ბავშვი და ოჯახი პარამეტრები

[marine]

"სამყარო დაიღალა მრავალი ლამაზი სიტყვებისგან - მაგალითია საჭირო. თუ მშობლები შვილებს მაგალითს უჩვენებენ თავიანთი ცხოვრებით, ისინი მათ კარგად აღზრდას შეძლებენ. თუ იჩხუბებენ, თუ მათ შორის მშვიდობა არ იქნება, - ვერ შეძლებენ უთხრან შვილებს, - წესიერად მოიქცნენ და მორჩილები იყვნენ. ასე არაფერი გამოვა".

/მამა მოსე (აგიოტარისი)/

[marine]

"მშობლების მიმფერებელი პიროვნება"

[marine]

"ღვთის ბოლომდე შემყვარებელი ოჯახი"

[marine]

"- როგორ შევურჩიოთ სახელი ბავშვს? ახდენს თუ არა სახელი გავლენას ადამიანის ცხოვრებაზე?

- სასურველია, ბავშვს სახელი რომელიმე წმინდანის პატივსაცემად დავარქვათ, რომელიც განსაკუთრებულ მფარველობას და მეოხებას გაუწევს მას; უმჯობესია, იმ წმინდანისა, რომლის ხსენების დღესაც დაიბადება, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მშობლებს შვილისთვის სხვა, მათთვის სასურველი სახელის დარქმევა ეკრძალებათ. ბავშვს უნდა მოვუთხროთ მისი მოსახელე წმინდანის ცხოვრების შესახებ, შევუძინოთ მისი ხატი და შევაჩვიოთ მის წინაშე ლოცვას. ცხადია, მშობლებმაც უნდა ილოცონ მის წინაშე, გამოსთხოვონ მეოხება, კურთხევა და შეწევნა თავიანთი შვილისთვის. მშობლების, განსაკუთრებით დედის ლოცვას, უდიდესი ძალა შესწევს.

როდესაც ბავშვი წმინდანის სახელს ატარებს და იცნობს მის ცხოვრებას, ეს მის პირად ცხოვრებაზეც ახდენს გავლენას - მას თვალწინ ღვთისსათნოდ მცხოვრები ადამიანის მაგალითი უდევს და ცდილობს, შეძლებისამებრ მაინც მიბაძოს მას."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"ნიჭის მიგნებაში მშობლებიც უნდა დაეხმარონ შვილებს. ზოგჯერ მშობელი ბავშვს თავს ახვევს მისთვის ხელსაყრელ ანდა სასურველ ინტერესებს, არ ითვალისწინებს შვილის პიროვნულ თავისებურებებს, ინტერესებს, მიდრეკილებებს და ამით თრგუნავს მის ნიჭს."

/მამა ირაკლი კუთხაშვილი/

[marine]

"ბავში აღზარდეთ თოთო და ჩვილი"

[marine]

"- სიყვარულთან, შეგონებასა და დარიგებასთან ერთად ბავშვის აღზრდისას ვერც დასჯას ავარიდებთ თავს. სასჯელს იგივე მიზანი აქვს, რაც სარეველების ამოძირკვას, - ბრძანებენ წმინდა მამები. მაგრამ როდესაც ჯერი ბავშვის დასჯაზე მიდგება, უფროსებმა უნდა იცოდნენ, რა მეთოდები გამოიყენონ და საერთოდ, რომელი საქციელისა და მანკიერი თვისების გამო დასაჯონ ბავშვი. რას გვეტყვით ამაზე? საზოგადოდ, მისაღებია თუ არა ბავშვის ფიზიკური დასჯა?

