ვინმემ თუ მოსიმინეთ?, გიორგობაზე სამებაში... პარამეტრები

[დათიკო]

გიორგობის დრესასწაულზე, როდესაც წირვა უკვე სრულდებოდა, შესრულდა რაღაც საერო ნაწარმოები, რომელიც საოპერო არიას უფრო წააგავდა.
მინდა ჩემი პირადი ემოცია გამოვხატო, ამ მუსიკის მოსმენის გამო. არ ვიცი, სხვას როგორი რეაქცია ჰქონდა, მაგრამ მე კინაღამ გული გამისკდა.
ეს იყო ბელკანტოს მანერით შესრულებული გულისგამაწვრილებელი ქალის სოლოებით შესრულებული საგუნდო ნაწარმოები, დატვირთული ისეთი დინამიკით რომ სად შევმძვრალიყავი არ ვიცოდფი.
როგორც კლასიკურ საოპერო ნაწარმოებსაც, ძალიან დაბალ შეფასებას მივცემდი. მითუმეტეს როდესაც ის ქვეყნის ყველაზე დიდ ტაძარში უდიდეს დრესასწაულზე სრულდება.
ეჭვი მაქვს რომ მისი ავტორი კეჭაყმაძე ან ვინმე მეის მაგვარი კომპოზიტორია.
და საერთოდ, ძირს (შერეული გუნდების) სიონური გალობა!
არ მესმის ამისთანა უმდიდრესი საგალობლების ფოლნზე, რაც ჩვენ გაგვაჩნია, რად უნდა იყოს მცდელობა ტრადიციაში ასეთი მდარე ხარისხის მუსიკის დამკვიდრებისა?
ეხლა ვკითხულობდი სტატიას გაზეთში ”ქართული გალობა”: ”ათწლეულების მანძილზე თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში არატრადიციული შემადგენლობის გუნდი ასევე არატრადიციულ და არაქართულ საგალობლებს ასრულებდა...” რასაც მოსდევს ინტერვიუ სიონის საკათედრო ტაძრის ვაჟთა გუნდის რეგენტთან ნოდარ კიკნაძესთან, რომელიც აცხადებს რომ ეს გუნდი უწმინდესის ლოცვა-კურთხევით შეიქმნა და თავიდანვე ემსახურებოდა ტრადიციული, ძველი ქართული გალობის აღდგენას.
რამდენად სრულდება ეს კურთხევა სიონში?
ახლა კი სამების ლავრაშიც გადავიდა საოპერო მანერით შესრულებულ სიმღერათა დამკვიდრების მცდელობა.
ეს არაა ჩემი ახირება და ჩემი პირადი გემოვნების დაუკმაყოფილებლობის პროტესტი, არამედ გულისტკივილია, იმის გამო, რომ მიუხედავად უმაღლესი კურთხევისა და ათასობით ულამაზესი კანონიკური საგალობლის არსებობისა, მაინც სრულდება ტაძრებში საერო სიმღერები ე.წ. ბელკანტოთი (საოპერო მანერით).
რადგანაც ამ ფორუმზე პოსტავს ჯამბაკური, რომელიც ქართული გალობის ეროვნეული ცენტრის თანამშრომელია, ამიხსნას თუ რატომ ხდება ასე?
ვის ხელშია დღეს ქვეყნის უდიდეს ტაძრებში გალობათა შესრულების ბერკეტები.
ბატონ ანზორ ერქომაიშვილის ფრაზა მახსენედება - ამ კეჭაყმაძეს მრავალჟამიერების კონვეერი აქვს ჩართული და მოაქვს და მოაქვს ახალ-ახალიო. 12 მრავალჟამიერო მოგვაწოდა ამ ბოლო პერიოდშიო.
გასაგებია რომ კომპოზიტორს ვერ დაუშლი სიმღერის დაწერას, მაგრამ რატომ არიან ვალდებულები შეასრულონ ასეთი სიმღერები ეკლესიებში ეს არ მესმის. მითუმეტეს რომ იმდენი ულამაზესი საგალობელი გვაქვს, რომელთა მოსმენაც ძალიან ბევრს გაუხარდებოდა და განსხვავებით თანამედროვე კომპოზიტორებისა ისინი წმინდა მამების მიერ არის შექმნილი.
და მერე გვიკვირს ანუშკასნაირები რატომ აღმერთებენ ფსევდო-კანონიკურ გალობასო. აგერაა ბატონი ერთ-ერთი მიზეზი. ამ სიმღერის მოსმენის მერე ნამდვილად არ მიკვირს ასეთი ხალხის გულისწყრომა ჩვენს ტაძრებში აღვლენილი წირვის საგალობლების მიმართ!!!

