ბავშვი და ოჯახი პარამეტრები

[marine]

"- ზოგიერთი მშობელი თვლის, რომ ორ წლამდე პატარას არც არაფერი ესმის და ვერც ვერაფერს შეაგნებინებ, ამიტომ მის დასჯას საჭიროდ არ მიიჩნევს.

- ეს მცდარი შეხედულებაა. ბავშვი ყველაზე ცელქი და მოუსვენარი ორი-სამი წლის ასაკამდეა და ყველაზე მეტ მავნებლურ საქციელსაც ამ პერიოდში სჩადის - ყველაფერს თავდაყირა აყენებს და ამტვრევს, თანაც მშვენივრად ესმის, რომ ცუდად იქცევა. ამიტომაც არის, რომ ჩუმად, დაფარულად ცდილობს ასეთი საქმეების კეთებას - შეგნებული აქვს, რომ სასჯელი არ ასცდება. ასე რომ, მისი დასჯა არათუ უშედეგო არ არის, აუცილებელიც კია - შენიშვნა მივცეთ, კუთხეში დავაყენოთ, ტკბილეული ავუკრძალოთ.

თუმცა სისტემატური ხასიათი არც ამ მეთოდებით დასჯას უნდა მივცეთ. რაც შეეხება ფიზიკურ დასჯას, გავიმეორებ, რომ მას მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში უნდა მივმართოთ, მაგრამ თუკი ბავშვის ცემა მაინც მოგვიხდება, არამც და არამც არ შევეხოთ მის თავსა და სახეს - ამას სასტიკად კრძალავს ყველა წმინდა მამა."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- ზოგიერთი მშობელი ცხელ გულზე ხშირად ემუქრება შვილს, შემდეგ კი მუქარას აღარ ასრულებს.

- უმჯობესია, მუქარისაგან თავი შევიკაოთ, რადგან მშობელი ხშირად მართლაც ვერ ახერხებს გაბრაზებულ გულზე დანაპირების შესრულებას. ბავშვი მუქარას უკვე არასერიოზულად უყურებს, მეტიც - ყურადღებასაც კი აღარ აქცევს. შესაძლოა, დავემუქროთ, რომ არ შევუსრულებთ თხოვნას და არ ვუყიდით ამა თუ იმ ნივთს, მაგრამ თუკი შემდგომში პატარა კეთილგონივრულად მოიქცევა, თანაც დაჟინებით არ მოითხოვს სურვილის შესრულებას, შეიძლება ვაპატიოთ კიდეც და სურვილი შევუსრულოთ, თუმცა აუცილებლად უნდა გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ეს თავისი კეთილგონივრული საქციელის სანაცვლოდ დაიმსახურა."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- შეიძლება თუ არა სიტყვიერი დასჯისას უფლის სახელის გამოყენება? უფროსები ხშირად უმეორებენ ხოლმე პატარას: "ღმერთი დაგსჯის", "უფალი განგირისხდებაო"...

- ასეთი რამ არამც და არამც არ უნდა ვთქვათ. შესაძლოა გავაფრთხილოთ, შენი საქციელი ღმერთს, მფარველ ანგელოზს არ მოეწონებაო და თან ავუხსნათ, რატომ. თუკი უფლის სახელით დავაშინებთ, ეს უფლის მიმართ ბავშვის გულისწყრომასა და გაღიზიანებას გამოიწვევს."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- უნდა ვერიდოთ თუ არა საღამო ხანს, ძილის წინ ბავშვის დასჯას?

- თუკი ბავშვის ცუდი საქციელი ზღვარს გადავა, შენიშვნა მივცეთ და დავარიგოთ, დასჯის უფრო მკაცრ მეთოდებს კი არ მივმართოთ. საღამო ხანს, მით უფრო - ძილის წინ, მიღებული შთაბეჭდილებები და განცდილი ემოციები განსაკუთრებით მძაფრად ებეჭდება ბავშვს გონებაში და ძილის დროს ხშირად სიზმრის სახით ნახულობს. თუკი ძილის წინ მკაცრად დავტუქსავთ ან სხვა მკაცრი მეთოდით დავსჯით, წყენა და გაღიზიანება ძილის დროსაც გაჰყვება და მისთვის თავის გართმევა გაუჭირდება.

