ეკლესიის საიდუმლოებები, ძიებანი და სწავლანი პარამეტრები

[KAIROS]

თემა თითქოს ბანალურია, თითქოს ყველა მორწმუნემ იცის, რომ ეკლესიაში შვიდი საიდუმლოა, ( ეს "შვიდიც" მოგვიანო რიცხვია, სქოლასტიკის გავლენით შემოსული), ვიცით ამ შვიდის ზოგადი განმარტებაც, მაგალითისათვის, აქ შეგვიძლია ვისარგებლოთ, პროტოპრესვიტერი მიქაელ პომაზანსკის
"დოგმატური ღვთისმეტყველება"
თავი VIII
8. ეკლესიის საიდუმლონი. ეკლესიის ცხოვრება სულიწმიდაში
ამის წაკითხვა აქ შეგიძლიათ




მაშ ასე, ავტორი ასე განსაზღვრავს μυστηριών-ს ანუ საიდუმლოთ:

ეკლესიაში სახელდება „საიდუმლო“ მიეკუთვნება შვიდ მსახურებას; ესენია: ნათლისღება, მირონცხება, ზიარება-ევქარისტია, სინანული, მღვდლობა, ქორწინება და ზეთის კურთხევა. „ვრცელი მართლმადიდებლ კატეხიზმო“ თითოეული საიდუმლოს არსს ასე განსაზღვრავს:

„ნათლისღებით ადამიანი საიდუმლოდ იბადება სულიერ ცხოვრებაში; მირონცხებით ამაღორძინებელი და განმამტკიცებელი მადლი ენიჭება; ზიარებით სულიერ საკვებს იღებს; სინანული მას სულიერი სნეულებების - ცოდვებისაგან კურნავს; მღვდლობით მიიღება მადლი, რათა სწავლების, ლოცვებისა და საიდუმლოთა საშუალებით სულიერად ააღორძინონ და აღზარდონ სხვები; ქორწინებით ბოძებული მადლი აკურთხევს ცოლ-ქმრობას, ბავშვების ბუნებრივ დაბადებასა და აღზრდას; ზეთის კურთხევის დროს სულიერ სნეულებათაგან განკურნების გზით ხორციელი სნეულებანიც იკურნება"

თავად ეკლესიის, როგორც მთლიანობის, ქრისტეს სხეულისა და „ქრისტეს ცხოვართა“ ცხოვრებისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვნია:

ა. ქრისტეს სისხლისა და ხორცის, ანუ ევქარისტიის საიდუმლო;

ბ. ეკლესიის იერარქიულ საფეხურებზე მსახურებისათვის რჩეულ პირთა დადგინების საიდუმლო - ქიროტონია, რომელიც ქმნის ეკლესიისთვის აუცილებელ სტრუქტურას;

გ. ნათლისღების საიდუმლო, რომელიც უზრუნველყოფს ეკლესიის შემადგენლობას. ეკლესიის სიწმიდისა და ცხოვრების სისავსისათვის ასევე აუცილებელია დანარჩენი საიდუმლოებანი, რომელთა საშუალებითაც ხდება ცალკეულ მორწმუნეებზე მადლის გადაცემა.


თუმცაღა, როგორ ვნახავთ, ხშირად უფრო ჩაღრმავებებიც გვესაჭიროება, რადგან საიდუმლოებებზეც გადის ის ზღვარი რაც მართლმადიდებლურ სამყაროს გამოყოფს, კათოლიკურ- პროტესტანტულ და სექტანტური მიმდინარეობებისაგან... ზოგიერთი საიდუმლო თვით მართლმადიდებლებშიც კამათის საკითხია ( მაგ. ცნობილი ნათლობის საკითხი)...