- როდესაც ჯერი ბავშვის დასჯაზე მიდგება, სასჯელის სახე და ზომა მისი სულიერი მდგომარეობის, ჩადენილი დანაშაულის შეგრძნების მიხედვით უნდა შევარჩიოთ. თუ ბავშვი ნანობს ჩადენილს, პატიებას ითხოვს და პირობას დებს, რომ მსგავს საქციელს აღარ ჩაიდენს, მისი დასჯა საჭირო არ არის. ასევე არ უნდა დავსაჯოთ ბავშვი უნებლიე საქციელის გამო - თუ შემთხვევით რაიმე გაუფუჭდა, ვერ სწავლობს ისე, როგორც მისი რომელიმე თანატოლი ან არ იცის საზოგადოებაში ქცევის წესები. ასეთ დროს დასჯა კი არა, დახმარებაა საჭირო.

უმართებულოა ბავშვის დასჯა მაშინაც, თუ მას კარგი ურთიერთობა აქვს ადამიანთან, რომელთანაც მშობლებს ცუდი დამოკიდებულება აქვთ. მაგრამ თუ ბავშვი შურიანია, ამპარტავანია, ჯიუტობს, ბილწსიტყვაობს და სხვა მანკიერ თვისებებსა და ცოდვით მიდრეკილებებს ავლენს, საჭიროა დავსაჯოთ. სასჯელად შეიძლება გამოვიყენოთ საყვედური, მკაცრი გაფრთხილება, თამაშის დროებით აკრძალვა, ოთახში ჩაკეტვა. უფრო პატარები შეიძლება კუთხეშიც დავაყენოთ. უმჯობესია, საყვედურსა და მკაცრ გაფრთხილებას დავჯერდეთ, მაგრამ თუ ბავშვზე შედარებით ლმობიერი მეთოდები არ მოქმედებს, დასჯის სხვა სახეს მივმართოთ.

ცემა დასჯის ყველაზე მკაცრი სახეა, ამიტომ ყოველნაირად ვეცადოთ, მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში გამოვიყენოთ. მაგალითად, როცა ბავშვი ჯიუტად არ იშლის ცუდ ჩვევებს, განუწყვეტლივ ცრუობს, ქურდობს, ბილწსიტყვაობს და ა.შ. ფიზიკური დასჯისას არავითარ შემთხვევაში არ დავარტყათ სახესა და თავში. ამასთანავე, თუ ბავშვს ხშირად და ყველა უმართებულო საქციელის გამო ვცემთ, ის ამის უგულებელყოფასაც დაეჩვევა, სასტიკი და გულცივი გახდება.
არამც და არამც არ შეიძლება ბავშვის დასჯა გადაჭარბებული სიმკაცრითა და მრისხანებით - ეს უფრო მშობლების ვნების გამოვლინება იქნება. დასჯის მიზანი ბავშვის გამოსწორება უნდა იყოს, ამიტომ გაცხარებულ გულზე ამ მეთოდს ნუ მიმართავთ, რადგან "გულისწყრომა კაცისა როდი შეიქმს ღმერთის სიმართლეს"; უმჯობესია, როგორც წმინდა მამები გვმოძღვრავენ, გადავდოთ დასჯა, ვიდრე გაბრაზება გადაგვივლიდეს.

წმინდა მამები, როდესაც ბავშვის აღზრდის საკითხს ეხებიან, გვირჩევენ, ნებისმიერ საკითხში ზომიერება ანუ სამეუფო, შუალედური გზა ავირჩიოთ, რადგან გადაჭარბებული სიმკაცრეც და ლმობიერებაც ბავშვზე უარყოფითად მოქმედებს.

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"ბავშვი უნდა იყოს ისეთი, როგორც ბავშვს შეეფერება. უნდა იყოს ცელქი, უნდა უყვარდეს სპორტი და უნდა უყვარდეს წიგნი".