ადვილი შესაძლებელია, მშფოთვარე, კოშმარული სიზმარიც კი ნახოს. თუკი ეს არაერთხელ განმეორდა, პატარას ფსიქიკა დაუზიანდება. ზოგიერთი მშობელი იმის გამოც კი სჯის ბავშვს, რომ დაძინება უჭირს. ასეთი რამ გაუმართლებელია. უფროსს ნებისყოფა არ ჰყოფნის და ეზარება, ბავშვს პატარა ზღაპარი მაინც წაუკითხოს. ერთი სული აქვს, როდის დააძინებს, რომ თავის საქმეებს მიხედოს. არადა, ძილის წინ წარმოთქმული ლოცვა და წაკითხული კეთილი ზღაპრები ბავშვს მშვიდ და უშფოთველ ძილს მიმადლებს."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- ბრძანეთ, რომ როდესაც ბავშვი აცნობიერებს ჩადენილ დანაშაულს, ნანობს მას და პირობას დებს, აღარ დავაშავებო, დასჯა საჭირო აღარ არის. როგორ მოვიქცეთ იმ შეთხვევაში, თუკი, პირობის მიუხედავად, იმავე საქციელს კვლავ გაიმეორებს?

- აუცილებლად უნდა დავსაჯოთ. შესაძლოა, ზოგს მიაჩნდეს, რომ ბავშვი არც იმ შემთხვევაში უნდა დავტოვოთ დაუსჯელი, როცა გრძნობს და განიცდის თავის დანაშაულს. მაგრამ დასჯის უმთავრესი მიზანი ხომ ისაა, რომ დამნაშავემ დანაშაული შეიგნოს და სინანულის გრძნობა გაუჩნდეს. თუკი ეს სასჯელის გარეშეც მოხდა, დასჯა რაღა საჭიროა? ამ დროს დარიგებაც საკმარისია.

- მისაღებია თუ არა ბავშვის სხვების თანდასწრებით დასჯა?

- შეიძლება შენიშვნა მივცეთ და მივუთითოთ, რომ არასწორად იქცევა. თუ მის ცუდ საქციელს, იმის გამო, რომ ამას სხვების თანდასწრებით სჩადის, უყურადღებოდ დავტოვებთ, ბავშვს ამპარტავნებას გავუღვიძებთ და დაუსჯელობის სინდრომიც ჩამოუყალიბდება - იფიქრებს, მოწმეების წინაშე მაინც არ დამსჯიანო და რასაც მოისურვებს, იმას გააკეთებს.

ხშირად სხვების თანდასწრებით ბავშვს შენიშვნას თვალების დაბრიალებით აძლევენ. თუ ბავშვი თვალების ბრიალით ჩერდება, აშკარაა, რომ წნეხის ქვეშაა და მშობლის ეშინია. მას მშობლის კი არ უნდა ეშინოდეს, კრძალვა და რიდი უნდა ჰქონდეს. ეს კი თვითონ მშობელმა უნდა დაიმსახუროს. როცა ბავშვს უფროსის რიდი აქვს, მისთვის ლმობიერი შენიშვნაც - შვილო, ასე არ ვარგა, ეს რატომ გააკეთეო - საკმარისია, რომ დანაშაული იგრძნოს, თანაც ასეთი შენიშვნები გაცილებით ქმედითია, ვიდრე ბავშვის თვალების ბრიალითა და ცემით დასჯა."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- ხშირად ბავშვები ტირილითა და ჭირვეულობით ცდილობენ თავიანთი ნების გატანას. როგორ მოვიქცეთ ასეთ შემთხვევაში?

- ხშირად ტირილისა და ჭირვეულობის მიზეზი უბრალო კაპრიზი ან სიჯიუტეა. ასეთ დროს არ უნდა დავუთმოთ - თუკი ბავშვი დაინახავს, რომ ამ გზით მისი ნება-სურვილი სრულდება, ჭირვეულობა ჩვევად ექცევა და მოზრდილობისასაც ჯიუტი და თავნება იქნება. თუ სიმკაცრეს არ გამოვიჩენთ, ნურც მოვეფერებით და ნურც სურვილს ავუსრულებთ. უმჯობესია, იტიროს. როცა მიხვდება, რომ ამ ხერხით ვერას გახდება, თვითონვე გაჩერდება."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- წმინდა მამები გვირჩევენ, გაბრაზებულ გულზე ბავშვის დასჯას ვერიდოთ. არადა, მშობლების უმეტესობა სწორედ ასეთ დროს სჯის შვილს.

