ენათმეცნიერება (ლინგვისტიკა), Ieithyddiaeth / Málvísindi / בלשנות / Hizkuntzalaritza / Тыл үөрэҕэ / პარამეტრები

[ნანინა]

Ismail


ვაა რა საინტერესოა, გაიხარე, ხუთობითი სისტემა კიდევ ჰო, მაგრამ

ამაზონის ჯუნგლებში კი არის ასეთი ენა: პირაჰა, რომელზეც ორზე მეტად, ძალიან გულითაც რომ მოინდომო, მაინც ვერ დაითვლი. იმიტომ რომ პირაჰა ენაზე მოსაუბრეთა რიცხვითი სახელები მხოლოდ ერთითა და ორით შემოიფარგლება.

ეს როგორ?

[Ismail]

Ismail
ვაა რა საინტერესოა, გაიხარე, ხუთობითი სისტემა კიდევ ჰო, მაგრამ
ეს როგორ ხდება?

როგორ და ეგრე. მეტი თვლა არ იციან.

უფრო სწორად, სიტუაცია ცოტა უფრო რთულადაა:

ამ ენაში არის ორი სიტყვა: hoi და hoi. (ერთს o-ზე დაესმის მახვილი, მეორეს - i-ზე). თავიდან ეგონათ, რომ ერთი 1-ს აღნიშნავდა, მეორე - 2-ს. მაგრამ რამოდენიმე ჩატარებული ექსპერიმენტის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ საქმე ასე მარტივად არაა. თურმე, ჰოი და ჰოი ცოტას დაბევრს აღნიშნავს. ანუ ერთი და ორიც არ არის ამ ენაში. მოკლედ, პირაჰა ენაზე არაერთგვაროვანი მოსაზრბებია.

საერთოდ, ამ ენას არ აქვს ფერების აღმნიშვნელი სიტყვები, სახელებს არ აქვს მხოლობითიი და მრავლობითი რიცხვი, ზმნა არ იუღლება და არ არსბობს ზმნაში დროის კატეგორია და შეგრძნება. და კიდევ 10 ბგერა აქვთ ენაში (რითაც კუნძულ ბუგენვილზე არსებულ ენა როტოკასს 1 ბგერით ჩამოუვარდება. იქ 11 ბგერაა).

[ნანინა]

Ismail

აუ მინდა მაგ ენის სწავლა, ადვილი იქნება

[Ismail]

ნანინა

Ismail

აუ მინდა მაგ ენის სწავლა, ადვილი იქნება

მაგალითად თუ გინდა თქვა "დავინახე": "მე ნახვა ის ადრე".
თუ გინდა თქვა "დავინახავ": "მე ნახვა ის მერე".

"რომ დამენახა"-ს ვერ იტყვი.

[ნანინა]

ზურა, დათო სად ხართ? მოკვდა ეს თემა?

პ.ს. ერთი OFF მაპატიეთ კოლეგიალობის გამო

[KAIROS]

ზურა, დათო სად ხართ? მოკვდა ეს თემა?

ისინი მოსვლა მერე

[კანონისტი]

ნანინა
აქ ვართ და თემაცა ჰგიეს

[ნანინა]

ნანინა
აქ ვართ და თემაცა ჰგიეს

რა ხეირი მერე?

კარგი რახან თქვენ არ წერთ, მე დავსვამ კითხვას

აი მაგალითად მაინტერესებს ესეთი მოვლენა, როგორიცაა ქართულ ენაში კუმშვა და კვეცა

ვისაუბროთ ამ საკითხზე თუ გსურთ, სხვა ენაში გვხვდება თუ არა ეს პროცესები, რა განაპირობებს ამას და ა.შ...

[კანონისტი]

ნანინა
კი ბატონო.

გრამატიკულ სახელს (არსებითს, ზედსართავს...) ახასიათებს ფუძის შეცვლა. არსებობს ფუძის შეცვლის რამდენიმე შემთხვევა:

1. ბგერის შეცვლა
2. ბგერის ამოვარდნა
3. ბგერის ჩასმა

1. ბგერის შეცვლა

ხმოვნებისათვის:

უმლაუტი - აფიქსის დართვის შედეგად ფუძისეული ხმოვნის დარბილება:

გერმანულში:
Buch - წიგნი, Bücher - წიგნები.

სვანურში:
ჴან - ხარი, ჴენარ - ხარები.

გათანხმოვნება:

ქართულში:
მინდორი - მინდვრის.

გამარტივება:

უკრაინულში:
наши школи - ჩვენი სკოლები, наших шкіл - ჩვენი სკოლების

თანხმოვნებისთვის:

დარბილება:
თურქულში:
köpek - ძაღლი, köpeğin - ძაღლის

2. ბგერის ამოვარდნა

კუმშვა - შუა ხმოვნის ამოვარდნა:

ქართულში:
ჭადარი - ჭადრის

სომხურში:
երկիր (ერკირ - ქვეყანა), երկրներ (ერკრნერ - ქვეყნები)

კვეცა - ბოლო ხმოვნის დაკარგვა

ქართულში:
კატა - კატის

რუსულში:
карта - რუკა, карты - რუკის.

