თამარს ვაქებდეთ მეფესა..., „გარნა ლომი ბრჭყალთან საცნაურ არს და თამარ საქმეთაგან.“ პარამეტრები

[KAIROS]

ძველი ქართული ლეგენდა თამარზე რათქმაუნდა დატოვოს

და თუ ეს ლეგენდა სარწმუნოების უძირითადეს დოგმას უარყოფს (ღვთისმშობლის მარადქალწულ დედობის ერთადერთობაზე) მაინც?
მე არ ვიქნებოდი მომხრე, რწმენის შემაგინებელია და არის მკრეხელობა...
დანარჩენი გადაწყვიტონ ზემოთ

[იმედა]

ეს თემა ჩემი გახსნილია, ამიტომ განყოფილების მოდერატორს ვთხოვ, აზრთა სხვადასხვაობის მიუხედავათ, ძველი ქართული ლეგენდა თამარზე რათქმაუნდა დატოვოს, ხოლო OFF-ები წაშალოს.

წინასწარ დიდი მადლობა.

მშვიდობა შენდა მარინე!

ეს თემა „ისტორიის მნიშვნელობა ქართულ სინამდვილეში“ რატომ დაიხურა? იავნანასავით იყო ის თემა იქნებ გაგეხსათ ახლიდან?

წერილი ასე იწყებოდა...

ისტორია იმდენად წარსულისათვის არ იწერება, რამდენადაც აწმყოსთვის.
/ვაჟა-ფშაველა/

[marine]

მშვიდობა შენდა მარინე!

ეს თემა „ისტორიის მნიშვნელობა ქართულ სინამდვილეში“ რატომ დაიხურა? იავნანასავით იყო ის თემა იქნებ გაგეხსათ ახლიდან?

წერილი ასე იწყებოდა...

ისტორია იმდენად წარსულისათვის არ იწერება, რამდენადაც აწმყოსთვის.
/ვაჟა-ფშაველა/

გამარჯობა

ეგ თემა გახსნილი არასოდეს ყოფილა. მიპინულია და მხოლოდ წაკითხვას ექვემდებარება.

და თუ ეს ლეგენდა სარწმუნოების უძირითადეს დოგმას უარყოფს (ღვთისმშობლის მარადქალწულ დედობის ერთადერთობაზე) მაინც?
მე არ ვიქნებოდი მომხრე, რწმენის შემაგინებელია და არის მკრეხელობა...
დანარჩენი გადაწყვიტონ ზემოთ

კაიროს, მე მესმის შენ რა კუთხითაც უდგები, მაგრამ ეს არის ლეგენდა, იგივე ზღაპარი და ლეგენდის მნიშვნელობა დავწერე კიდეც. ამ ლეგენდით ჩანს, თუ რამდენად უყვარდათ და პატივს მიაგებდნენ თამარს ჩვენი წინაპრები.

თითოეული ქართველის ვალია, რომ ის, რაც ისტორიამ შემოგვინახა, გავუფრთხილდეთ და დავიწყებას არ მივცეთ.

დიდი სურვილი მაქვს, რომ ამ თემაში ყველაფერი რაც კი თამარზეა ცნობილი, თავი მოვუყაროთ.




მოდერატორს კიდევ ერთხელ ვთხოვ, რომ ლეგენდა რათქმაუნდა დატოვოს, ხოლო OFF-ები წაშალოს.

[KAIROS]

გადაწყვიტოს ადმინისტრაციამ, ჩემთვის როგორც ქრისტიანისათვის ეგ ლეგენდა შეურაცხმყოფელია, და ვერ მივიღებ, თუნდაც თამარზე იყოს, თან აქ მართლმადიდებლური ფორუმია და რაც ღვთისმშობლის დოგმატის დამახინჯებაა და მკრეხელობაა აქ რა უნდა?
მე მოვრჩი, მეტს არ შეგეკამათები
იხარე;
კაიროსი!

[marine]

მე მოვრჩი, მეტს არ შეგეკამათები

კარგი, კაიროს




მოდერატორს კიდევ ერთხელ ვთხოვ, რომ ჩემი თხოვნა გაითვალისწინოს.