- ბოროტი და არაწმინდა სული ყველანაირად ცდილობს, განარიდოს ადამიანი ღვთისკენ სავალ სათნოებებს - სიმშვიდეს, თავმდაბლობას... როცა ბავშვი რაიმეს აშავებს, ბოროტი ცდილობს, მშობელს სიმშვიდე დაუკარგოს და ხშირად ახერხებს კიდეც ამას. გაბრაზება, როგორც წესი, მრისხანებასა და სისასტიკეში გადაიზრდება ხოლმე. ამ დროს დასჯა მშობლების ვნების გამოვლინებად იქცევა.

ამავდროულად, უმიზნო, უსამართლო და უსაფუძვლოცაა, რადგან ბავშვს კეთილისა და ბოროტის გარჩევას კი არ ასწავლის (რაც კეთილგონივრული დასჯის მიზანია), მის გულისტკივილს, ზოგჯერ კი გაბოროტებასაც იწვევს. მრისხანებაში მყოფი ადამიანი სამართლიანი გადაწყვეტილების მიღებას ვერასოდეს შეძლებს. უფალი ხომ ბრძანებს: "გულისწყრომა კაცისა როდი შეიქმს ღმრთის სიმართლესო".

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- ასეც ხდება ხოლმე - ვინმეზე გაბრაზებული ან ამა თუ იმ ცხოვრებისეული პრობლემით გაღიზიანებული მშობელი შვილზე იყრის ჯავრს. ამ შემთხვევაში ბავშვი ხომ უმიზეზოდ ისჯება?

- ასეთი რამ წარმოუდგენლადაც კი მიმაჩნია. თუკი უფროსს პრობლემა აქვს, ბავშვმა რა დააშავა, მისი ბრალი ხომ არ არის? ეს ყველა მშობელმა უნდა გააცნობიეროს და გაითვალისწინოს. ვინც ასე იქცევა, უდიდეს დანაშაულს სჩადის, უპირველესად კი კაცთმოყვარეობის მცნებას არღვევს."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- როგორ მოვიქცეთ დასჯის შემდეგ?

- თუ შევატყობთ, რომ პატარამ სასჯელი მიიღო - დანაშაული გააცნობიერა და უკეთ მოქცევას ცდილობს, სითბო უნდა დავანახოთ, შეიძლება შევაქოთ კიდეც და საჩუქარიც გავუკეთოთ, რათა დასჯას შედეგად ბავშვის მშობლისგან გარიყვა არ მოჰყვეს და პატარამ არ იფიქროს, რომ სამუდამოდ დასჯილი დარჩა. მაგრამ თუკი არ მიიღებს სასჯელს, დასჯის შემდეგ ჭირვეულობს, გვემალება ან სხვა სახის ახალ დანაშაულს სჩადის, არ დაუშვათ, რომ თავისი ნება გაიტანოს, თუმცა არამც და არამც არ გავაკეთოთ ეს ყვირილითა და ჩხუბით. ასეთ შემთხვევაში ბავშვის დასანახად შეიძლება გულგრილობაც გამოვიჩინოთ, მაგრამ მის მიმართ ყურადღება არ უნდა მოვადუნოთ. ისე კი, სასურველია, მსგავს სიტუაციებში რჩევა სულიერ მოძღვარს ვთხოვოთ."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"- ზოგი მეტისმეტად ლმობიერად ექცევა შვილს, შენიშვნასაც კი არ აძლევს. ზოგი ზედმეტ სიმკაცრეს იჩენს - სასტიკად სჯის მცირე დანაშაულის გამოც კი. რას გვასწავლის ეკლესია ამ საკითხთან დაკავშირებით?