/ჯემალ კუხაშვილი/

[marine]

"ბავშვის სული ფაქიზია. როგორც ცვილზე ბეჭედი, ისევე აღიბეჭდება მასზე ნანახი და გაგონილი. დროთა განმავლობაში ის ან ბოროტებისკენ მიიდრიკება, ან სათნოებისკენ, ამიტომ თუ სული ცხოვრების კარიბჭესთანვე განვარიდეთ ბოროტებას და უკეთესი გზისკენ მივმართეთ, მომავალში ეს ჩვევად გარდაისახება, მის ბუნებად იქცევა და ისიც აღარ მიიდრიკება უარესისკენ, რადგან ჩვევა მას კეთილი საქმეებისკენ წარმართავს", - ბრძანებს წმინდა იოანე ოქროპირი

[marine]

"ბავშვის სულიერ ცხოვრებაზე ზრუნვა არამცთუ დაბადების, ჩასახვის დღიდანვე უნდა დავიწყოთ. როგორც დედა მაგდალინა შეგვაგონებს, თუ მშობლებს სურთ, იშვას სულიერი არსება, ისინი განუწყვეტლივ უნდა ლოცულობდნენ, ხშირად ამბობდნენ აღსარებას, ეზიარებოდნენ და იღებდნენ სხვა საეკლესიო სიწმინდეებს, მეტადრე - დედა, რათა მასთან ერთად ნაყოფიც განიწმინდოს. როგორც დედის მიერ მიღებული ხორციელი საზრდოთი საზრდოობს მუცლადმყოფი ნაყოფი ხორციელად, ასევე ასაზრდოებს მას სულიერად დედის მიერ მიღებული სულიერი საზრდო."

[marine]

"- ზოგიერთი ახალშობილს, თითქოსდა ავი თვალისგან დაცვის მიზნით, გიშრის თვალს ან სხვა სახის თილისმას უკეთებს. თუ ბავშვი ჭირვეულობს ან ავადაა, შემლოცველ დედაკაცებს ალოცვინებენ. როგორი დამოკიდებულება აქვს მართლმადიდებელ ეკლესიას ყოველივე ამის მიმართ?

- უკეთურობათაგან დასაცავად ბავშვს ჯვარი უნდა დავკიდოთ და არა თილისმა, ჭირვეულობისა და სნეულების დროს კი ეკლესიაში მივიყვანოთ და დავალოცვინოთ ღვთისმსახურს, რომელიც, თუ საჭირო იქნება, მის სახელზე საგანგებო მსახურებას - პარაკლისსაც აღავლენს. არავითარ შემთხვევაში არ შევალოცვინოთ შემლოცველ დედაკაცებს."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

"ბოლო წლებში ჩვენი ქვეყნის ოჯახთა უმრავლესობა ისე ირჩენს თავს, რომ მათი წევრები ხშირად თავადაც ვერ ხვდებიან, როგორ ახერხებენ ამას. ბევრს არა აქვს სტაბილური შემოსავალი და დღეს თუ რაღაც თანხა იშოვეს, ხვალ უკვე აღარ იციან, შეძლებენ თუ არა ამას. ასე გრძელდება წლიდან წლამდე და, რა თქმა უნდა, ეს არ არის ადვილი გადასატანი. მაგრამ ასეთ ვითარებაში განსაკუთრებით შეიგრძნობა უფლის მზრუნველობა.

როდესაც თითქოს არსად ჩანს გამოსავალი, სწორედ მაშინ მოდის დახმარება საიდანღაც. ეს, რა თქმა უნდა, უფლის წყალობის გამოვლენაა. ამან მაინც დაგვანახოს, რაოდენ ზრუნავს ღმერთი ჩვენზე, რა ხშირად გვიწვდის დახმარების ხელს! თანაც ეს წყალობა მხოლოდ ეკლესიურად მცხოვრებ ხალხზე კი არა, ყველა ჩვენგანზე ვრცელდება."

/დეკ. დავით ციცქიშვილი/

[marine]

"საუკეთესო მემკვიდრეობა, რაც კი შეიძლება მშობლებისგან მივიღოთ, ქრისტიანული აღზრდაა."