[marine]

"ქრისტე, ღმერთო ჩემო, მხოლოო, დაუსრულებელო მეუფეო ცათა და ქუეყანისაო! შენ შეგვედრებ სამეფოსა ამას, რომელი შენ მიერ მერწმუნა, და ერსა ამას, პატიოსნითა სისხლითა შენითა მოსყიდულსა, და შვილთა ამათ ჩემთა, რომელი შენ მომცენ, და მერმე სულსა ჩემსა."

/თამარ მეფის სიკდივლის წინ წარმოთქმული სიტყვები/





თამარს ვაქებდეთ მეფესა


/კახაბერ კენკიშვილი/

შარშან შემოდგომაზე „კვირის პალიტრის“ რამდენიმე თანამშრომელი მოსალოცად ტაო-კლარჯეთში იყო წასული. ხახულის ტაძართან ბავშვები შემოეგებნენ. გურჯები ხართო? - ჰკითხეს. არაო, - უპასუხეს პატარებმა, მაგრამ მათთან ერთად ეკლესიაშიც შევიდნენ. ხოლო როცა „გურჯებმა“ გალობა წამოიწყეს, ღვთისმშობლის დიდებაში მათ ერთი თორმეტიოდე წლის გოგონაც აჰყვა. მან მეორე საგალობელიც იგალობა, მესამეზე კი თქვა, - ეს არ ვიციო. თურმე ისიც „გურჯი“ ყოფილა და ვინაობას მალავდა. სახელი ჰკითხეს. თამარა მქვიაო...

ამ ამბავმა ძველი საქართველო გამახსენა, როცა ქართველებს უზომოდ უყვარდათ თავიანთი წმინდა მეფე.

„ქართველობას ახლაც თამარი ისე ცხადად უდგას თვალწინ და ისე ადიდებს მას, თითქოს იგი გუშინ ყოფილიყოს მისი მბრძანებელიო“, - წერდა იაკობ გოგებაშვილი. მართლაც, საქართველოს ყოველ კუთხე-კუნჭულში ლამის ყოველ ციხე-კოშკს, ტაძარსა და ხიდს წმინდა თამარ მეფის აშენებულს ეძახიან. მრავალი ლეგენდაა ერის მეხსიერებაში შემორჩენილი „ქართველთა ლამაზ დედაზე.“

... როცა მურღულის ხეობაში შესვლა დაიწყეს ოსმალებმა, მურღულელებმა ხეობის კარი შეკრეს და მტერს შეუთვალეს: - ეს ქვეყანა თამარ დედოფლის არის, ამას ვერა სახელმწიფო ვერ აიღებს, ჩვენ არავის მივცემთ მისი აღების ნებასო. სამწუხაროდ, დიდი სისხლის ფასად ოსმალებმა ბოლოს მაინც გაათათრეს მურღულის ხეობაც და მთლიანად სამხრეთ-დასავლეთი საქართველო, მაგრამ აქ ჯერ კიდევ ახსოვთ წმინდა მეფე თამარი. XIX საუკუნეში იქაურები ამბობდნენ, - ოშკი, იშხანი, ხახული და ოთხთა ეკლესია თამარ მეფემ ააშენაო. მას ისეთი თეთრი რაში ჰყავდა, ერთ დღეში მოივლიდა ამ ტაძრების მიდამოებსო. თამარს, ოთხთა ეკლესიას რომ აშენებდა, ფული არ ეყო და თმის სამკაული გაყიდაო. კობაკის მახლობლად უჩვენებენ კლდეზე ხელისგულის გამოსახულებას - თამარ მეფეს ხელის ნაშთიაო. როცა მან ამ კლდესთან თავისი ჯარით გაიარა, ცხენიდან ჩამოვადა, ხელი კლდეს მიაბჯინა და ასე დარჩა ნასახი მისი ხელისაო.

[marine]

გორიჯვარი

ლეგენდა ამბობს:

მტკვარ-ლიახვის შესართავთან სანადიროდ წამოსულან ახალგამეფებული თამარი და საქართველოს ყველა კუთხის შვილი რაინდები. ყველა ცდილობდა, თავი მოეწონებია მზეთუნახავი დედოფლისთვის. თამარმა ხოხობზე ნადირობა მოინება. მიუშვა თავისი საყვარელი შავარდენი, მაგრამ ფრინველი მტკვარგაღმა, მთის მწვერვალზე წალივლივდა. დედოფალს ეწყინა და ბრძანა, ვინც შავარდენს დამიბრუნებს, ყველა სურვილს ავუსრულებო.

