პატიმრობაში მყოფნი და ეკლესიის აზრი, "საპყრობილესა ვიყავ, და მოხუედით ჩემდა" პარამეტრები

[marine]

"ვიცით, რომ პატრიარქის კურთხევით დღეს ბევრი მოძღვარი დადის საპატიმროებში და იქ მრევლიც ჰყავთ. პატიმრებს ეს ძალიან სჭირდებათ. უფალმა ხომ სწორედ ავაზაკი შეიყვანა პირველად სასუფეველში, რადგან ჯვარზე გაკრულმა შეიმეცნა თავისი მდგომარეობა, სინანული გაუჩნდა და მაცხოვარს სთხოვა, მოეხსენებინა იგი, როდესაც სასუფეველში შევიდოდა.

მის მსგავსად ბევრი პატიმარი სწორედ ტყვეობაში ყოფნისას აცნობიერებს თავის მდგომარეობას და მადლობს უფალს, რომ ტყვეობა მოიწია მასზე. ბევრი ამბობს - გარეთ რომ დავრჩენილიყავი და ძველებური ცხოვრება გამეგრძელებინა, შესაძლოა, უფრო დიდი სასჯელი მომეწია. იქნებ ცოცხალიც აღარ ვყოფილიყავიო.

მრავალთათვის ფიზიკური ტყვეობა სულიერი ტყვეობიდან გამოსვლის საფუძვლად იქცა - ფიზიკურ ტყვეობაში დაიწყეს ქრისტიანული აზროვნება, აღმოაჩინეს უფალი და ცდილობენ თავიანთი არასწორი, უკეთური ცხოვრების წესის შეცვლას."

/მამა საბა ბიკაშვილი/

[marine]

"გაგიკვირდებათ, მაგრამ უმეტესობა [პატიმრებისა] მადლობს ღმერთს, რადგანაც საპყრობილის მარწუხებმა ისინი სხვაგვარად დააფიქრა".

[marine]

"ერთხელ მამა გაბრიელისთვის უკითხავთ, როგორ ბრძანდებითო. მას კი წყენით მიუგია: "ვერ ვიტან ასეთ მოკითხვას. მუხრან-ბატონი ხომ არ გგონივარ? ბერი ვარ! როგორ უნდა ვბრძანდებოდე, როცა ჩემს ქვემოთ მიწა იწვის და ტანჯულ სულთა გმინვა მესმის ჯოჯოხეთიდან. ნახევარი ჯოჯოხეთი კიდევ დედამიწის ზედაპირზეა. იცი, ამ წუთში რამდენ პატიმარს აწამებენ ციხეების ჯურღმულებში? რამდენს შია, სცივა, ტკივა, კვნესის და წამალს ნატრობს? რამდენი კი, თავად პატიმრებისგან ვნებული, თვითმკვლელობაზე ფიქრობს? ამათზე უარესად საგიჟეში მყოფი პატიმრები არიან და მითხარი, როგორ უნდა ვბრძანდებოდე?! ბრძანებით ისინი ბრძანდებიან, ვინც ყოველივე ეს მხოლოდ შორიდან იცის.

როცა ღვთისაგან დაფარულის ხედვა მოგემადლება, ავი და კარგი, ყოველივე, შენს თვალწინ გაივლის, თითქოს სარკეში უყურებდე... ილოცეთ და იზრუნეთ პატიმართა, ავადმყოფთა და ყოველგვარ განსაცდელში მყოფთათვის. როცა ასეთ ხალხს რაიმეთი ეხმარები, ამით ქრისტე ღმერთს ეხმარები. იცოდე, პატიმრებისთვის ყველაზე დიდი დახმარება ნუგეშისა და იმედის მინიჭებაა, უმთავრესი კი - იმ გაგებისა და ცნობიერების შეცვლაა, რომლის მიზეზითაც ათასობით ადამიანი სატანის ხახაში ვარდება და შემდეგ ჯოჯოხეთის მარადიულ სატანჯველში უმოწყალოდ იგვემებიან".

