თემის საბეჭდი ვერსია

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 08:27 PM

ამ თემის ვდებ იქიდან გამომდინარე, რომ ინტერვიუ შეიცას მართლმადიდებელი ეკლესიისა და საქართველოს ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის თანამშრომლობაზე მსჯელობას... ასევე ვფიქრობ დაგაინტერესდებათ თუ რას ნიშნავს რეფორმირებული მართლმადიდებლობა... ასე რომ ველი კომენტარებსაც და ხოშიან ლანძღვასაც

საქართველოს ევანგელისტურ-ბაპტისტური ეკლესია საკუთარ თავს განიხილავს რეფორმირებულ მართლმადიდებლობად

ინტერვიუ საქართველოს ევანგელისტურ-ბაპტისტური ეკლესიის ეპისკოპოს მალხაზ სონღულაშვილთან.
- თუ შეიძლება, ჩვენს საუბარს წავუმძღვაროთ მოკლე ისტორიული შესავალი ქართველი ბაპტისტების შესახებ?
ბაპტისტური ეკლესია საქართველოში XIX საუკუნის სამოციან წლებში დაარსდა. თავიდან ბაპტისტების თემი არსებობდა მიხაილოვის ქუჩის, ახლანდელი დავით აღმაშენებლის პროსპექტის მეასე ნომერში მდებარე პატარა გერმანული ეკლესიის ბაზაზე, მაგრამ ძალიან სწრაფად, იმავე სამოციან წლებში მოხდა მისი გავრცელება მოლოკნებს შორის. ამის შემდეგ დაარსდა ბაპტისტთა ქართული, რუსული, სომხური და ოსური თემები. მიუხედავად იმისა, რომ ბაპტისტური თემი გერმანული ეკლესიიდან წარმოიშვა და რადიკალური ევროპული რეფორმაციის იდეები შეისისხლხორცა, ის მაინც რჩება იმ კულტურის გამომხატველად და ორგანულ ნაწილად, რომლის წიაღშიც უხდება არსებობა. ქართული ბაპტისტური ეკლესიის წარმოშობა დაკავშირებულია აგრეთვე ილია კანდელაკის სახელთან. ეს რელიგიური მოღვაწე მოინათლა 1913 წელს ვილნაში, დღევანდელ ვილნიუსში, სადაც იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში. იქიდან დაბრუნებულმა მუშაობა გააჩაღა ქართული ბაპტისტური თემის ჩამოსაყალიბებლად, რაც 1919 წლის მარტში მოახერხა. 24 მარტი ითვლება ქართული ბაპტისტური ეკლესიის დაბადების დღედ. სწორედ ილია კანდელაკმა თარგმნა ქართულად ბაპტისტთა ლიტურგიული ტექსტები, შეადგინა კრებული და ოცნებად ჰქონდა ბიბლიის თარგმნა. ჩვენამდე მოაღწია მისმა წერილებმა, რომლებშიც ითხოვს, მოამარაგონ საჭირო ლიტერატურით, რათა მოახერხოს ამ ჩანაფიქრის განხორციელება.
_ ბაპტისტთა სხვადასხვა ეთნიკური თემის არსებობა, ალბათ, მხოლოდ ენობრივი მოსაზრებებით იყო განპირობებული...
_ რა თქმა უნდა, ენობრივი მოსაზრება იყო ძირითადი მიზეზი ასეთი დაყოფისა. მოძღვრება ყველა თემს ერთნაირი ჰქონდა, მაგრამ ჩვენი პრინციპია, რომ ღვთისმსახურება აუცილებლად გასაგები იყოს ყველასათვის. უმჯობესია, სხვადასხვა ენაზე მოსაუბრე ადამიანებს შეეძლოთ ღვთისმსახურებაში მშობლიურ ენაზე მონაწილეობის მიღება. მაგალითად, ქართველები და ოსები დიდი ხნის განმავლობაში ერთ, ქართულ თემში შედიოდნენ, მაგრამ ამ თემის წინამძღოლმა არჩია, ოსები ცალკე ყოფილიყვნენ და ხელი შეუწყო ლიტურგიული ტექსტების ოსურ ენაზე თარგმნას.

