დიდი მარხვა - ვნების კვირა პარამეტრები

[tamuna m]

ვნების კვირა



ვნების შვიდეული
ვნების კვირა დიდი მარხვის ბოლო, აღდგომისწინა კვირას ჰქვია. ქრისტიანებმა მთელი ეს პერიოდი მარხვასა და ლოცვაში უნდა გაატარონ. ეს გლოვის დღეებია და ღვთისმსახურებსაც ტაძარში სამგლოვიარო, შავი სამოსი აცვიათ.
მოსაგონებელი მოვლენების უდიდესი მნიშვნელობის გამო ვნების კვირის ყოველ დღეს დიდს ვუწოდებთ.
ორშაბათი, სამშაბათი და ოთხშაბათი იესო ქრისტეს მოწაფეებსა და ხალხთან უკანასკნელი საუბრების გახსენებას ეძღვნება.
დიდმარხვის პერიოდი განსაკუთრებული დროა თითოეული მართლმადიდებელი ქრისტიანის ცხოვრებაში. ეს არის დრო საკუთარი თავის უკეთ შეცნობისა, დრო სინანულისა და ცოდვებისაგან განწმენდისა, დრო ლოცვისა და მარხვისა, ქველმოქმედებისა თუ სხვა სათნოებათა აღსრულებისა.

დიდი მარხვა საპასექო წლის მესამე, ბოლო პერიოდს მიეკუთვნება და იგი პირობითად სამ ქვეპერიოდად იყოფა. I პერიოდი - დიდი მარხვის მოსამზადებელი პერიოდი, ოთხ კვირა დღეს და სამ შვიდეულს მოიცავს. იგი მეზვერისა და ფარისევლის კვირის მსახურებით იწყება და ყველიერის კვირით სრულდება. II პერიოდი, ანუ საკუთრივ დიდი მარხვის (ძირითადი) პერიოდი, ექვს კვირა დღეს მოიცავს და ბზობის კვირით მთავრდება. III პერიოდი კი ვნების შვიდეული გახლავთ.

აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულის წინა ბოლო შვიდეული, მაცხოვრის ამქვეყნიური ცხოვრების უკანასკნელი დღეების გახსენებას ეძღვნება: საიდუმლო სერობას, მის გაცემას, პილატეს სამსჯავროს, ჯვარზე ვნებას, სიკვდილსა და საფლავად დადებას, რის გამოც ეს შვიდეული ვნების შვიდეულად იწოდება.

ამ შვიდეულის ყოველ დღეს, წმიდა ეკლესია განსაკუთრებული მსახურებების აღსრულებით ცდილობს მოამზადოს მლოცველები მაცხოვრის ბრწყინვალე აღდგომის სათანადოდ შესახვედრად, რათა თითოეული მორწმუნე უფლის დიდების, (ამ დღესასწაულით გამოწვეული) განუზომელი სიხარულის, ადამიანთა ხსნის საღმრთო განგებულების თანაზიარი გახდეს. ვნების შვიდეულის პირველ სამ დღეს (ორშაბათს, სამშაბათსა და ოთხშაბათს) ოთხივე სახარება იკითხება ღვთისმსახურებისას, რათა თითოეული განიმსჭვალოს სახარებისეული სიბრძნით, რაც გახლავთ კიდეც ერთ-ერთი უცილობელი პირობა სულიერი გამოღვიძებისა, ფერისცვალების დაწყებისა, ადამიანთა განღმრთობისა. ამ დღეებში პირველშეწირულის ლიტურგია აღესრულება მორწმუნეთა ზიარებისათვის.

ამ კვირაშიც, გარდა ხუთშაბათისა, პირველი კვირის მსგავსად, მკაცრად ვმარხულობთ.

