თამარს ვაქებდეთ მეფესა..., „გარნა ლომი ბრჭყალთან საცნაურ არს და თამარ საქმეთაგან.“ პარამეტრები

[tamuna m]

ეს ინფორმაცია სხვა ფორუმზე ამოვიკითხე და იმედია ავტორი არ მიწყენს, აქ, რომ გადმოვაკოპირო.

ქართველთა მზეთამზე, კეთილმორწმუნე მეფე თამარი ჯერ კიდევ მის თანამედროვეთ განუდიდებიათ და წმინდანთა დასში შეურაცხავთ.
მეფე თამარის ოთხი ფრესკაა შემონახული: ყინცვისში, ბერთუბანში, ვარძიასა და ბეთანიაში; მათგან უძველესი _ ვარძიის ფრესკაა, სადაც მეფე თამარი ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა და დაუქორწინებელია გამოსახული. საინტერესოა, რომ გათხოვილ ქალებს ჩიხტიკოპზე ნიკაპს ქვემოთ მძივების მწკრივი ჰქონდათ შებმული, _ ამ ფრესკაზე კი მეფე თამარს ჩიხტიკოპი მძივებით შემკული არ აქვს.
მთეთამზე თამარის ხსენება ეკლესიაში წელიწადში სამგზისაა დადგენილი:
მის დაბადების დღეს _ ვარდობისთვის პირველ დღეს (ძველი სტილით) _ 14 მაისს,
მენელსაცხებლე დედათა კვირას _ დედათა დარი აღმატებული ღვაწლის გამო,
მის გარდაცვალების დღეს _ 31 იანვარი (ძველი სტილით) _ ეს თარიღი ეკლესიამ სულ სამიოდე წლის წინ დაადგინა წმინდა სინოდის საგანგებო განჩინების საფუძველზე.

[marine]

ეს ინფორმაცია სხვა ფორუმზე ამოვიკითხე და იმედია ავტორი არ მიწყენს, აქ, რომ გადმოვაკოპირო.

ქართველთა მზეთამზე, კეთილმორწმუნე მეფე თამარი ჯერ კიდევ მის თანამედროვეთ განუდიდებიათ და წმინდანთა დასში შეურაცხავთ.
მეფე თამარის ოთხი ფრესკაა შემონახული: ყინცვისში, ბერთუბანში, ვარძიასა და ბეთანიაში; მათგან უძველესი _ ვარძიის ფრესკაა, სადაც მეფე თამარი ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა და დაუქორწინებელია გამოსახული. საინტერესოა, რომ გათხოვილ ქალებს ჩიხტიკოპზე ნიკაპს ქვემოთ მძივების მწკრივი ჰქონდათ შებმული, _ ამ ფრესკაზე კი მეფე თამარს ჩიხტიკოპი მძივებით შემკული არ აქვს.
მთეთამზე თამარის ხსენება ეკლესიაში წელიწადში სამგზისაა დადგენილი:
მის დაბადების დღეს _ ვარდობისთვის პირველ დღეს (ძველი სტილით) _ 14 მაისს,
მენელსაცხებლე დედათა კვირას _ დედათა დარი აღმატებული ღვაწლის გამო,
მის გარდაცვალების დღეს _ 31 იანვარი (ძველი სტილით) _ ეს თარიღი ეკლესიამ სულ სამიოდე წლის წინ დაადგინა წმინდა სინოდის საგანგებო განჩინების საფუძველზე.

კარგი ინფორმაციაა, თამუნა და არამგონია საიტის ავტორმა გიწყინოს

[tamuna m]

უწმინდესის ქადაგება თამარობის დღესასწაულზე, 2005წ. 14მაისი

http://www.orthodoxy.ge/patriarqi/qadagebebi/14-05-2005.htm

[marine]

ხალხური

* * *

თამარ მეფევ, თამარე,

სად ყოფილხარ, თამარე?

ვის ეომე, ვინ დარისხე,

ვინ დაამხე, თამარე?

მტერი დაგიმარცხებია,

დავლით მოხვალ, თამარე,

სვანეთს მოხვალ, დავლით მოხვალ,

ძლევით მოხვალ, თამარე.



* * *

ჰოი, სიხარულო, თამარ დედოფალო,

ყველაზე ლამაზო, თამარ დედოფალო,

კბილი - მარგალიტი, თვალ-წარბი - გიშერი,

შავი დალალები აბრეშუმისა;

თავზე - მუზარადი, წელზე - ჯავარდენი,

ატლასის კაბაზე - რკინის აბჯარი;

ცხენი - ქვიშისფერი, ლაგამი - ოქროსი,

ლაგამი - ოქროსი, ტახტა - ვერცხლისა.

ეცერს მობრძანდები, თამარ დედოფალო,

თამარ დედოფალო, თაიმარალი,

ყველგან წვიმაა და ყველგან თოვლია,

ეცერის ვაკეზე მზე დგას ცხრათვალა.


http://literatura.iatp.ge/

[tamuna m]

თამარის იამბიკოები-წარმოადგენს ტიპირურ ძაგლს მე-11-13 საუკუნეების ქართული ფილოსოფიური პოეზიისა.
თამარის იამბიკოებს ძველ-ქართული ფილოსოფიური პოეზიის მემკვიდრეობაში უნდა მიეკუთვნოს პირველი ადგილი, იმ,დენად დიდის ლიტერატურულის ღირსებით არიან ისინი აღბეჭდულნი.
თამარის იამბიკოებში იგრძნობა ნმდვილი ბრწყინვალება ძველი ქართული ენისა; თამარის ჩვენს დრომდე მოღწეული იამბიკოები სამ წყებად იყოფა:
1. იამბიკონთა ჯგუფი "მზის შარავანდედნი".
2. მიძღვნა დედისა და ძისადმი.
3. იამბიკონი სავერდებელი-ქართველთა შამქორის გამარჯვებისათვის.
ეს უკანასკნელი წარმოადგენს ოდას, მაგრამ იგი დაწერილია ფილოსოფიური პოეზიის ფორმით და სტილით.