[marine]

სიტყვა ბავშვების აღზრდაზე

„ერთმა გამოცდილმა მოსაგრემ ბავშვების გაზრდაზე კეთილად დაარიგა მნახველნი.
- ძალზე ვწუხვარ მამაჩემის უყურადღებობის გამო, რადგან მოძღვართან აღსარებაზე მხოლოდ 18 წლისა მოვხდი. მიაღწევს ბავშვი 6-7 წელს - მორჩა, მიგვყავს ის მოძღვართან... ამიტომაც როცა მთაწმინდიდან შინ დაბრუნდებით, თვალყური ადევენეთ შვილებს, განსწავლეთ ისინი რწმენაში. ილოცეთ თქვენი შვილებისთვის მართალი იობივით. ილოცეთ ასე: „ყოვლადწმინდაო ღვთისმშობელო, დაიფარე ჩემი შვილები, დაიცავი ისინი, შემეწიე მე, ყოვლადწმინდაო ღვთისმშობელო“.
გამოისახეთ ჯვარი, თქვენი შვილებისთვის უგალობეთ ღვთისმშობელს რაიმე ტროპარი. თვალყური ადევნეთ მათ - სად მიდიან ღამით, ვისთან მეგობრობენ, რამეთუ ცუდი საზოგადოება გარყვნის კეთილ ზნეს (1 კორ. 15,32). შენი ბავშვი შესაძლოა კარგია, მაგრამ სხვა გარყვნილია და შეუძლია დამღუპველად იმოქმედოს მასზე“.

[marine]

"- როგორ უნდა მოემზადოს ოჯახი ბავშვის დასახვედრად?

- შვილიერება ღვთისგან ბოძებული უდიდესი საჩუქარია, ამიტომ ოჯახმა უწინარეს ყოვლისა ის უნდა გააცნობიეროს, რაოდენ დიდი საჩუქარი ებოძათ ღვთისგან და საკადრისად მიეგებოს მას - სასურველია, ახალშობილის შინ მიყვანამდე სახლი მოძღვარს ვაკურთხებინოთ, ჩვენ კი ხშირად ვაპკუროთ ნაკურთხი წყალი ბავშვს და ყველა ნივთს, რომელსაც ის ეხება.

დაბადებიდან მერვე დღეს ბავშვი ღვთის წინაშე წარსადგენად ეკლესიაში უნდა მივიყვანოთ. ამავე დროს მას ვარქმევთ სახელს და თუ სურვილი გვექნება, შეიძლება მოვნათლოთ კიდეც. საერთოდ, სასურველია, ახალშობილი მეორმოცე დღემდე მოინათლოს. ნათლობა ძალზე მნიშვნელოვანია - ამ დროს ჩვილს მიეტევება პირველქმნილი ცოდვა და იძენს მფარველ ანგელოზს, რომელიც მას ყოველგვარი უკეთურებისაგან დაიცავს და დაიფარავს. ამასთანავე, სწორედ ნათლობის, სულიერი შობის შემდეგ შეიძლება ბავშვის ზიარება, ეკლესიაში ტარება, ნაკურთხი წყლისა თუ სხვა საეკლესიო სიწმინდეების მიცემა და სხვა საეკლესიო წესების აღსრულება, რაც აუცილებელია მისი სულიერი ცხოვრების სწორად წარმართვისათვის.

როდესაც ოჯახში ახალშობილია, ოჯახის წევრები უნდა ეცადონ შეინარჩუნონ სიმშვიდე, თავი შეიკავონ გაღიზიანებისა და კამათისგან, განსაკუთრებით - ბავშვის თანდასწრებით. ცხადია, ეს გადაბმული ქეიფისგან თავის შეკავებასაც გულისხმობს. "ნუ იფიქრებთ, თითქოს მათ (პატარებს) არაფერი ესმით, არაფერი იციან. მათ ყველაფერი ესმით და ყველაფერი იციან. ისინი მთელი არსებით ისრუტავენ ყველაფერს", - შეგვაგონებს არქიმანდრიტი ამბროსი."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"მშობლების წმინდა ცხოვრება გავლენას ახდენს ბავშვზე, და ისიც, ბუნებრივია, გამგონე, მოკრძალებული და წესიერი იზრდება. ასეთი ბავშვი ახარებს მშობლების გულს, ასევე მშობლებიც ახარებენ შვილის გულს, აქაც და იქაც, მარადიულ ცხოვრებაში, სადაც კვლავ ერთად იქნებიან".