დიდი ორშაბათი


დიდ ორშაბათს ეკლესია უნაყოფო ლეღვის გახმობას იხსენებს. ეს ლეღვი იმ იუდეველთა სახეა, რომელთა გულშიც იესო ქრისტემ ჭეშმარიტი ნაყოფი ვერ პოვა - იქ მხოლოდ კანონების მშრალი აღსრულება დახვდა. ამიტომაც ამხილა ისინი და დაგმო. მაგრამ უნაყოფო ლეღვი ასევე ყველა იმ ქრისტიანის სულის სიმბოლოცაა, რომელიც სინანულის ნაყოფს არ ისხამს. ეკლესიაც დიდ ორშაბათს სწორედ სინანულისკენ მოგვიწოდებს.

ლიტურგიაზე წასაკითხი სახარებით წმინდა ეკლესია ღვთისაგან გამდგომილი იუდეველების ბედსა და იესო ქრისტეს მიერ აღწერილ სამყაროს აღსასრულს გვახსენებს. დიდ და მრავალრიცოვან განსაცდელთა, იერუსალიმის დანგრევისა და სამყაროს აღსასრულის ნიშნების აღწერით ეკლესია მორწმუნეებს ამქვეყნიურ ბოროტებაზე ამაღლებისკენ, სულგრძელობისკენ, სიმშვიდისკენ, მოთმინებისკენ, ლოცვისა და სულიერი სიფხიზლისკენ მოუწოდებს და მაცხოვრის მიერ სახარების მთელ ქვეყენაზე გავრცელებისა და რჩეულთა გულისთვის განსაცდელთა შეწყვეტის აღთქმით ანუგეშებს (მთ. 24,14-22).

14. და იქადაგება სასუფევლის ეს სახარება მთელს ქვეყანაზე, ყველა ხალხის სამოწმებლად; და მაშინ მოიწევა დასასრული.

15. ხოლო როდესაც იხილავთ გაპარტახების სიბილწეს, დანიელ წინასწარმეტყველის მიერ ნათქვამს, რაც წმინდა ადგილას დევს (წამკითხველმა გაიგოს),

16. მაშინ იუდეას მყოფნი მთებს შეეფარონ.

17. და ერდოზე მყოფი ნუ ჩამოვა ძირს, თავისი სახლიდან რაიმეს გამოსატანად.

16. ხოლო მინდვრად მყოფი ნუ მიბრუნდება შინ, თავისი სამოსის წამოსაღებად.

19. ვაი ფეხმძიმეთ და მეძუძურთ იმ ხანად.

20. ილოცეთ, რათა გაქცევამ არ მოგიწიოთ ზამთარში, ანდა შაბათს.

21. რადგან იქნება მაშინ დიდი ჭირი, რომლის მსგავსი არ ყოფილა ქვეყნის დასაბამიდან დღემდე, და არც იქნება.

22. და რომ არ მემოკლებულიყვნენ ის დღენი, ვერ გადარჩებოდა ვერცერთი ძე ხორციელი, მაგრამ რჩეულთათვის შემოკლდებიან ის დღენი.

დიდი ორშაბათის ღვთისმსახურებისას დედა ეკლესია მოუწოდებს ყველა მორწმუნეს, შეუდგეს ქრისტეს, ჯვარს ეცვას მასთან ერთად, მოაკვდინოს ხორცი ამქვეყნიურ სიამეთათვის, რათა მარადჟამს უფალთან მყოფობდეს. ცისკრის ჟამნზე მე-3 რიგის კანონის წაკითხვის შემდეგ, წმიდა ეკლესია მორწმუნეთა ყურადღებას მიაპყრობს წმ. იოანე ოქროპირის (IV ს) სწავლებას - „განხმელისათვის ლეღვისა“ და წმ. იოანე დამასკელის (VIII ს.) სიტყვას „იგავისათვის ვენახისა“ (იხ. მარხვანი, გვ.488).

მორწმუნეთათვის განკუთვნილი ზემოხსენებული სწავლება შეაგონებს თითოეულს, რათა უფალი გახდეს გამგებელი და მპყრობელი ადამიანთა გულებისა, რათა უფალმა დაივანოს ჩვენს გულებში და განწმინდოს იგი ყოველგვარი მწიკვლისაგან.