_ საქართველოში ბაპტისტთა ისტორიის იმ საწყის ეტაპზე თუ იყო ისეთი შემთხვევები, როცა სხვადასხვა ეთნიკური თემის წარმომადგენლები ერთიანდებოდნენ და საზიარო აზრს გამოთქვამდნენ რომელიმე რელიგიურ თუ საზოგადოებრივ საკითხზე?
_ მხედველობაში უნდა მივიღოთ, რომ ბაპტისტურ ეკლესიას განვითარება უხდებოდა მტრულ გარემოში. თავიდან ეს იყო რუსეთის ცარისტული რეჟიმი, შემდეგ კი რუსული მართლმადიდებელი ეკლესია, ერთგვარი თავისუფლების პერიოდი იყო 1918 წლიდან ბოლშევიკების მოსვლამდე, უფრო სწორად, 1926 წლამდე, როცა კომუნისტების დავალებით სამისიონერო მოღვაწეობაში წასული ილია კანდელაკი კახეთში მოკლეს. აქედან იწყება ბაპტისტური ეკლესიის დევნის ახალი პერიოდი. შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენი ეკლესიის მთელი ისტორია დაკავშირებულია მუდმივ დევნასა და შევიწროებასთან. ამიტომ ეკლესიას ხშირად არ ეძლეოდა საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მონაწილეობის უფლება და საშუალება. ხელისუფლება — როგორც რუსეთის იმპერია, ასევე საბჭოთა კავშირი — ყოველთვის ცდილობდა მის გეტოში მოქცევას.
რა თქმა უნდა, რელიგიურ პროცესებზე ბაპტისტების სხვადასხვა თემს ჰქონდა ერთიანი აზრი, რომელსაც ერთად გამოხატავდნენ. მაგრამ ეს ერთობლივი განცხადებები უმეტესად შიდა საეკლესიო პროცესებს ეხებოდა.
_ თქვენ ბრძანდებით ბაპტისტთა პირველი ეპისკოპოსი საქართველოში?
_ მე პირველი არა ვარ. დამოუკიდებელი ბაპტისტური ეკლესია შეიქმნა საბჭოთა კავშირის დანგრევის შემდეგ. უფრო სწორად საბჭოთა კავშირის ნგრევისას: 1988 წლიდან ბაპტისტური ეკლესია ცდილობს საქართველოში საეკლესიო დამოუკიდებლობის მიღწევას. Aამ საქმეში დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მოსკოვის გავლენიდან გათავისუფლებასა და საერთაშორისო აღიარების მოპოვებას. ამ საკითხების გარშემო პირველი დიალოგი მსოფლიო ბაპტისტურ ეკლესიასთან შედგა 1988 წელს სეულში (სამხრეთი კორეა). აქ მიღებული ირიბი მხარდაჭერის შემდეგ, 1990 წელს შეიქმნა საქართველოს დამოუკიდებელი ევანგელისტურ-ბაპტისტური ეკლესია, რომელიც გამოეყო როგორც მოსკოვს, ასევე კავკასიის საუფროსხუცესოს. ამ ეკლესიის პირველი მეთაური იყო გურამ ქუმელაშვილი, რომლის პასუხისმგებლობა გაგრძელდა ოთხი წლის განმავლობაში და შემდეგ ამირჩიეს მე.
_ როცა ერთმანეთს ვადარებ საბჭოთა პერიოდის დროინდელ და ახლანდელ ბაპტისტებს, ისეთი შთაბეჭდილება მექმნება, რომ დღეს ბაპტისტური ეკლესია თავისი ლიტურგიული ცხოვრებით უფრო ახლოს დგას მართლმადიდებელ ტრადიციასთან, ვიდრე ოდესმე...
_ ვფიქრობ, ამ შთაბეჭდილებას აქვს ძალიან ღრმა საფუძველი, რომელიც ჩვენი ეკლესიის ახლანდელ მოღვაწეობასთან არაა დაკავშირებული. პირველი მცდელობა, ბაპტისტურ და მართლმადიდებელ ეკლესიებს შორის ყოფილიყო მჭიდრო და მეგობრული ურთიერთობა, დაკავშირებულია კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ მეორისა და ბაპტისტური თემის მაშინდელ ხელმძღვანელ თეოდორე ქოჩორაძის სახელებთან. ისინი მეგობრები იყვნენ, რადგან ქოჩორაძის ერთ-ერთი თანამოსაგრე ქალბატონი ეფრემთან ერთად იყო ციხეში. ამ ადამიანურმა ახლობლობამ შეიძინა ეკლესიური მეგობრობის ხასიათი, როცა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია 1961 წელს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს წევრი გახდა. მაშინვე ჩატარდა პირველი ოფიციალური შეხვედრა, რომელიც დაკავშირებული იყო მსოფლიო ეკლესიათა საბჭოს გენერალური მდივნის ვიზიტთან საქართველოში. თეოდორე ქოჩორაძის სურვილი იყო, ეს მეგობრობა მყარი და საქმიანი ყოფილიყო. ის ახლოს იყო მართლმადიდებელ ეკლესიასთან, ესწრებოდა წირვებს და სურდა ქართულ ბაპტისტურ ეკლესიაში განეხორციელებინა ლიტურგიული ცვლილებები, რომლის მიზანიც ბაპტისტურ ღვთისმსახურებაში მართლმადიდებელი ეკლესიის ლიტურგიულ თავისებურებათა გათვალისწინება იყო. ამ წამოწყებას დიდი წინააღმდეგობა შეხვდა, უპირველეს ყოვლისა, მოსკოვიდან. თეოდორე ქოჩორაძე შეაჩერეს. მაგრამ მართლმადიდებლებთან თანამშრომლობა გააგრძელა თბილისის საკათედრო ტაძრის წინამძღოლმა გიორგი ბოლღაშვილმა. სწორედ მისი ინიციატივით დაიწყო თეოლოგიური დიალოგები მართლმადიდებელ ეკლესიასთან. ამ დიალოგის ჩასატარებლად შედგა საგანგებო კომისია, რომელშიც ხუთი მართლმადიდებელი და ხუთი ბაპტისტი შედიოდა. უნდა ითქვას, რომ მაშინ, სამოცდაათიან წლებში, არც ერთი მხარე არ იყო მზად თეოლოგიური დიალოგისათვის. ეს ვითარება არეკლილია კიდეც მათ ოქმებში. მაგრამ ფრიად დასაფასებელია ორივე მხარის გულწრფელობა და სურვილი, მოესმინათ ერთმანეთისთვის და რამე ესწავლათ ერთმანეთისგან.
ამ კომისიის მუშაობის შედეგად შეიქმნა დოკუმენტი, რომელიც, ერთგვარი გულუბრყვილობის მიუხედავად, შეიცავს ისეთ პუნქტებს, რომლებიც შემდგომში გაითვალისწინა როგორც მართლმადიდებელმა, ასევე ჩვენმა ეკლესიამ. ერთ-ერთი ყველაზე მნშინველოვანი შედეგი იყო ის, რომ მართლმადიდებელმა ეკლესიამ მოიწონა ბაპტისტურ ეკლესიაში არსებული ზოგიერთი ლიტურგიული პრაქტიკა და მისი დანერგვა სცადა. მაგალითად, მდინარეში ნათლობა შთაფლვით, ბავშვების კურთხევა ეკლესიაში. ასევე ბაპტისტურმა ეკლესიამაც მიიღო მართლმადიდებლთაგან მომდინარე ბევრი წინადადება. ამავე დროს, მართლმადიდებელ და ბაპტისტურ ეკლესიათა შორის უპრეცედენტო ურთიერთობა იმაშიც გამოიხატა, რომ გიორგი ბოლღაშვილი რეგულარულად ქადაგებდა სიონში. მსგავსი რამ არ ყოფილა არც ერთ ქვეყანაში. გარდა ამისა, ბაპტისტური ეკლესიის გუნდის ერთი ნაწილი ყოველ კვირადღეს გალობდა სიონში, სადაც წირვა დილით იყო, ჩვენთან კი შუადღის თორმეტ საათზე იწყებოდა. ასე რომ, გუნდის წევრები ჯერ სიონში მიიჩქაროდნენ და მერე ცდილობდნენ თავიანთ ეკლესიაში მოესწროთ მისვლა. რაც შეეხება წინააღმდეგობებს ამ ურთიერთობის დროს, ბაპტისტური ეკლესიიდან უფრო მეტი იყო, ვიდრე მართლმადიდებელი ეკლესიიდან. ამის მიზეზი იყო ის, რომ საბჭოთა კავშირის ბაპტისტები მართლმადიდებლებთან ამგვარ ურთიერთობას აღიქვამდნენ როგორც ქართველი ბაპტისტების მხრიდან დამოუკიდებლობის არჩევანს.