[u]"მზის შარავანდედნი"
ეს ციკლი შეიცავს ოთხ იამბიკონს, რომელთაგან თვითოეული დაწერილია იამბიკური სტროფით. ("იამბიკური ხუთეულით" ე.ი. ხუთტაეპიანი წყობით). სამ იამბიკოში თამარი განადიდებს ქრისტეს მოვაწეებს: წმ. მარიამ მეგვიპტელს, წმ. გიორგი კაბადუკიელს, წმ. თეოდორე ტირონს, ხოლო მეოთხე იამბოკი, ზედწერილით "თამარისი" წარმოადგენს, ამ ციკლის ეპილოგს.ეს იმაბიკო მესიანისტური სულისკვეთებით არის გამსჭვალული, იგი იძლევა საქართველოს სახელმწიფოებრივინ უფლების მეისანისტურ გამართლებასა და თვით-დადგინებას. ეს ოთხი განსხვავებული პოეტურ სახითა შემცველი იამბიკონები შინაგანად სენივთებულნი არიან ერთი ძირითადი პოეტური მაგისტრალით-მზის სიმბოლიკით.

[marine]

ჩახრუხაძის "თამარიანი":

http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/librar...f070e3e8ef7f0d7

24. 1. თამარ წყნარი, შესაწყნარი,

ჴმა-ნარნარი, პირ-მცინარი,

2. მზე-მცინარი, საჩინარი,

წყალი მქნარი, მომდინარი.

3. მისთვის ქნარი რა არს? − ქნარი

არსით მთქნარი, უჩინარი.

4. ვარდ-შამბნარი, შამბ-მაღნარი,

ღაწვ-მწყაზარი, შუქ-მფინარი.

[marine]

თამარის იამბიკოები-წარმოადგენს ტიპირურ ძაგლს მე-11-13 საუკუნეების ქართული ფილოსოფიური პოეზიისა.
თამარის იამბიკოებს ძველ-ქართული ფილოსოფიური პოეზიის მემკვიდრეობაში უნდა მიეკუთვნოს პირველი ადგილი, იმ,დენად დიდის ლიტერატურულის ღირსებით არიან ისინი აღბეჭდულნი.
თამარის იამბიკოებში იგრძნობა ნმდვილი ბრწყინვალება ძველი ქართული ენისა; თამარის ჩვენს დრომდე მოღწეული იამბიკოები სამ წყებად იყოფა:
1. იამბიკონთა ჯგუფი "მზის შარავანდედნი".
2. მიძღვნა დედისა და ძისადმი.
3. იამბიკონი სავერდებელი-ქართველთა შამქორის გამარჯვებისათვის.
ეს უკანასკნელი წარმოადგენს ოდას, მაგრამ იგი დაწერილია ფილოსოფიური პოეზიის ფორმით და სტილით.

[u]"მზის შარავანდედნი"
ეს ციკლი შეიცავს ოთხ იამბიკონს, რომელთაგან თვითოეული დაწერილია იამბიკური სტროფით. ("იამბიკური ხუთეულით" ე.ი. ხუთტაეპიანი წყობით). სამ იამბიკოში თამარი განადიდებს ქრისტეს მოვაწეებს: წმ. მარიამ მეგვიპტელს, წმ. გიორგი კაბადუკიელს, წმ. თეოდორე ტირონს, ხოლო მეოთხე იამბოკი, ზედწერილით "თამარისი" წარმოადგენს, ამ ციკლის ეპილოგს.ეს იმაბიკო მესიანისტური სულისკვეთებით არის გამსჭვალული, იგი იძლევა საქართველოს სახელმწიფოებრივინ უფლების მეისანისტურ გამართლებასა და თვით-დადგინებას. ეს ოთხი განსხვავებული პოეტურ სახითა შემცველი იამბიკონები შინაგანად სენივთებულნი არიან ერთი ძირითადი პოეტური მაგისტრალით-მზის სიმბოლიკით.

თამარ მეფე

ცასა ცათასა

ცასა ცათასა დამწყებ არს ღმერთმთავრობა,

ძე საუკუნობს პირველი და კვალადი,

სულმან მან ღმერთმან სრულყო მოქმედებადი,

სამებით სრულმან ერთითა ღმრთეებითა,

მიწით პირველის, პირმშოისა კაცისა.



შენ მიერ მისთვის დრკუსა მის განმგებელი

დრკუი მიდრკა უვნებელი ვნებისადმი,

ივნო და ვნება პირველი უვნებელ ყო,

შენგან შობილმან ჩვენ ღირსგვყვნა აღმოშობად

ბნელით ნათელსა, ნათელთა მხეველობად


შენგან, ქალწულო, რომელსა შენთვის დავით

როკვიდა, ძისა ღმრთისა ძედ შენდა ყოფად,

მე, თამარ, მიწა შენი და მიერივე,

ცხებულობასა ღირსმყავ და თვისობასა.

ედემს, ღადირთად, სამხრით და ჩრდილოეთით.



