მოციქულები და მათი ღვაწლი პარამეტრები

[marine]

მოციქულებზე თემა ვერ ვიპოვე, ამიტომ აქ ვხსნი ახალ თემას დიდი მოწიწებით



"[წმ. პავლე მოციქული] ყველაზე ენერგიული მდევარი ქრისტიანებისა იქცა ყველაზე ენერგიულ მოციქულად, ოცდაათ წელიწადს ქრისტეს ნათელს ჰფენდა ევროპასა და ახლო აღმოსავლეთის ხალხებს... ოცდაათი წელი სიბნელეში, ოცდაათი - სინათლეში (მთლიანად სამოცი წელი იცოცხლა). ესაა კლასიკური მაგალითი ქრისტეს მოძღვრების თვალშეუდგამი სიმაღლისა - როგორ შეიძლება უწმინდური იქცეს უწმინდესად".


"როდესაც მოციქულ პავლეს როზგავდნენ, რამდენადაც სტკიოდა სხეულს, აამებდა სულს, რადგან მასში ძველი ცოდვების საზღაურს გრძნობდა, სული თავისუფლდებოდა ცოდვისაგან".

/დეკ. რაფაელ ხაჭაპურიძე/

[marine]

"დასავლეთ საქართველოში მოციქულ ანდრიასთან ერთად ქრისტეს მოძღვრებას ქადაგებდა მოციქული სიმონ კანანელი, რომელიც ასევე, სოფელ კომანშია დაკრძალული. ქართულმა მიწამ მიიბარა კიდევ ერთი მოციქული - წმინდა მატათა. იგი სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოში ქადაგებდა ქრისტეს მოძღვრებას. დაკრძალულია გონიოში, ბათუმთან ახლოს. უძველესი ქრისტიანული წყაროები მიუთითებენ ასევე მოციქულების - ბართლომესა და თადეოზის ყოფნას აღმოსავლეთ საქართველოში.

წმინდა მოციქულების მიმოსვლას და ქადაგებას საქართველოში ადასტურებენ როგორც ძველ ქართული ქრონიკები, ასევე ბერძენი და ლათინი საეკლესიო ავტორები: ორიგენე (II-III ს.ს.), დოროთე ტირელი ეპისკოპოსი (IV ს.), ეპიფანე კვიპროსელი ეპისკოპოსი (IV ს.), ნიკიტა პაფლაგონელი (IV ს.), ეკუმენი (X ს.) და სხვა".

[marine]

"აღდგომის მარხვის პირველ კვირას, მართლმადიდებლობის ზეიმზე, დედაეკლესიაში სახარებიდან იკითხება ის მონაკვეთი, რომელშიც მოთხრობილია გალილეის ქალაქ კანის მცხოვრები ნათანაელის შესახებ, რომელზეც მაცხოვარმა ჩვენმა იესო ქრისტემ ბრძანა: "აი, ჭეშმარიტი ისრაიტელი, რომელთანაც არ არის მზაკვრობა". ნათანაელის კითხვაზე, საიდან იცნობდა მას იესო, რომელსაც თვითონ პირველად ხედავდა, მაცხოვარი პასუხობს: "ვიდრე ფილიპე (იესოს ერთ-ერთი მოწაფე) მოგიხმობდა, ლეღვის ქვეშ მდგომი გიხილე".

წმინდა წერილის განმარტების მიხედვით, უფალმა ამ სიტყვებით ამცნო ნათანაელს, რომ იცოდა ყველა მისი ზრახვა, ხედავდა მის სარწმუნოებას და მესიის მოლოდინს. აქ ნათლად ჩანს, რომ ძე ღვთისა მის ყველაზე მგრძნობიარე სიმს შეეხო - ეს იყო სასოება, იმედი, და აგრძნობინა, რომ მის წინ იდგა მესია, რომელსაც ასე ელოდა. ნათანაელმა გაუღო გულის კარი უფალს და ქრისტეს სარწმუნოებით მონადირებულმა წარმოთქვა: "რაბი (რაც თარგმანებით მოძღვარს ნიშნავს), შენ ხარ ძე ღმრთისაი, შენ ხარ მეუფე ისრაელისაი!"შემდგომ ამისა იგი ბართლომეს სახელით ხდება იესო ქრისტეს მოწაფე, ერთი ათორმეტთაგანი .

