ჩემი გალაკტიონი, რომ მეფე ვარ და პოეტი და სიმღერით ვკვდები... პარამეტრები

[T.L.]

პოეზიის მოყვარულებს ვთხოვ ვისაუბროთ ამ დიდ ქართველზე...



***
ვერაზე წიგნების მაღაზიაში ლერმონტოვს ვყიდულობდი.
- გამარჯობა ძამიკო!- მომესალმა ზურგს უკან ვიღაც. მოვიხედე,გალაკტიონი იყო.
- გამარჯობათ,ბატონო გალაკტიონ! ლერმონტოვი გამოსულა ქართულად,უნდა ვიყიდო, თქვენც ხომ არ გნებავთ? - ვკითხე და ჯიბეზე გავიკარი ხელი.
- წამოდი ძამიკო ჩემთან! - გალაკტიონმა მკლავში ხელი გამიყარა და ვერის ბაზრის გვერდით,ლუდხანაში შემიყვანა.
იმ წიგნის საყიდელ ფილსაც და ბევ რსხვასაც წირვა რომ გამოვუყვანეთ,გალაკტიონა ლოყაზე ხელი მომითათუნა და ღიმილით მითხრა:
- ლერმონტოვი,პუშკინი და ტოლსტოი რუსულად უნდა იკითხო,ძამიკო,გალაკტიონი კი ქართულად,მხოლოდ ქართულად...
....და მართლაც რა უზენაესი ბედნიერებაა,როდესაც გალაკტიონს ქართყლად კითხულობ და რა უბედურებაა,როდესაც პუშკინს ვერ კითხულობ რუსულად.
მე თუ მკითხავენ ვიტყვი: გალაკტიონის დაბადების დღიდან,დედამიწის ზურგზე მისი სიმაღლის პოეტს არ გაუვლია და რომ გალაკტიონი არის გენი რუსთაველისა მეოცე საუკუნეში გაღვიძებული და მზემდე აღზევებული.

"ჩემი გალაკტიონი" - ნოდარ დუმბაძე

--------------------------------------------------------
***
ერთხელ თურმე მოსკოვში მწერალთა ყრილობა ტარდებოდა,თხუთმეტივე რესპუბლიკიდან უნდა ჩასულიყო დელეგაცია ,მათ შორის საქართვლოდანაც... ჩვენი დელეგაცია 50კაცზე იყო შედგენილი,და წავიდნენ კიდეც... 50-ში გალაკტიონი არ იყო,რომ კითხეს რატომო,გამოგვრჩაო... მეტი იდიოტიზმი? ვინ იყო ნეტა იმ პერიოდში და იმ 50დან გალაკტიოზე დიდი?

.....და ამას მძაფრად განიცდიდა, სტკიოდა:
,,ყვავილების მდინარეს
კუბო ცისკენ მიჰქონდა,
იწვა გალაკტიონი
და ლექსებზე ფიქრობდა"


ეხლა ერთი ამბავი გამახსენდა,როდესაც გალაკტიონი ცუდად იყო და საავადმყოფოში მივიდა (მაშინდელ სამთავრობო საავადმყოფოში -ვაკეში) ექიმმა უთხრა ადგილები არ გვაქვსო,გალაკტიონი იქ 1თვის წინაც მკიურნალობდა ამიტომ კარგად იცოდა სად რომელი პალატა იყო და მიუთითა კონკრეტული პალატა ის ხომ დაკეტილი გაქვთი,პასუხი კი ასეთი მიიღო ის კი თავისუფალია მაგრამ რაიცი ცეკას მდივნის რომელიმე ნათესავი რომ ცუდად გახდესო... და შესთავაზა დერეფანში დაგაწვენო... სამოწყალოდ მიაგდეს დერეფანში...ამაზე მეტი დამცირება რაღა გინდა ადამიანის,ასეთი რამე როგორ უნდა აკადრო,ეს ხომ ვიღაც არ არის,ბოლოსდაბოლოს გალაკტიონია...

სიკვდილის მერეც იგივე მეორდება,დიდი დისკუსიის საგანი გახდა რომ მწერლათა კავშირიდან არ უნდა გამოესვენებით გალაკტიონი აბა ვინღა უნდა გამოსვენონ მწერალთა კავშირიდან თუარა გალაკტიონი?!

[marine]

"გალაკტიონი, უპირველეს ყოვლისა, დიდად მორწმუნე ადამიანი გახლდათ. თქვენ იცით, რომ აღსასრული მისი ძალიან რთული იყო: ის გადავარდა, თუ გადააგდეს, თუ რა მოხდა...
ძალიან მძიმედ აწვა ეკლესიას ის ფაქტი, რომ გალაკტიონს არ ჰქონდა წესი აგებული და ჩემს დროს მოხდა მისთვის წესის აგება.
რამდენადაც უნდა ვიკითხოთ, ჩვენ მაინც ვერ მივწვდებით გალაკტიონის სიმაღლეებს და სიღრმეებს. მაგრამ გალაკტიონი ძალიან ახლოს არის ჩვენთან, განსაკუთრებით ჩემთან, იმიტომ, რომ მე აღვავლინე პირველი ლოცვა გალაკტიონისთვის.
მისი სული შეგეწიოთ თქვენ და საქართველოს. ის ადამიანი, რომელმაც დაწერა "დედაო ღვთისა, მზეო მარიამ", როგორ შეიძლება, ღმერთმა არ შეიწყალოს".

/კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II/

[marine]

"გალაკტიონი უცნაური ბავშვი იყო. ერთხელ პატარა პოეტი დედამისს მარტო დაუტოვებია ოთახში და როდესაც მაკრინე ოთახში დაბრუნებულა, დაუნახავს, როგორ კოცნიდა გალაკტიონი ფანჯრის ჭრილში შემოპარულ მზის სხივს. გაკვირვებულ დედამისს ხმამაღლა უთქვამს: “რას შვრები, გატუნია?” გალაკტიონს შერცხვენია და დედის კალთაში ატირებულა. ასეთი უცნაური პიროვნება იყო ის ბავშვობიდან. ამიტომაც დედა წერილებში მუდამ ასე სწერდა: “ჩემო ფიქრებიდან მოუშორებელო, სხვადასხვანაირად სადარდებელო შვილო.” აბესალომს კი სწერს: “შენ გაბარებ გალაკტიონს, ხომ იცი, რა ძნელი მოსავლელია. ხალხში ნუ გაუბრაზდები, მარტო რომ იქნება, მაშინ დატუქსე, თორემ მეშინია, რამე არ აუტეხოს თავს.”

[marine]

"საქართველოში რამდენიმე ქალი აცხადებდა, გალაკტიონის მუზა მე ვიყავიო. ამ თემაზე კითხვით მივმართე გალაკტიონს. მან წვერზე ჩამოისვა ხელი და ღიმილით მიპასუხა: "ისე მომაბეზრეს თავი ამ ქალებმა, რომ ყველას ვეუბნები: შენ მოგიძღვენი მერი, შენ მოგიძღვენი-მეთქი... მაგრამ, ქალბატონო ბაბო, მე ამ ლექსს თქვენი მერის გარდა ვერავის მივუძღვნიდი"... აქვე აღვნიშნავ, გალაკტიონმა მერი ნახა ქუთაისში, ჯვრისწერაზე. მერი, როგორც ვთქვი, მას საერთოდ არ იცნობდა.

ლადო გუდიაშვილმა მითხრა ერთხელ: გალაკტიონმა მომიტანა მისი ფოტოსურათი და მთხოვა, მერი შარვაშიძე დამიხატეო...

ლადომ პორტრეტი საკუთარ მანერაში დახატა, მაგრამ, როცა გალაკტიონს უნახავს, სასტიკად აღშფოთებულა: ეს ჩემი მერი არ არისო...

მე და მერი, გარდა იმისა, რომ შარვაშიძეების მხრიდან ვენათესავებოდით ერთმანეთს, მისი მეჯვარე იყო მამაჩემი, კოკი დადიანი, ჩემი მეჯვარე კი მერი შარვაშიძე გახლდათ. მერი ყოველთვის სიყვარულით იხსენებდა ამ ორ ბედნიერ დღეს. ამაზე მწერდა კიდეც პარიზიდან. მისი მეუღლე, გიგუშა ერისთავი, ემიგრაციაში მალე გარდაიცვალა.

ადმირალ მაკაროვის ვაჟი ყოფილა მერი შერვაშიძეზე უგონოდ შეყვარებული... როცა გარდაიცვალა, ანდერძით 5000 დოლარი დაუტოვებია მისთვის, რაც მაშინ დიდი ფული იყო.

უკანასკნელად მერ 1982 წელს ვნახე, პარიზში. მაშინ მოხუცთა თავშესაფარში ცხოვრობდა, სადაც შესანიშნავი მომსახურება იყო. ჰქონდა ორი ოთახი და მოახლეც ჰყავდა.

მერი გარდაიცვალა 1986 წელს, დეკემბერში, 97 წლის ასაკში, ისევ წარმოუდგენლად მშვენიერი, სრულიად საღი გონებით და მეხსიერებით. მისი გარდაცვალების ამბავი შევატყობინე ჩვენს კათოლიკოს-პატრიარქს, ილია მეორეს, რომელმაც გადაუხადა პანაშვიდი სიონის ტაძარში - მერის სულზე ქართულმა ეკლესიამ იზრუნა, შორს საფრანგეთიდან..."

/"ქაროზი" N79, 2020, გვ.8/

[marine]

"ნიკორწმინდის დიდებულ ტაძარს ქება მიუძღვნა შოვში დასასვენებლად მყოფმა გალაკტიონმა...

განთქმულ ნიკორწმინდელ დურგალს, ნიკოლოზს, კურორტის ეზოში ლამაზი სკამი და მაგიდა გაუკეთებია პოეტისათვის.

დამეგობრდნენ თურმე პოეტი და ხელოსანი. ბევრს საუბრობდნენ რაჭასა და რაჭველებზე... ნიკორწმინდის ტაძარზე. სწორედ იმ პატარა მაგიდაზე დაუწერია მგოსანს "ქებათა ქება ნიკორწმინდას" - "აქ რომ თაღებია, სვეტთა შეკონება, ისე ნაგებია, სიზმრის გეგონება. ნეტა ვინ ააგო, რა ნიჭმა ააგო, რა მადლმა ააგო სვეტი - ნიკორწმინდა!"

გრიგოლ რობაქიძეს მოგვიანებით უთქვამს, ამ ლექსის მეტი რომ არაფერი შეექმნა გალაკტიონს, მაინც შევიდოდა ქართული პოეზიის ისტორიაში, როგორც ლექსის ჭეშმარიტი დიდოსტატიო".