მაშ ასე მეგობრებო დავიწყოთ ნათლისღებით, როგორც პომაზანსკი ამბობს :"წმიდა ეკლესიის საიდუმლოთა ჩამონათვალში პირველ ადგილზე დგას ნათლისღების საიდუმლო. იგი არის შესასვლელი კარი მადლმოსილ სამეფოში - ეკლესიაში და სხვა საიდუმლოებებში მონაწილეობის საშუალებას იძლევა", აქვე გავისენოთ ნათლისღების ცნობილი სახეები, რომელზეც აქვე წაკითხავთ, ჩვენ მხოლოდ რამოდენიმე საკითხზე გავჩერდეთ:

კითხვა 1.

სად ხდება ნათლისღება და სად არა? ამის შესახებ ნახეთ ცნობილი კამათები

კითხვა 2.

მაინც რით განარჩევდა ეკლესია ვისი მიღება შეიძლებოდა ეკლესიაში ნათლისღებით და ვისი არა?


ასევე კარგი იქნება თუ ჩავუღრმავდებით კათოლიკეთა და მართლმადიდებელთა შორის დავას საიდუმლოთა შესახებ ( სხურებითის საყოველთაობა), ძალიან საინტეროსო იქნება ასევე ზიარების შესახებ კამათი, რომლის შესახებ კარგა ხანია აქ კამათობენ ძველი ძმები თუმცა მათ კამათში ჩაურევლად შეიძლება სხვადასხვა საკითხების კიდევ უფრო ჩაღრმავება. კერძოდ ცნობილი დიაკონ ანდრეი კურაევის "წერილი პროტესტანტებს", სადაც ის კათოლიკებს ამხილებს ზიარების საიდუმლოს მცდარად განმარტებისათვის...

მოკლედ საწერი ბევრია და იმედია აქ ნამდვილი შემეცნებითი საუბრები იქნება, აბა ახლა აქ რაა საკამათო ?! ჰოდა სოტირისიც მოწვეულია მთელი გულით

გმადლობთ,

კაიროსი!

[KAIROS]

თემა გაჩერდა, მე არ მცალია და იმიტომ, სხვა თემაში "ევქარისტიის საიდუმლოზე ვწერდი , აი ასლი:
"ევქარისტია (ბერძნ. εύχαριστία - ზედმიწევნით „სამადლობელი“) არის საიდუმლო, რომლის დროსაც შეწირული პური და ღვინო სულიწმიდის მოქმედებით გარდაიქცევა უფალ იესო ქრისტეს ჭეშმარიტ ხორცად და ჭეშმარიტ სისხლად. შემდგომ მას ეზიარებიან მორწმუნენი ქრისტესთან მჭიდრო ერთობისა და საუკუნო ცხოვრებისათვის."

( წიგნიდან: პროტოპრესვიტერი მიქაელ პომაზანსკი
"დოგმატური ღვთისმეტყველება")
მხოლოდ ამ ორი უზოგადესი ნაწილის გარჩევის შემდეგ შეგვიძლია ვისაუბროთ იმაზე, თუ როგორ ხდება ღმერთთან შეხვედრა და რატომ აღსრულდა საიდუმლო სერობა.

ვფიქრობ, სასაუბრო ბევრია, ოღონდ, ასე ერთიანად ყველაფერზე საუბარი მგონი არ ვარგა, სჯობს გეგმაზომიერად მივყვეთ თემას...
I.

მაშ ასე, პირველი ნაბიჯი: როგორ ესმოდათ (იდეა) და როგორ აღასრულებდნენ ( რიტუალი) პირველი ქრისტიანები ევქარისტიას?

1) იდეა

იყო თუ არა უდიდესი კრძალვა ამ წესისადმი თუ გაიგებოდა უბრალოდ "მოსაგონარი საღამო" ?