რაინდები ეცადნენ, მაგრამ ვერაფერს გახდნენ. ბოლოს, ერთი ყმაწვილი სვანი შევიდა მტკვარში, მხარულით გადალახა მდინარე, ავიდა მთაზე, მიეპარა ფრინველს, მარჯვენაზე დაისვა და წამოიყვანა, თან ხმამაღლა თქვა, „მეფე“.

დედოფალს ჩაესმა ეს სიტყვა და მიხვდა, ვაჟი ცოლობას სთხოვდა. თავზარდაცემული შევიდა კარავში და ევედრა უფალს, - ნუ გამატეხინებ მეფურ სიტყვას და ქალწულის სახელსო.

ცამ იჭექა და იგრგვინა. თამარი გამოვიდა კარვიდან და იკითხა, - რა მოხდაო.

დაინახა, ჭაბუკი მოაპობდა ტალღებს და შევარდენი მხარზე უძრავად ეჯდა. მოაღწია ნაპირს და იქუხა ისევ. მეხი დაეცა რაინდს და ტალღებმა წაიღეს განგმირული.

დედოფალს სიმწრის ცრემლები მოერია, შეწუხდა და ღმერთს შეჰფიცა, - ამიერიდან მთელ სულსა და გულს, დროსა და ძალას სახელმწიფოს მოვახმარ და ნადირობა-გართობას დავივიწყებო.

თამარმა სიტყვა არ გატეხა. ცოდვის გამოსასყიდად კი იმ მთის წვერზე, სადაც მისი შევარდენი იჯდა, ააგებინა ეკლესია გორიჯვრისა, სადაც მისი უნებლიე მსხვერპლის სულის საოხად ლოცულობდა ხოლმე.

[marine]

"აფხაზთა და ქართველთა, რანთა და სომეხთა მეფე და დედოფალი, შირვანშა და შაჰანშა და ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა თვითმფლობელი," - ასე იწოდებოდა სრულიად საქართველოს მეფე თამარი, - რაც ხალხურ ლექსებშიც აისახა:

"პონტოს ზღვით,
გურგანის ზღვამდე,
ამერნი ხაზარეთამდე,
თვით გულაქუნი
ჩრდილოთ კერძ,
მპყრობელი
თვით ყივჩაღამდე."

[marine]

“მაგალითად, ბელოქნელებს თვალწინ აქვთ მრავალგვარი ეკლესიები, ქართველთა ნასახლარის კვალი და სხვა. ვერ წარმოიდგენთ, თუ რა აღტაცებით და სიყვარულით იხსენებენ იგინი ჩვენ თამარ მეფეს, რომლისთანა ქალი ჯერ დედამიწაზე, მათი აზრით, არ დაბადებულა და არც დაიბადება.

-ვისი აღმშენებელია ეს მკვიდრი გალავანი, (სოფელ ბელოქანში) რომ ჰკითხო ბელოქნელეს, მაშინვე მოგიგებს:
-უწინ აქ ყოფილა გამოჩენილი დედოფალი ფერია (თამარს უწოდებენ); იმას მტრის მოსაგერიებლად ეს გალავანი აუშენებია!
მაშასადამე, ამ გალავნის შემწეობით დარჩომილა ხალხი. სახსოვარშიც მეფე თამარის სახელიც. “


/მოსე ჯანაშვილი
„მოგზაურობა საინგილოში“/

[რუსიკო]

___________________________

[რუსიკო]

marine

შეიძლება თავი იმით ვინუგეშოთ, რომ ყველა ჭეშმარიტი ქართველის გული იგივე თამარის საფლავია,

როგორი ნააზრევი, ლამაზი სიტყვებია მარინე თან რა მართალი..... გეთანხმები თამარის საფლავი აქ არის ჩვენს გულებში. სანამ ჩვენ ცოცხალი ვართ თამარიც იარსებებს....