- ზომაგადასული ლმობიერებაც და სიმკაცრეც მხოლოდ ზიანის მომტანია. მშობლები ორივე შემთხვევაში სცოდავენ: "უგუნური სიმკაცრეცა და სირბილეც დასაგმობია. პირველ შემთხვევაში ახალგაზრდები მიშვებულნი, თავნებანი და ბუნებით ყოველგვარი ცუდისაკენ მიდრეკილნი ხდებიან და დაღუპვისთვის არიან განწირულნი. მეორე უკიდურესობას მწუხარება, გაღიზიანება და ნაღველი მოაქვს. ყველგან სამეუფო - შუალედურ გზაზე სვლაა საქები. ამიტომაც ღვთისმოსავ მშობლებს შუალედური გზის არჩევა ეგებით", - გვმოძღვრავს ერთ-ერთი წმინდა მამა."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"წმინდა მამა [ღირსი ისიდორე პელუსიელი] ურჩევს მშობლებს, ხშირად უკითხონ ბავშვებს წმინდა წერილი, რათა სათნოებითა და უბიწოებით შეიმოსონ"

[marine]

"ოჯახში როგორც ჰაერის გაწმენდაა აუცილებელი, ასევე უნდა განიწმინდოს ჩვენი საცხოვრებელი ადგილი უკეთური ძალისაგან, იმისათვის, რომ დაცული ვიყოთ, დავმშვიდდეთ სულიერად, ავირიდოთ თავიდან უსიამოვნებანი, რაც ავადმყოფობითა და სხვადასხვა ხილული და უხილავი სახით გადმოდის ჩვენზე. ამიტომ სახლის კურთხევა არ უნდა დავიზაროთ".

/დეკ. ღვთისო შალიკაშვილი/

[marine]

"იცვალე ფერი და გახდი ბავშვი!.."

/მამა პეტრე კვარაცხელია/

[marine]

"დედა ღვთისა არასოდეს დატოვებს ობლად დარჩენილ ბავშვებს უპატრონოდ. იგი ავედრებს უფალს იმ ჩვილებსაც, რომლებიც დედებმა სამშობიაროში დატოვეს. აუცილებლად მოუვლენს კეთილ ადამიანს, ვინც იზრუნებს მათ აღზრდაზე, მოვლა-პატრონობაზე, ფეხზე დააყენებს მათ."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- დედისთვის ყველაზე რთული შვილის გარდამავლი ასაკია. ამ დროს განსაკუთრებით ღელავს, რადგან იოანე ოქროპირი ამბობს: "როგორები იქნებიან ბავშვები ამ ასაკის შემდეგ, კარგები თუ ცუდები, არავინ იცის, უფლის გარდა".

- ამ დროს ხდება პიროვნების ჩამოყალიბება. ერთი მხრივ, შვილმა არ იცის, როგორ მოიქცეს, როგორ გაუმკლავდეს ცხოვრებას, რა პოზიცია აირჩიოს. მეორე მხრივ, არ უჯერებს მშობელს, თავის თავზე დიდი წარმოდგენა აქვს. ამ ასაკში ხდება საბედისწერო შეცდომების დაშვება. შესაბამისად, მშობელს მართებს განსაკუთრებული ძალისხმევის გამოჩენა. ზოგჯერ მშობელი ვერაფერს ცვლის, გრძნობს, რომ ეს მის ძალას აღემატება და სასოწარკვეთილებაში ვარდება. ასეთ დროს მან ლოცვა უნდა მოიხმაროს ფარად და ღვთისმშობელს, ჩვენი ზეციური დედის კალთას შეავედროს შვილი. დედა ღვთისა არ მოაკლებს წყალობას ცრემლით მლოცველი დედის შვილს და ჭეშმარიტებისაკენ გაუკვალავს გზას."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- ზოგჯერ შვილი, ნებსით თუ უნებლიეთ, აწყენინებს დედას. გადის დრო. შვილი ხვდება, როგორ დააშავა მშობლის წინაშე, მაგრამ, სამწუხაროდ, გვიანია პატიების თხოვნა, რადგან დედა უკვე აღარ არის. სინდისის ქენჯნა კი მოუშუშებელ იარად აწვალებს სულს. როგორ უნდა მოიქცეს ასეთ შემთხვევაში ადამიანი?

- უნდა გვახსოვდეს, რომ მივიდეთ ტაძარში, ვილოცოთ მშობლის სულისთვის, ვთქვათ აღსარება. შვილი ამით გამოისყიდის შეცდომას და ანუგეშებს დედის სულს, რომელსაც ყოველთვის უხარია შვილის სულიერი წარმატება, ფერისცვალება.