[marine]

"თუ ადამიანმა უფალი შეიძინა, ვერც ერთი ადგილი უნუგეშობაში ვერ ამყოფებს. ერთ-ერთმა ალექსანდრიელმა დიდებულმა ქალბატონმა ქრისტეს ნათელი მიიღო, რის გამოც დაატუსაღეს. უჰაერო დილეგი სავსე იყო მიცვალებულებით, დასახიჩრებული ადამიანებით, იქაურობა ყარდა.

ქრისტიანი ქალბატონი მადლობდა ღმერთს, ვიწრო და დახუთული საკანი მეფეთა დიდებულ პალატებს ერჩია, რადგანაც მასთან იყო უფალი იესო ქრისტე. ასეთია ქრისტიანისთვის ნებისმიერი ადგილი, მთავარია მის გვერდით იმყოფებოდეს ღმერთი".

[marine]

ქეთევანი (35 წლის): ძალზე მიჭირს ამ ამბის გახსენება, მაგრამ რადგან მეკითხებით, მინდა სიმართლე ვთქვა. ხუთი შვილის დედა ვარ და ალბათ მიხვდებით, უქმროდ რა ძნელია მათი გაზრდა. დედ-მამაც მეხმარება და დედამთილ-მამამთილიც, მაგრამ მამა შვილებს სხვანაირად სჭირდებათ.

ჩემი მეუღლე და მე ეკლესიურად ვცხოვრობდით. ის ისეთი მორწმუნეა, ხშირად იტყოდა, რომ არა შვილები, ერთი წუთითაც არ გავჩერდებოდი აქო.

საშინელი რამ დაგვატყდა თავს, როგორც ჩანს, ეშმაკი მორწმუნეს უფრო ერჩის - ჩემს მეუღლეს ძმასავით თანშეზრდილი ძმაკაცი მოუკლეს. იმ მდგომარეობას, რომელშიც ჩავარდა, გლოვას ვერ დავარქმევ; ეს იყო სრული სასოწარკვეთილება. ადგილს ვერ პოულობდა. ეკლესიაში კი მშვიდდებოდა, მაგრამ შინ მოსულს იგივე ემართებოდა. მდგომარეობა იმანაც დაუმძიმა, რომ მკვლელი ციხიდან მალე გამოვიდა. ერთხელ რესტორანში უნახავს, გარეთ გამოუყვანია და... ეს თავზარდამცემი ამბავი თვითონ მოგვიყვა.

ერთი კვირა გავიდა, მაგრამ არავის მოუკითხავს. ყოველ გაფაჩუნებაზე ფერი და გული მიმდიოდა, ის კი სიხარულს ვერ მალავდა - სასჯელს ელოდა. მივხვდით, რომ ვერავინ ვერაფერი გაიგო. ამან კიდევ უფრო დაუმძიმა მდგომარეობა, ლომივით ბრდღვინავდა. მერე მოძღვართან მივიდა და აღსარება ჩააბარა. არ ვიცი, რა უთხრა მოძღვარმა, მაგრამ გამუდმებით იმეორებდა: არა, მონასტერში არ წავალ, იმ წმინდა ადგილს ვერ წავბილწავ, ციხეში უნდა ჩავჯდეო. მართლაც გამოცხადდა პოლიციაში...

5 წელი უკვე მოიხადა, კიდევ 5 დარჩა. არც შეწყალებას ითხოვს და არც ჩვენ გვაძლევს უფლებას, ადვოკატი ავიყვანოთ და სასჯელის შემსუბუქებაზე ვიფიქროთ.

[marine]

"რა გახდა მიზეზი წმინდა ეფრემ ასურის შემონაზვნებისა? ერთხელ, ახალგაზრდობისას, მშობლებმა ქალაქში გაგზავნეს. შინ მომავალს შემოაღამდა და ღამე მეცხვარესთან გაათია. იმ ღამეს მგლები თავს დაესხნენ ფარას და ცხვრები გაიტაცეს. დილით მწყემსებმა წმინდა ეფრემს დააბრალეს, - ქურდები შენ მოიყვანე, მათ კი ცხვრები მოგვპარესო. დაიჭირეს და ციხეში ჩააგდეს.

