდა ჩავატაროთ, თორემ როგორც ვთქვი უკვე, ზოგს სკამი კათოლიციზმი, მოდერნიზმი, ან ვინ იცის, იქნებ სულაც მკრეხელობა და ერესი ჰგონია.