_ ყოველთვის მქონდა ისეთი აზრი, რომ ბაპტისტები საქართველოში არიან, ასე ვთქვათ, ურბანული, ქალაქური კულტურის მატარებლები. მაგრამ ქართული კულტურის დიდი ნაწილი აგრარულია, დაკავშირებულია ცხოვრების სოფლურ წესთან, სოფლურ რეალიებთან. როგორ უკავშირდება ბაპტიზმის ტრადიციები ქართულ სოფელს?
_ თავდაპირველად ეს ასეც იყო. არსებობის პირველი ათწლეულის განმავლობაში ბაპტისტები წარმოადგენდნენ ურბანულ ეკლესიას. თემები განლაგებული იყო თბილისსა და საქართველოს მეტ-ნაკლებად მსხვილ ქალაქებში. მოგვიანებით, XX საუკუნის ოციანი წლებიდან იწყება ბაპტისტური ეკლესიების დამკვიდრება სოფლებში. უკვე მოგახსენეთ, რომ ილია კანდელაკი 1926 წელს სწორედ მაშინ მოკლეს, როცა ის ბრუნდებოდა სამისიონერო მოღვაწეობიდან თელავის რაიონის სოფელ კისისხევში. საინტერესოა მისი ნაწერები იგი წერს, რომ წლების განმავლობაში განშორებული ვიყავით საღვთო წერილს და აუცილებელია სახარების ამბავი მივუტანოთ ჩვენს მშობლიურ ხალხსო. ამ ნაწერებში ლაპარაკი არაა მკაფიო დენომინაციონალიზმზე, საუბარი არაა იმაზე, რომ საჭიროა ყველას ბაპტისტად მოქცევა, ლაპარაკია მხოლოდ იმაზე, რომ ქრისტიანული რწმენა და სახარების ნათელი გავრცელდეს ჩვენს ხალხში.
ერთი სიტყვით, გასული საუკუნის ოციანი წლებიდან კახეთის სოფლებში, ქართლში, თბილისის შემოგარენში დაარსდა პატარ-პატარა თემები. ეს თემები წლების განმავლობაში გაიზარდა, განვითარდა და დღეს უკვე შეიძლება ვთქვათ, რომ ურბანული ეკლესიის პირვანდელი სახე გაწონასწორებულია სოფლის ეკლესიების ცხოვრებასთან. ეს სოფლის თემები სერიოზულ როლს თამაშობენ ჩვენი ეკლესიის ცხოვრებაში. ისიც უნდა ვთქვა, რომ ბევრია სოფლის წიაღიდან გამოსული სასულიერო პირიც.
_ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ევანგელისტ-ბაპტისტები საქართველოში ჩამოყალიბდნენ ერთგვარ კულტურულ ჯგუფად, რომ მათ რაღაც ახალი შემოიტანეს ჩვენს კულტურულ ცხოვრებაში და მათი ყოფა რამენაირად თუ ეხმაურება იმ იდეებს, რომლებიც გამოხატა მაქს ვებერმა თავის ცნობილ წიგნში “პროტესტანტიზმი და კაპიტალიზმის სულისკვეთება”. უფრო მოკლედ, არიან თუ არა ბაპტისტები უფრო ახლოს თანამედროვე საერო ცხოვრების მოთხოვნებთან?
_ შეიძლება ითქვას, რომ ბაპტისტური სუბკულტურა მართლაც შეიქმნა. ეს სუბკულტურა არის ნაზავი, ერთი მხრივ, ევროპული რეფორმაციული მემკვიდრეობისა, მეორე მხრივ კი _ ქართული მართლმადიდებლური ტრადიციებისა. ჩვენი ეკლესიის კონსტიტუციაშიც წერია, რომ ჩვენ თავს მოვიაზრებთ აღმოსავლური მართლმა-დიდებლობისა და ევროპული რადიკალური რეფორმაციის სულიერ მემკვიდრეებად. Eეს, რა თქმა უნდა, აისახება ადამიანების ცხოვრებასა და საქმიანობაზე, ვფიქრობ, რომ ჩვენმა ეკლესიამ თავისი მოღვაწეობით შექმნა დემოკრატიზმის განვითარების პრეცედენტები და შესაძლებლობები. ბაპტისტურ ეკლესიას აქვს მკვეთრად გამოხატული კონგრეგაციული ბუნება ანუ დემოკრატიულ პრინციპებზე დამყარებული მმართველობა, აქედან გამომდინარე, თუ ლაპარაკია სუბკულტურის შექმნაზე, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ბაპტისტებმა შექმნეს ისეთი სუბკულტურა, რომელიც საშუალებას გვაძლევს ვილაპარაკოთ საეკლესიო წიაღში დემოკრატიის არსებობის შესახებ.