მასთან ერთად საკანში ორი კაცი იჯდა, რომელთაგან ერთს ქალის გაუპატიურებას, მეორეს კი მკვლელობას აბრალებდნენ. თუმცა სამივე ამ საქმეში ალალ-მართალი გახლდათ.

შვიდი დღე ციხეში გაატარა. მერვე დღეს წმინდა ეფრემმა ხილვა ნახა, - ძილში ვიღაცამ უთხრა: "ღვთისმოშიში იყავი და მიხვდები უფლის განგებულებას, გაიხსენე, რაც გიფიქრია და რაც გაგიკეთებია, მიხვდები, რომ არც შენ და არც შენს გვერდით მყოფნი ტყუილად არ იტანჯებით და რომ სასჯელს ვერ გაექცევითო". წმინდა ეფრემს გაახსენდა, რომ ერთ ღამეს მინდორში გააგდო ერთი გლახაკი კაცის ძროხა, რომელიც ნადირმა დაგლიჯა. წმინდა ეფრემმა ყველაფერი ეს იმ ორ ტუსაღს უამბო. ერთმა აღიარა, ვიღაცა წყალში იხრჩობოდა. შემეძლო, მაგრამ არ გადავარჩინეო. მეორემ კი თქვა: ცრუ მოწმედ წარვდექი სასამართლოს წინაშე, მრუშობა დავწამე ერთ ქალს, რომელსაც ძმებმა ამის მერე მემკვიდრეობა წაართვესო. მიხვდა წმინდა ეფრემი თავის დანაშაულს.

მალე მისი მოსამართლე შეიცვალა. ახალმა მოსამართლემ სიმართლე გამოიძია და ეფრემი ციხიდან გაათავისუფლა. წმინდა ეფრემზე ისე იმოქმედა ამ ამბავმა, რომ აღთქმა დადო და როგორც კი გარეთ გამოუშვეს, მაშინვე მონასტერში წავიდა."

[marine]

"ზოგჯერ პატიმრობა აღიქმება როგორც ჯილდო. მაგალითად, ერთხელ წმინდა სერაფიმე ვირიცელმა თავის სულიერ შვილს - კიბრიადინს უწინასწარმეტყველა, რომ ის გახდებოდა დიდი მოღვაწე სასულიერო იერარქიაში და რომ ელოდა ძალიან დიდი ბედნიერება მრავალწლიანი კეთილმსახურებითი ცხოვრებისა. ეს მრავალწლიანი ბედნიერება აღმოჩნდა კატორღა ციმბირში.

საქმეც ის გახლავთ, რომ წმინდა მამა არ შემცდარა - კატორღა აღმოჩნდა სწორედ ის ადგილი, სადაც კიბრიადინი იყო ერთადერთი მღვდელი და მას უამრავი სიკეთის მოტანა შეეძლო გარშემომყოფი ადამიანებისთვის. მან ძალიან ბევრ ადამიანს აჩუქა ბედნიერების წუთები. ეს ბედნიერება გახლდათ: აღსარება, ზიარება, ქრისტესთან სიახლოვე იმ ყიამეთში."

[marine]

"მთავარია, კაცმა ქრისტეში მოიპოვოს თავისუფლება. "შეიცანით ჭეშმარიტება და ის გაგათავისუფლებთ", - ბრძანებს სახარება, - ანუ თუ გახდებით თავისუფალნი, არა რაიმე გარეგნული დამოკიდებულებით, საზოგადოებრივით ან პოლიტიკურით, - ბრძანებს მღვდელმთავარი ანტონი სუროჟელი, - ეს სხვანაირი თავისუფლებაა, რომელსაც ვერაფრით წაართმევენ ადამიანს. ასე ფიქრობდა ერთი კაცი, რომელიც ორმოცი წელი მარტო იჯდა საკანში და სიკვდილის წინ კედელზე წააწერა: "ქრისტესთან ერთად ციხეშიც თავისუფლები ვართ, მის გარეშე თავისუფლებაც კი ციხეა!"