შუამფლობელი იავარს შენდა ვმრთელობ,

ხალიფას დროშა თანავე მანიაკსა

შევრთე, ცრუ-სჯულთა მოძღვრისა ღაზოდ მძღვანი,

ვინ დავით, ძეებრ ეფრემის მოისარმან,

მოირთხნა, მოსრნა სულტნითა, ათაბაგით.



ერანს ებრძოლეს ჩემ მიერ მისთა სპათა

ჩვენნი მხედარნი, მოსავნი შენნი, სძალო,

მოწყნეს, მოსწყიდეს აგარის ნათესავნი.

მუნით მოხმულთა ნიჭთაგან ერთსა ამას

შენდა შევწირავ. მიოხე ძეებრ, ღმერთო!


ეს ლექსი თამარ მეფისა შეტანილია ცნობილ საისტორიო თხზულებაში "ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი." ლექსის შეთხზვის მიზეზად ქრინიკის ავტორი ასახელებს შამქორის ბრძოლაში (1195 წ.) გამარჯვებული ქართველთა ლაშქრის მიერ ნაალაფარი დროშის შეწირვას ხახულის მონასტრისათვის.

[tamuna m]

"მ ზ ი ს შ ა რ ა ვ ა ნ დ ე დ ნ ი"

წმინდისა მარიამ მეგვიპტელის

1. გიხილავნ-მზეიო!-უცხონი ნიშნი ფრიად,
2. გარნა მდედრისა ბუნებისა ესოდენ
3. დაკნინებულნი ნივთნი აროდეს სადა
4. ვითრცამიწა-ზე ეტვირთა ჰაერსა,
5. და ნივთიერთა ხორცთა სიზრქე-მწყურნებსა.

თარგმანი-კომენტარი

1. "მზეო გიხილავს უცხონი საკვირველებანი ფრიადნი,
2-3 მაგრამ ქალური ბუნებისაგან ესოდენ ამაღლება ნივთიერ ბუნებაზე, "ბუნების ნივთთა ესოდენ დაკნინება"-დამცრობა არასოდეს გიხილავს.
4. თუ ვითარ მიწა-ზე ეტვირთოს ჰაერსა,
5 და ნივთიერ სხეულთა "სიზრქე" (ქვე-დამზიდველი სიმკვრივე)-ზე ეტვირთოს წყალსა მწყურნებსა.

წმინდისა გიორგისა

1. კაბადუკიით მზე შარაბანდი დიდი
2. ცის ქვეშისა და მზის ზედაისა სოფლისაი,-
3. ატტიკელ მხნეობს იგი ნიშებთა ელვეებრ!
4. შვიდ-გზის მოწამე-აშვიდ-გზისებს გვირგვინითა,
5. და ღმრთის ზიარ ქმნით გიორგი განვლის ცათა!

თარგმნა-კომენტარი

1. კაბადუკიით მოვლენილი-მზე შარავანდი დიდი,
2. არა ნივთიერი მზე, არამედ მზე-მზეთა, მზე-ადამიანი,ორკერძ მანათობელი ორსავე სამყაროსი-ცის ქვეშისა და მზის ზედაისა მსოფლიოსი,-
3. ატტიკური მისხნით (ე.ი. ფილოსოფიური სტოიციზმით) იგი მოავლენს საკვირველებათა ელვისებრ:
4. შვიდგზის წამებულს, შვიდგზის დაედგმის გვირგვინი
5. და ღმრთის ზიარ-ქმნით გიორგი განვლის ცათა.

წმინდისა თეოდორესი

1. ცის შარავანდი იმზებს ნიშთა თევდორე
2. მაქსიმმოს ალმობს-ღმრთისა დიდისა შურსა.
3. ძელთ აიმდემი ქვათა აღწვაბს ცეცხლითა,
4. ღუაწლთა თმენითა ამაღნიტებს მსაჯული,
5. და ცად ჰუოფს იგი ქრისტეს შორის სუფევად.

თარგმნა-კომენტარი

1. ცის შარავანდი თოვდორე მზეებსრ განფენს საკვირველებათა,
2. მაქსიმოსს (-რომაელთა იმპერატორს, ამ ქვეყნიურ უფალს), იგი ტანჯვას ჰგვრის (თავისი შეუდრეკელობით).
3. ძელზე გაკრული-ქვათა განლევს ცეცხლითა,
4. ითმენს სატანჯველთ, რომელიც მას მსაჯულმა განუმზადა, იწრთობა, როგორც მაგნიტი ცეცხლი,-
5. და ციერად იქცევა ქრისტეს თანა სუფევად.

თამარისი

1. მზეობს ცის ქუეშე მზე ოქრო-შარავანდი
2. ქრისტეს სჯულებთა ენათელ-ცისკროვნების!
3. სამაყაროს შუქი ერთსა ნათლისა-მსხივობს!
4. ყვავილ-სუნელთა ევარდ-კინამოების,
5. და კედართ მფლობი, ასულბს თამარ-დავითს!

თარგმნა-კომენტარი

1. მზეობს ცის ქუეშე მზე ოქრო-შარავანდი,
2. იგი ქრისტეს მოსავთა ნათელცისკროვნად ეფინება.
3. სამყაროს შუქი ერთსა (ერთობლივ ქრისტეანეთა უნაღლეს მეფეთ-მეფეს) მმოსავს ნათლის სხივებით.
4. იგი ყვავილ-სუნელთა (-ედემის სახით დანერგილ ბაღს, ე. ი. ქრისტეანულ სამყაროს) ვარდ კინამოდ-ეფრქვევა.
5. მსოფლიოს მფლობელი ("კედართ მფკლობი") თამარ-ასულობს დავითს (ე.ი. შთამომავლობს დავით წინასწარმეტყველისაგან, რომლის შესახებაც წერილმა სთქვა: მისნი ტომნი იქნებიანო ქვეყნის უფალნი).

