პიროს ბრეთელი, 13 ასურელი მამა პარამეტრები

[nin-iko]

თუ იცით ვინმემ, რაიმე პიროს ბრეთელის ცხოვრების და მოღვაწეობის შესახებ იქნებ მითხრათ, ან იქნებ ლიტერატურა მიითითოდ, მე მხოლოდ ის ვიცი, რომ 13 ასურელ მამათაგან ერთ-ერთი იყო.....

[marine]

ბრეთი წმინდა პიროსმა აირჩია სამოღვაწეოდ



პიროს ბრეთელი

იოანე ზედაზნელის მიერ მამათა "განტევების" შემდეგ ბრეთი ერთ-ერთმა ცამეტ ასურელ მამათაგანმა წმინდა პიროსმა აირჩია სამოღვაწეოდ. მცირე ეკლესიის აგებაც მისი ღვაწლის ნაწილია. ვახუშტი ბატონიშვილი გადმოგვცემს, რომ "დვანის წყლის აღმოსავლეთით არს ბრეთის მონასტერი, უგუნბათო, რომელ ქმნა პიროს იგ (13) მამათაგანმა და დაფლულ არს იგიცა მუნვე. არს აწ ხუცის ამარ". დიდი მამისადმი სიყვარულისა და ერთგულების ნიშნად ხალხი საყდარს მამა პიროსის ეკლესიას უწოდებს.

მამა პიროსმა ბრეთი ერთ-ერთ წამყვან საგანმანათლებლო ცენტრად აქცია. სწორედ ბერებისა და მონასტრის არსებობას უკავშირდება სოფლის სახელწოდება - ბერეთი-ბრეთი. სოფლის ცენტრში, პიროსის ეკლესიის გვერდით, დგას VIII-IX ს.ს-ის წმინდა გიორგის სახელობის საყდარი. მის მახლობლად მიკვლეულია ნასოფლარი. ცნობილია ბრეთის XI ს-ის ვერცხლის საომარი ჯვარი და XIII ს-ში ტყავზე შესრულებული სახარება. ტაძრის დიდი სიწმინდეა წმინდა პიროსის საფლავი.

ტოპონიმი ბრეთი აქ მონასტრის დაარსების შემდეგდროინდელია. ბრეთი ბერეთიდან უნდა იყოს წარმომდგარი. ეს კი, თავისთავად, მონასტრის სიდიდეზე, ბერთა სიმრავლეზე მიგვანიშნებს. თუმცა ეკლესიის ირგვლივ დღეს სხვა სამონასტრო ნაშთების კვალი არსად ჩანს, მაგრამ ადრე აქ "საძმო სამარხები" ყოფილა.

დღეს არსებული ბრეთის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია VIII-IX ს.ს-ისაა. თუმცა იგი ერთბაშად არ აუგიათ. მისი ჩრდილო მინაშენი თავდაპირველად მამა პიროსის ეკლესიას (ეკვდერს) წარმოადგენდა. სწორედ ის უნდა ყოფილიყო პიროსის დროინდელი. ეს მცირე ზომის ერთნავიანი ნაგებობა ადრევე დანგრეულა, მაგრამ მისი ნაშთები მაინც შეუნარჩუნებიათ, შეუკეთებიათ და დაუკავშირებიათ ძველისთვის.

ბრეთის სავანემ კომუნისტური რეჟიმის დროს შეწყვიტა ფუნქციონირება. ტაძარი სურსათის საწყობად გადააქციეს. XX ს-ის ბოლოს წმინდა პიროსის ეკლესიის სახურავი ჩამოიქცა, ინტერიერი მიწითა და ქვით ამოივსო.

ურბნისისა და რუისის მიტროპოლიტის იობის ლოცვა-კურთხევით, 1997 წელს ბრეთის წინამძღვრად არქიმანდრიტი ზაბულონი (გელაშვილი) დაინიშნა. მამა ზაბულონის ძალისხმევით, სამონასტრო კომპლექსში სარესტავრაციო სამუშაოები ჩატარდა - გაიწმინდა და მოეწყო ტაძრის ეზო. ეკლესიის გარშემო შემოიჭრა მიწა და ფართო გარშემოსავლელი გაკეთდა. მონასტერი დამშვენდა რიყის ქვის გალავნით, ჩაიდგა კრამიტის სახურავიანი ძველქართული ჭიშკარი, აშენდა სამრეკლო.

გაიწმინდა ტაძრის შიდა სივრცე, აღდგა ჩაქცეული კამარები და დარღვეული კედლის წყობა, იატაკი ფილებით დაიფარა, ძვირფასი ქვით მოპირკეთდა წმინდა პიროსის საფლავი. ტაძარი მოიხატა კიდეც. 1998 წელს გაიხსნა დიდი ტაძარი. ამ ტაძრისთვის საგანგებოდ დაიწერა წმინდა გიორგის ხატი, რომელშიც დიდმოწამის მუხლის ძვლის ნაწილია ჩაბრძანებული. განახლდა ასევე წმინდა პიროსის ეკლესიის ტრაპეზი.