ამ დღეს ყურადღებას იპყრობს სვინაქსარის საკითხავიც, რომელიც საცისკრო კანონთა სამსაგალობლის I გალობის შემდეგ აღესრულება (იხ. მარხვანი, იქვე). აქ მლოცველთა გულისხმა მიემართება წმინდა იოსებისაკენ (პატრიარქ იაკობის შვილი რაქელისაგან), რომლის ცხოვრებაც წარმოჩენილია როგორც წინა სახე იესო ქრისტეს ვნებისა (გაცემისა, ღალატისა და დამდაბლებისა).

ამ დღეს მორწმუნეთა გულისხმისყოფისათვის იკითხება კონდაკი:

„იოსების წარწყმედასა იგლოვდა მწარედ იაკობ, ხოლო მას დაედგნეს ახოვნებისა შარავანდედნი, და მეფობდა ამისთჳს, რამეთუ არა დაამონა გულისთქმა თჳსი მეძვისა ნებასა, და სამართლად იდიდა იგი გულთ მეცნიერისა ღვთისაგან, და მიეცა გვირგვინი უხრწნელებისა“.

http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkhva/vnebis/orsh.htm
http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkh...bis/vnebis2.htm
http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkh...nebis_kvira.htm

[tamuna m]

დიდი სამშაბათი

დიდი სამშაბათის მსახურებაზე ვიხსენებთ იგავს ათი ქალწულისა და ტალანტების შესახებ და გრძელდება მათეს სახარების ორშაბათს დაწყებული საკითხავი იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლის შესახებ. ამით წმინდა ეკლესია კიდევ ერთხელ და საგანგებოდ მოუწოდებს მორწმუნეებს სულიერი სიფხიზლისკენ, ჩვენთვის ბოძებული ნიჭისა და ძალების მართებული გამოყენებიკენ, განსაკუთრებით კი - მოწყალებისკენ, რასაც უფალი პირადად მის წინაშე ჩადენილ ღვაწლად გვითვლის; როცა გვეუბნება: „რაოდენი უყავთ ერთსა ამას მცირეთაგანსა ძმათა ჩემთასა, იგი მე მიყავთ“ (მთ. 25,40).



დიდ სამშაბათს (ცისკრის ჟამნზე, რიგის კანონთა წაკითხვის შემდეგ), იკითხება წმ. იოანე ოქროპირის 77-ე სიტყვა მათეს სახარების 24-ე თავის 32 და 33 მუხლების შესახებ. აქ საუბარია სულიერ ზაფხულზე, ანუ იმ მდგომარეობაზე, რომელიც დადგება ჭეშმარიტ მორწმუნეთათვის მეორედ მოსვლის შემდეგ, როცა ჩაივლის საწუთრო - „ცოდვის ზამთარი“.

ამ დღესვე იკითხება სვინაქსარი, რომელიც გვახსენებს იგავს ათ ქალწულზე, რათა ვისწავლოთ სულიერი სიფხიზლე და მზად ვიყოთ იმ მოულოდნელი წამისთვის, როცა - „სიძე მოვალს შუაღამესა“.

III, VIდა IX ჟამნებზე განჩინებული სახარებების კითხვის დასრულების შემდეგ იკითხება წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვა მოწყალებასა და (კვლავ) ათ ქალწულზე.

წმიდა ეკლესია მორწმუნეთა ყურადღებას განსაკუთრებით ამახვილებს შემდეგ კონდაკზე:

„ჟამსა მას განსვლისასა იხსენებდი შენ, ოი, სულო ჩემო, შეძრწუნდი მოკვეთისა მისგან ლეღვისა, და მოცემული შენდა ტალანტი, განამრავლე შრომითა და სიყვარულითა, საწყალობელო, იღვიძებდ და ლმობიერად უღაღადებდ: ქრისტე მრავალმოწყალეო, ნუ განმაგდებ მე სასძლოსაგან შენისა“.