[tamuna m]

მიძღვნა დედისა და ძისადმი

1193 წელს თამარი დედა გახდა. მას ტახტის მემკვიდრის-ლაშა-გიორგის დაბადება, აღუნიშნავს შესაწირავით. შეუმკია გელათში დასვენებული ხახულის ღვთისმშობელი, რომელიც საქართველოს ნაციონალურ სიწმინდედ ითვლებოდა და ნიშნად მვედრებლობისა, დაუწერია იამბიკო, რომელიც ამოუქანდაკებიათ ხახულის ხატზედვე.
თამარი მიმართავს, ვიტარცა დედა-დედას.

1.ქალწულებრივთა სისხლთა შენთაგან, სძალო,
2. თბედ საიდუმლოდ ზენაისა განგებისად,
3. ძისა ღმრთისა-ძედ მეშ იქმენ არსთა მცხოვნად!
4. მე, თამარ, ჩემთა ტომთაგან დავითებრთაით
5. თვისდ,-შემამკევ, მადიდე, აღმამაღლე!
6. აწ მეცა ხელ-ვყავ შემკობად ხატსა თქუენსა,-
7. დედისა ძითურთ,-და მეცა, ძითურთ, მფარევდ!

თარგმანი-კომენტარი

1-2. სძალო (ღვთისმშობელო)! შენთა ქალწულებრივთა სისახლთაგან საიდუმლო შეზავებით, ზენა განგებისაებრ,
3. ძედ დაჰბადე, ძე ღმრთისა, არსთა სასიცოცხლოდ.
4. მე, თამარ, შთამომავალი დავით მეფსალმუნე წინასწარმეტყველისა (და შენი ღმრისმშობელო), თვისი (შენი სისხლი და ნათესავი),
5. შემამკევ, მადიდე და აღმამაღლე,6. აწ მეცა ხელ-ვყავ ხატისა თქვენისა,-დედისა ძითურთ,-
7. და მეცა (თამარ), ძითურთ (ლაშა-გიორგით),-დამიფარე!

[tamuna m]

იამბიკო შამქორის გამარჯვებისათვის

1121წელს წმინდა დავით აღმაშენებლმა დიდგორთან, თბილისი შემოგარენთან დაამარცხა მუსულმანთა უძლიერესი კოალიციის ლაშქარი, და ამ გამარჯვების შედეგად საქართველოს სახელმწიფო განამტკიცა ახალ საზღვრებში, შავი ზღვიდან-კასპიის ზღვამდე. 74 წლის შემდეგ, დავითის დიდი მემკვიდრის-თამარის დროს, 1195 წელს, ქართველთა მხედრობამ დავით სოსლანის მეთაურობით შამქორთან-განჯის შემოგარენთან, დაამარცხა მუსულმანთა უძლიერესი კოალიციის შეერთებული საკავშირო ჯარი. ამ ლაშქრობათა შედეგად, რომელიც მოჰყვა შამქორს, მე-12 საუკუნის დასასრულსა და მე-13 საუკუნის დასაწყისში, საქართველო იქცა უძლიერეს სახელმწიფოდ ახლო აღმოსავლეთში. დავით აღმაშენებელმა დიდგორის გამარჯვების შემდეგ დაწერა გამარჯვების ჰიმნი-"იამბიკო ხუთეული, ოცდახუთ ლექსად აღწერილი" და ერთ-ერთი ტროფეისთან ერთად ("იავარი", ნატყუენავი, ნადავლი) გელათს წარგზავნა ხახულის ღვთისმშობლის წინაშე. შამქორის გამარჯვების შემდეგ თამარის ისევე მოიქცა, როგორც მისი დიდი წინაპარი და გელათს წარგზავნა ხალიფას დროშა და "იამბიკო ხუთეული, ოცდახუთ ლექსად აღწერილი".

იამბიკო სავედრებელი ქართველთა შამქორს გამარჯვებისათვის.

1. ცისა ცათაისა დამწყებ არს ღმერთ-მთავრობა,
2. ძე-საუკუნობს, პირველი და კუალადი.
3. სულმან მან ღმერთმან სრულ-ჰყო მოქმედებადი,
4. სამიტ სრულმან ერთითა რმთეებითა,
5. მიწის პირველთა ეწრფო პირმშოს კაცთასა.
6. შენ მიერ მისთვი დრკუისა მის განმგებელი,
7. უდრკუოი მიდრკა უვნები-ვნებისადმი
8. ივნო, და ვნებაი პირველი უვნებელ-ჰყო!
9. შენგან შობილმან ჩუენ ღირს-გვყუნა არმოშობად,
10. ბნელიტ ნათელსა-ნატელტა მხედველობად.
11. შენგან-ქალწულო, რომელი შენი თვის დავით
12. როკვიდა, ძისა ღმრთისა ძედ შენდა შობად,-
13. მე, თამარ, მიწა შენი, და მიერივე,
14. ცხებულებისა ღირს-მყავ და თვისობასა,-
15. ედემს, ღადირთად, სამხრიტ და ჩრდილოეთით.
16. შუა მფლობელი იავარს შენდა ვმრთმელობ:
17. ხალიფის დროშაი თანავე მანიაკსა
18. შევრთე, ცრუ-სჯულთა მოძღურისა ღაზოდ მძღუანის,
19. ვინ დავით, ძეებრ ეფრემის მოისარმან,
20. მოირთხნა, მოსრნა სულტნითა, ათაბაგით.
21. ერანს ებრძოლეს ჩემ მიერ მისთა სპათა,
22. ჩემნი მხედარნი-მოსავნი შენნი, სძალო!
23. მოწყლნეს, მოწყვიდნეს აგარის ნათესავნი.
24. მუნით მოხნულთა ნიჭთაგან ამას ერთსა
25. შენდა შევწირავ! მიოხე ძეებრ, ღმერთო!