თავიდან, როცა ბაპტისტური ეკლესიის იდენტურობა ყალიბდებოდა, მას ჰქონდა კულტურისაგან გამიჯვნის ტენდენცია. მაგრამ იდენტურობის ჩამოყალიბების შემდეგ მოხდა ტენდენციის შეცვლა და კულტურისკენ შემობრუნება და მასთან დიალოგის სურვილის გაძლიერება. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი კულტურა აშკარად მინორიტულია ანუ უმცირესობისთვისაა დამახასიათებელი, მაინც აქვს პრეტენზია, შეასრულოს კულტურის ტრანსფორმატორის როლი, ანუ მისთვის ის კი არაა მნიშვნელოვანი, რომ ეკლესია არა მხოლოდ თავისი ეკლესიისათვის, არამედ ეკლესია საქართველოსათვის იყოს. ამაში, რა თქმა უნდა, არ მოიაზრება ქრისტიანული იმპერიალიზმი, ანუ მისწრაფება, რომ მთელი საქართველო გახდეს ბაპტისტური. ჩვენი მისწრაფებაა, შევიტანოთ წვლილი ამ ქვეყნის ცხოვრებასა და გარდაქმნაში, მასთან სულაც არაა დაკავშირებული პროზელიტიზმი და ადამიანების გადაბირება ერთი ეკლესიიდან მეორეში. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ჩვენი იდენტობა საკუთარ თავს რეფორმირებული მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრებად გვაგრძნობინებს.
_ ეს ძალიან საინტერესო განცხადებაა. იქნებ ორიოდე წუთით შევჩერდეთ პროზელიტიზმზე, რადგანაც ძალიან მტკივნეული თემაა...
_ შეიძლება არსებობდეს ისეთი უხეში პრეცედენტები, როცა ესა თუ ის ბაპტისტი პასტორი მოუწოდებს მოქცევისაკენ სხვა აღმსარებლობის წარმომადგენლებს, მაგრამ ეს არ უნდა განვიხილოთ როგორც ჩვენი პრინციპი. ჩვენთვის პროზელიტიზმი მიუღებელია. როცა ადამიანი არის მართლმადიდებელი, ან კათოლიკე, ან სხვა რომელიმე ეკლესიის წევრი, ჩვენ მის მოქცევაზე არ ვფიქრობთ, ჩვენი მიზანია, ის იყოს უფრო კარგი მართლმადიდებლი, უფრო კარგი კათოლიკე და ასე შემდეგ. მაგრამ თუ ადამიანი არ ეკუთვნის არც ერთ ეკლესიას, მაშინ არავინ უნდა შეუშალოს ხელი მის არჩევანს, შევიდეს ბაპტისტთა თემში. უნდა ითქვას, რომ ბოლო წლებში ჩვენმა ეკლესიამ საგრძნობლად გადაამუშავა თავისი თეოლოგია, ასე ვთქვათ, გახსნა ის. დღეს საქართველოს ბაპტისტური ეკლესია აღიარებს გახსნილი საევქარისტიო ტაბლის პრინციპს, ანუ ყველა ქრისტიანს, ვინც საკუთარ ეკლესიაში ეზიარება, აქვს უფლება ეზიაროს ბაპტისტურ ეკლესიაშიც. ამანაც უნდა შეუწყო ხელი, რომ ბაპტისტებმა საკუთარი თავი აღიარონ საქართველოში არა როგორც დაპირისპირებულმა სუბკულტურამ, არამედ საერთო ქართულ კულტურაში შემავალმა თავისებურებების მქონე ნაწილმა.
_ ალბათ, ყოველი ეკლესიის წევრმა კარგად იცის, რა არის სულიერი სიბნელე. აი, მეც, მაგალითად, ძალიან კარგად ვცნობ ბნელ მართლმადიდებლებსა და ბნელ კათოლიკეებს. საკმაო დროის განმავლობაში მქონია მჭიდრო ურთიერთობა ამ ორი აღმსარებლობის ქრისტიანებთან. თქვენი სამოძღვრო გამოცდილებიდან გამომდინარე, როგორ შეიძლება დავახასიათოთ ბნელი ბაპტისტი?
_ მე შემიძლია ვანუგეშო ნებისმიერი მართლმადიდებელი, კათოლიკე ან სხვა აღმსარებლობის წარმომადგენელი მკითხველი, რომ სიბნელე მათი ეკლესიების ენდემური თვისება არაა. ჩვენ ამ საზოგადოების ნაწილი ვართ და სიბნელე, რომელიც გავრცელებულია ამ საზოგადოებაში, აღწევს და მჟღავნდება ჩვენშიც. ჩვენი იმიტომ არ ჩანს, რომ მცირერიცხოვანნი ვართ. ძალიან საინტერესოა თქვენი კითხვა, რადგან ჩვენს სიბნელესაც აქვს ზუსტად ისეთივე თვისებები, როგორიც თქვენსას. მაგალითად, ანტიეკუმენიზმი, ექსკლუზივიზმი (ანუ ჭეშმარიტება მხოლოდ ჩვენთანაა), დამოკიდებულება ქალების მიმართ — ბაპტისტური სიბნელეც, მსგავსად მართლმადიდებლური და კათოლიკურისა, ქალს არ მოიაზრებს სრულფასოვან ადამიანად. ეს სამი ძირითადი ნიშანია სიბნელისა. მერე, რაღა თქმა უნდა, ამას მოსდევს ფსევდოთეოლოგიური გამართლებები.
_ შეგიძლიათ თქვათ, რომ თავისუფალი ხართ რიტუალიზმისაგან, რომელიც, მაგალითად, მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთი ყველაზე საგრძნობი ხინჯია?
_ რიტუალიზმისაგან თავისუფალი არავინაა. ძველი რეფორმატორები და პროტესტანტები, რომლებიც ამბობდნენ, რომ დაცალეს ეკლესია “უაზრო” რიტუალებისაგან, არ იყვნენ მართლები, რადგან ყოველგვარი დაცლა, სინამდვილეში ახალი რიტუალის დამკვიდრებას ნიშნავს. რიტუალები გარდაუვალი და აუცილებელია, ხოლო მათ მიმართ სწორი მიდგომა ქრისტიანის ყოველდღიური გამოწვევაა. ღვთისმსახურებაში ფორმამ არ უნდა დათრგუნოს შინაარსი, მეორე მხრივ, ნუგეშის, გამხნევების, შთაგონების მისაღებად გვერდს ვერ ავუვლით რიტუალის მნიშვნელობას.