ძალიან მიყვარს ეს მეფე... წარმომიდგენია როგორ ძლიერ ეყვარებოდათ მის ტანამედროვეებს თამარი. ტყუილად კი არ მისცა მას ხალხმა მეფის ტიტული. ეს დიდი სიყვარულის დამამტკიცებელი ფაქტია.... თამარი მისაბაძი ქალია. თან რა კეთილი ყოფილა. თავისი ხელით უქსოვდა გარიბებს ტბილ პერანგს და ურიგებდა ხალხს საჭმელს. სამაგალითო მეფე გვყავდა.

[marine]

მზითევი

ალიონზე სამეჯლისო მძინარ ვარდებს კრეფენ,
რომ შენს თმებში გაიღვიძონ, მზეო, თამარ მეფევ!

და შენს კაბას საქორწილოს საქართველო კერავს,
ძლევის ალმით დაკოცნილო, უძლეველთა ძლევავ!

შორს მოსძახის დაფიონი, ისმის ჟღერა ქნართა.
მთელი ერის მაყრიონი დგას სასახლის კართან.

ღელავს საქმრო, ლომის დარი, გენუკვის და ხარობს.
რად არ ჩანხარ მომღიმარი, დიდო დედოფალო?!

თუმც სანიშნო ბეჭდის ბრწყინვა შენსავ დასტურს ჩემობს,
ხმლებიც გადაჯვარედინდა გვირგვინების ზემოთ.

შენ კი რად ხარ დაღვრემილი. თვალი რად არ ალობს.
სანთელივით დაღვენთილი რად ხარ, თამარ ქალო!

იქნებ ცხრა მთა გადასერე ოცნებით და ლოცვით,
იქნებ ბედი არ გასვენებს გადაკარულ მგოსნის?

იქნებ შოთას ამბავს ჰყვება შორეული ქარი,
მწუხარედ რომ იფურცლება „ვეფხისტყაოსანი“?

...აჰა, საქმრო ანთებული კოცნის ძვირფას მზითევს,
სიბრძნეს ურიცხვ განძეულის და ზურმუხტის რითმებს,

უხვად დაღვრილ ფერთა ჯადოს, სიტყვას მპყრობელს გულთა,
მეგობრობას სამარადოს და სიყვარულს უკვდავს.

ელავს „ვეფხისტყაოსანი“ ჩირაღდნების ალზე.
სევდით ფურცლავს შმაგი ქარი ავთანდილის ანდერძს.

აქ, რაც ლექსად უტირია, გადახვეწილ მგოსანს,
თამარ მეფის მზითვში მიაქვს ახლა დავით სოსლანს.

შეწყდა რხევა წამწამისა, დასწვა ცრემლის ცვარმა,
რამ შეაკრთო, რამ დანისლა დედოფალი თამარ!

ეს რა სენი დამართნიათ მზის მჩრდილებელ თვალთა?
იქნებ ომი, ღალატია, იგუგუნეს სპათა.

გალავანთან დადგნენ ბურჯად და ყიჟინა დასცეს.
გორდა ხმლები ჩაუბღუჯავთ, მაგრამ არ ჩანს მაცნე.

აისვეტნენ ელვად უცებ, მიჰყვნენ ცხენთა ჭიხვინს,
წინ სალაშქრო ბედაურზე თვით სოსლანი მიჰქრის.

აყვავებულ მინდორ-ველზე მტერი არ ჩანს წამლად,
კალთა ისევ აუკეცავს ატოტებულ ალამს.

ტყე-ტყე მიჰყვნენ და ჯირითით გზა უკანვე განვლეს.
გადაშორდა თვათლა ბინდი თამარს - ქვეყნის მფარველს.

აბჯარასხმულ დავით სოსლანს მუზარადი შვენის,
დედოფალმაც გაუწოდა შროშანივით ხელი.

იგუგუნეს ერთგულ სპათა, კვლავ ყიჟინა დასცეს,
ორლესული ხმლების ნაცვლად, დაეძგერნენ ყანწებს.

დაულოცეს შეყრა მზესა შეუდრეკელ ლომთან,
და მღეროდა შოთას ლექსი, თუმც სად იყო შოთა!

...ენთო „ვეფხისტყაოსანი“ საქართველოს ცაზე
და ფურცლავდა შმაგი ქარი ავთანდილის ანდერძს...