თარგმანი-კომენტარი

1. ცის სფეროთა ("ცის ცისათა") დამწყებ-შემოქმედი არს ღმერთი-მთავრობა [-პირველი პირი ღვთაებისა]
2. ძე [მეორ პირი] ასევე მარადისია,-პირველი [-პიველითგანვე არსი] და კუალადი [-მესამე პირმან] -სრულ-ჰყო მოქმედებადი ღვთაება.
4. სამებიტ სრულმან ერთ-ღვთაებამან
5. ექმნა სახედ (შეეწრფო, თანად ეზიარა) მიწისაგან წარმოქმნილს პირმშოს ადამიანთა (პირველ-შობის ადამა).
6. შენ მიერ [ღმრთისმშობელო].
დრკუისა [ყოვლად განუმართველისა, მრუდისა, სატანის] განმგებელი
7. [ძე შენი იესო], უდრკუოი [მართალი] და უვნებო-მიდრკა ვნებისადმი,
8. ივნო, და ვნება პირველი [ადამის მიერ მოვლინებული] უვნებელ-ჰყო.
9. შენგან შობილმან-ჩუენ ღირს გვყო აღმოშობად
10. ბნელითგან ნათელსა, ნათელტა მხედველობად.
11. შენგან-ქალწულო!-რომლისათვისცა შენი თვისი [შენი ერთი-სისხლი ნათესავი] დავით მეფსალმუნე
12. როკვიდა. [და ამიტ წინასწარმეტყველურად მოასწავებდა] ძე ღმრთისას [ქრისტე მესიისა] ძედ შენდა შობას,
13. მე, თამარ, შენი მიწა და მიერივე [-მიერი დავით მეფსალმუნისა, მისი შტამომავალი, და შენი დავითის ასული, ერთ-სისხლი მკვიდრი],
14. ღირს-მყავ შენდა თვისობასა [ნათესაობას] და მეფედ ცხებულებასა-
15. [მსოფლიოს მფლობელად]: აღმოსავლეთიდან-[სადაც ედემი დანერგა რმერთმან]-ვიდრე დასავლეთის მიჯნამდე ["ღადირთამდე"-ჰერაკლეს ბწეებამდე], და სამხრეთით ჩრდილოებამდე.
16. ქვეყნის მფლობელი [ნიშნად გამარჯვებისა] იავარის (ტროფეის) შენდა მომრთმეველი ვარ:
17. მანიაკს [-ძველს იავარს, რომელიც დიდმა დავითმა აღმაშენებლმა მოგიძღვნა]-შევმატე დროშა ხალიფასი,
18. [მაჰმადი] ცრუ-სჯულთა მოძღვრის მიერ "ღაზოდ" სამოშურნეოდ) წარმოგზავნილი [ცვენდა საწინაარმდეგოდ]
19. ხალიფისა-რომელიც დავით [სოსლანმან, ეფრემის შთამომავალმან], ეფრემის ძეთაებრ [უცდომელად] მოისარმან,
20. დასტრგუნა ("მოირთხა. მოსრნა") ხალიფის ტანამზრახველ სილტანტან და ატაბაგთან ერთად.
21. ერანს ებრძოლეს ჩემ მიერ მისთა [ხალიფას] სპათა,
22. ჩემნი მხედარნი, შენნი მსასოებელნი, სძალო ქალწულო!
23. მოსწყლეს, მოსწყვიდეს მუსილმანთა ტომნი.
24. მუნითგან მორებულ საბოძვართაგან ამას ერთსა [ხალიფის დროშა]
25. შენდა შევწირავ [ძეო მარიამისავ, იესო] რმერთო, და მეცა ძეებრ შემივედრე!

[tamuna m]

"თამარის გული"