[marine]

"გასული საუკუნის 50-იან წლებში, სტალინური პერიოდის შემდეგ, დაიწყო "დათბობის ხანა". იმხანად ბევრი ადამიანი გაანთავისუფლეს ციხეებიდან. 1955 წელს ნიკოლოზობას მღვდელმა კიბრიადინმა პატიმრებს მისცა კურთხევა, რომ ემარხულათ და ნიკოლოზობის დღესასწაულზე ზიარება მიეღოთ.

მართლაც, ათეულობით ადამიანმა დაიწყო მარხვა, მაგრამ შუა გზაზე მიატოვა. მხოლოდ 26 კაცი შემორჩა, ვინც ბოლომდე იმარხულა. მოხდა სასწაული. 22 მაისს, ნიკოლოზობა დღეს, ბანაკის ხელმძღვანელობამ გამოაცხადა 26 განთავისუფლებული კაცის გვარი, რომლებიც სწორედ ის ტუსაღები აღმოჩნდნენ, რომლებმაც ბოლომდე იმარხულეს.

მარხვასთან ერთად უდიდესი ძალა აქვს ლოცვასაც. ციხეში მყოფ მერაბ კოსტავას ზვიად გამსახურდია ერთ-ერთ წერილში სწერდა: არ დაგავიწყდეს, ყოველ დილა-საღამოს იკითხე 90-ე ფსალმუნი. ხომ იცი, რა ჯავშანიაო.

მართლაც, უფლის ძალისა და შემწეობის გარეშე ძნელია ადამიანმა გაუძლოს იმ დიდ განსაცდელს, რასაც ტყვეობაში ყოფნა ჰქვია. ასევე უდიდესი მნიშვნელობა აქვს მშობლების, ახლობლების ლოცვას პატიმრისთვის. პატერიკებში არის მაგალითები იმისა, რომ იმ დღეებში, როდესაც მშობლები ლოცულობდნენ, მათ შვილებს ბორკილები ეხსნებოდათ."

[marine]

"აქვე მინდა შევეხო მერაბ კოსტავას დამოკიდებულებას ტყვეობის მიმართ. იგი თავისუფალი სულის ადამიანი იყო და მიაჩნდა, რომ თუკი ადამიანი თავისი შინაგანი ბუნებით არის თავისუფალი, მას ამ თავისუფლებას ვერანაირი ფიზიკური დატყვევება ვერ წაართმევს.

როდესაც იგი ციმბირის ციხეში შიმშილობდა, მასთან მივიდა ერთ-ერთი ქართველი პატიმარი, რომელსაც გული შესტკიოდა მასზე და უთხრა: ცოდო ხარ, მოკვდები, იქნებ ჩუმად მაინც შეგეჭამა რამე, ვინ რას გაიგებსო. მერაბ კოსტავამ კი უპასუხა: მე ადამიანების წინაშე როდი ვშიმშილობ; ღმერთის წინაშე ვაკეთებ ამას და ის ყველაფერს ხედავსო.

ეს არის სწორედ იმ ადამიანის სიტყვები, რომელიც ტყვეობაშიც და ტყვეობის გარეშეც - ყველგან თავისუფალ კაცად რჩება. ასე რომ, ფიზიკური ტყვეობა ერთია, სულიერი კი - მეორე."

[marine]

"რამდენთა ძვლებით მოკენჭილა ციმბირის კატორღები"

[marine]

"უდანაშაულოს დაპატიმრებას, დამნაშავის გათავისუფლება სჯობს"

[marine]

"დაპატიმრების დროს მისი [ეფრემ მეორე] საცხოვრებელი ოთახის ყოველი კუთხე-კუნჭული გაჩხრიკეს, ამაოდ დაამტვრიეს ყვავილის ქოთნები - იქაც ვერაფერი იპოვეს ისეთი, მისი ბრალდების საქმეს გამოძიების ინტერესების სასარგებლოდ ახალ დეტალს რომ შესძენდა. მეუფე ეფრემს, რომელსაც ყვავილების გახარება უყვარდა, უთქვამს: "მე და ყვავილები ერთ ბედქვეშა ვართ - ისინი ამოთხარეს და გაანადგურეს, მე კი ციხეში მივყავარო".