/ოთარ მამფორია/

[marine]

„მინდა შეგახსენოთ ვაჟა-ფშაველას ერთ-ერთი ლექსი, რომელსაც ეწოდება „ჩვენება“... ის ამბობს „კვალად ვიხილე“. კვალად, ე.ი. მას ეს ჩვენება არაერთხელ ჰქონდა. იხილა წმიდათა დასი და შუაშ, როგორც დილის ცისკარი, როგორც დილის ნათება - ბრძანდებოდა მეფე თამარი. ვაჟა-ფშაველა ამბობს, რომ წმინდანთა შორის მრავალი ვიცანიო და ისინი ყველანი ერთხმად ამბობდნენ: აღდგება საქართველოო! და ხელში ეჭირათ ოქროს ფიცრები და იმ ფიცარზე ეწერა: აღდგება საქართველო!

ღმერთმა ინებოს, რომ აღდგეს საქართველო, გაძლიერდეს და გამთლიანდეს! წმინდა მეფე თამარის ლოცვით ღმერთმა დაგლოცოთ, გაგახაროთ და გაგაძლიეროთ!“
/ილია II/


სვანების თქმულებით, თამარ მეფეს ორი მერცხალი ჰყავდა: ერთი თეთრი, მეორე შავი. ორივე - ოქროს ყუთში ჩამწყვდეული. როდესაც ქვეყნისათვის წვიმა იყო საჭირო, მაშინ შავ მერცხალს ცას დაანახვებდა და მოვიდოდა ქვეყნის გამაპოხიერებელი მშვიდობიანი წვიმა. როდესაც თეთრ მერცხალს დაანახვებდა ცას, მაშინ კი თოვლი მოვიდოდა. ამიტომაც თეთრ მერცხალს ძვირად თუ დაანახვებდა ცის სინათლეს, რის გამოც თამარის დროს დიდი თოვლი არ მოდიოდა. უშგულელთა თქმით, თამარ დედოფლის საფლავზე, უშგულში, ბევრი ნაძვია და ამიტომ ვერავინ გაიგო, სად მარხია.

[marine]

„არქიმანდრიტი მიქაელი (გაბრიჭიძე) ჰყვება თავისი ერისკაცობის დროინდელ ამბავს:

„სიონის ტაძარში ერთ-ერთი მღვდელმთავარი აღავლენდა წმინდა მეფე თამარის სავედრებელ პარაკლისს. ამ დროს შემობრძანდა მამა გაბრიელი (ურგებაძე). აშკარად ვიგრძენი, რაღაც დიდი მადლი შემოვიდა ტაძარში.

იგი მღვდელმთავრის გვერდით დადგა. ტაძარში მყოფთ თვალი მოავლო. ეტყობა, წმინდანის მიმართ მოწიწება ვერ დაინახა. ავიდა ამბიონზე და მრევლს შესძახა:

„დაიჩოქეთ, როგორ დგახართ ამხელა წმინდანის წინაშე სავედრებელი პარაკლისის დროს!“

მრევლმა მაშინვე დაიჩოქა, თვითონაც მუხლებზე დაეცა, ტიროდა და გოდებდა:

„გიშრისფერი გაშლილი თმით, ფეხშიშველი მიუძღოდა ჯარს წინ. მარხულობდა, დღედაღამ ლოცულობდა, რომ გაემარჯვებინა მტერზე.“

თითოეულმა ჩვენგანმა შევიგრძენით, რამხელა მოწიწებით უნდა გველოცა წმინდა თამარ მეფეზე.

„თქვე წუწურაქებო, მუხლის მოდრეკაც არ გინდათ!“ - შემოგვძახა.