დიდი სამშაბათი - ახლოვდება იუდეველთა დღესასწაული პასექი. ყველა იუდეველი იკრიბება იერუსალიმში, მათ წინაშე იბადება კითხვა - ვინ არის იესო: მესია თუ თვითმარქვია? მაცხოვარში მწიგნობრები და ფარისევლები ხედავენ მოსეს კანონების უარმყოფელს, რომელიც ქადაგებს უცხო მოძღვრებას. მათ სურთ ხორციელი მესია, იუდეველთა წინამძღოლი, მსგავსი დავითისა და სოლომონისა, და არა მესია, როგორც სამყაროს მხსნელი.

წმიდა თეოდორე სტუდიელი
სიტყვა დიდ სამშაბათს
სიფხიზლის აუცილებლობის შესახებ

სახელითა მამისათა და ძისათა და წმიდისა სულისათა!

ძვირფასო დებო და ძმებო, უფალი თავისი განსაცდელის მოახლოების ჟამს უფრო განცხადებულად საუბრობდა თავის მოწაფეებთან. „არღარა გეტყვი თქუენ მონად, რამეთუ მონამან არა იციან, რასა იქმნ უფალი მისი, ხოლო თქუენ გარქუ მეგობრად, რამეთუ ყოველი, რაოდენი მესმა მამისა ჩემისაგან, გაუწყე თქუენ“ (იოან. 15, 15) - ეუბნებოდა მაცხოვარი მოციქულებს. ამჯერად დაფარულად კი არა, უკვე განსაკუთრებული სიცხადით აუწყებდა მომავალი ვნების შესახებ, რათა ამგვარად შეემზადებინა მოციქულნი თავისი წამებისათვის: „უწყითა, რამეთუ შემდგომად ორისა დღისა ვნებაჲ იყოს, და ძე კაცისაჲ მიეცეს ჯუარცუმად“ (მათე 26, 6). როდესაც უფალმა დაინახა, რომ მოციქულები მწუხარებამ მოიცვა, გამხნევება დაუწყო და დაჰპირდა, რომ არ მიატოვებდა მათ.

უფალმა მოწაფეებს განუცხადა თავისი მომავალი ვნების ამბავი.

„მოიხსენეთ სიტყუაჲ იგი, რომელი გარქუ თქუენ: არა არს მონაჲ უფროჲს უფლისა თვისისა. უკუეთუ მე მდევნენ, თქუენცა გდევნენ; უკუეთუ სოფელი გძულობს თქუენ, უწყოდეთ, რამეთუ პირველად მე მომიძულა. უკუეთუმცა სოფლისაგანნი იყვენით, სოფელიმცა თვისთა ჰყუარობდა, რამეთუ არა სოფლისაგანნი ხართ თქუენ, არამედ მე გამოგირჩიენ თქუენ სოფლისაგან, ამისთვის სძულთ თქუენ სოფელსა“ (იოან. 15, 20, 18 და 19). და კვლავ, როდესაც დამწუხრებულები ნახა ისინი მაცხოვარმა, გაამხნევა: „სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა. და მე ვჰკითხო მამასა ჩემსა, და სხუაჲ ნუგეშინისმცემელი მოგივლინოს თქუენ, რაჲთა თქუენ თანა დაადგრეს უკუნისამდე. და აჰა ესერა მე თქუენ თანა ვარ ყოველთა დღეთა და ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა. მშვიდობასა დაგიტევებ თქუენ, მშვიდობასა ჩემსა მოგცემ თქუენ; არა ვითარ სოფელმან მისცის, მიგცემ თქუენ, ნუ შეძრწუნდებიან გულნი თქუენნი, ნუცა ეშინინ“ (შეად. იოან, 16, 33, 14, 16. მათე 28, 20. იოანე 14, 27). უფალმა სთხოვა თავის მოწაფეებს, რომ მასთან ყოფილიყვნენ და მისი მცნებები შეესრულებინათ, რამეთუ ამის გარეშე არ შეეძლოთ რაიმეს ქმნა: „დაადგერით თქუენ ჩემ თანა, და მე თქუენ თანა: ვითარცა-იგი ნასხლევსა ვერ ხელ-ეწიფების ნაყოფისა გამოღებად თავით თვისით, უკუეთუ არა ეგოს ვენახსა ზედა, ეგრეთვე არცა თქუენ, უკუეთუ არა დაადგრეთ ჩემ თანა, და სიტყუანი ჩემნი თქუენ თანა ეგნენ, რაიცა გინდეს, ითხოვდეთ, და გეყოს თქუენ. მე წარვიდე და განგიმზადო თქუენ ადგილი. კუალად მოვიდე“ (იოან. 15, 4, 7; 14, 2, 3).