ნათანაელის სახით უფალმა დაგვანახა, როგორი უნდა იყოს ნამდვილი ქრისტიანი - უზაკველი, მართალი ღვთის წინაშე, გულწრფელად უნდა აიღარებდეს უფალს და ასეთივე სიწრფელითა და გულმოდგინებით ემსახურებოდეს შემოქმედს მისი მცნებების აღსრულებით. რადგან ხატი მართლმადიდებელი ქრისტიანისა სახარებაში ნათანაელის სახით არის გადმოცემული, ამიტომაც დედაეკლესიამ მართლმადიდებლობის ზეიმზე სწორედ ამ მონაკვეთის კითხვა დააწესა".

[marine]

"პეტრე მოციქულის მსგავსად აღესრულა წმინდა ფილიპე მოციქულიც. გალილეაში, საბერძნეთსა და სირიაში ქადაგების შემდეგ მოციქულ ბართლომესთან ერთად ფრიგიაში, ქალქქ იერაპოლში ჩავიდა, სადაც გველების სახელზე აგებულ ტაძარში ლოცვის ძალით უზარმაზარი გველი მოკლა და მრავალი ადამიანი განკურნა მისი ნაკბენისგან.

წმინდა მოციქულს განუყრელად თან ახლდა თავისი და მარიამი. ქალაქის მმართველის ბრძანებით, მოციქულები იქედნეს ტაძართან ჯვარზე თავდაღმა გააკრეს. ამ დროს საშინლად შეირყა მიწა და მოციქულთა სამსაჯვროზე მყოფი ხალხი მიწამ შთანთქა. ჯვარზე გაკრული მოციქულის ლოცვით, უფალმა სასწაული მოახდინა და თავს დამტყდარი უბედურებისგან დაიხსნა ხალხი. მათ ირწმუნეს ქრისტე და მოითხოვეს, ჩამოეხსნათ მოციქულები.

ჯვრიდან გარდამოხსნილი ბართლომე ისევ ცოცხალი იყო, წმინდა ფილიპე კი ჯვარზე აღესრულა. წმინდანის დამ, მარიამმა, მიწას მიაბარა ძმის ცხედარი, შემდეგ კი ბართლომე მოციქულთან ერთად სახარების საქადაგებლად სომხეთში გაემგზავრა, სადაც წმინდა ბართლომე ჯვარს აცვეს. მარიამი კი სიცოცხლის ბოლომდე დაუცხრომლად ქადაგებდა უფლის სიტყვას. ამით თავის ძმას, წმინდა მოციქულ ფილიპესაც დაუმტკიცა ერთგულება".

[marine]

"იმდენად თავმდაბალი იყო წმინდა იუდა მოციქული, რომ თავს უფლის ძმად წოდების ღირსად არ თვლიდა - თავისივე კათოლიკე ეპისტოლეში იგი მხოლოდ იაკობის ძმად იხსენიება".

[marine]

"თავდაპირველად წმინდა მატათა უფლის სამოცდაათი წმინდა მოციქულის რიცხვს განეკუთვნებოდა, რომელთაც, თორმეტთაგან განსხვავებით, მცირე მოციქულები ეწოდებათ.

ერთ-ერთი გადმოცემით, წმინდა მატათა მოციქული ანდრია პირველწოდებულსა და სიმონ კანანელთან ერთად ჩამოვიდა ღვთისმშობლის წილხვედრ საქართველოში ქრისტიანობის განსამტკიცებლად და აქვე, ბათუმთან ახლოს, გონიოშია დასაფლავებული, თუმცა, სხვა გადმოცემის მიხედვით, ის იუდეაში ქადაგებდა, სადაც ურჯულო იუდეველებმა ძელზე გაკრული ჩაქოლეს".

[marine]

"მოციქულთა უმრავლესობამ სიცოცხლე მოწამებრივად დაასრულა და თავისი ცხოვრებით დაამოწმა ჭეშმარიტება ქრისტიანობისა. თუ მაცხოვარი განკაცებული ღმერთია, მოციქულები განღმრთობილი ადამიანები არიან, რომლებიც მოქმედებდნენ რწმენითა და მადლმოსილებით და შეძლეს, საკუთარ თავში განეხორციელებინათ ის მცნებები, რომელთაც მაცხოვარი ქადაგებდა. მათი მიბაძვა ჩვენი ვალდებულება კი არა, სულიერი მოთხოვნილება უნდა იყოს, ერთგვარი გამხნევება, მოწოდება, რომ ჩვენთვისაც შესაძლებელია უფლის მადლმოსილებითა და რწმენით ასეთ სულიერი საფეხურის მიღწევა".