[marine]

„- როგორ და რა ასაკიდან მივაჩვიოთ ბავშვი ლოცვას?

- ბავშვები, განსაკუთრებით - პატარები, უფროსების, მით უფრო - საკუთარი მშობლების ცხოვრებას ისახავენ წესად. "პირადი მაგალითი გაცილებით უფრო ქმედითია, ვიდრე სიტყვები. სინამდვილეში სწორედ ის აძლევს ბავშვებს ღმერთისკენ მოქცევის ძალას", - შეგვაგონებს დედა მაგდალინა. თუკი ბავშვი დაინახავს, რომ მშობლები სისტემატურად აღავლენენ ლოცვით კანონს, თვითონაც გაუჩნდებათ ლოცვის სურვილი და მიბაძავენ მათ. ბავშვს პირველ რიგში უნდა ვასწავლოთ საუფლო ლოცვა - "მამაო ჩვენო". იგი სხვა ლოცვებზე გაცილებით ადვილი სასწავლია და პატარებს მისი დაზეპირება არ უჭირთ.

ლოცვასთან ერთად ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ პირჯვრის გამოსახვას - როდესაც ადამიანი პირჯვარს იწერს, მისგან განიდევნება ბოროტი ძალა, დაცული და კურთხეულია მისი ყოველი საქმე და ნაბიჯი. ბავშვს უნდა ვასწავლოთ, როცა რამისა შეეშინდება, პირჯვრის გამოსახვით დაიცვას თავი. ასევე, მივაჩვიოთ ჯვრის გამოსახვას საზრდელისა და სასმლის მიღების წინ, ძილის წინ და ძილის შემდეგ, როცა სადმე მიემგზავრება ან სადმე შესვლას აპირებს, რათა მისი ყოველი მოქმედება ჯვრის ძალითა და მადლით იყოს დაცული და კურთხეული. მოზრდილ ბავშვს შეიძლება წავუკითხოთ სპეციალური რელიგიური ლიტერატურა, სადაც ჯვრის მნიშვნელობა მისთვის გასაგები ენით არის გადმოცემული.“

/მამა გაბრიელ დარჯანია/


"მას შემდეგ, რაც ბავშვი დაიბადება, უნდა ვეცადოთ, ხშირად ვატაროთ ეკლესიაში და ეკლესიურ ყოფა-ცხოვრებას მივაჩვიოთ, ეს არის ყველაზე აღმატებული, რაც კი შეიძლება ბავშვის სულიერ, ქრისტიან არსებად ჩამოყალიბებისთვის გავაკეთოთ.

"ისევე როგორც პირველი საკვები - ტემპერამენტზე, პირველი საგნებიც ძლიერ გავლენას ახდენს სულის ჩამოყალიბებაზე. განვითარების პროცესში მყოფი გრძნობა წარმოსახვისთვის პოულობს ობიექტებს. წარმოსახული საგანი ილექება მეხსიერებაში და, ასე ვთქვათ, სულის შემადგენელ ნაწილად იქცევა. დაე, გრძნობამ პირველი შთაბეჭდილებანი წმინდა საგანთა ჭვრეტისაგან მიიღოს.

ხატისა და კანდელის შუქისგან - თვალმა, წმინდა საგალობლებისგან - სმენამ და სხვა. ჩვილს ჯერ კიდევ არაფერი ესმის იმისა, რაც მის თვალწინაა, მაგრამ მისი თვალი და სმენა მიმართულია მათკენ და ისინიც, იპყრობენ რა მის გულს, ამით განაშორებენ მისგან სხვა საგნებს... ამიტომ უნდა ვეცადოთ, ჩვილი განვარიდოთ ყველაფერს, რაც შებილწავს მის გონებას და შერყვნის სულს", - გვმოძღვრავენ ეკლესიის მამები.

