მგალობლის შესამოსელი, ქართულ ტრადიციაში პარამეტრები

[Sotiris]

მაინტერესებს, არსებობს თუ არა გამოკვლევები მგალობლის შესამოსლის შესახებ ქართულ ტრადიციაში (ვთქვათ მინიატურების ან ფრესკების საფუძველზე). როდიდან შემოვიდა ჩვენში ფერად-ფერადი სტიქარების ტარების ტრადიცია? ატარებდნენ თუ არა მე-19 ს. მგალობლები განსაკუთრებულ შესამოსელს (ფოტოებზე არ ჩანს)?

[ვეშაპო]

N. R.

თუ ზემოაღნიშნული მსჯელობა ახლოსა სიმართლესთან, სავარაუდოდ სურათზე გამოსახული სამოსის მსგავსი უნდა სცმოდათ მანამდეც

კი,ალბათ ადრეც ჩოხა ეცვათ.
თვითონ ამ, ქილებიანი ჩოხის, საჭიროება როგორც თოფის გამოგონებამ მოიტანა.
XV საუკუნეში გამოიგონეს ზარბაზანი.
პირველი მუშკეტები გამოიგონეს XVI საუკუნეში.
იმავე საუკუნის შუა წლებში გამოიგონეს პისტოლეტები და თოფები რომლებიც ლულიდან იტენებოდა.
კავკასიაში როგორც ვიცი თოფი შემოვიდა ერთი საუკუნის შემდეგ, ანუ XVII საუკუნის მეორე ნახევარში.
შემოიტანეს ოსმალებმა.
აი მერე უკვე არსებული ჩოხის გარდაქმნა ქილებიან ჩოხად როდის მოხდა, ეგ უკვე დაზუსტებული არაა.
როგორც მე ვიცი, ადრე ეს ქილები თოფის წამლის შესანახ ჭურჭელს წარმოადგენდა.
ბარში რქას ხმარობდნენ მაგისათვის და წელზე ეკიდათ.
ქილების უპირატესობა რქასთან შედარებით იმაში იყო, რომ მასში გამოზომილი წამალი ეყარა ერთი ტყვიის გასასროლად და თოფის გახეთქვის რისკს დიდად ამცირებდა, თან სწრაფად ხდებოდა გატენვა.
შემდეგ უკვე, როდესაც წამალს ლულაში აღარ ყრიდნენ და ვაზნები შემოიღეს, ქილებიც ვაზნებით შეიცვალა.
ხოლო, მე-19-ე საუკუნეში თოფებზე დაიწყეს მაღაზიების დამაგრება, რომელიც რამოდენიმე ტყვიას იტევდა და ქილები გადაიქცა ჩოხის დეკორაციად.

[ჯამბაკური]

N. R.

კი,ალბათ ადრეც ჩოხა ეცვათ.
თვითონ ამ, ქილებიანი ჩოხის, საჭიროება როგორც თოფის გამოგონებამ მოიტანა.
XV საუკუნეში გამოიგონეს ზარბაზანი.
პირველი მუშკეტები გამოიგონეს XVI საუკუნეში.
იმავე საუკუნის შუა წლებში გამოიგონეს პისტოლეტები და თოფები რომლებიც ლულიდან იტენებოდა.
კავკასიაში როგორც ვიცი თოფი შემოვიდა ერთი საუკუნის შემდეგ, ანუ XVII საუკუნის მეორე ნახევარში.
შემოიტანეს ოსმალებმა.
აი მერე უკვე არსებული ჩოხის გარდაქმნა ქილებიან ჩოხად როდის მოხდა, ეგ უკვე დაზუსტებული არაა.
როგორც მე ვიცი, ადრე ეს ქილები თოფის წამლის შესანახ ჭურჭელს წარმოადგენდა.
ბარში რქას ხმარობდნენ მაგისათვის და წელზე ეკიდათ.
ქილების უპირატესობა რქასთან შედარებით იმაში იყო, რომ მასში გამოზომილი წამალი ეყარა ერთი ტყვიის გასასროლად და თოფის გახეთქვის რისკს დიდად ამცირებდა, თან სწრაფად ხდებოდა გატენვა.
შემდეგ უკვე, როდესაც წამალს ლულაში აღარ ყრიდნენ და ვაზნები შემოიღეს, ქილებიც ვაზნებით შეიცვალა.
ხოლო, მე-19-ე საუკუნეში თოფებზე დაიწყეს მაღაზიების დამაგრება, რომელიც რამოდენიმე ტყვიას იტევდა და ქილები გადაიქცა ჩოხის დეკორაციად.