[Cecxladze I]

http://www.link.ge/file/157500/kechaymadze-qorali.wav.html


საგუნდო მუსიკალური აზროვნების ახალი საფეხური დაკავშირებულია კომპოზიტორ იოსებ კეჭაყმაძის სახელთან.(დაიბადა 1939 წ. გურიაში, კერძოდ მახარაძეში) ბათუმში სწავლობდა საფორტეპიანოს განხრით. ხოლო შემდეგ ზ.ფალიაშვილის სახელობის ცენტრალურ სამუსიკო სკოლაში. 1968 წ. დაამთავრა კონსერვატორია კომპოზიციის სპეციალობით (დ. თორაძის კლასი). სწავლების პერიოდში მუშაობდა კონცერტმაისტერად (იგი უკრავდა სტუდენტებს საგუნდო ნაწარმოებებს. ოღონდ თავისს არა. და ასევე უკრავდა პარტიტურებს პირდაპირ ფურცლიდან ნებისმიერი სირთულის. "სიმფონიებს" ).1972 წლიდან დღემდე მუშაობს საქართველოს კულტურის სამინისტროში. 1968 წლიდან მუშაობს კონსერვატორიაში. 1982 წლიდან 2007 წლამდე იყო საგუნდო-სადირიჟორო კათედსრის გამგე.

ი. კეჭაყმაძემ მოღვაწეობა დაიწყო 60 წლებში მაგრამ ის უფო 70-ანელთა თაობას მიეკუთვნება. კეჭაყმაძემ შექმნა 1972წ. ანა კალანდაძის ლექსებზე საგუნდო ციკლი "ფშაუირი იდილიები". (სამწუხაროდ არ მაქვს ამის ჩანაწერები)
შემდეგი წარმატება უფრო ხმაურიანი იყო, კეჭაყმაძის("ძველი თბილისის სიმღერები" -5 პარაფრაზა) რამაც საზოგადოებაში უდიდესი აღტაცება გამოიწვია. (1975წ.)

კეჭაყმაძის ამ ორ ციკლში უკვე გამოიკვეთა მისი ადრინდელი სტილის დამახასიათებელი თავისებურებები. ასევე სრულიად უნიკალურ მოვლენას წარმოადგენს მისი საგუნდო შედევრი-"ეგზერსისი", (რომელის ჩანაწერსაც დავდებ ახლო მომავალში და გირჩევთ ყველამ უკლებლივ, არ დაიზაროთ და გადაიწერეთ). რომელშიც კომპოზიტორი აკუსტიკურ ეფექტებს აღწევს.
პირველმა ეს ნაწარმოები შეასრულა გორის ქალთა გუნდმა შალვა მოსიძის ხელმძღვანელობით.
და რაც მთავარია მას ახასიათებს ინტონაციური და კილოჰარმონიული გამომგონებლობა.(მან კლასიკური და ეროვნული, ფოლკლორი დავარქვათ, მათი სინთეზი მოახდინა და ეს მეტყველებს მის გენიალობაზე. მთელი ეპოქა შექმნა.)

მეოცე საუკუნის II ნახევრის ქართულ მუსიკაში, შემუშავებულმა ვირტუოზულმა ტექნიკამ გავლენა მოახდინა არა მარტო მომდევნო (გ. ჩლაიძე, ჯ. ბეგლარიშვილი, ს. ბარდანაშვილი, ლ. შავერზაშვილი, მ. გაგნიძე, ა. ხორავა და სხვა. . . ) არამედ მასზე უფროსი თაობის კომპოზიტორების მანერაზეც.
კეჭაყმაძე მხოლოდ საგუნდო მუსიკის სფეროში მოღვაწეობს. აგრეთვე აქვს მუსიკა დრამარული სპექტაკლებისა და კიმოფილმებისათვის (მაგ: არსენა) შექმნილი აქვს მეორე ციკლი ანა კალანდაძის ლექსებზე.
კომპოზიტორმა მიმართა ილია ჭავჭავაძის პოეზიას. მას შექმნილი აქვს 40-მდე გუნდი ილიას ლექსებზე (ერთერთია თქვენს მიერ აღნიშნული "მამო ჩვენო", რომელსაც ცოტახანში დავდებ).
ჩემი აზრით ძალიან სამწუხაროა ის ფაქტი, რომ მისი ნაწარმოებები დღემდე არ არის გამოცემული, თან არა მარტო სამწუხსარო არამედ დიდი სირცხვილიც კი არის.