/დეკ. გიორგი ყიფშიძე/

[marine]

"1. ღრმა რწმენა, რომ მოძღვრება, რომელსაც ქადაგებდნენ, ჭეშმარიტებაა.

2. სრული თანხვედრა სიტყვასა და საქმეს შორის.

3. ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარული მსმენელისადმი.

ამ სამეულმა განაპირობა მოციქულთა ქადაგების წარმატება. ეს სამი პირობა უნდა იყოს ყველა დროის მქადაგებლის სახელმძღვანელო პრინციპიც".

/დეკ. მიქაელ გალდავა/

[marine]

"როდესაც მოციქულთაგან განდევნილი იუდას მაგივრად მატათას ირჩევდნენ, აუცილებელ პირობად წაუყენეს, რომ მოციქულად არჩეული "ქრისტეს აღდგომის მოწამე" ყოფილიყო (საქმე 1,22). პავლე მოციქული ორგან აღნიშნავს, რომ მას არა აქვს ეს მოციქულთათვის აუცილებელი პირობა - ის არ ყოფილა მოწმე ქრისტეს არც ცხოვრების და არც აღდგომისა. მაგრამ უფალი აქცევს მას ასეთად "რაითა დაგადგინი შენ მსახურად და მოწამედო" (საქმე 26, 18)".

/დეკ. მიქაელ გალდავა/

[marine]

"პავლე მოციქული მიჩნეულია ჰომილეტიკის თეორიის მთავარ ფუძემდებლად, ქრისტიანული ჰომილეტიკის არსისა და ხასიათის დამდგენად".

[marine]

"მოციქულები და წმინდა მამები ისე უქადაგებდნენ ხალხს ღვთის სიტყვას, გეგონებოდათ, უნდათ ყველა ღვთის სასუფეველში გადაასახლონო".

/წმ. იოანე კრონშტადტელი/

[marine]

"წმინდა იოანე ოქროპირი ამბობს: "ყველაფერი წერილობით არ გადმოგვცეს მოციქულებმა, ბევრი არის დაუწერელი სწავლება, მაგრამ ერთიც და მეორეც სარწმუნოა".

[marine]

"უშიშრად მიმოივლიდა ამ არასტუმართმოყვარე მიწას [წმ. პატრიკი, ირლანდიის განმანათლებელი] და უფალს საშუალებას აძლევდა მისი დახმარებით ამ ხალხს დალაპარაკებოდა"

[marine]

"პავლეს მოციქულებრივი მოღვაწეობის მიზანია, ადამიანთა გულებში ქრისტე გამოსახოს".

/მეუფე ეფრემი (გამრეკელიძე)/

[marine]

"ანდრია მოციქულს საქართველოში მესამე მოგზაურობის დროს თან სვიმონ კანანელი და მატათა მოციქული ჩამოუყვანია. ამის შესახებ ცნობას ეპიფანე კონსტანტინოპოლელი გვაწვდის. ეფრემ მცირე ბერძნულ წყაროებზე დაყრდნობით წერდა, რომ ჩვენს ქვეყანაში მოციქულმა ბართლომემ იქადაგა. ამ აზრს არქანჯელო ლამბერტიც იცავს, ხოლო XVI საუკუნის ერთი სლავური წყარო ქართულ ეკლესიას თომა მოციქულის მიერ დაარსებულად მიიჩნევს. სხვა ისტორიული ცნობის მიხედვით, მოციქულ თადეოზსაც უქადაგია საქართველოში".

/მიტროპოლიტი ანანია (ჯაფარიძე)/

[marine]

"მათე მოციქულმა ბევრ ქვეყანაში იქადაგა ღვთის სიტყვა - მოვლო მაკედონია, სირია, სპარსეთი, პართია, მიდია და მთელი ეთიოპია, რომელიც მას ერგო, როცა მოციქულებმა წილი ყარეს, თუ ვის სად ექადაგა. მან მრავალი განანათლა სახარების ნათლით და ბოლოს ერთ კაციჭამიობით ცნობილ შავკანიანთა ქვეყანაში ჩავიდა. იქაურები ზნითა და ქცევით მხეცებს ჰგავდნენ. წმინდა მათე მახარებელი მირმენად წოდებულ ქალაქში შევიდა, რამდენიმე ადამიანი მოაქცია ქრისტეს რჯულზე, მცირე ეკლესიაც დააფუძნა და ეპისკოპოსად თავისი თანამგზავრი და თანამოღვაწე პლატონი დაუტოვა. თვითონ მახლობელ მთაზე ავიდა. მკაცრად მარხულობდა და გულმოდგინედ ევედრებოდა ღმერთს ამ სასტიკი, ურწმუნო ხალხის მოქცევას. და აი, უკაცრიელ მთაზე განმარტოებულ წმინდა მოციქულს ღამით თვით უფალი გამოეცხადა, გაამხნევა და გააფრთხილა, მომავალი განსაცდელისთვის მომზადებულიყო.