წმინდანად შერაცხული მეფე თამარი მთელი საქართველოს მფარველია და ეს მასთან დაკავშირებული სასწაულებიდანაც ცხადად ჩანს, რომელთაგანც ერთ-ერთს მოგიტხრობთ: რამდენიმე წლის სინ, სამცხე-ჯავახეთის სამხარეო ადმინისტრაციის ინიციატივით, ბაგრატიონთა საუფლისწულოში (ახალციხეში) თამარ მეფის დადგმა გადაწყვიტეს. გამოცხადდა კონკურსი. გამარჯვებული მოქანდაკე-მალხაზ ცისკაძე და არქიტექტორი დავით ცუცქირიძე მუშაობას შეუდგნენ. ძეგლი თამარობის დღესასწაულზე უნდა გახსნილიყო.
ვინაიდან ბრინჯაოში ქანდაკების ჩამოსხმა ძვირი ჯდებოდა, შემოქმედებითმა ჯგუფმა შედარებით იაფი და ძნელი გზა აირჩია-გადაწყვიტა, წმინდანად შერაცხული მეფის ძეგლი წვაში ხელით გაოეკვეთათ. მისი სიმაღლე 4,5 მეტრი უნდა ყოფილიყო. თმარაი სამეფო ტახტზე იჯდებოდა და ხელთ ექნებოდა სფერო ჯვრით. სასწაული ოთხკუთხა ქვის დამუშავების დროს მოხდა. ჯერ თავის ფორმაგამოიყვანეს, და როცა გულ-მკერდის მარცხენა მხარის დამუშავებაზე გადავიდნენ, გულის ადგიზე ქვა გასკდა. დააკვირდნენ, და აღმოაჩინეს, რომ ქვაში თხევადი სითხით ამოვსებული გულის ფორმის ღრმული იყო, რომელიც თბილი დახვდათ. რბილობი გეოლოგებმაც შეისწავლეს და გაარკვიეს, რომ თიხნარს, ცვილნარს და სტალაგმიტურ ნივთიერებას შეიცავდა. იგი ძალიან ჰგავდა ცვილს, რომლითაც თაფლის სანთელს ასხამენ. ეს ფაქტი მართლაც საწაულს ჰგავდა. და, აი, რატომ: თავისუფლად შეიძლებოდა, 72ტონიანი თეთრი ქვის გამოთლა სხვა მხრიდან დაეწყოთ და გულის ფორმის რბილობი ქანდაკებას გულთან არ დამთხვეოდა.
ქვაში გამოკვეთილი "თამარის გული" პატრიარქს მიართვეს. მისმა უწმინდესობამ იგი სიწმინდედ შერაცხა და საპატრიარქოში დააბრძანა. მოგვიანებით კი სიონის საკათედრო ტაძარშო გადააბრძანეს. ლია მეორემ ეს სიწმინდე უფლის კვართის შემდგომ უდიდეს საწაულად მიიჩნია. პატრიარქის თქმით "თამარის გული" იმის დასტურია, რომ უფალს ვახსოვართ და წმინდა თამარი ჩვენს ქვეყანას თავის კალთას კვლავ აფარებს.

[marine]

"თამარის გული"

აღმოაჩინეს, რომ ქვაში თხევადი სითხით ამოვსებული გულის ფორმის ღრმული იყო, რომელიც თბილი დახვდათ. რბილობი გეოლოგებმაც შეისწავლეს და გაარკვიეს, რომ თიხნარს, ცვილნარს და სტალაგმიტურ ნივთიერებას შეიცავდა. იგი ძალიან ჰგავდა ცვილს, რომლითაც თაფლის სანთელს ასხამენ. ეს ფაქტი მართლაც საწაულს ჰგავდა. და, აი, რატომ: თავისუფლად შეიძლებოდა, 72ტონიანი თეთრი ქვის გამოთლა სხვა მხრიდან დაეწყოთ და გულის ფორმის რბილობი ქანდაკებას გულთან არ დამთხვეოდა.
ქვაში გამოკვეთილი "თამარის გული" პატრიარქს მიართვეს. მისმა უწმინდესობამ იგი სიწმინდედ შერაცხა და საპატრიარქოში დააბრძანა. მოგვიანებით კი სიონის საკათედრო ტაძარშო გადააბრძანეს. ლია მეორემ ეს სიწმინდე უფლის კვართის შემდგომ უდიდეს საწაულად მიიჩნია. პატრიარქის თქმით "თამარის გული" იმის დასტურია, რომ უფალს ვახსოვართ და წმინდა თამარი ჩვენს ქვეყანას თავის კალთას კვლავ აფარებს.

ასე დაწვრილებით არ ვიცოდი. რა ლამაზი ამბავია

[tamuna m]

ერთხელ ლოცვით და ხელსაქმით დაღლილ თამარს ჩათვლიმა და ჩვენება იხილა:ლამაზ და კეთილ ადნაგებ სახლში შევიდა, თვალ-მარგალიტით შემკული ოქროს ტახტი ნახა, იფიქრა:„მეფე არ მპყრობელი და ჩემი არს უზენაესი და უპატიოსნესი ესე საჯდომი“ და გაემართა, რათა დამჯდარიყო. უცებ ნათლით მოსილმა კაცმა შეაჩერა და უთხრა:„შენი არა არს საჯდომი მისი, რამეთუ ვერ შემძლებელ ხარ დაპყრობად მისა“. გაოცებულმა თამარმა იკითხა:„ვინ უპატიოსნეს არს ჩემსა, რომელმან დაიპყრას უპატიოსნესი საჯდომი?“ მან უპასუხა:„საყდარი ისი შენისა მოჯალაბისა არს, ამისთვის რომელ ათორმეტთა მღვდელთა მისთა ხელთა შესთული ჰმოსიეს, რაჟამს წარდგნენ შესაძრწუნებულსა და საშინელსა ტრაპეზსა შეწირვად უსისხლოსა და პატიოსნის მსხუერპლისა. ამისთვს იგი უზეშთაეს შენსა არს, დაღაცათუ შენ მეფე ხარ, კმა არს შენდა დიდება ესე, დაღათუ საყოფელი შენი აქვე არს“ და უჩვენა სხვა ადგილი.

გამოღვიძებულმა თამარმა საკუთარი ხელით დაიწყო რთვა და ქსოვა და თორმეტი მღვდელი შემოსა.