"სადაც არ უნდა გადამასახლოთ, ჩემი რწმენა ყველგან თან გამყვებაო".

[marine]

“დანაშაული და სასჯელი განუყოფელი ცნებებია. შესაძლოა, შენი შეცოდება ვერავინ გაიგოს და ფიზიკური სასჯელი აირიდო, მაგრამ სინდისი რომ გაგეღვიძოს, მაშინ რას შვრები?! თუ ესეც არ მოხდება, უზენაესის სასჯელს ვერ აირიდებ და ეს არის მეტად სავალალო. ცოდვაა ის, ვინც დანაშაულს სჩადის და მერე ოთხკედელშუა გამომწყვდეული ატარებს სიცოცხლის დიდ ნაწილს. თუ საკუთარი სინდისისგან დასჯილი ეკლესიას მიაშურებს და გულწრფელი მონანიებით განიწმენდს სულს, უფლის გზას დაადგება...”

[marine]

"გერმანელებმა იუგოსლავიის დაპყრობისთანავე მეუფე ნიკოლოზი (ველიმიროვიჩი, წმინდანად შერაცხული) შინაპატიმრობაში ჩასვეს ჯერ ლიუბოსტინის (1941) და შემდეგ ვოილოვიცის მონასტერში. 1943 წელს აქვე მოიყვანეს სერბეთის პატრიარქი გაბრიელი.

1944 წელს ფაშისტებმა წმინდა ნიკოლოზი, პატრიარქ გაბრიელთან ერთად, დახაუს საკონცენტრაციო ბანაკში გადაიყვანეს. მეუფე ნიკოლოზმა ადვილად გადაიტანა გაჭირვება. უვლიდა პატრიარქს, იცავდა, თუმცა ფიზიკურად მასზე სუსტი იყო.

ერთხელ, როცა ორივეს არაწმიდების გატანა მოუხდა, პატრიარქმა ვეღარ გაუძლო და წაიქცა. დარაჯმა მათრახი გადაჰკრა და ჰკითხა: - როგორ მოგწონთ აქ ყოფნაო. პატრიარქმა უკმაყოფილოდ შეხედა და მეუფე ნიკოლოზს მიუბრუნდა: "უთხარი, რომ მისი სიკვდილი გადაწყვეტილია და მალე მიიღებს დამსახურებულ სასჯელსო".

რაო, რას ყბედობო, - იკითხა გერმანელმა. უწმინდესი პატრიარქი გაოცებულია თქვენი ორგანიზაციის სრულყოფილებით და იდეალური წესრიგით, ჩვენ აქ ძალიან კარგად ვართ. მაგრამ რადგან მაინც ეკლესიის წარმომადგენლები ვართ, გთხოვთ გაგვათავისუფლოთ ამ საქმიანობისგანო".

წმინდა ნიკოლოზის ნათქვამმა იმოქმედა ფაშისტზე და ორივე ტყვე ყველანაირი ფიზიკური საქმიანობისგან გაათავისუფლა."



"წმინდა ნიკოლოზივე [სერბი] ჰყვებოდა: "ციხის თანამშრომლები მეკითხებოდნენ, - გწამს, რომ იესო ქრისტე ღმერთი იყოო? არა-მეთქი. ესე იგი, მეტად აღარ გწამსო? - იცინოდნენ. კი არ მწამს, ვიცი, რომ ღმერთი არსებობს. განსაცდელის მერე ჩემი რწმენა ცოდნად იქცა. ახლა ვიცი, რომ ღმერთი არსებობს-მეთქი".

[marine]

"ციხე მას [მამა იოანე კრესტიანკინი] ლოცვის სკოლად ექცა"

[marine]

"გადასახლებაში ისე დავსნეულდი, აღარ მეგონა, ოდესმე კიდევ თუ ვნახავდი საქართველოს. ვადამდე 3 წლით ადრე სტალინმა გამათავისუფლა. მას საიდუმლოდ მივწერე წერილი, რომ უსამართლოდ ვისჯებოდი. პატიმართა ბანაკიდან კრემლში ასეთი წერილის გაგზავნა ძნელიც იყო და საშიშიც, რადგან უკეთუ ბანაკის უფროსობას ჩაუვარდებოდა ხელში, დაღუპვა არ ამცდებოდა.