მამა გაბრიელი კიდევ დიდხანს გოდებდა, შემდეგ წამოდგა, აღასრულა დიდი მეტანია და ემთხვია წმინდანის ხატს. მრევლმა საოცარ სიჩუმეში განსაკუთრებული მოწიწებით გაიმეორა იგივე.“

[marine]

პირიმზე

ბეთანიაში ვიხილე
ხატება თამარქალისა,
შუაღამისას ტაძრეულს...
შუქი მოსავდა მთვარისა.
ყურს ჩამესმოდა სიმღერა,
ბატონიშვილის ხმალისა,
ცაზე ბრწყინავდა ვარსკვლავი,
მანათობელი ღამისა.
იცოდე, შენი ტკივილი
ჩემი ტკივილიც არისა,
სუნთქვა ხარ, სუნთქვა! პირიმზე
მთიდან მონაბერ ქარისა.
მიხარის უსასრულობა
დიდებულისა წამისა,
ვარსკვლავის დარად ციმციმი
პატიოსნისა თვალისა.
პირწმინდად მათრობს სურნელი
დალალებდაწნულ ქალისა,
დაე, დამნაცროს ისევე
ელვამ პირიმზის ტანისა.
შენსკენ სავალ-გზებს მინათებს
შუქი მზისა და მთვარისა,
''მე არც ერთ კილოს არ ვწუნობ,
თუა ქართველის გვარისა''.

/ოთარ რურუა/

[marine]

"მე-20 საუკუნის ცნობილმა ნორვეგიელმა მწერალმა, ნობელის პრემიის ლაურეატმა კნუტ ჰამსუნმა საქართველოში მოგზაურობის შემდეგ დაწერა შესანიშნავი პიესა "თამარ მეფე".

პიესაში პოეტურად არის აღწერილი თამარის სიბრძნით, სილამაზითა და კეთილშობილებით გაბრწყინებული სამართლიანი, ბედნიერი საქართველო."



"თამარ მეფისა და დავით სოსლანის უფროსი ვაჟი ლაშა-გიორგი 1193 წელს დაიბადა, საარაკო სილამაზისათვის უწოდეს "ლაშა" ("ქუეყნისა მანათობელი").

1207 წელს, როცა დავით სოსლანი გარდაიცვალა, თამარ მეფემ ლაშა-გიორგი თანამოსაყდრედ დაისვა, ის ამ დროს მხოლოდ 13 წლისა იყო.

შესაძლოა, მეფის ახალგაზრდა ასაკი დაგვეხმაროს იმის ახსნაში, თუ რატომ ჰგავს ასე ძალიან ბავშვის სათამაშოებს მისი მეფობის დროს მოჭრილი მონეტები."

[marine]

"თამარის დროს მოსახლეობა, ვასალურ ქვეყნებთან ერთად, თორმეტი მილიონი იყო, მაშინ როდესაც რუსეთისა და უკრაინისა, ერთად აღებული, იმ ეპოქაში მილიონსაც კი არ აჭარბებდა".

/თემურ გაბუნია/

[marine]

წმიდა თამარს

წმიდაო თამარ,
ნეტავ ვიყო
მობაძავ შენდა...
ვიყო ლამაზი,
შენდა დარად,
სულით და ხორცით...
ფერხთ არა მეცვას
და მეტეხის ტაძრის კედელთან
მიყრდნობილ ვიყო
სამშობლოზე
გოდება-ლოცვით.
თმაგასაშლელი საწუხარი
მიმქონდეს ღმერთთან,
ლალებს ვწირავდე ხახულის ხატს
მუხლდრეკა-კოცნით
და მსგავსად შენდა,
წმიდა თამარ,
ათასმნათობო,
ვიყო ლამაზი
როგორც სულით
ასევე ხორცით.

/მაკა გელაშვილი/

[marine]

"- ნეტავი ვინ იქნება ის ბედნიერი ადამიანი, ვინც თამარ მეფის საფლავის ადგისამყოფელს გაიგებს,

- თვალები დახუჭა და იხილა, როგორ დასდგომოდა თამარ მეფე საკუთარ საფლავს და გაბრიელს ეძახდა - აქა ვარ, გაბრიელ, აქაო.

მაშინვე ვიცანი ისა ადგილი, - მიყვებოდა მერე, - მე ვიცი სადაც არის თამარ მეფის საფლავი, ოღონდ მალე თვითონ გამოჩნდება".

/გაბრიელ ბერი

"თქვენი სიცოცხლე - ჩემი სიცოცხლეა"/

[marine]

უცხოეთში მყოფი ქართველები სამშობლოში დაბრუნებას წმინდა თამარს შეავედრებენ

http://karibche.ambebi.ge/eklesia/khatebi/...eavedreben.html