_ როგორც ბაპტისტური ეკლესიის წინამძღოლმა იქნებ მოგვახსენოთ, რა არის დღეს ამ საზოგადოების ყველაზე დიდი პრობლემა?
_ ვფიქრობ, რომ ყველაზე მეტად საჭიროა შემდეგი: საზოგადოებისა და ხელისუფლების მზრუნველობის ცენტრში უნდა მოექცეს პიროვნება. რადგან საზოგადოებისათვის ყველაზე ძვირფასი ფენომენი ადამიანია. ჩვენმა საზოგადოებამ უნდა გაიაზროს, რომ არა აქვს მნიშვნელობა, ადამიანი ქვეყნის მეთაურია თუ მაწანწალა, მოხუცია, ბავშვია თუ ქალი — ნებისმიერ შემთხვევაში ის ფასეული მოვლენაა. ჩემთვის მნიშვნელოვანია, საქართველო იყოს ქვეყანა, სადაც პატივს სცემენ პიროვნებას, როგორიც არ უნდა იყოს ის და განსხვავებული აზრი არ განიხილებოდეს როგორც შეურაცხყოფა ან საფრთხე.
_ ამ თვალსაზრისით, ალბათ, საგულისხმოა, რომ ევანგელისტურ-ბაპტისტურმა ეკლესიამ ღიად დაუჭირა მხარი ვარდების რევოლუციას. ამით აშკარა დარტყმის ქვეშ დადგებოდა თქვენი ეკლესია რევოლუციის დამარცხების შემთხვევაში, მაგრამ ამას არ შეუჩერებიხართ. ასეთივე გადამწყვეტი მხარდაჭერა აღმოუჩინეთ საქართველოს ხელისუფლებას აჭარაში ავტორიტარული რეჟიმის დაძლევისას...
_ ჩვენ არ გვსურს, ვიყოთ ერთ-ერთი იმ ეკლესიათაგანი, რომლებიც კონფორმიზმის ნავში სხედან და მიესადაგებიან იმ პირობებს, რომლებშიც უხდებათ ცხოვრება. მიგვაჩნია, რომ ეკლესიას უნდა ჰქონდეს წინასწარმეტყველური ხმის უფლება საზოგადოებაში. და თუ ყველა თვალს ხუჭავს სოციალურ უსამართლობაზე, ადამიანის ღირსების ხელყოფაზე, ეკლესიამ მაინც უნდა აღიმაღლოს ხმა. ეს არის ჩვენი რწმენა...
_ დავაზუსტოთ: თქვენ მხარი დაუჭირეთ სამართლიანობას და არა რომელიმე პოლიტიკურ ჯგუფს...
_ რა თქმა უნდა. როდესაც ჩვენ, როგორც ყველამ, ვნახეთ, რომ ხდებოდა უსამართლობა, ვერ შევძელით თვალის დახუჭვა. დიახ, დარტყმის ქვეშ დავაყენეთ მთელი ეკლესია, მაგრამ თუ ამას არ ვიზამდით, მაშინ რა ფუნქცია აქვს ეკლესიას საზოგადოებაში? რაა მისი დანიშნულება? ასეთივე დარტყმის ქვეშ დავაყენეთ ეკლესია, როცა ჩეჩნეთის მეორე ომის მოვლენები შეეხო საქართველოს. შემოვიდნენ ჩეჩნები. ყველა რელიგიური ორგანიზაცია ამჯობინებდა თავი შორს დაეჭირა. ჩვენ მუსლიმანურ თემსაც მივმართეთ, მაგრამ შედეგს ვერ მივაღწიეთ. თუ ეკლესია არ დადგება დაჩაგრულის მხარეზე, სიმართლის მხარეზე, მაშინ მას არანაირი ფუნქცია აღარ დარჩება. ჩემი აზრით, პოლიტიკოსებს არ უნდა მოვთხოვოთ, იყვნენ ზნეობისა და წესიერების მქადაგებლები. ეს მათი საქმე არაა. როცა ვიდექი პარლამენტის წინ, ჩოლოქთან, შემდეგ ბათუმის უნივერსიტეტთან, არ ვფიქრობდი, რომ წარმოვადგენ ბაპტისტურ ეკლესიას. მსურდა, ჩემი ხმა ქრისტიანობის ხმა ყოფილიყო.
_ ახლა გადავიდეთ პირად საკითხებზე. საზოგადოებისთვის ცნობილია, რომ თქვენ ხართ კლაივ ლიუისის “ნარნიის ქრონიკების” მთარგმნელი ქართულ ენაზე. ეს საბავშვო ნაწარმოები მჭიდროდაა დაკავშირებული სახარებასთან და სიმბოლურ-ზღაპრული ენით ქრისტიანულ ჭეშმარიტებებს გადმოგვცემს, რასაც თვით ავტორის შემორჩენილი მიმოწერაც ადასტურებს. თქვენ როგორ მიხვედით ამ ტექსტთან?