თოფისწალის გამოგონებამდეც იხო საქილეების მსგავსი ჩოხაზე ოღონდ ბევრად დიდი და გრძელი. ქილების ნაცვლედ მასში რიგზე ჩალაგებული რკინისა და ხის მკვრივი ჯოხები გულმკერდის არის დასაცავად.
ალბათ თოფისწამლის შემოტანამ მისცა საქილეებს ასეთი ფორმა მაგრამ ეს მაინც დეტალია ჩოხის სტრუქტურა მისი თარგი არის მისი სიძველის დასტური. რომ იცოდეთ აუცილებლად ჯვრის ფორმით იჭრება ნაჭერი.
მე როგორც გამიგია დიაკვნების ჩოხის საქილეებში საბრძოლო ქილები არ ეწყოთ. ზოგიერთი ამბობს რომ ფსალმუნიდან რჩეული ადგილების გრაგნილზე დაწერილი, ან ათი მცნებაო, ზოგი ამბობს გიშერის თავიანი ხის ჯოხები. ეს საკითხი კარგად არის გამოსაკვლევი.
რამოდენიმე ფოტოზე არიან დიაკვნები საქილეების გარეშე ჩოხა აცვიათ.


რაც შეეხება იმ აზრს რომ კილები თოფისწალის შესანახი იყო. მე როგორც ვიცი ქილებში ძირითადად ტყვიის გამოზომილი რაოდენობა იყო დაფასოებული, თოფისწამალის სატარებელი კი ბარშიც და მთაშიც რქა იყო. ძირითადად ქამარზე მაგრდებოდა .გულზე თოფისწამლის ტარება რამდენად უსაფრთხო იქნებოდა?

[ლეონტი]

ჩოხის სტრუქტურა მისი თარგი არის მისი სიძველის დასტური. რომ იცოდეთ აუცილებლად ჯვრის ფორმით იჭრება ნაჭერი.

ა , მივდივართ ნელ ნელა ჭეშმარიტებასთან.
ეგ ფორმა ჯამბაკური რო ამბობს უძველესი დროიდან მოდის და მთელ ახლო აღმოსავლეთში ფიქსირდება, მეტ ნაკლები სხვადასხვაობით.
ეხლა რო საზიზღრობენ მოდელიორები, ძველად ეს არავის ჭირდებოდა. ახალი ველოსიპედის გამოგონება.რაც პრაქტიკული და მარტივი იყო ის დამკვიდრდა.

რამოდენიმე ფოტოზე არიან დიაკვნები საქილეების გარეშე ჩოხა აცვიათ.

ეგ ეცვათ ძველად ერსაც და ბერსაც.საქილეები და სხვა დეკორაციები როგორც აღინიშნა ბოლოს შემოვიდა და სულაც არაა ლამაზი.

რაც შეეხება იმ აზრს რომ კილები თოფისწალის შესანახი იყო. მე როგორც ვიცი ქილებში ძირითადად ტყვიის გამოზომილი რაოდენობა იყო დაფასოებული, თოფისწამალის სატარებელი კი ბარშიც და მთაშიც რქა იყო. ძირითადად ქამარზე მაგრდებოდა .გულზე თოფისწამლის ტარება რამდენად უსაფრთხო იქნებოდა?

ეგ სამკერდე დეკორაცია, ისედაც მძიმეა ,შიგ რო ტყვია წამალი ჩაყარო ჩოხას სულ დაქაჩავს, ესე რომ საომარი პალევოი ფორმა ეგ არაა, არამედ ხალხში გამოსასვლელი ,და ქილები გვიანდელი წარმოშობის დეკორატიული დანამატია, რას ასიმბოლოებს, ძნელი მისახვედრი არაა მაგრამ მაინც ვარაუდია.