მართლაც, მეორე დღეს, როდესაც წმინდა მოციქული ეკლესიაში ლოცვას აღავლენდა, ქალაქის მთავარმა ოთხი მხედარი გაგზავნა მის შესაპყრობად. შეიარაღებული მეომრები უფლის ტაძარს რომ მიადგნენ, ისინი უმალ წყვდიადმა მოიცვა და შეძრწუნებულებმა ძლივს მოახერხეს უკან დაბრუნება. განრისხებულმა მთავარმა ფულბიანემ მრავალი მეომარი გაგზავნა მოციქულის შესაპყრობად. ბრძანა, შეეპყროთ წმინდანი, მიწაზე გულაღმა დაეგდოთ და ხელ-ფეხით ძელზე მიემსჭვალათ, ხოლო თუკი ვინმე დაიცავდა და წინააღმდეგობას გაუწევდათ, დაეხოცათ. ყოველივე აღასრულეს. მთავრის ბრძანებისამებრ, დიდძალი ფიჩხი და ტოტები მოაგროვეს, მიიტანეს ფისი და გოგირდიც, ეს ყველაფერი მოციქულს ზემოდან დააყარეს და ცეცხლი წაუკიდეს.

კოცონი აღეგზნო და ყველას ეგონა, მათე სრულიად დაიწვაო. ანაზდად ცეცხლი გარშემო მდგარ კერპებს ეკვეთა და ცვილივით დაადნო, წმინდა მოციქული კი უვნებელი იყო და შემოქმედ ღმერთს ადიდებდა. ცეცხლმა გველის სახე მიიღო და ქალაქის მთავრისკენ გაიჭრა. გაოგნებულმა ფულბიანემ გაქცევაც ვეღარ მოახერხა. უღონოდ დაემხო და მორჩილი ვედრებით მიმართა წმინდა მოციქულს, ეხსნა დაღუპვისგან. მართლაც, როგორც კი წმინდა მათემ შერისხა ცეცხლი, ალი უმალვე დაცხრა. მაშინ ფულბიანემ ისურვა. ცეცხლიდან პატივით გამოეყვანა მათე, მაგრამ წმინდა მოციქულმა ლოცვა აღასრულა და უფალს მიაბარა სული. მათე მოციქული ქრისტეს შობიდან დაახლოებით 60 წელს აღესრულა."

[marine]

"კაცობრიობა საკუთარი სიდიადით, გონებრივი შესაძლებლობებითაა შეპყრობილი და თავის დაცემულობას ვეღარ ხედავს. მოვიდა ღმერთი, ხელი გამოგვიწოდა, ჩვენ კი მოვკალით. არაფერს ნიშნავს, რომ ეს პოლიტიკურად, რეგიონულად და ქრონოლოგიურად ძალიან ვიწრო არეალში მოხდა. თითოეული ადამიანი, ვინც ამ ამბავს იგებს, მას თითქოსდა ითავისებს, მაგრამ მერე ან იღებს, ან უარყოფს. თავად სასწაულია, კაცობრიობამ რომ მიიღო და გაითავისა ეს ფაქტი. წარმოიდგინეთ, რა მოხდა: მაცხოვრის თორმეტმა, უფრო სწორად - თერთმეტმა (იუდა ხომ გამოაკლდა), გაუნათლებელმა მოწაფემ, რომლებმაც ბერძნულენოვან სამყაროში წერა-კითხვა მხოლოდ ებრაულ ენაზე იცოდნენ, მთელი სამყარო მოაქცია! წარმართულ სამყაროში, სადაც ყველას საკუთარი ადათები, წესები, ჩვეულებები, მამა-პაპის სჯული, მსოფლმხედველობა ჰქონდა, უბრალო მეთევზეებმა ადამიანების მთელი ცნობიერება შეცვალეს.