_ მე გავიზარდე პროტესტანტულ ოჯახში. ამდენად ევანგელეს, სახარების უწყება ბავშვობიდანვე იყო ჩემი ცხოვრების ნაწილი. მოხდა ისე, რომ დედა მიყვებოდა შარლ პეროსა და ჰანს ქრისტიან ანდერსენის ზღაპრებს, ბებია კი ბიბლიურ ისტორიებს. ვერ ვარჩევდი ბიბლიური იოსები რითი განსხვავებოდა ზღაპრების გმირებისაგან. როცა პირველად წავიკითხე ლიუისის “ნარნიის ქრონიკები”, უკვე ხელდასხმული ვიყავი და მაინც სულ სხვა თვალით დავინახე სახარება. გასაგებია, რომ რასაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში ხედავ, მერე ეჩვევი, ლიუისის ტექსტი კი ჩემთვის სახარებასთან პირველი შეხვედრის მსგავსი გახდა. ზღაპრული ენა მელაპარაკებოდა იმაზე, რაც ბავშვობიდანვე ნაცნობი იყო და ზღაპარი და საღვთო წერილი მეორედ შეერთდა ჩემს ცხოვრებაში. მაშინ გამიჩნდა სურვილი, რომ ქართველ ბავშვებსაც წაეკითხათ ეს წიგნი. და როცა ოქსფორდში ვსწავლობდი, ბინა მქონდა იმ უბანში, სადაც თვით ლიუისი ცხოვრობდა. იქვე იყო მყუდრო პაბი ანუ ლუდხანა, სადაც მას უყვარდა ჯდომა. სწორედ იქ გავიჩინე ერთი კუთხე, სადაც მიმქონდა ხოლმე ჩემი ქაღალდები, თან ლუდს შევექცეოდი და თან ლიუისს ვთარგმნიდი ქართულად.
_ თქვენთვის თარგმანი არ ყოფილა უცხო საქმიანობა. კინაღამ გამომრჩა მხედველობიდან, რომ თქვენ ბრძანდებით ძველი აღთქმის ერთ-ერთი მთარგმნელი...
_ ყოველთვის ვგრძნობდი იმის საჭიროებას, რომ ბიბლია ყოფილიყო ადამიანისთვის გასაგებ ენაზე. მახსოვს, რაოდენი პატივი იყო, როცა კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია მეორემ მიმიწვია ბიბლიის თარგმნის კომისიაში თანამშრომლობისათვის. ამ კომისიაში მოღვაწეობდნენ, ასე ვთქვათ, თარგმანის მამები — ბაჩანა ბრეგვაძე, ზურაბ კიკნაძე. მე კი ოცდასამი წლის ყმაწვილი ვიყავი. ახლა ასეთი რამ სრულიად წარმოუდგენელია, დღეს პატრიარქი არამართლმადიდებელს ბიბლიის სათარგმნელად არ მიიწვევს.
მახსოვს, როცა ვმუშაობდით, წლების განმავლობაში დარწმუნებული არ ვიყავით, რომ ეს წიგნი ოდესმე გამოიცემოდა.
_ ამა წლის ოქტომბერში კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა დაგაჯილდოვათ ლამბეთის ჯვრით, რომელიც გადაეცემა მხოლოდ ეკლესიათა იმ მეთაურებს, რომლებსაც დიდი წვლილი მიუძღვით საეკლესიო ცხოვრებაში. სამწუხაროა, რომ ქართულმა მედიამ დუმილითი აუარა გვერდი ამ მნიშვნელოვან მოვლენას. თქვენი მოღვაწეობის მაჩვენებელია აგრეთვე ის, რომ ახლახან ჩატარდა საქართველოს ბაპტისტების კრება, სადაც მიიღეს მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები, ორიოდე სიტყვით ხომ არ მოგვახსენებთ ამ კრების შესახებ?
_ ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ, რომ ეკლესია კონგრეგაციულ პრინციპებზეა მოწყობილი, რაც მისი დემოკრატიულობის გარანტია. ოთხ წელიწადში ერთხელ ვიკრიბებით და ვმსჯელობთ მისაღებ დოკუმენტებსა და საეკლესიო ცხოვრების საყურადღებო მოვლენებზე. აქვე ხდება ეკლესიის წინამძღოლების არჩევა ფარული კენჭისყრით. დეკემბრის თვეში გამართული კრება ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, რადგან მოხდა ეკლესიის კონსტიტუციაში საფუძვლიანი ცვლილებების შეტანა: კიდევ ერთხელ დადასტურდა ეკლესიის ვინაობა, ანუ ის, რომ ბაპტისტური ეკლესია თავის თავს მოიაზრებს აღმოსავლური ეკლესიის ნაწილად და ევროპული რეფორმაციის მემკვიდრედ. ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რომ ეკლესიამ პირველად მიიღო სოციალური მოძღვრება, რომელშიც ასახულია მისიი დამოკიდებულება ადამიანის ცხოვრებისა და საქმიანობისადმი, სამყაროსადმი, სიცოცხლისადმი, ბუნებრივი გარემოს დაცვისადმი, ქალის როლისადმი საზოგადოებაში და ბევრი სხვა საკითხიც. აქვე დამტკიცდა ეკლესიის ლიტურგიკული ხედვა, რომელიც მორწმუნეს სთავაზობს ფართო არჩევანს და ამავდროულად დადასტურებას იმ ღრმა და ფართო სულიერი მემკვიდრეობისა, რომელიც ქრისტიანობამ დაგვიტოვა. ჩვენი ეკლესია თავს მოიაზრებს მსოფლიო ქრისტიანული ეკლესიის ერთ ნაწილად და გამოთქვამს სურვილს, ყველა ქრისტიანული ეკლესიისაგან ისწავლოს ის, რაც შეუძლია და სურს, ასევე სხვა ეკლესიებსაც გაუზიაროს საკუთარი გამოცდილება.