დამატებითი ინფორმაცია თამარ მეფეზე

http://www.chveni-sarcmunoeba.narod.ru/tamar_mefe.htm

[tamuna m]

წმიდა მეფე თამარის წარმატების საიდუმლო


საოცარია, რომ საქართველოს უმწვერვალეს სამხედრო ძლიერების დროს ისტორიამ ნაზ და სათუთ არსებას, ქალს არგუნა მეფობა. ზოგნი თამარის წარმატებას გამჭრიახ მთავარსარდლებს მიაწერენ, ზოგნიც მემკვიდრეობით მიღებულ აწყობილ ქვეყანას; იყო ერთიც და მეორეც, მაგრამ ძლიერი და აყვავებული ქვეყანა, ძირითადად, მისი პიროვნების დამსახურება, იმ მადლის შედეგი იყო, უფლის თვალში რომ ჰპოვა საკუთარი ღვთისმოშიშებით, გონიერებით, წრფელი ლოცვით.

მას პატივს სცემდნენ არაქართველებიც. თამარს, ბევრ სხვა მაღალ თვისებასთან ერთად, ახასიათებდა მეზობელთმოყვარეობა და ყველასადმი ლმობიერება, „მოწყალება თანა-ლმობელი“ და, რაც მთავარია, ყმადნაფიც ქვეყნების უდიდესი მფარველობა. სიკეთე და სამართლიანობა, გონიერების ზეობა, მოქალაქეთა თანასწორუფლებიანობა, ეროვნებისა და რელიგიური კუთვნილების მიუხედავად. ეს დამახასიათებელი იყო თამარის პოლიტიკისთვის და ის ეფუძნებოდა ქრისტიანული სარწმუნოების მიერ ქადაგებულ კაცთმოყვარებას. მის ამ სიკეთეს გასაოცარი სიყვარულით უპასუხეს არაქართველმა ხალხებმა. ისინი საუკუნეების მანძილზე აქებდნენ მას, უძღვნიდნენ ლექსებს, სიმღერებს, ლეგენდებს. თამარი ზრუნავდა ადამიანების საყოველთაო კეთილდღეობისთვის. მის დროს ფაქტობრივად მოისპო სიკვდილით დასჯა. ესეც წინწადგმული ნაბიჯი იყო იმ დროის ქვეყნებთან შედარებით; მით უმეტეს, რომ სიკვდილით დასჯა დღევანდელ ცივილიზებულ სამყაროში ახლახან აიკრძალა.

აღსანიშნავია, რომ თამარი სახელმწიფო შემოსავლის მეათედს ღარიბებს აძლევდა. „გლახაკთ ნაათალი“ ახალი ამბავი არ იყო კულტურულ აღმოსავლეთში, მაგრამ მას ახდევინებდნენ ყველას, აქ კი ამ საქმეს თავად სახელმწიფო იღებდა საკუთარ თავზე და საკუთარი შემოსავლიდან იხდიდა. წმ. თამარ მეფის დროს აშენდა იკორთის, სამთავროს, ბერთუბნის, ბეთანიისა და სხვა მრავალი ტაძრები. არა ერთი ეკლესია აიგო ოსეთსა და ჩერქეზეთშიც. დიდებული ვარძია, რომელიც მსოფლიოს საოცრებად მოინათლა თამარის სახელთანაა დაკავშირებული.

როგორ შეძლო თამარმა ასეთი ძლიერი სახელმწიფოს შექმნა?! მას ხომ არც აღმოსავლეთისკენ მიუპყრია თვალები, არც დასავლეთისკენ გაუშვერია ხელი, არც ჩრდილოეთში უძებნია მფარველი და არც სამხრეთში! აი, როგორ. მას, მიწიერი შემწის უარმყოფელს, ზეაპყრობილი ჰქონდა მზერა ღვთისკენ და ერთადერთს მას სასოებდა.

„დედოფალო ნეტარო, განუღე კარი მოწყალებისა ერსა შენსა ივერიისასა“, - არაერთხელ წარმოუთქვამთ თვალცრემლიანი მეფის ბაგეებს. ღვთის სიტყვის თანახმად, ვინც ითხოვს, ის ღებულობს კიდეც. ლომის ძუ ლეკვი ჭეშმარიტად სწორი შეიქმნა ხვადის.

თამარის პიროვნების, მისი სიბრძნის, უმანკო, ყოვლადმოწყალე განურისხებელი გულისა და მოღვაწეობის შეფასებისას, მისი ეზოსმოძღვარი ასეთ რამეს ამბობს: „რამეთუ ვითარ თმანი თავის თითოეულად ვერავინ აღრაცხნის, ეგრეთვე ვერავინ აღწერნეს საქმენი თამარისნი-ო“. ამიტომ იქცა თამარი ქართველი კაცის მარადიულ გულისთქმად, სიყვარულის წყაროდ, ზნეობრივ სინათლედ, ეროვნულ სიდიადედ, მშობლიური ხალხის უკვდავებად და მომავლის იმედად.

ილია მართლის სახელობის გიმნაზიის
IX კლასის მოსწავლე თამარ ადამია
გაზეთი „საპატრიარქოს უწყებანი“

http://www.orthodoxy.ge/tsmindanebi/tamari.htm

[nino nino]

ძალიან დიდი მადლობა საინტერესო ინფორმაციისათვის თამარ მეფის შესახებ...

[marine]

წმ. მეფე თამარი

(ანდრია ბიბილურის ნამუშევარი)

[marine]

თამარმა არაერთი ტაძარი ააგებინა არა მარტო საქართველოში, არამედ დაღესტანში, ოსეთსა და ჩერქეზეთში, სადაც დღესაც საკუთარ მეფედ მიაჩნიათ.