შევეცდები ნელნელა დავაწყო ქრისტიანული აზრის ჩამოყალიბება პირველ საუკუნეებში, უპირველესი ვისზეც გვინდა ვისაუბროთ არის წმ. მოციქული პავლე, ასე წერს იგი ზიარებაზე:
„სასუმელი ესე კურთხევისაჲ, რომელი ვაკურთხევთ, არა-მე ზიარებაჲ სისხლთა ქრისტესთაჲ არსა? პურსა ამას რომელსა განვსტეხთ, არა-მე ზიარებაჲ ჴორცთა ქრისტესთაჲ არსა? რამეთუ ერთ პურ და ერთ ჴორც ჩუენ მრავალნი ესე ვართ, რამეთუ ყოველთა ერთისა მისგან პურისა მოგუაქუს“ (I კორ. 10,16-17), ცოტა მოგვიანებით კი მოციქული პავლე, უკვე საუბრობს ზიარების შედეგებზე (I კორ. 11,26-30 ) აშკარად უღირსებით მაზიარებლებს ახსნებს:"რომელი ჭამდეს პურსა ამას და სუმიდეს სასუმელსა ამას უფლისასა უღირსებით, თანამდებ არს იგი ჴორცთა და სისხლთა უფლისასა." და პირდაპირ ახსენებს, რომ ამას მძიმე შედეგებიც მოყვება :" ამისთვს მრავალ არიან თქუენ შორის უძლურ და სნეულ, და წვანან მრავალნი", დანაშაული იმაშია რომ :" არა გამოიკითხნა ჴორცი უფლისანი "... ეს ყველაფერი უბრალო სიმბოლოს ცდება და თან როგორ
ა) იგი ქმედებაა :" ჭამდეს, სვამდეს "
ბ) მას მომზადება უნდა : "გამო-და-იცადენ კაცმან თავი თჳსი "
გ) მას მოაქვს სხვადასხვა შედეგები, თუ ღირსეულად და სარწმუნოებით მიიღებენ:
მაცხოვრის სიტყვებით:"გაქუნდეს ცხორებაჲ თავთა შორის თქუენთა",ანუ ამ დროს უბრალოდ სასმელ-საჭმელს კი არა, ქრისტეს ჭეშმარიტ სისხლსა და ხირცს ვიღებთ, რომელი თავადაა "ცხორება, გზა და ჭეშმარიტება"და კიდევ ევქარისტიისას ქრისტესთან შეკრთებით მორწმუნენიც შედიან ერთობაში ურთიერთთან: „რამეთუ ერთ პურ და ერთ ხორც ჩუენ მრავალნი ესე ვართ, რამეთუ ყოვლითა ერთისა მისგან პურისა მოგუაქუს“ (I კორ. 10,17).
პავლე კი , პირიქით აშუქებს, ანუ ვინც უღირსად ეზიარება:
რომელი არა ღირსად ჭამდეს და სუმიდეს, დასაშჯელად თავისა თჳსისა ჭამს და სუამს".

ვფიქრობ პავლედან, უკვე შეიძლება მის მოწაფეებზე გადასვლა, ოღონდ თქვენი ნებართვით, მოგვიანებით გავაგრძელებ



აქ ალბათ კითხვები არ გაჩენილა, ამიტომ შემდეგში ასეთ გზას ვნახავთ
მოციქულები- I ს.
მოციქულებრივი მამები ( ანუ პირადი მოწაფეები და პირველი ქრისტიანული თემები)II-III ს.
ღვთისმეტყველების აღორძინების პერიოდი - IV ს.

შევეცდებით ვნახოთ შეიცვალა თუ არა მიდგომა ევქარისტიის საიდუმლოსადმი? ანუ იგივე კითხვა :

როგორ ესმოდათ (იდეა) და როგორ აღასრულებდნენ ( რიტუალი) პირველი ქრისტიანები ევქარისტიას?