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 08:58 PM

Genesis

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 08:59 PM

ნათია

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:05 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: ნათია თარიღი: Sep 5 2009, 09:05 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:08 PM

ნაინა

პოსტის ავტორი: ნათია თარიღი: Sep 5 2009, 09:09 PM

ნაინა

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:10 PM

ნანინა

პოსტის ავტორი: ნათია თარიღი: Sep 5 2009, 09:12 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:14 PM

ნათია

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:14 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Genesis თარიღი: Sep 5 2009, 09:15 PM

Misha Songulashvili
წავიკითხე თავიდან ბოლმდე

და მინდა გითხრა პირადი დაკვირვებიდან გამომდინარე, რომ არსებული ბაფტისტური ეკლესია ვერ ასახავს იმ მიზნებს და მიღწევებს რაზეც მალხაზ სონღულაშვილი საუბრობს...

ანუ მრევლი მაგათაც ისეთივე "განათლებული" ჰყავს როგორიც კათოლიკეებს, მართლმადიდებლებს და სხვა კონფესიებს...

ამით რისი თქმა მინდა. ხალხისგან ტუარწამოვიდა რეფორმების მოთხოვნა, ზევიდან რაცარუნდა წამოვიდეს მაინც გამოყრუებული დარჩება მრევლი


მე მომწონს ახლანდელი სიტუაცია... თავს გამორჩეულად ვგრძნობ... აბა ყველამ ჩემნაირად ლიბერალურად რომ დაიწყოს ფიქრი... ხომ დამერხევა მაშინ

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 09:15 PM

ნათია
მოკლედ რისი თქმა მინდა გასაგებია რომ ის შენი აზრია რომ თანამედროვენი არიან... მაგრამ მათაც აქვთ თავისი აზრი... თუ კონკრეტული შეკითხვა გააგიჩნდება იმშემთხვევაში შევეცდები გიპასუხო... თუ არადა მე მართლა არ შემწევს საკმარისი ძალა მოკლე შინაარსი მოგითხრო ამ ინტერვიუსი

პოსტის ავტორი: ნათია თარიღი: Sep 5 2009, 09:18 PM

ნაინა

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:19 PM

ნათია

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 09:19 PM

პოსტის ავტორი: Genesis თარიღი: Sep 5 2009, 09:21 PM

ნათია
აირევა ჩემთვის...

რალიგიაში და ცხოვრებაშიც, რაც მამოძრავებს ესააა სიბნელესტან ჭიდილი... ყველა რომ გასხივოსნდეს, ვიღას ვეჭიდაო და ამასობაში მეც ბნელ დავრჩები

პოსტის ავტორი: ნაინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:22 PM

Genesis

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 09:23 PM

Genesis

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:24 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Genesis თარიღი: Sep 5 2009, 09:26 PM

ციტატა(Misha Songulashvili @ Sep 5 2009, 09:19 PM)

ციტატა(ნაინა @ Sep 5 2009, 09:22 PM)

Genesis

შენ რა დაგაბნელებს, თავად ანათებ

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 5 2009, 09:27 PM

ნანინა

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 5 2009, 09:33 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 12:29 AM

აი მცირე ნაწილი, რომლის წაკითხვაც არც თუ ისე გაგიჭირდებათ

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 6 2009, 01:43 AM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 02:15 AM

ნანინა

პოსტის ავტორი: kato_Bato თარიღი: Sep 6 2009, 10:20 AM

მგონი აპოლოგეტიკის თემაა, არა?

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 6 2009, 02:21 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 02:37 PM

ნანინა
კაიფობ თუ მართლა ასეთი ხარ?

პოსტის ავტორი: orthodox-georgia თარიღი: Sep 6 2009, 07:18 PM

პირველი პოსტი იმხელაა რომ ვერ წავიკითხავ. სათურიდანვე ჩანს რაც იქნება.
მე პირადად მგონია წმ ეკლესიის რეფორმირება გამორიცხულია.
ეკუმენიზმზე კი ადრე დავაფიქსირე ჩემი მოსაზრება და თავს აღარ შეგაწყენთ

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 07:39 PM

orthodox-georgia

პოსტის ავტორი: neo თარიღი: Sep 6 2009, 07:52 PM

წმინდა ნინომ არმაზის კერპები რომ დაამსხვრია, ის კერპები ლამაზი თვლებით იყო შემკობილი. რამოდენიმე თვალი ჩანთით წამოიღო... ნიშნად იმისა რომ ნებისმიერ მოძღვრებაში არის ჭეშმარიტების მარცვლები...

რაც შეეხება რეფორმას, ეკლესიაში რეფორმა ყოველტვის მიმდინარეობდა და მიმდინარეობს. ნებისმიერ ორგანიზაციას და მატ შორის ღმერთის მიერ დაფუძნებულსაც ჭირდება დროსთან ადაპტაცია... ორონდ მიმდინარებს ,,რეფორმა" და არა ,,რეშინაარსი"...

ძველი მართმადიდებლები მაგალითად ახსარებებს ერთმანეთს აბარებდნენ, შემდეგ პრაქტიკამ აჩვენა ამის უარყოფიტი მხარეები და ორგანიზაციულმა საკიტხმა გადაინაცვლა სასულიერო პირებთან. ასევე მაგალითად ძველი სჯულის კანონით მკითხაობისათვუს ზიარებიდა 10 წელი იყო განკვეტა, რადგან დღეს ყოველ მეორე მკითხაობს ეს პერიოდი 2 კვირამდე შემცირდა.

ასევე განსხვავებული წესებია სხვადასხვა ეკლესიებში, მაგალითად ზოგან ზიარების წინა შაბათს მარხვას იცავენ, ზოგან არა. საბერძნეტში შეიძლება ეზიარო ერთი კვირის წინ თუ გაქვს ჩაბარებული ახსარება ჩვენტან არა.

აღმაშენებელმაც ცაატარა რეფორმა, რუის ურბნისის კრებაზე.


მაგრამ რეფორმა მხოლოდ მაშინ არის სასარგებლო როცა ის ცვლის ოგანიზაციის იმ ნაწილებს რაც არსებითი არ არის. ანუ არ ეხება ორგანიზაციის შინაგან სულს. და ცვლის მხოლოდ იმ გარეგნულ ელემენტებს რაც კარგად ვერ მუშაობს არსებული ჟამის გავლენით. მე ორგანიზაციის მართვის პროფესიონალი ვარ და ეს ზუსტად ვიცი, როგორც ტონობით დასავლური წიგნებიდან ისე საკუტარი პრაქტიკიდან.

რაც შეეხება თანამშრომლობას სხვა კონფესიებთან, ეს წმინდა დიპლომატიური საკითხია და იყო ყოველთვის. ეკლესიამ თავის დროზე განკვეთა კათოლიკური სული, რომლის ლოგიკური ნაშიერია პროტესტანტული მიმართულებები (რომ არა კათოლიკური ხედვა არ წარმოიშვებოდა პროტესტანტების პროტესტი რომის პაპის მიმართ).