3. ბგერის ჩასმა

ბერძნულში:
γράφω - (ღრაFო) ვწერ, έγραψα - (ეღრაფსა) დავწერე

[Beowulf]

Riigata Qaardalaš, neraf iisarag-nalaš-a respeš saagade idarase idemokratie, nalabe iekonomike, naigdae isociale em ihoote, maspirazeš fanguse em nalabae amaaljere xara-mursag doraš, vaspirereš melibenage inaigdae em kopre ihotaate rub sogus ota, vee žarsa tradiciaane naigdaigaaš ixvaranjagfote sogaš Qaard em principae oparĕi Konstituciaaš Qaardalara jag 1921, o-tensa konstitucie aspa xara-mursag.

Moom Oradia
Trimora Diveret

Skaap 1
1. Qaardal-a naigdăi imelibenge em oradira em imediske, adiveštine-nal-a bivreferendum anertigere Marda 31 - jag 1991 bateritoria rog Qaardalaš, spiima Abxazia RSSA em Osetia Narsivĕi Gaqs Autonome roogodog em bivaqta Marizgešaš Melibenagaš Inaigdae Qaardalaš Aaprila 9 - jag 1991.
2. Foorm isaagade ipolitike naigdaaš Qaardalara-a republika idemokratie.
3. Pasa naigdaaš Qaardalara-a "Qaardal" ([Saqarŧvelo]).

დიდი ბოდიში, მაგრამ ეს რა ენაზეა?

[KAIROS]

დიდი ბოდიში, მაგრამ ეს რა ენაზეა?

მაგასაც აინტერესებს ეგ და მთელ ფორუმს კიდე

არ ვიცით

[Ismail]

სათაურში რომელი ენებია?

უელსური, ისლანდიური, ებრაული, ბასკური, იაკუტიური.

რატომ ვერ განავითარა ბასკურმა საკუთარი დამწერლობა?

ბასკურს, როგორც ამ თემის სათაურიდანაც შეგვიძლია გავარკვიოთ, აქვს დამწერლობა, რომელიც ლათინურ ანბანს ემყარება.

მსოფლიოში ათასობით ენაა და აქდან საკუთარი ორიგინალური დამწერლობა 10-ს თუ 11-ს აქვს. გასაკვირი ის იქნებოდა, ბასკურს დამწერლობა რომ ჰქონოდა. უფრო სწორად, ბასკურს დამწერლობა აქვს კიდეც, მაგრამ შენ ალბათ საკუთარი ორიგინალური დამწერლობა იგულისხმე, რისი არქონაც, ბასკურისათვის ძალიან ბუნებრივია.





ისე, ამ გახსენებაზე, დამწერლობის მიხედვით, ენები შეიძლება სამ კატეგორიად დავყოთ:

1. ენები, რომლებსაც აქვს საკუთარი ორიგინალური დამწერლობა: ბერძნული, ქართული, სომხური, ებრაული, მონღოლური, კორეული, იაპონური, ეთიოპიური, არაბული, ჩინური;

2. ენები, რომელთაც აქვთ ოფიციალური დამწერლობა, მაგრამ ეს დამწერლობა არის არა ორიგინალური („საკუთარი“), არამედ ეფუძნება სლავურ, ლათინურ, არაბულ ან სხვა დამწერლობას: რუსული, ინგლისური, აფაზური, ბასკური, სპარსული, თურქული, უზბეკური და ასე შემდეგ;

3. ენები, რომლებსაც არ აქვთ ოფიციალური დამწერლობა: სვანური, მეგრული და ასე შემდეგ.

[ნანინა]

ზ უ რ ა

მომილოცვას ახალი ნიკი და თემის გაცოცხლება კიდე

[კანონისტი]

ნანინა
შენ დაკმაყოფილდი პასუხით თუ კიდევ გაინტერესებს რამე?

ზ უ რ ა
გილოცავ ისმაილი არა ჰუსეინი

[ნანინა]

კანონისტი

შენ დაკმაყოფილდი პასუხით თუ კიდევ გაინტერესებს რამე?

კი, დავკმაყოფილდი, მადლობა

რა ვიცი, ჯერ-ჯერობით იდეების ნაკლებობა მაწუხებს ამ თემასთან დაკავშირებით რა იდეებიც მაქვს ის განმახორციელებინა ნეტა

თუ დაწერთ კიდევ რამე საინტერესოს, მოგისმენთ

[კანონისტი]

ნანინა
გრამატიკულ სქესზე დაგიწერთ მალე. რამე კონკრეტული თუ გაინტერესებთ ამ საკითხზე, დამიწერეთ

[აკაკი]

ძალიან მაინტერესებს რას ნიშNავს აფხაზური სიტყვა: "აზამატ"

[Ismail]

ნანინა
კანონისტი
გმადლობთ, მაგრამ ეს სახელი დროებითია, მალე ისევ Ismail-ს დავირქმევ.

ძალიან მაინტერესებს რას ნიშNავს აფხაზური სიტყვა: "აზამატ"

ხო, ისე მეც მიანტერესებს. სიმღერა რომაა ხო?.. აგერ, კანონისტი გვეტყვის მაგას... : ) "აზამანა" შესანიშნავს ნიშნავს, "აზამატ" - არ ვიცი.

[აკაკი]

ზ უ რ ა
ხო და კიდევ "ნანიკარა"

[კანონისტი]

აკაკი

ძალიან მაინტერესებს რას ნიშNავს აფხაზური სიტყვა: "აზამატ"

რამდენადაც ვიცი, საკუთარი სახელია.