ხომ გისაუბრიათ არასწორი ქრისტიანული დამოკიდებულების მქონე ახლობლებთან, გაუგიათ თქვენი სიტყვა? თითოეული ჩვენგანი წასწყდომია, რა რთულია ღვთის სჯულის ქადაგება, ადამიანის ეკლესიამდე მოყვანა, ხანდახან - შეუძლებელიც. მაგრამ საოცარ რეალობას ვხედავთ: მთელი სამყარო შეიცვალა. ადამიანები ისეთ სიბნელეში ცხოვრობდნენ, საკუთარ შვილებს კერპებს სწირავდნენ. ასე იყო საქართველოშიც. გვაქვს კანიბალიზმის მაგალითებიც. და ეს ბნელით მოცული არსებები გაუნათლებელმა ადამიანებმა საღვთო სჯულზე მოაქციეს. სულ სამი საუკუნე დასჭირდა, რომ სამყაროს მთავარ რეგიონში ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადებულიყო. თაობაზე 50 წელს თუ ვივარაუდებთ, მხოლოდ ექვსი თაობა გამოვა. ძალიან ცოტაა სამი საუკუნე."

/დეკ. თეოდორე გიგნაძე/

[marine]

"მოციქულმა ბარნაბამ დააფუძნა საეპისკოპოსო კათედრა მედიოლანში (მილანში), შემდეგ კვლავ კვიპროსს დაუბრუნდა. გამხეცებულმა იუდეველებმა წარმართები აღძრეს მის წინააღმდეგ. მოციქული ქალაქგარეთ გაიყვანეს, ქვებით ჩაქოლეს და მისი ცხედარი აგიზგიზებულ ცეცხლში ჩააგდეს. როცა ბრბო დაიფანტა და კოცონიც ჩაიფერფლა, მარკოზი მივიდა ამ ადგილას, ბარნაბას უხრწნელი ცხედარი გამოქვაბულში დაკრძალა და, მოციქულის ანდერძისამებრ, მისივე ხელით გადაწერილი მათეს სახარება დაადგო გულზე.

ბარნაბა ქრისტეს აქეთ დაახლოებით 62 წელს გარდაიცვალა, 76 წლის ასაკში. მისი დაკრძალვის ადგილი თანდათანობით დავიწყებას მიეცა, თუმცა აქ მრავალი ნიში და სასწაული აღესრულებოდა. ბოლოს, 448 წელს, იმპერატორ ზენონის დროს კვიპროსის მთავარეპისკოპოსს ანთიმოზს სამჯერ გამოეცხადა ძილში და თავისი საფლავის ადგილსამყოფელზე მიანიშნა. კვიპოროსელმა ქრისტიანებმა ბარნაბას უხრწნელი ცხედარი და მის გულზე დასვენებული სახარება იპოვეს. კვიპროსის ეკლესიას სწორედ ამის შემდეგ ეწოდა სამოციქულო. ამ დროიდან მიიღო მან პატრიარქის დამოუკიდებლად არჩევის პატივიც".

[marine]

"პავლე მოციქული გვეუბნება, ბევრჯერ ვევედრე, განეშორებინა ხორციელი სნეულება, მაგრამ უფალმა მითხრა, ის მადლი კმა არის შენთვის, რაც გაქვსო - მთელი ქადაგების განმავლობაში, პავლე მოციქულს ფიზიკური უძულურება აწუხებდა, მაგრამ მას ჰქონდა სულიერი მშვიდობა".

[marine]

"პეტრე სარწმუნოებით უპირატესი გახლდათ მოციქულთა შორის (გავიხსენოთ იესო ქრისტეს პეტრე მოციქულის მიმართ ნათქვამი სიტყვები: "სვიმონ-პეტრე, შენ ხარ კლდე და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესიაი ჩემი..." "კლდეში" სწორედ პეტრე მოციქულის რწმენა იგულისხმება ძე ღვთისას მიმართ), იოანე სიყვარულითაა უპირატესი, იაკობი კი მოწამებრიობით გამორჩეული. სახარებიდან ვიცით, როდესაც სამარიტელების სოფელმა არ შეიწყნარა მაცხოვარი, იაკობმა და იოანემ სთხოვეს უფალს - მოგვეცი ნება, ვთქვათ და ზეციდან ცეცხლი გარდამოვა და დაწვავს მათო. ამის გამო ეწოდათ მათ ძენი ქუხილისანი. აი ასეთი მოშურნენი იყვნენ ისინი უფლის სარწმუნოებაში."

/არქიმანდრიტი მაკარი (აბესაძე)/