ჩვენს ცხოვრებაში სულიერი კანონები მოქმედებენ. ხშირად ჩვენი შვილები იმავე დამოკიდებულებას ავლენენ ჩვენს მიმართ, რაც ჩვენ გვქონდა მშობლების მიმართ, როგორც ვექცეოდით ჩვენს მშობლებს, ისე გვექცევიან ჩვენი შვილებიც. ანუ ჩვენ ვზღავთ საკუთარი, ბავშვობის დროინდელი შეცდომების გამო. ეს არის სასჯელი, რომლითაც გვამდაბლებს უფალი და გვალმობიერებს, განგვაწყობს საიმისოდ, რომ რბილად შევხედოთ ჩვენი შვილების შეცდომებს, ვიყოთ უფრო მომთმენნი, მიმტევებელნი მათი სისუსტეების მიმართ."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- დედები თავს იმართლებენ - გაჭირვების გამო ბევრ შვილს ვერ ვაჩენთო... თუმცაღა არიან მრავალშვილიანი ოჯახები, სადაც ბავშვები, მართალია, ფუფუნებით არა, მაგრამ დათმობის, მსხვერპლის გაღების ატმოსფეროში იზრდებიან...

- რა თქმა უნდა, მატერიალური მდგომარეობა მნიშვნელოვანია, მაგრამ მრავალშვილიან ოჯახებში უფრო მეტი სულიერი კომფორტია. რადგან იქ მეტი სიყვარული და ურთიერთგატანაა, ერთმანეთს ხელს უწყობენ, სიმებივით შეხმატკბილებულნი არიან. ასეთ ოჯახში გაზრდილი ბავშვი ჭეშმარიტი, ჯანსაღი ღირებულებითაა ნასაზრდოები და ქვეყნის საიმედო მომავალია..."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- ქალთა ემანსიპაცია ჩვენი თანამედროვეობის ერთ-ერთი აქტუალური პრობლემაა. დედები იძულებულნი არიან, იმუშაონ და ოჯახისთვის ნაკლებად იცლიან. ძიძას მიბარებულ ბავშვს კი შემდეგ უკვე უჭირს დედასთან ურთიერთობა...

- გაძიძავების ტრადიცია ძველთაგანვე არსებობდა საქართველოში, მაგრამ მაშინდელი ძიძები მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ ბავშვების აღზრდაში. დღეს კი ამას ხელოვნური ხასიათი აქვს. როდესაც დედა არ ზრდის შვილს, ნაკლებად იცნობს მის ხასიათს, შინაგანად კიდეც უუცხოვდება მას. დედა-შვილს შორის ტყდება ხიდი, რომლის გამთელება არც ისე იოლია."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- ზოგიერთ ქალს ბავშვი გასაზრდელად აჰყავს. საჭიროა თუ არა, ბავშვმა იცოდეს სიმართლე?

- შეიძლება ვიღაცამ უხეშად უთხრას ეს, ამის გამო კი ბავშვმა დაკარგოს თავისი თავი, ოჯახი და აღმოჩნდეს უფსკრულის პირას. ამიტომ სჯობს აღმზრდელებმა ტაქტიანად უთხრან შვილს, რომ იგი აიყვანეს სიყვარულით და არ დაუშურებიათ ძალისხმევა მის აღსაზრდელად."

/დეკ. დავით შენგელია/

[marine]

"- რამდენად მართებული და მიზანშეწონილია დედის მიერ შვილების ზედმეტად ქება ანდა პირიქით, გაკიცხვა?

- დედამ შვილი ზედმეტად არ უნდა აქოს, არც გაკიცხოს და დაამციროს, სიმკაცრეც უნდა გამოიჩინოს შვილების აღზრდისას, რათა შვილმა შეინარჩუნოს მოკრძალება და პატივისცემა მშობლის მიმართ. შეიძლება მეტისმეტმა სიმკაცრემ ადამიანს თავისუფალი ნება ჩაუკლას, რისი შედეგიცაა პიროვნული უსუსურება, არასრულფასოვნების შეგრძნება. ამიტომ არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება შვილის ცემა, გალანძღვა (მით უმეტეს სხვების თანდასწრებით). ამან შეიძლება ბავშვის ფსიქიკა დაამახინჯოს. შვილმა დაკარგოს დედის მიმართ ნდობა, გაუცხოვდეს."

/დეკ. დავით შენგელია/