ასე რომ, თუ ჩვენ რამე კარგს ვიღებთ სხვისგან, ეს არაფერს არ ნიშნავს. და მდინარეში მონათვლის კი არა, მართმადიდებლურ გადმოცემას სილით მონათვლის ფაქტებიც აქვს შემორჩენილი. როცა ეს საქმეს ჭირდებოდა.

იცვლებოდა ფორმა და არა შინაარსი.

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 08:53 PM

neo

პოსტის ავტორი: კანუდოსელი თარიღი: Sep 6 2009, 11:31 PM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 6 2009, 11:34 PM

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 6 2009, 11:50 PM

კანუდოსელი

პოსტის ავტორი: კანუდოსელი თარიღი: Sep 6 2009, 11:54 PM

ციტატა(Misha Songulashvili @ Sep 6 2009, 11:50 PM)

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 7 2009, 12:01 AM

კანუდოსელი

პოსტის ავტორი: მხევალი ნინო თარიღი: Sep 7 2009, 12:02 AM

4 ფურცლიანი თემაა და ღადაობის და არასერიოზული პოსტების მეტი არაფერია.

კაი გაიხუმრეთ, ეგეც მოსულა, ოდესმე ხომ შეიძლება გაჩერდეთ არა?

მაინც და მიანც ვორნები ვარიგოთ გასაჩუმებლად?

მერე, აქ ხალხს ხვრეტენო და ისეთებს წაიკიტხავ....

მოკლედ, მაგრად გავბრაზდი, არც ერთი სერიოზული პოსტი. ...

პოსტის ავტორი: კანუდოსელი თარიღი: Sep 7 2009, 12:07 AM

მხევალი ნინო
შენ რაღაც მარცხენა ფეხზე ხარ ამდგარი დღეს

რა გინდა შექალო ( ) წესიერად ვბაასობ მგონი მთელი ჩემი საზნაწელნი ცხოვრების მანძილზე პირველად

ციტატა(Misha Songulashvili @ Sep 7 2009, 12:01 AM)

პოსტის ავტორი: ეკატერინე თარიღი: Sep 7 2009, 12:09 AM

ვფიქრობ ეს იმ დონის სტატია არ არის, რომ დავდგეთ და მისი სერიოზული განხილვა მოვახდინოთ, ბევრად უფრო საინტერესო სტატიები არსებობს მართლმადიდებლობაზეც და რეფორმებზეც.

ეს ჩემი სუბიექტური აზრია

პოსტის ავტორი: მხევალი ნინო თარიღი: Sep 7 2009, 12:11 AM

კანუდოსელი

პოსტის ავტორი: Misha Songulashvili თარიღი: Sep 7 2009, 12:13 AM

მხევალი ნინო

პოსტის ავტორი: კანუდოსელი თარიღი: Sep 7 2009, 12:13 AM

ციტატა(ეკატერინე @ Sep 7 2009, 12:09 AM)

პოსტის ავტორი: მხევალი ნინო თარიღი: Sep 7 2009, 12:13 AM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: ნანინა თარიღი: Sep 7 2009, 12:16 AM

მხევალი ნინო

ნინო, თუ ეს შენიშვნა მეც მეხებოდა, ვიღებ
თუმცა სერიოზული პოსტებიც მეწერა ნამდვილად

პ.ს. ეხლა ვნახე, რომ ეს თემა აქეთ გადმოუტანიათ

პოსტის ავტორი: ეკატერინე თარიღი: Sep 7 2009, 12:20 AM

Misha Songulashvili

პოსტის ავტორი: Moazrovne თარიღი: May 5 2010, 05:53 PM

ნებისმიერი რელიგიური მიმდინარეობა განიცდის რეფორმებს, თუმცა ძნელად მაგრამ მაინც ცდილობს აჰყვეს თანამედროვეობის ხმას. ნებისმიერი კონფესია ცდილობს რაც შეიძლება მეტი ადამიანი მიიზიდოს თავისკენ და ამისთვის სათანადო პიარს ეწევა : ხან ამკაცრებს თავის პოზიციებს ხანაც არბილებს.
ეს ხომ ჩვეულებრივი პოლიტიკა და ბიზნესია : პოლიტიკური გავლენის გაზრდა და მაქსიმალური შემოსავლის მიღება . რა მარადიულ ღირებულებებზეა ლაპარაკი, მარადიული ღირებულება მხოლოდ ორია ძალაუფლება და ფული. უბრალოდ ბიზნეს კომპანიები საქონლით ვაჭრობენ ხოლო რელიგიური კონფესიები იდეებით
ამდენად საეკლესიო და საერო ორგანიზაციებს შორის განსხვავება ძალიან პირობითია რადგან არსი და მიზანი ერთი აქვთ ძალაუფლება და ფული.

პოსტის ავტორი: Funkenstein თარიღი: May 5 2010, 06:05 PM

ციტატა(Moazrovne @ May 5 2010, 05:53 PM)

ნებისმიერი რელიგიური მიმდინარეობა განიცდის რეფორმებს, თუმცა ძნელად მაგრამ მაინც ცდილობს აჰყვეს თანამედროვეობის ხმას. ნებისმიერი კონფესია ცდილობს რაც შეიძლება მეტი ადამიანი მიიზიდოს თავისკენ და ამისთვის სათანადო პიარს ეწევა : ხან ამკაცრებს თავის პოზიციებს ხანაც არბილებს.
ეს ხომ ჩვეულებრივი პოლიტიკა და ბიზნესია : პოლიტიკური გავლენის გაზრდა და მაქსიმალური შემოსავლის მიღება . რა მარადიულ ღირებულებებზეა ლაპარაკი, მარადიული ღირებულება მხოლოდ ორია ძალაუფლება და ფული. უბრალოდ ბიზნეს კომპანიები საქონლით ვაჭრობენ ხოლო რელიგიური კონფესიები იდეებით
ამდენად საეკლესიო და საერო ორგანიზაციებს შორის განსხვავება ძალიან პირობითია რადგან არსი და მიზანი ერთი აქვთ ძალაუფლება და ფული.