მაცხოვარმა მოციქულები დაამშვიდა, იმ შეგნებით, რომ მწუხარებას სიხარული მოსდევს და მომავალ სამეფოში ჯილდო ელით. მოწაფეებს აინტერესებდათ, თუ როგორი იქნებოდა უფლის მეორედ მოსვლა დედამიწაზე, ამიტომ გამოუცხადა მან ღვთაებრივი ჭეშმარიტება: ის, რომ უფალი დიდებით მოვა ცოცხლებისა და მკვდრების გასასამართლებლად და ყველას, ვისაც სწამს მისი, თავის სამეუფოს მიამთხვევს, ხოლო ურწმუნოებს, განდგომილებსა და მოუნანიებლად გარდაცვლილებს მარადიული ტანჯვისთვის გაასამართლებს.

„ოდეს იყოს ესე?“ (მათე 24, 3) - ჰკითხეს მოწაფეებმა. მაცხოვარმა უპასუხა, რომ „დღისა მისთვის და ჟამისა არავინ იცის, არცა ანგელოზთა ცისათა, გარნა მამამან მხოლომან“ (მათე 24, 36). მაშასადამე, წმიდა წერილი ღრმად ინახავს საიდუმლოს და მისი მეორედ მოსვლის ზუსტ დროს არ გვამცნობს, რათა ყოველთვის სიწმიდესა და უმანკოებაში შევინახოთ თავი და ნებისმიერ დროს მზად ვიყოთ უფალთა შესახვედრად.

უფალმა გააფრთხილა მოწაფეები: „იღვიძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით, რომელსა ჟამსა უფალი თქუენი მოვიდეს. და ვითარცა იგი იყო დღეთა მას ნოესთა, ეგრეთ იყოს დღეთა მათ ძისა კაცისათა: ჭამდეს და სუმიდეს, იქორწინებოდეს და განჰქორწინებოდეს, ვიდრე დღემდე შესვლად ნოესა კიდობნად. და მოიწია წყლით რღუნაჲ და წარწყმინდა ყოველნი. ესრეთ იყოს დღე იგი, ოდეს ძე კაცისაჲ გამოჩნდეს. იღვიძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით დღე იგი, არცა ჟამი, რომელსა შინა ძე კაცისაჲ მოვიდეს“ (მათე 24, 42. ლუკა 17, 26 და 27, 30. მათე 25, 13).

უფლის ეს გაფრთხილება ახლა უფრო მეტად უნდა გვახსოვდეს, ვიდრე ოდესმე, რამეთუ აწ უფრო მეტია სული მთვლემარე და მიძინებული. სულიერი ძილი ორგანიზმის განსამტკიცებლად აუცილებელი ძილი არაა, პირიქით, იგია ძილი არაჯანმრთელი და ავადმყოფური, ადამიანი ფიქრობს, რომ ნამდვილი ცხოვრების ცხოვრობს, სინამდვილეში კი ღმერთი და მომავალი, მარადიული, ცხოვრება ავიწყდება. იმისათვის, რომ საშიშროების გრძნობა, სიფხიზლის აუცილებლობა ღრმად ჩავინერგოთ და ჩვენი სინდისი სულიერი თვლემისაგან გამოვაფხიზლოთ, უფალმა მოგვითხრო იგავი ათ ქალწულზე, რომელიც დღევანდელი სახარების კითხვისას მოვისმინეთ.