მიშველა ღმერთმა და ჩემმა წერილმა სტალინამდე მიაღწია", - მოუყოლია ოჯახის წევრებისთვის გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ [ეფრემ მეორეს]. სტალინისთვის გასაგზავნი წერილის კრემლის ფოსტაში ჩაგდება მას ბანაკიდან განთავისუფლებული რუსი პატიმრისთვის უთხოვია.

"ვინაიდან ქაღალდის შოვნა დიდ სიძნელეს წარმოადგენდა, წერილის შავი პირი არყის ხის ქერქზე დავწერე ფანქრით, მერე დიდი წვალებით ქაღალდის ერთი თაბახის ფურცელიც ვიშოვე და უმაღლეს მთავარსარდალს ასეთი შინაარსის წერილი გავუგზავნე: "მოსკოვი, კრემლი, პირადად სტალინს. გთხოვთ, გამოითხოვოთ საქართველოდან ჩემი ბრალდების საქმე, რათა გადაისინჯოს იგი, და თუ მე დამნაშავე აღმოვჩნდები, თქვენგან მოკვეთილი მარჯვენა ხელი არ მეტკინება". სტალინისთვის ასეთი შინაარსის ბარათის გაგზავნა მეტად სარისკო იყო ბანაკიდან განთავისუფლებული პატიმრისთვისაც - თუ წერილს უპოვიდნენ, კვლავ სასჯელი ელოდა, მეუფეს კი დახვრეტა არ ასცდებოდა.

მას შემდეგ, რაც 1944 წლის 21 ივნისს ბრალდების საქმე ხელახალი შესწავლისთვის გამოითხოვეს საქართველოდან, ბანაკმა ეპისკოპოსი ეფრემი სასწრაფოდ გაათავისუფლა დარჩენილი სასჯელისგან."

[marine]

"პატიმრობა ცვლის ადამიანის ფიზიკურ და ფსიქიკურ მდგომარეობას. პიროვნული მახასიათებლები ან ფერმკრთალდებიან, ანდა, პირიქით, ვითარდებიან."

[marine]

"შეიძლება ადამიანს კონკრეტულად ის დანაშაული არ ჰქოდეს ჩადენილი, რის გამოც ბრალი ედება, მაგრამ ტყუილუბრალოდ მაინც არაფერი ხდება. მაგალითისათვის მოვიყვან ერთ ცნობილ ფაქტს.

1611 წელს კონსტანტინოპოლში მოხდა ასეთი ინცინდენტი: ინგლისის საელჩოს წევრებს ერთი ჩვეულებრივი გართობის დროს შემოაკვდათ იანიჩარი. ინგლისელმა ელჩებმა ადგილობრივ მცხოვრებლებთან ვერაფერი გააწყვეს და გადაწყვიტეს სასიკვდილო განაჩენი მიესაჯათ იმ ადამიანისთვის, რომელიც ამ საქმეში დამნაშავე არ იყო.

სიკვდილით დასჯის დღეს სიკვდილმისჯილმა განაცხადა: ეს დანაშაული მე არ ჩამიდენია, მაგრამ მაინც ვიმსახურებ ამ სასჯელს ჩემს სამშობლოში ადრე ჩადენილი მკვლელობის გამო. ცოდვამ მიწია. უბრალოდ სხვა ვითარებაში და სულ სხვა ხალხის ხელით მომიწევს იმ ცოდვის ზღვევაო.

ამდენად, ნებისმიერ შემთხვევაში პატიმრობა შეიძლება იყოს რაღაცნაირად ადრე ჩადენილი დანაშაულის, ცოდვის შედეგი და სულაც არ იყოს შემთხვევითი, როგორც ხშირად ერთი შეხედვით გვეჩვენება."

[marine]

"ღმერთი ზოგიერთ კაცზე სასჯელს განგებ დაუშვებს, რომ იგი უმჯობესი შეიქნას და გამოიცადოს".