როდესაც მოციქულებრივ პერიოდზე ვიწყებთ საუბარს უპირველესად, ჯერ ზემოთ მოყვანილი მოციქულებრივი სწავლება უნდა გავიხსენოთ და შემდეგ უკვე გავეცნოთ შემდგომი საუკუნის დამოკიდებულებას ზიარებასთან; ამისათვის ცხადია დაგვჭირდება ისეთი წყარო, რომელიც ზიარების სწორედ ამგვარ დამოკიდებულებაზე საუბრობს.
საბედნიეროდ ასეთი წიგნი შემოგვრჩა, მას "მოციქულთა სწავლებანი" ჰქვია, ბერძნულად : "ἐν τῇ διδαχῇ τῶν ἀποστόλων", რომელშიც ძალიან ლამაზადაა აღწერილი ზიარების საიდუმლოს სიმბოლო ( იქნებ ვიპოვოთ სადმე ტექსტი და გაეცნოთ ), ანუ იდეა აქაც იგივეა, ახლა რაც შეეხება "პურის გატეხვის" და "ზიარებას" ტერმინების შედარებას, გამორიცხავს განა "პურის გატეხვა" "ზიარებას"? რათქმაუნდა არა, ერთი საიდუმლოს გარეგნული, ანუ ლიტურგიკული მხარეა, მეორე მისტიკურ-საიდუმლოებითი, ამაზე საინტერესოდ წერს
Михаил Скабалланович თავის საინტერესო წიგნში "Толковый ТИПИКОН"

"...Преломление хлеба» — техническое обозначение евхаристии в Н. З. Деян. 20, 7. 1 Кор. 10, 16; 11, 24. Посему Пешито это выражение здесь и в 20, 7 переводит: «в преломлении евхаристии». Между словами «в общении» и «в преломлении хлеба» некоторые кодексы не имеют «и», благодаря чему «учение апостолов» и «общение» отделяются, как самостоятельная пара подле другой «преломления хлеба» и «молитв»; Вульгата наоборот сливает 2 член с 3: in communicatione fractionis panis. "

მიუხედავად პირველქრისტიანული ზიარების უბრალოებისა, მისი შინაარსი,არაა სხვა,არამედ ის რასაც ვკითხულობთ პომაზანკისთან: " ნაკურთხი ძღვენი - ეს მარტოოდენ ნიშნები და სიმბოლოები არ არის, რომლებიც, რეფორმატორ პროფ. ცვინგლის აზრით, მორწმუნეებს გამოსყიდვას შეახსენებს; არც მარტო თავისი „ქმედებითა და ძალით“ („დინამიურად“) მყოფობს მათში იესო ქრისტე, როგორც კალვინი ასწავლიდა: არც მხოლოდ „გამსჭვალავს“ მათ, როგორც ლუთერანები თვლიან (ისინი ცნობენ ქრისტეს თანამყოფობას „პურთან, პურში, პურის ქვეშ“). არა, ნაკურთხი ძღვენი საიდუმლოში დაიქცევა (ან გვიანდელი ტერმინით - გარდაარსდება) ქრისტეს ჭეშმარიტ სისხლად და ხორცად, როგორც მაცხოვარმა ბრძანა: „ჴორცი ჩემი ჭეშმარიტი საჭმელი არს, და სისხლი ჩემი ჭეშმარიტი სასუმელი არს“ (ინ. 6,55). "

დღეს კი უადრესი მამით, ჩემთვის საყვარელი, წმ. კლიმენტი რომაელის სიტყვებით დავამათავრებ, მასში თქვენ ნახავთ, როგორც წესსაც, ისე რიტუალსაც და ისე ზიარების- ევქარისტიის მოწმობასაც :"
Климент, еп. Римский(ок. 100 г.) , пишет Коринфянам (Клим. 1 Кор. 40) : «мы должны в прядке совершать все, что Господь повелел совершать в определенные времена. Он повелел, чтобы приношения и богослужения (προσφορὰς καὶ λειτουργία — д.б. Евхаристия и прочие службы) совершались не случайно и не баз порядка, но в определенные времена и часы. Также и где и чрез кого должно быть это совершаемо, сам Он определили высочайшим Своим изволением. Итак приятны Ему и блаженны те, которые в установленные времена приносят жертвы свои"

კაიროსი!