„მაშინ ემსგავსოს სასუფეველი ცათაჲ ათთა ქალწულთა, რომელთა აღიხუნეს ლამპარნი თვისნი და განვიდეს მიგებებად სიძისა. ხოლო ხუთნი მათგანნი იყვნეს ბრძენნი და ხუთნი - სულელნი. მოიხუნეს სულელთა მათ ლამპარნი მათნი და არა მიიღეს მათ თანა ზეთი. ხოლო ბრძენთა მათ მიიღეს მათ თანა ზეთი ჭურჭელთა მათთა ლამპართა მათთა თანა. და დაყოვნებასა მას სიძისასა მიერულა ყოველთა და დაიძინეს. ხოლო შუვაღამეს ოდენ ღაღადებაჲ იყო, ვითარმედ: აჰა, ესერა სიძე მოვალს, გამოვედით მიგებებად მისა. მაშინ აღდგეს ყოველნი იგი ქალწულნი და აღიგნეს ლამპარნი მათნი, ხოლო სულელნი იგი ეტყოდეს ბრძენთა მათ: მეცით ჩუენ ზეთისაგან თქუენისა, რამეთუ ლამპარნი ჩუენნი დაშრტებიან. მიუგეს ბრძენთა მათ და ჰრქუეს: ნუუკუე ვერ კმა-გუეყოს ჩვენ და თქუენ, არამედ უფროისღა წარვედით სავაჭროდ და იყიდეთ თავისა თქუენისა. და ვითარცა წარვიდეს იგინი სყიდად, მოვიდა სიძე იგი, და განმზადებულნი იგი შევიდეს სიძისათანა ქორწილსა მას და დაეხშა კარი. შემდგომად მისა მოვიდეს სხუანიცა იგი ქალწულნი და იტყოდეს: უფალო, უფალო, განგვიღე ჩუენ! ხოლო მან მიუგო და ჰრქუა მათ: ამენ გეტყვი თქუენ: არა გიცნი თქუენ. იღვიძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით დღე იგი, არცა ჟამი, რომელსა შინა ძე კაცისაჲ მოვიდეს“ (მათე 25, 1-13).

ეს იგავი გვასწავლის იმას, რომ რწმენის მიღებას თან ღვთის სათნო საქმენი უნდა მივაყოლოთ, მხოლოდ ამგვარად შევძლებთ ჩვენი სულიერი ცხოვრების სრულყოფას. უგუნურმა ქალწულებმა, რომლებიც სიძის შესახვედრად გამოვიდნენ, ლაპმრებისთვის ზეთი არ მოიმზადეს, ბრძენნი კი ლამპრებთან ერთად ზეთითაც აღიჭურვნენ, რათა თავიანთ სიძეს ღირსეულად შეხვედროდნენ. ასევეა ჩვენი ცხოვრებაც. მზად უნდა ვიყოთ უფალთან შესახვედრად, ამისთვის კი მთელი სიცოცხლის მანძილზე უნდა ვიზრუნოთ, რომ, უპირველეს ყოვლისა, შევიძინოთ ღმრთის სიყვარული და რწმენა - შემდგომ სიყვარული მოყვასისა.

ამ სოფლის საზრუნავი ბინდავს ყველაზე არსებით საზრუნავს და ჩვენი ცხოვრების მიზანს - სულის ქრისტეს შუქით განათებას, მის ცხონებასა და მარადიული სასუფევლის მომზადებას. უნდა ვიფხიზლოთ, რათა ზეციურ სასუფეველში ბრძენ ქალწულებთან ერთად შევიდეთ და უფლის მარადიული წყალობა მივიღოთ. ამინ.

http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkh...nebis/samsh.htm

http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkh...nebis_kvira.htm

http://www.orthodoxy.ge/markhvebi/didmarkh...bis/vnebis2.htm