საინგილოსა და აჭარაში ახლაც არის შემორჩენილი თამარის დროის ხიდები. დღესაც ჩეჩნეთში ლამაზ ყვავილს თამარი ჰქვია.

[მარიამი]

ერთ-ერთი საინტერესო გადმოცემა:

კვიპროსელებში გავრცელებული გადმოცემის მიხედვით, ღალიას მონასტერში დაკრძალულია ვიღაც მდიდარი ქართველი ქალბატონი, რომელსაც ისეთი სიმდიდრე ჩაატანეს, რომ მთელ კვიპროსს ააყვავებსო. ამიტომ დროდადრო სხვადასხვა ადამიანები თხრიდნენ ახლომახლო ტერიტორიას და ეძებდნენ განძს. ერთხელ, თურმე ამ მიზნით იქ ორი კაცი ჩასულა. გათხრების დროს მათ თავს დასხმიათ სამი დიდი გველი. თუმცა ქვეწარმავლებს ისინი არ დაუკბენიათ, მხოლოდ თავზე შემოხვევიან. შეშინებულებს სამუშაო იარაღი დაუყრიათ და გაქცეულან. სამიოდე თვის შემდეგ მოსახლეობამ შეიტყო, რომ ორივენი თავის ტვინის სიმსივნით გარდაცვლილან. მოსახლეობაში შიში გაჩნდა, ამბობდნენ, წმიდა მამაი იცავს ამ ქართველი ქალბატონის საფლავსო.

ისტორიული ცნობა მდიდარი ქართველი ქალბატონის განსასვენებლის შემდებ - მეტად საგულისხმოა. საინტერესოა, რომ მომლოცველთა მარშრუტი წმიდა მიწაზე აუცილებლად კვიპროსზე გადიოდა და თუ ზოგიერთი წმიდა მამის ცხოვრებას გადავავლებთ თვალს, შევნიშნავთ, რომ წმიდა მიწის მოლოცვა მათთვის კვიპროსის მოლოცვით იწყებოდა. შემორჩენილია ერთ-ერთი ჯვაროსნის ჩანაწერები, რომელიც მეცნიერმა ილია ტაბაღუამ ევროპის არქივებსა და წიგნთსაცავებში მოიძია. ჯვაროსანი წერს რომის პაპს ლაშა-გიორგის წმიდა მიწაზე მოგზაურობის შესახებ: „აღმოსავლეთის ერთ-ერთ ქვეყანაში მე შევხვდი ლაშა-გიორგის, რომელიც სახით ალექსანდრე მაკედონელს ჩამოჰგავს. იგი მიასვენებდა თავისი დედის ცხედარს იერუსალიმში, მისი ანდერძისამებრ. ლაშა-გიორგი გზას დიდი ბრძოლით მიიკვლევდაო“. იერუსალიმში მიმავალ უფლისწულს აუცილებლად კვიპროსის გავლით უნდა ემოგზაურა. ამრიგად, სრულიად შესაძლებელია, რომ თამარმა თავისი განსასვენებელი თავისავე აშენებულ და გამშვენებულ ღალიას მონასტერში ჰპოვა.

სხვა გადმოცემის მიხედვით, ამბობენ, როდესაც თურქებმა აიღეს იერუსალიმი, იქ მყოფი ქართველები კვიპროსში გადავიდნენ და თამარის ცხედარიც იქიდან გადმოაბრძანესო.

კვიპროსის კიკოსის მონასტერს ჰქონდა მეტოქი ხარაგაულის რაიონის სოფელ ვარძიაში. ეს ვარძია, როგორც „ქართლის ცხოვრება“ გვაუწყებს, თამარის მიერვეა აშენებული. იგი თურმე ხატს მოაბრძანებდა ვარძიიდან, ერთ ადგილზე შეუსვენია. ამ დროს მას გამოცხადება ჰქონია და ამის საფუძველზე იქ ხსენებული მონასტერი დაუფუძნებია.

კიკუ - ბერძნულად ჩიტს ნიშნავს. გადმოცემით ცნობილია, რომ სადაც ჩიტი გალობდა, იმ ადგილზე ააგეს ღვთისმშობლის ეს სახელგანთქმული სავანე. ამბობენ, რომ ეს ჩიტი ასე გალობდაო: „დედოფალი მოვა ამ მიწაზე და სამუდამოდ აქ დარჩებაო“. თვითონ კვიპროსელები მიიჩნევენ, რომ ეს დედოფალი - ღვთისმშობელია, მაგრამ, შესაძლოა, დედოფალში თამარიც იგულისხმებოდეს.


სხვა ვერსიით, თამარი საფლავი იერუსალიმში უნდა იყოს. ვარძიაც გამიგია, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა.

[tamuna m]

სწორედ ამაზე ვამბობდი, ეს ინფორმაციაც დევს იმ თემაში,

აქ კი უფრო ვრცლად შეგიძლია ნახო

http://www.orthodoxy.ge/eklesiebi/kviprosi/kviprosi.htm

[მატასი]

რატომ უნდა დაეკრძალათ თამარი სხვა ქვეყანაში, მესმის წმინდა მიწაზე განსასვენებელი რამხელა რამაა, მაგრამ ეს კვიპროსის ვერსია... მეეჭვება ძალიან, როცა ყველა ქართველისთვის სათაყვანებელი იყო ქართული მიწა (მით უმეტეს თამარისთვის) რატომ უნდა დაეკრძალათ კვიპროსზე...