როდესაც ბავშვი ჩვილობიდანვე ეკლესიის წიაღში იზრდება და საეკლესიო წესების შესაბამისად ცხოვრობს, იმ ასაკში, როდესაც აზროვნება უყალიბდება, უკვე იცის, რომ ეკლესიური ცხოვრება, რაც ღვთისმოშიშებით, კრძალულებით, სიყვარულით და მორჩილებით ცხოვრებას გულისხმობს, უმთავრესია. მასში ნაკლებად დაიბუდებს მანკიერებები და ცოდვილი ჩვევებიც: ამპარტავნება, შური, მრისხანება, სიზარმაცე, თავშეუკავებლობა, სიცრუე, სიჯიუტე და ა.შ."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

- ზოგჯერ ბავშვი უარს ამბობს ლოცვის აღვლენაზე. გამართლებულია თუ არა დაძალება?

- "და ლოცვასაც ნუ მოახვევ ძალით თავს - შეიძლება მობეზრდეს. ურჩიე, ცოტა მაინც ილოცოს დილას და საღამოს; თუნდაც ლოცვა არ წაიკითხოს, შინაგანი მზერით მიმართოს ღმერთს, ძილის წინ მადლობა შესწიროს განვლილი დღისთვის, დილით შესთხოვოს მშვიდობიანი დღე - თუნდაც თავისი სიტყვებით მიმართოს, ოღონდ მართლა მიმართოს, ესეც საკმარისი იქნება", - ასეთ შეგონებას აძლევს მშობლებს წმინდა თეოფანე დაყუდებული. საერთოდ, უნდა ვიცოდეთ, რომ ბავშვს არ უნდა დავაძალოთ არც ტაძარში წასვლა და არც სხვა საეკლესიო წესების დაცვა-აღსრულება. ამას შესაძლოა საპირისპირო შედეგი მოჰყვეს."

/მამა გაბრიელ დარჯანია/

[marine]

"ბავშვის აღზრდაზე პაისი ამბობს: "პირველი "სურდო" შვილს მშობლების გაშიშვლებული გრძნობების წყალობით ემართება. ყველაზე ადვილად ავადმყოფობა დედისგან გადაედებათ: როცა დედა მოკრძალებულად არ იცვამს და თავისი ქცევით სულიერად აღატაკებს ბავშვს".

[marine]

"ვიდრე [შვილები] პატარები არიან, შთააგონეთ რწმენა და ღვთის შიში. დარიგებებით და კეთილი მაგალითებით შეუქმენით სიწმინდის საზღვარი, რომელსაც ვერ გადავლენ".

/ბერი ფილოთეოსი/

[marine]

- რა ასაკიდან უნდა მივაჩვიოთ ბავშვი მარხვას?

- თუ ბავშვი ჯანმრთელია და თავადაც გამოთქვამს სურვილს, შეიძლება, სამი წლიდანაც მივაჩვიოთ ოთხშაბათისა და პარასკევის მარხვის დაცვას, მაგრამ კი არ მოვთხოვოთ, არამედ შევთავაზოთ - ხომ არ ვიმარხულოთ-თქო. თუ ბავშვი სულიერ გარემოში იზრდება, თორმეტი წლისთვის მას უკვე გაცნობიერებული აქვს მარხვის არსი და მნიშვნელობა და იგი უფროსების შეგონების გარეშე შეუდგება მის დაცვას, თუმცა ამისთვის აუცილებელია მოძღვრის ლოცვა-კურთხევა. ყოველი ბავშვისთვის, მისი სულიერი და ფიზიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე, სწორედ სულიერი მამა განსაზღვრავს მარხვის საზომს.

/მამა გაბრიელ დარჯანია/